Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Radziszewska-Krupa, Sędzia WSA Andrzej Góraj(spr.), Asesor WSA Joanna Kruszewska-Grońska, po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 27 maja 2020 r. sprawy ze skargi R. P. na przewlekłe prowadzenie postępowania przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych w przedmiocie skargi na nieprawidłowości w przetwarzaniu danych osobowych z dnia [...] sierpnia 2018 r. 1) stwierdza, że Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych dopuścił się przewlekłego prowadzenia postępowania; 2) stwierdzona w punkcie 1 wyroku przewlekłość, miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa; 3) wymierza Prezesowi Urzędu Ochrony Danych Osobowych grzywnę w wysokości 500 (słownie: pięćset) złotych; 4) oddala skargę w pozostałym zakresie; 5) zasądza od Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych na rzecz R. P. kwotę 100 (słownie: sto) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania.

R. P. w dniu 4 sierpnia 2018r. zwrócił się do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych ze skargą o dotyczącą działań [...] Specjalistycznego Centrum Zdrowia w P. i Żandarmerii Wojskowej.

Organ rozpoczynając procedowanie zwrócił się 7 września 2018r. do w/w podmiotów o wyjaśnienia, które otrzymał 17 i 21 września 2018r.

Dnia 19 lutego 2019r. organ wystąpił do Żandarmerii i skarżącego o dodatkowe wyjaśnienia , które wpłynęły do organu odpowiednio 28 lutego i 14 marca 2019r.

W dniu 18 października 2019r. skarżący wniósł do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych ponaglenie.

Dnia 26 listopada 2019r. organ powiadomił skarżącego o zgromadzeniu materiału dowodowego w sprawie

10 lutego 2020r. do organu wpłynęło pismo od skarżącego będące ponownym ponagleniem a 14 lutego 2020r. wpłynęła skarga na przewlekłość zawierająca żądanie:

1.stwierdzenia, że Organ dopuścił się przewlekłości postępowania administracyjnego;

2.stwierdzenia, że przewlekłość Organu miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa;

3. zobowiązania Organu do bezzwłocznego wydania rozstrzygającej kwestię naruszenia przepisów dotyczących ochrony danych osobowych oraz nakazania podmiotom przywrócenie stanu pierwotnego,

4.na podstawie art. 149 § 2 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z dnia 30 sierpnia 2002 r. wymierzenia organowi grzywny w wysokości 45.850,30 zł;

5.na podstawie art. 149 § 2 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z dnia 30 sierpnia 2002 r. zasądzenia od organu na rzecz Skarżącej sumy pieniężnej w wysokości 22.925,15 zł, w szczególności z uwagi na fakt, iż przewlekłość postępowania oraz nie wykonanie obowiązków organu wynikających z art. 70 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. skutkowało powstaniem szkody niematerialnej u Skarżącej, tj. doprowadziło do sytuacji utraty kontroli nad danymi osobowymi Skarżącego dotyczącymi jego stanu zdrowia, a w czasie prowadzenia postępowania w mediach pojawiły się anonimowo publikowane dokumenty medyczne i informacje dotyczące jego leczenia oparte na powyższej dokumentacji będące przedmiotem pozostającego w przewlekłości postępowania;

6.zasądzenia od organu zwrotu kosztów postępowania na rzecz Skarżącego.

Dnia 3 marca 2020r. organ wydał w sprawie decyzję.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1066), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę zgodności z prawem działalności administracji publicznej, która w myśl art. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2017, poz. 1369 ze zm.), dalej: "P.p.s.a.", odbywa się na zasadach określonych w przepisach tej ustawy.

Kognicja sądów administracyjnych do rozpoznania skarg na bezczynność wynika z art. 3 § 2 pkt 4 i 8 P.p.s.a.

Stosownie do treści art. 149 § 1 P.p.s.a., sąd, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1 - 4a, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji lub dokonania czynności, lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. W myśl art. 149 § 2 P.p.s.a., sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto orzec z urzędu albo na wniosek strony o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 P.p.s.a. lub przyznaniu sumy pieniężnej do wysokości połowy kwoty określonej w art. 149 § 6 P.p.s.a.

Oceniając skargę przez pryzmat w/powołanych przepisów tut. Sąd doszedł do konkluzji, iż skarga jest dopuszczalna. Przed jej wniesieniem skarżący wystąpił bowiem do organu z wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa w trybie art. 37 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, (t. j. Dz. U. z 2016 r., poz. 23), dalej k.p.a.

Sąd stwierdził także, że skarga jest zasadna, bowiem organ procedował w sposób przewlekły.

W piśmiennictwie i judykaturze przyjmuje się, że z przewlekłością/bezczynnością działania organu administracji publicznej mamy do czynienia wówczas, gdy w określonym terminie organ nie podejmuje żadnych czynności w sprawie lub gdy prowadził postępowanie jednakże, mimo istnienia ustawowego obowiązku, nie kończy go wydaniem stosownego aktu lub nie podejmuje czynności – a zaniechanie to nie znajduje racjonalnego i przede wszystkim prawnego uzasadnienia (zob. T. Woś, H. Krysiak-Molczyk i M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2005, s. 86).

Wyjaśnić również należy, że celem skargi na bezczynność czy przewlekłość organu administracji publicznej jest zwalczanie braku działania (zwłoki) w załatwianiu sprawy administracyjnej. Przy badaniu zasadności takiej skargi, Sąd bierze zaś pod uwagę stan sprawy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Skarga na bezczynność czy przewlekłość organu ma bowiem na celu przede wszystkim wymuszenie na organie administracji załatwienie sprawy. W świetle powyższego dla uznania bezczynności czy przewlekłości organu konieczne jest w pierwszym rzędzie ustalenie, że organ administracji był zobowiązany, na podstawie obowiązujących przepisów prawa, do wydania decyzji, aktu lub podjęcia określonych czynności i mimo to nie podejmuje w terminach ustawowych działań, mających na celu uczynienie zadość temu obowiązkowi.

Jak wynika z akt sprawy skarżący wystąpił w dniu 4 sierpnia 2018 r. do organu o wydanie decyzji.

Zgodnie z art. 12 k.p.a., organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie. Zasada szybkości postępowania wyrażona we wskazanym przepisie ściśle związana z regulacjami zawartymi w art. 35-38 k.p.a., nie może jednak pozostawać w sprzeczności z obowiązkiem organu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz dokładnego wyjaśnienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywatela. Niekiedy może to się wiązać z koniecznością dłuższego prowadzenia postępowania, wówczas, stosownie do treści art. 36 § 1 k.p.a., organ obowiązany jest zawiadomić o tym strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. W art. 35 k.p.a. określone zostały terminy do załatwienia sprawy przez organ administracji publicznej. Przepis ten zobowiązuje organy administracji publicznej do załatwiania spraw bez zbędnej zwłoki, co stanowi realizację zasady zawartej w art. 12 k.p.a. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od daty wszczęcia postępowania (art. 35 § 3 k.p.a.). Ponadto w każdym przypadku niezałatwienia sprawy w ustawowym terminie organ powinien podać stronom przyczyny zwłoki i wskazać nowy termin załatwienia sprawy, co wynika z art. 36 § 1 k.p.a., zaś ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu (art. 36 § 2 k.p.a.). Podkreślić trzeba też, że samo informowanie o niezałatwieniu sprawy w terminie nie chroni organu przed zarzutem bezczynności czy przewlekłości postępowania, ponieważ działania organu w tym zakresie również podlegają kontroli sądu administracyjnego. W sprawach ze skargi na przewlekłość postępowania administracyjnego sąd administracyjny bada, czy podejmowane przez organ czynności zmierzają do należytego i szybkiego załatwienia sprawy.

Chociaż zgodnie z treścią art. 35 § 1 k.p.a., organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki, to przedmiotowa sprawa została zakończona poprzez wydanie decyzji dopiero po przeszło półtora roku od złożenia wniosku. Czynności podejmowane przez organ a wskazane w pierwszej części uzasadnienia, podejmowane były początkowo dość sprawnie a następnie w kilkumiesięcznych odstępach czasu. Zwłoka jakiej dopuścił się organ w załatwieniu sprawy, nie może więc budzić żadnych wątpliwości w świetle art. 35 § 1 k.p.a. Oznacza to, że termin przewidziany w art. 35 § 1 k.p.a. nie został zachowany. Nie można zatem przyjąć, że organ działał w sprawie wnikliwie i szybko, czy też bez zbędnej zwłoki monitorował sprawę. W aktach sprawy brak jest nawet dowodów na takie akty staranności organu jak informowanie skarżącego o przedłużeniu terminów załatwienia sprawy.

Sąd podkreśla, że ustawa regulująca tryb działania organu w niniejszej sprawie nie zawiera odrębnych od Kodeksu postępowania administracyjnego przepisów dotyczących terminów załatwienia sprawy, jak również nie wyłącza stosowania przepisów k.p.a. Kwestie związane z trudnościami organu wynikającymi z dużej liczby rozpoznawanych spraw nie tłumaczą więc bezczynności w niniejszej sprawie. Pogląd ten jest zgodny z powszechnie aprobowaną zasadą, że realizacja kompetencji organu administracji publicznej jest jego prawnym obowiązkiem, od którego nie zwalniają go tzw. trudności obiektywne w postaci złożoności sprawy, kumulacji spraw, braku etatów czy też środków pieniężnych. Poza tym strona nie może ponosić negatywnych skutków braku działań leżących po stronie organu, w tym w zakresie dotrzymywania terminów załatwienia sprawy.

W świetle powyższego jest bezsporne, że organ przewlekle prowadził postępowanie w zakresie rozpoznania wniosku, a ta przewlekłość miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa, skoro od daty wniosku do dnia wydania decyzji w niniejszej sprawie minęło ponad półtora roku. Uchybienie przepisowi art. 35 § 3 k.p.a. jest więc oczywiste i nie jest usprawiedliwione okolicznościami sprawy.

W ocenie Sądu, zarówno czas trwania postępowania z wniosku strony w przedmiocie wydania decyzji jak i brak po stronie organu w toku trwania postępowania zintensyfikowanych działań, które wskazywałyby jednoznacznie, że faktycznie zmierzał do jak najszybszego zakończenia postępowania, lecz na przeszkodzie stanęła okoliczność, która usprawiedliwiałaby choćby czasowy brak działania, powodują, że konieczne stało się stwierdzenie, że bezczynność miała charakter rażącego naruszenia prawa. Nie chodzi przy tym o samo rażące naruszenie art. 35 § 3 k.p.a., który wyznacza terminy prowadzenia postępowania administracyjnego, czy przepisu art. 12 k.p.a. statuującego zasadę szybkości postępowania, które to uchybienia są oczywiste, ale przede wszystkim o rażące naruszenie art. 8 k.p.a. Zdaniem Sądu, w sprawie tej doszło do rażącego naruszenia zasady pogłębiania zaufania do organu władzy publicznej. Jednym z podstawowych zadań organu administracji publicznej jest rozstrzyganie co do istoty indywidualnych spraw w drodze decyzji administracyjnej. Pogląd wyrażony w odpowiedzi na skargę, że wydanie decyzji administracyjnej w sprawie należącej do właściwości rzeczowej musi być poprzedzone dokładnym zbadaniem jej okoliczności faktycznych i zebraniem kompletnego, wewnętrznie spójnego materiału dowodowego, Sąd w pełni podziela. Tym niemniej, czasu opóźnienia w niniejszej sprawie nie można usprawiedliwić, bowiem organ przez wiele miesięcy nie kończył postępowania i w efekcie nie wydawał decyzji administracyjnej.

Zgodnie z treścią art. 149 § 2 P.p.s.a. sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto orzec z urzędu albo na wniosek strony o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 lub przyznać od organu na rzecz skarżącego sumę pieniężną do wysokości połowy kwoty określonej w art. 154 § 6. Oznacza to, że takie uprawnienie orzecznicze przysługuje sądowi administracyjnemu w przypadku uwzględnienia skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania niezależnie od tego, w jakim stopniu organ administracji naruszył prawo.

Grzywna, o której mowa w art. 149 § 2 P.p.s.a. ma charakter dyscyplinująco-represyjny. Ustalając wysokość nałożonej grzywny Sąd wziął pod uwagę wszelkie okoliczności sprawy, stanowiące wyżej omówione przyczyny przewlekłego prowadzenia postępowania, a w szczególności brak dołożenia należytej staranności w takim zorganizowaniu postępowania administracyjnego, aby bez zbędnej zwłoki wydać decyzję, a także brak przyczynienia się strony do uchybienia terminowi załatwienia niniejszej sprawy. Sąd wymierzył organowi grzywnę z urzędu. Na jej wysokość (500 zł), poza oceną stopnia rażącej bezczynności, wpływ ma także postrzeganie danego organu (który był przewlekły w działaniu) w systemie organów Państwa i to jaka jest jego rola w kształtowaniu świadomości poszanowania prawa w społeczeństwie. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w zakresie wydawanych przez siebie decyzji jest naczelnym organem administracji rządowej. W tym zakresie powinności organu zobowiązanego są oczywiste.

Reasumując, biorąc pod uwagę to, że po wywiedzeniu niniejszej skargi organ wydał w końcu decyzję w sprawie, (a więc nie zachodziła już konieczność zobowiązywania organu do merytorycznego zakończenia postępowania), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 149 § 1 pkt 3 P.p.s.a w zw. z art. 119 pkt 4 P.p.s.a. stwierdził, że organ dopuścił się bezczynności. Orzeczenie zawarte w pkt 2 wyroku wydano zaś na podstawie art. 149 § 1a. P.p.s.a.

Podstawę wymierzenia grzywny stanowi przepis art. 149 § 2 P.p.s.a.

Sąd działając na podstawie art.151 P.p.s.a. oddalił żądanie przyznania skarżącemu sumy pieniężnej nie dopatrując się przesłanek do jej przyznania. Na marginesie wyjaśnić należało skarżącemu, iż suma pieniężna co do zasady nie jest sybstytutem odszkodowania. Stąd w sytuacji gdy uważa iż poniósł szkodę wskutek działania organu lub podmiotów przetwarzających jego dane osobowe, przysługuje mu prawo wytoczenia powództwa cywilnego o stosowne odszkodowanie.

O kosztach rozstrzygnięto stosownie do dyspozycji art.200 P.p.s.a.