Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jolanta Rajewska Sędziowie NSA Barbara Adamiak (spr.) NSA Zygmunt Zgierski Protokolant Edyta Pawlak po rozpoznaniu w dniu 8 września 2009 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 19 czerwca 2008 r. sygn. akt II SA/Lu 272/08 w sprawie ze skargi Gminy Lublin na decyzję Wojewody Lubelskiego z dnia [...] lutego 2008 r. nr [...] w przedmiocie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości i zwrotu zwaloryzowanego odszkodowania 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę, 2. zasądza na rzecz J. K. od Gminy Lublin kwotę 297 ( dwieście dziewięćdziesiąt siedem) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Wojewoda Lubelski decyzją z [...] lutego 2008 r. nr [...], po rozpoznaniu odwołania Prezydenta Miasta Lublina od decyzji Starosty Lubelskiego z [...] listopada 2007 r. znak [...], orzekającej o zwrocie nieruchomości położonej w Lublinie przy ul. [...], oznaczonej jako działka [...] o powierzchni 0,4669 ha, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu decyzji podał, że 6 kwietnia 1988 r. J. K. wystąpił do Urzędu Miasta w Lublinie o nabycie nieruchomości położonej przy ul. [...] oznaczonej jako działka nr [...] o pow. 0,4975 ha. Decyzja Urzędu Miejskiego z [...] czerwca 1888 r. stwierdzono zasadność nabycia tej nieruchomości i ustalono odszkodowanie w wysokości [...] zł, podając w uzasadnieniu, że działka ma być wywłaszczona na rzecz Skarbu Państwa pod budowę osiedla mieszkaniowego "[...]". W dniu [...] stycznia 1989 r. J. K. zawarł ze Skarbem Państwa umowę sprzedaży przedmiotowej nieruchomości. Organ pierwszej instancji przeprowadził rozprawę administracyjną, w trakcie której wnioskodawca potwierdził żądanie zwrotu nieruchomości, z tym, że żądanie sprecyzował domagając się zwrotu działki o powierzchni 0,4669 ha (pierwotnie 0,4975 ha). Zmiana powierzchni wynika z przeprowadzenia ewidencji gruntów. Organ pierwszej instancji uznał, że zachodzą przesłanki wymienione w art. 136 ust. 3 oraz art. 137 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce gruntami (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.).

Jak wynika z protokołu oględzin z 14 czerwca 2006 r. działka nr [...] zarośnięta jest krzakami i młodymi drzewami "samosiejkami". Nie stwierdzono tam budowy osiedla mieszkaniowego.

Organ wskazał że zgodnie z art. 216 ust. 2 pkt 3 powołanej ustawy o gospodarce nieruchomościami, przepisy rozdziału dotyczącego zwrotu wywłaszczonych nieruchomości mają odpowiednie zastosowanie do nieruchomości nabytych na rzecz Skarbu Państwa na podstawie ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. W związku z tym, zdaniem organu, należy przyjąć, że każde nabycie nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa w trybie przewidzianym tą ustawą, daje byłemu właścicielowi lub jego spadkobiercy,

możliwość ubiegania się o jej zwrot na zasadach określonych w ustawie o gospodarce nieruchomościami.

Przepis art. 216 ust. 2 pkt 3 w opinii organu odwoławczego, jest jednoznaczny i nie ma potrzeby stosowania dodatkowo wykładni systemowej do właściwego odczytania normy prawnej z powyższego przepisu prawa.

Wojewoda Lubelski podniósł także, że organ pierwszej instancji prawidłowo ustalił odszkodowanie podlegające zwrotowi, zaś podnoszone przez stronę skarżącą kwestie związane z przeznaczeniem przedmiotowej nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nie mają żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Nie stwierdza także sprzeczności ustaleń organu pierwszej instancji z zebranym materiałem dowodowym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie wyrokiem z 19 czerwca 2008 r. sygn. akt II SA/Lu 272/08, po rozpoznaniu sprawy ze skargi Gminy Lublin na decyzję Wojewody Lubelskiego z [...] lutego 2008 r. nr [...] w przedmiocie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości i zwrotu zwaloryzowanego odszkodowania, uchylił zaskarżoną decyzję oraz decyzję Starosty Lubelskiego z [...] listopada 2007 r. nr [...]. W uzasadnieniu Sąd wywodził, że w sprawie bezsporny jest fakt, że przedmiotowa nieruchomość oznaczona nr [...] położona w Lublinie przy ul. [...] (poprzednio [...]) zbyta została na wniosek właściciela J. K. W dniu [...] stycznia 1989 r. zwarł on z przedstawicielem Skarbu Państwa umowę sprzedaży nieruchomości za cenę określoną w akcie.

Wniosek o zwrot "wywłaszczonej" nieruchomości został złożony 1 grudnia 2005 r., a zatem jego skuteczność musiała być oceniona na podstawie ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.).

Ustawa ta w Dziale III zatytułowanym "Wykonywanie, ograniczanie lub pozbawianie praw do nieruchomości" zawiera rozdział 6, którego przepisy regulują zwrot wywłaszczonych nieruchomości. Według art. 136 ust. 2, zwrotowi na rzecz poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercy może podlegać wywłaszczona nieruchomość lub jej część, jeśli stała się ona stosownie do przepisu art. 137 zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Jest to zatem nabycie poprzedzone przeprowadzeniem przez organ administracji stosownego postępowania zakończonego decyzją administracyjną. Ustawa w ust. 4 powołanego art. 136 dopuszcza odpowiednie stosowanie trybu przewidzianego w ww. ustępie 3 tego przepisu do części nieruchomości nabytej w drodze umowy, zgodnie z art. 113 ust. 3 (dotyczy to sytuacji gdy wywłaszczeniem objęta była tylko część nieruchomości, a pozostała część nie nadająca się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele została na żądanie właściciela nabyta w drodze umowy na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego).

Żaden z przedstawionych wyżej przypadków nie zachodzi w sprawie. Treść art. 136 ust. 4 prowadzi do wniosku, że przepisy rozdziału 6 działu III omawianej ustawy nie mają zastosowania w sytuacji, gdy poprzedni właściciel zbył nieruchomość na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego w drodze umowy zawartej w ramach rokowań, które winny poprzedzać wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego (art. 49 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, obowiązującej do 31 grudnia 1997 r., art. 114 ust. 1 obecnie obowiązującej ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami), bądź umowy zawartej już w trakcie prowadzonego postępowania w przedmiocie wywłaszczenia nieruchomości. Zdaniem Sądu aktualny jest tu zatem pogląd Sądu Najwyższego wyrażony pod rządami ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości w uchwale z 24 września 1992 r. (III AZP 11/92, OSN 1993, Nr 6, poz. 93), że "poprzedni właściciel zbytej na rzecz Skarbu Państwa w czasie obowiązywania ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości dla celu, który dawałby podstawę wywłaszczenia nieruchomości, nie może żądać jej zwrotu na podstawie art. 69 ust. 1 powołanej ustawy". Ustawa ta nie regulowała już umownego nabycia przez Skarb Państwa własności nieruchomości niezbędnej dla realizacji celu publicznego. Jedynie uzależniała ona wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego od rokowań podjętych z właścicielem nieruchomości w celu umownego przeniesienia własności na rzecz Skarbu Państwa.

Umowa przeniesienia własności nieruchomości niezbędnej dla realizacji celu publicznego zawarta pod rządami ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, której warunki ustalone były przez strony, nie różni się więc niczym –jeśli chodzi o jej treść – od innych umów cywilnoprawnych tego rodzaju (w przedmiotowej sprawie jest to umowa sprzedaży, zaś w treści aktu notarialnego używane jest sformułowanie "cena", a nie "odszkodowanie"). Dlatego w odróżnieniu od specyficznych umów wywłaszczeniowych, o jakich stanowił np. art. 6 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, umowy dotyczące nabycia nieruchomości na cel publiczny zawarte w czasie obowiązywania ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości nie mogą być traktowane jako prowadzące w istocie do wywłaszczenia nieruchomości.

Wprawdzie art. 216 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami wymienia nieruchomości nabyte na rzecz Skarbu Państwa na podstawie ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, mówiąc jednak o odpowiednim stosowaniu przepisów rozdziału 6 działu III ww. ustawy. "Odpowiedniość" stosowania oznacza stosowanie jednych przepisów wprost, bez żadnych modyfikacji lub zmian, a niektórych z nich z dostosowaniem do charakteru rozpatrywanej sprawy. Analiza przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami wskazuje, że przedmiotowy zakres nieruchomości podlegających zwrotowi określony został w treści art. 136 ust. 3 i 4 oraz art. 216 ustawy. Koncepcja tych przepisów określa wykładnię pojęcia "nieruchomość wywłaszczona" zawartego w art. 136 ust. 3 tej ustawy. Przez pojęcie to należy więc rozumieć wyłącznie nieruchomości, w stosunku do których Skarb Państwa lub określona jednostka samorządu terytorialnego nabyła prawo rzeczowe w drodze instytucji wywłaszczenia pojmowanej w znaczeniu sensu stricto. A zatem do wywłaszczenia musiało dojść na podstawie indywidualnej i konkretnej decyzji administracyjnej, wydanej w postępowaniu administracyjnym na podstawie obowiązujących ustaw, regulujących ogólne zasady i tryb przymusowego odjęcia lub ograniczenia własności albo innych praw rzeczowych na nieruchomości za odszkodowaniem.

Bezsporny w sprawie jest fakt, iż Skarb Państwa nie nabył prawa własności przedmiotowej nieruchomości (nr [...]) w drodze tak rozumianej instytucji wywłaszczenia nieruchomości (indywidualna i konkretna decyzja administracyjna). Przepis art. 216 ww. ustawy o gospodarce nieruchomościami na szczególny i wyjątkowy charakter i zawiera rozszerzenie możliwości zwrotu nieruchomości w trybie i na zasadach nie mieszczących się w pojęciu wywłaszczenia sensu stricto, i które nie mogłyby być zwrócone na podstawie art. 136 i następnych tej ustawy. Pogląd taki zaprezentował także Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku sygn. akt I OSK 646/07 z dnia 17 kwietnia 2008 r. (niepubl.), który to pogląd podziela w całości skład orzekający w niniejszej sprawie.

W rozpoznawanej sprawie notarialna umowa sprzedaży nieruchomości wymienionej w niej działki, jest umową cywilnoprawną. Nie zawiera w .swej treści żadnych postanowień wskazujących na to, że Skarb Państwa nabył tę nieruchomość na podstawie przepisów ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości z 1985 r.

Sąd wskazał, że rozpoznając ponownie przedmiotową sprawę organy administracji będą miały na uwadze przedstawione powyżej rozważania, dokonają analizy umowy zawartej między J. K. , a Skarbem Państwa w dniu [...] stycznia 1989 r. Natomiast przy wydawaniu decyzji rozważą aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych i poglądy doktryny w tym przedmiocie.

Dlatego też na podstawie art. 145 § 1 pkt 1a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270), Sąd orzekł o uchyleniu zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji.

J. K. wniósł od wyroku skargę kasacyjną, zaskarżając wyrok w całości,. Skargę kasacyjną oparł na:

1) naruszeniu przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. a/ w związku z art. 141 § 1 i art. 133 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez uwzględnienie skargi, pomimo iż materiał dowodowy zgromadzony w przedmiotowej sprawie, a w szczególności: decyzje Urzędu Miejskiego w Lublinie Wydział Geodezji i Gospodarki Gruntami znak: [...] z dnia [...] czerwca 1988 r. oraz znak: [...] z dnia [...] stycznia 1989 r. wskazują, że nabycie nieruchomości w trybie cywilnoprawnym zastąpiło w istocie wywłaszczenie bowiem następowało w trybie obligatoryjnych rokowań, których wyrazem były – poprzedzające umowę notarialną sprzedaży – powyższe decyzje organu administracji właściwego w sprawie wywłaszczenia, które to decyzje ponadto określały cenę nabycia (w decyzji z [...] stycznia 1989 r. użyto nawet określenia "odszkodowanie za grunt") – w trybie cywilnoprawnym – na podstawie właściwych przepisów o odszkodowaniu w przypadku wywłaszczenia nieruchomości a decyzje te powołane zostały w § 2 aktu notarialnego sprzedaży z dnia [...] stycznia 1989 r. Rep. [...] nr [...] jako podstawa prawna nabycia nieruchomości przez Skarb Państwa.

Brak odniesienia się Sądu do kwestii istnienia tych decyzji, zarówno pod względem faktycznym jak i prawnym, wyłączył zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, co stanowi naruszenie art. 141 § 1

2/ naruszenie prawa materialnego (art. 174 pkt 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi), tj. art. 216 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 136 ust. 3 i art. 137 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż "nabycie" w rozumieniu przepisu art. 216 ust. 2 pkt 3 obejmuje jedynie tryb wywłaszczenia, podczas gdy prawidłowa wykładnia tego terminu musi prowadzić do wniosku, że termin ten ma charakter szerszy niż "wywłaszczenie w drodze indywidualnej decyzji administracyjnej" i obejmuje przejście własności pod każdym tytułem, a więc także i nabycie w drodze umowy cywilnoprawnej, po przeprowadzeniu wymaganych przez ustawę rokowań w trybie ustawy, a w efekcie niezastosowanie art. 216 ust. 2 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami w okolicznościach faktycznych i prawnych niniejszej sprawy i uznanie, że nieruchomość nie została nabyta na rzecz Skarbu Państwa w trybie ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.

Na tej podstawie wnosił o:

1) uchylenie zaskarżonego wyroku w całości,

2) zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Gmina Lublin w odpowiedzi na skargę kasacyjną wnosiła o oddalenie skargi kasacyjnej i zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi wywodzono, że zarzuty skargi kasacyjnej nie są usprawiedliwione.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W sprawie nie występują, enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 powołanej ustawy – Prawo postępowaniu przed sądami administracyjnymi, przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego. Z tego względu przy rozpoznaniu sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej.

Skarga kasacyjna została oparta na usprawiedliwionych podstawach prawnych. Zgodnie z art. 216 ust. 2 pkt 3 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.) "Przepisy rozdziału 6 dział II stosuje się odpowiednio do nieruchomości nabytych na rzecz Skarbu Państwa na podstawie: 3) ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.)".

Art. 216 ust. 2 powołanej ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowi o odpowiednim stosowaniu rozdziału 6 działu III tej ustawy do nieruchomości nabytych na rzecz Skarbu Państwa na podstawie ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Odpowiednie stosowanie przepisów prawa to stosowanie z uwzględnieniem cech właściwych regulowanej materii, ustawą z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Uwzględniając ten element normy prawnej – odpowiedniego stosowania, wykładnia może prowadzić do stosowania normy prawnej wprost, dostosowania normy prawnej z modyfikacją uwzględniającą przedmiot regulacji, do wykluczenia stosowania normy prawnej. Przy wykładni odpowiedniego stosowania przepisów rozdziału 6 działu III powołanej ustawy o gospodarce nieruchomościami do nieruchomości nabytych na rzecz Skarbu Państwa na podstawie ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości należy przyjąć, zgodnie z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego, że przepis ten należy stosować wprost do nabycia nieruchomości na podstawie przepisów tej ustawy.

Dla ustalenia pojęcia "nabycia" na podstawie ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości należy uwzględnić zakres zróżnicowania regulacji przyjętej w art. 216 ust. 2 powołanej ustawy o gospodarce nieruchomościami, który stanowi: "Przepisy rozdziału 6 dział III stosuje się odpowiednio do nieruchomości nabytych na rzecz Skarbu Państwa na podstawie:

1) art. 5 i art. 13 ustawy z dnia 25 czerwca 1948 r. o podziale nieruchomości na obszarach miast i niektórych osiedli (Dz. U. Nr 35, poz. 240 oraz Dz. U. z 1957 r. Nr 39, poz. 172); 2) art. 9 dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz. U. z 1952 r. Nr 4, poz. 31); 3) ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.)".

Art. 216 ust. 2 pkt 3 powołanej ustawy o gospodarce nieruchomościami nie wprowadza ograniczenia podstawami prawnymi nabycia nieruchomości, tak jak przyjmuje w art. 216 ust. 2 pkt 1 i 2. Oznacza to, że zakresem, obejmuje nie tylko formę administracyjną nabycia nieruchomości w wyniku wydania decyzji o wywłaszczeniu, ale też i formę cywilnoprawną – formę umowy. Wynika to wprost z regulacji Rozdziału 6 p.t. "Wywłaszczenie nieruchomości powołanej ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, która wprowadzała wprost regułę pierwszeństwa nabycia w drodze umowy, a tylko po bezskutecznym upływie terminu do zawarcia umowy przejście na tryb i formę administracyjną (art. 53 ust. 1 pierwotnego brzmienia – Dz. U. z 1985 r. Nr 22, poz. 99 powołanej ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości). Taka regulacja pierwszeństwa formy cywilnoprawnej przy procedurze nabycia nieruchomości musi zostać uwzględniona przy wykładni pojęcia nabycia przyjętego w art. 216 ust. 2 pkt 3 powołanej ustawy o gospodarce nieruchomościami. Trudno nie zauważyć regulacji przyjętej w art. 53 ust. 2 pierwotnego brzmienia ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, który stanowił: "Terenowy organ administracji państwowej może przystąpić do dalszych czynności związanych z wywłaszczeniem po bezskutecznym upływie terminu, jaki organ ten wyznaczył zainteresowanemu na piśmie do zwarcia umowy". Z tego względu nie można pominąć nabycia w formie cywilnoprawnej w wyniku powiązania z procedurą wywłaszczenia nieruchomości. Dla odkodowania hipotetycznego stanu faktycznego objętego normą prawną art. 216 ust. 2 pkt 3 powołanej ustawy o gospodarce nieruchomościami niezbędne jest zatem uwzględnienie miejsca nabycia w formie cywilnoprawnej w związku z realizacja celu publicznego. Z tego zakresu stanu hipotetycznego należy wyłączyć jedynie tego rodzaju nabycie, które nie pozostawało w związku z celami publicznymi. W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że w hipotezie art. 216 ust. 2 pkt 3 powyższej ustawy o gospodarce nieruchomościami nie są objęte tylko te sytuacje prawne i faktyczne nabycia przez Skarb Państwa nieruchomości, w których umowa cywilnoprawna zawarta została bez żadnego związku z celami wywłaszczenia nieruchomości na określony cel publiczny.

Ustalając prawidłowo stan faktyczny organy orzekające wskazały, że przed zawarciem umowy została wydana decyzja stwierdzająca zasadność nabycia nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa pod budowę osiedla mieszkaniowego "[...]". Fakt tego związku z procedurą wywłaszczenia na realizację celu publicznego umowy został przytoczony w akcie notarialnym zawartym [...] stycznia 1989 r., w którym stwierdzono w § 2 "działki [...], dotyczącą nabycia przedmiotowej działki na rzecz Państwa na cele budownictwa mieszkaniowego wielorodzinnego osiedla [...]".

Nabycie na rzecz Skarbu Państwa w związku z obowiązkiem jej nabycia na cele publicznoprawne, będące następnie podstawą stosowania procedury wywłaszczenia stawiało jednostkę w sytuacji przymusowej. Upływ wyznaczonego przez organ administracji państwowej terminu powodował przystąpienie do dalszych czynności związanych z wywłaszczeniem (art. 53 ust. 2 powołanej ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości w pierwotnym brzmieniu). Pominięcie przy wykładni tego rozwiązania prawnego narusza art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który stanowi "Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej". Trudno przyjąć zasadność wykładni odpowiadającej zasadzie sprawiedliwości społecznej różnicującej sytuację prawną jednostek tylko w oparciu o formalistyczne pojmowanie wywłaszczenia nieruchomości przez przyjęcie wyłącznie trybu administracyjnego z wyłączeniem trybu cywilnoprawnego powiązanego z procedurą wywłaszczenia na realizację celu publicznego.

Przyjęta w zaskarżonym wyroku wykładnia nie odpowiada standardom demokratycznego państwa prawnego. Zarzut skargi kasacyjnej błędnej wykładni art. 216 ust. 2 pkt 3 powołanej ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości jest w pełni usprawiedliwiony.

W tym stanie rzeczy, skoro skarga kasacyjna została oparta na usprawiedliwionej podstawie prawnej naruszenia prawa materialnego, na mocy art. 188 powołanej ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania Naczelny Sąd Administracyjny orzekł na podstawie art. 203 pkt 2 powołanej ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.