Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący : Sędzia NSA Anna Apollo ( spr.) Sędziowie : NSA Henryk Wach Asesor WSA Iwona Bogucka Protokolant : Magdalena Kurpis po rozpoznaniu w dniu 16 lutego 2005r. przy udziale - sprawy ze skargi Gminy R. na zarządzenie zastępcze Wojewody [...] z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie wygaśnięcia mandatu radnego oddala skargę.

Pismem z dnia [...] 2004 r., nr [...] , na podstawie art. 98 "a" ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 142, poz. 1591 ze zm.) Wojewoda [...] wezwał Radę Miasta R. do podjęcia w terminie 30 dni, uchwały w prawie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego Rady Miasta R. H. M., bowiem w ocenie organu nadzoru naruszył on zakaz zawarty w art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, tj. zarządza działalnością gospodarczą z wykorzystaniem mienia gminnego. W uzasadnieniu Wojewoda wskazał, że zgodnie z informacjami posiadanymi przez organ nadzoru, radny H. M. jest członkiem zarządu "A", wybranym przez Walne Zgromadzenie Członków dnia [...] 2003 r. , zaś Towarzystwo to prowadzi działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia gminnego, bowiem na mocy umowy użczenia użytkuje kompleks nieruchomosci położonych w R. przy ul. "a" oraz dzierżawi nieruchomość przy ul "b". Zatem radny M. zarządza działalnością gospodarczą prowadzoną z wykorzystaniem mienia komunalnego Gminy R., w której uzyskał mandat. Wezwanie zostało doręczone Radzie Miasta [...] 2004 r.

Pismem datowanym [...] 2004 r. Wojewoda [...] zawiadomił Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, że zamierza wydać zarządzenie zastępcze, stwierdzające wygaśnięcie mandatu radnego Rady Miasta R. H. M..

Następnie zaskarżonym zarządzeniem zastępczym z dnia [...] r. nr [...], doręczonym [...] 2004 r., Wojewoda [...] stwierdził wygaśnięcie mandatu radnego H. M.. Jako podstawę prawną zarządzenia zastępczego powołał art. 98a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym.

W uzasadnieniu organ nadzoru stwierdził, że zgodnie z regulacją art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której uzyskali mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem lub pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności. Radny H.M. jest członkiem "A" od dnia [...] 2003 r., co potwierdza protokół z Walnego Zebrania Sprawozdawczo-Wyborczego Członków "A" z dnia [...] 2003 r. oraz dane zawarte w rejestrze KRS, dotyczące Towarzystwa. Towarzystwo to, zgodnie z § 10 swego Statutu, może prowadzić działalność gospodarczą. Dane zawarte w rejestrze przedsiębiorców na dzień 2 grudnia 2003 r. potwierdzały, że Towarzystwo taką działalność prowadzi, a polega ona na świadczeniu usług parkingowych, zgodnie z postanowieniami umowy z dnia [...] 2002 r., zawartej między Ośrodkiem Sportu i Rekreacji w R., a Towarzystwem. Mienie komunalnym, wykorzystywanym przez "A" są:

1/ kompleks nieruchomości położony przy ul. "a", na który składają się dwie płyty trawiaste oraz część budynku socjalnego, wykorzystywane na podstawie umowy użyczenia z [...] 1999 r.;

2/ działki o numerach [...] o pow. [...] ha i [...] o pow. [...], wykorzystywane na podstawie umowy użyczenia z dnia [...] 2000 r. z przeznaczeniem na parking;

3/ działki niezabudowane o numerach ewidencyjnych [...] oraz części działek nr [...] , [...],[...]położone przy ul. "b", o pow. łącznej [...] m2, wykorzystywane na podstawie umowy dzierżawy z dnia [...] 2003 r.

Przedmiotem prowadzonej działalności gospodarczej jest natomiast świadczenie usług parkingowych z wykorzystaniem nieruchomości gminnych. W przedstawionej argumentacji Wojewoda wskazał, że pojęcie działalności gospodarczej, ze względu na postulat spójności systemu prawnego, winno być rozumiane zgodnie z definicją podaną w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. nr 101, poz. 1178 ze zm.), zaś przez zarządzanie działalnością gospodarczą należy rozumieć każdą formę administrowania, organizowania czy kierowania taką działalnością.

Powołując się na ustalony stan faktyczny i prawny, organ nadzoru przyjął, że Towarzystwo prowadzi działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego, zaś radny H.M., będąc członkiem organu stowarzyszenia, zarządza tą działalnością, czym narusza zakaz sformułowany w art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Naruszenie tego zakazu skutkuje wygaśnięciem jego mandatu z mocy prawa, jak stanowi art. 190 ust. 1 pkt 2a ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (tekst jedn. Dz. U. z 2003 r., nr 159, poz. 1547). Wobec wygaśnięcia mandatu, Rada Miasta R. była zobligowana do podjęcia uchwały stwierdzającej ten skutek. Ponieważ mimo wezwania do podjęcia chwały, Rada Miasta nie podjęła jej w terminie 30 dni, za uzasadnione organ nadzoru uznał podjęcie zarządzenia zastępczego.

Dnia [...] 2004 r. Rada Miasta R. podjęła uchwałę nr [...] w przedmiocie złożenia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach na zarządzenie zastępcze Wojewody Śląskiego stwierdzające wygaśniecie mandatu radnego H. M..

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Gmina R. wniosła o uchylenie w całości zarządzenia zastępczego z dnia [...] 2004 r. W uzasadnieniu skargi, potwierdzając okoliczności faktyczne ustalone przez Wojewodę [...], podniosła, że rozstrzygnięcie zostało oparte na nie znajdującej uzasadnienia w obowiązującym prawie koncepcji szerokiego rozumienia pojęcia "zarządzania działalnością gospodarczą". Podważyła zasadność i dopuszczalność posłużenia się w toku interpretacji tej przesłanki wygaśnięcia mandatu, argumentami systemowymi. Pokreśliła, iż nie ma legalnej definicji terminu "zarządzanie działalnością gospodarczą", zaś do jego interpretacji nie mogą znaleźć zastosowania ani postanowienia już uchylonej ustawy prawo działalności gospodarczej, ani regulacje i rozumienie terminu "zarządzanie", występujące w aktach regulujących odmienne stany faktyczne. Sytuacja ta uzasadnia w przekonaniu skarżącj, posłużenie się jedynie argumentami wykładni językowej, zwłaszcza dyrektywą domniemania potocznego znaczenia wyrażeń języka prawnego. Bazując na znaczeniu słownikowym, skarżąca wskazała, że zarządzanie oznacza występowanie na cudzy rachunek i w cudzym imieniu, ale też podejmowanie w tych ramach samodzielnych decyzji. Przez zarządzanie działalnością gospodarczą należy zatem rozumieć kierowanie działalnością scharakteryzowaną w ustawie prawo działalności gospodarczej, którą prowadzi inny podmiot będący przedsiębiorcą, a z której wykonywaniem łączy się możliwość samodzielnego decydowania o kwestiach związanych z prowadzoną działalnością. W przekonaniu skarżącej, wykonywanie funkcji członka organu zarządzającego nie nosi cech prowadzenia działalności gospodarczej, lecz jest stosunkiem zatrudnienia. W tym zakresie powołała się na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 lipca 2004 r., sygn. akt K 20/03 i wskazała, że przy interpretacji winien zostać uwzględniony cel regulacji, jakim jest w przypadku art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, zapobieganie bądź likwidacja sytuacji, w których radny pełniąc funkcję publiczną, wykorzystuje ją do osobistych korzyści. W skardze podkreślono, że dla rozstrzygnięcia sprawy znaczenie ma również ocena statusu "A" jako stowarzyszenia. Zadania, jakie Towarzystwo realizuje, mają charakter publiczny, a cel jego działalności nie jest zarobkowy. Dochód z prowadzonej działalność gospodarczej jest przeznaczany na realizację celów statutowych i nie może podlegać podziałowi między członków. Korzyści jakie może zatem uzyskać stowarzyszenie z prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminnego, nie stanowią dochodów osób zarządzających taką działalnością, a pełnienie funkcji w zarządzie nie oznacza prowadzenia działalności na własny rachunek. Wskazując na przesłankę "wykorzystywania mienia komunalnego" stwierdzono również, że samo posiadanie mienia tego rodzaju przez podmiot prowadzący działalność "zarządzaną" przez radnego, nie stanowi "wykorzystania" mienia gminnego, albowiem konieczne jest, aby to wykorzystanie łączyło się z wymiernymi korzyściami dla podmiotu bezpośrednio prowadzącego działalność gospodarczą, a zatem sam radny winien odnosić osobistą korzyść z zarządzania mieniem komunalnym. H. M. nie pełni jednak swej funkcji zawodowo, ani we własnym imieniu, nie wykorzystuje mienia komunalnego we własnym imieniu. Pełniąc społecznie funkcję w organie stowarzyszenia prowadzącego działalność gospodarczą, nie posiada przymiotu przedsiębiorcy i nie prowadzi działalności gospodarczej. W końcu zarzucono zaskarżonemu zarządzeniu zastępczemu, że zostało wydane z naruszeniem prawa, albowiem nie zawiera przytoczenia pełnej podstawy prawnej.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda [...] wniósł o jej oddalenie i podtrzymał w całości swoje wyrażone w uzasadnieniu zarządzenia. Odnosząc się do zarzutów skargi wyjaśnił, że nie znajdują one uzasadnienia w stanie faktycznym i prawnym. Podkreślił, że przyjęte rozumienie terminu "zarządzanie" nie odbiega, wbrew sugestiom skarżącej, od językowego znaczenia. Brak jest zaś podstaw do uznania, że sprawowanie funkcji członka władz zarządzających stowarzyszenia prowadzącego działalność gospodarczą, nie jest zarządzaniem taką działalnością. Wskazał, że przytoczony wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyka innego zagadnienia i stwierdził, że członkostwo w organach spółek prawa handlowego nie jest prowadzeniem osobistej działalności gospodarczej. W tej kwestii organ nadzoru nie twierdzi, że H. M. prowadzi działalność gospodarczą, lecz że taką działalnością zarządza, co potwierdzają postanowienia statutu Towarzystwa, regulujące kwestie zakresu kompetencji jego organów, w tym Zarządu.

Za bezpodstawny uznał również zarzut, że radny M. nie pełni funkcji członka Zarządu Towarzystwa we własnym imieniu. Twierdzenie, że do zarządu tego został on oddelegowany przez Radę Gminy, jako jej przedstawiciel nie znalazło odzwierciedlenia w ustalonym stanie faktycznym.

Odnośnie zarzutu naruszenia przepisów proceduralnych, Wojewoda [...] podkreślił, że zaskarżone rozstrzygnięcie zawiera w swym uzasadnieniu wyczerpujące przytoczenie i omówienie przepisów prawa, które stanowiły podstawę jego wydania, zaś przyczyną uchylenia przez Sąd aktu mogą być tylko takie uchybienia prawa, które w zakresie prawa materialnego miały wpływ na wynik sprawy, zaś w zakresie prawa procesowego, mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Jak wynika z akt sprawy, w tym z odpisu pełnego z Krajowego Rejestru Sądowego nr [...], "A" jest Stowarzyszeniem Kultury Fizycznej i zostało wpisane do rejestru [...] 2001 r., zaś do rejestru przedsiębiorców [...] 2002 r. Organem uprawnionym do reprezentacji Towarzystwa jest Zarząd. Do ważności oświadczeń dotyczących praw i obowiązków majątkowych "A" wymagane jest współdziałanie dwóch osób: Prezesa lub Wiceprezesa oraz Sekretarza lub Głównego Księgowego, względnie osób przez nich upoważnionych spośród członków Zarządu. Zgodnie ze Statutem Towarzystwa, celem jego jest krzewienie kultury fizycznej wśród dzieci, młodzieży i dorosłych na terenie Województwa Śląskiego oraz wychowanie dzieci i młodzieży przez kulturę fizyczną i sport. Towarzystwo może prowadzić działalność gospodarczą (§ 10 Statutu), a jego fundusze stanowią m. in. wpływy z działalności statutowej i gospodarczej. Władzami Towarzystwa są Walne Zebranie Członków, Komisja Rewizyjna i Zarząd, który jest organem kierującym i zarządzającym w okresie między Walnymi Zebraniami. Kompetencje Zarządu regulują § 32-37 Statutu.

Zgodnie z protokołem Walnego Zebrania Sprawozdawczo-Wyborczego członków "A", które odbyło się dnia [...] 2003 r. w R., na zebraniu tym dokonano wyboru władz Towarzystwa na kolejną kadencję. Wśród kandydatów do Zarządu znalazł się S. M., który pismem z dnia [...] 2003 r. wyraził zgodę na kandydowanie. S. M. został wybrany do Zarządu Towarzystwa, w którym na posiedzeniu w dniu [...] 2003 r. powierzono mu funkcję sekretarza. Z funkcji tej S. M. zrezygnował, składając oświadczenie dnia [...] 2003 r.

W aktach sprawy znajdują się kopie umów, zawartych przez Towarzystwo. Umową z dnia [...] 1999 r. zawartą na czas nieoznaczony z Gminą R., Towarzystwo wzięło w użyczenie część kompleksu nieruchomości, położonego przy ul. "a", składającą się z boisk oraz części budynku socjalnego, na czas organizowanych imprez sportowych i rekreacyjnych. Zgodnie z § 6 tej umowy, biorący w używanie zastrzegł sobie prawo zawierania umów o świadczenie usług reklamowych oraz prowadzenie działalności gospodarczej, handlowej i gastronomicznej w czasie organizowanych przez siebie imprez, jak również to, że prowadzenie działalności gospodarczej, handlowej i gastronomicznej może być przez niego zlecane osobom trzecim, zawodowo trudniącym się taką działalnością. Umową z dnia [...] 2000 r. zawartą między Towarzystwem a [...] Domem Kultury, Towarzystwo wzięło w użyczenie na czas nieoznaczony nieruchomości gruntowe o nr [...] o pow. [...] ha i nr [...] o pow. [...] ha z przeznaczeniem na parking. Umową dzierżawy nr [...] z dnia [...] 2003 r. Gmina R. oddała w dzierżawę Towarzystwu nieruchomości o łącznej pow. [...] m2 z przeznaczeniem na parking. Dnia [...] 2002 r. Towarzystwo zawarło również umowę z R. Ośrodkiem Sportu i Rekreacji na obsługę parkingu przy ul. "c", "d" i "e", wiążącą w okresie od [...] 2003 r. do [...] 2003 r.

Zgodnie z informacją zawartą w piśmie Prezydenta Miasta R. z dnia [...] 2003 r., skierowanym do Wydziału Prawnego i Nadzoru [...] Urzędu Wojewódzkiego, Towarzystwo wykorzystuje mienie komunalne poprzez: dzierżawę parkingu przy ul "b", użyczenie terenu przy ul. K. pod działalność parkingową, obsługę parkingów przy ul. "c", "d" i "e", wykorzystywanie obiektów przy ul. "a" jako siedziby Towarzystwa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny rozważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie

Przechodząc do oceny zarzutu skargi o braku złamania przez radnego H. M. ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z prowadzeniem działalności gospodarczej lub zarządzaniem taka działalnością prowadzoną z wykorzystaniem mienia gminnego należy stwierdzić, iż art. 24f ust.1 stanowiący, iż radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności został wprowadzony do ustawy o samorządzie gminnym art. 19 z dnia 21 sierpnia 1997r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne ( Dz. U. nr 106, poz. 679 ze zm. ). Ustawa weszła w życie 1 stycznia 1998r., jednak art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym ma zastosowanie dopiero do radnych kadencji następującej po kadencji, w czasie której ustawa weszła w życie – art. 30 pkt 2 cytowanej ustawy. Zatem ten zakaz dotyczy już radnych wybranych w wyborach przeprowadzonych 27 października 2002r.

Ratio legis zakazu ustanowionego w przytoczonym przepisie art. 24 f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym jest przeciwdziałanie sytuacjom, które mogą stwarzać pokusę nadużywania zajmowanego stanowiska publicznego, występowania tzw. konfliktu interesów. Z drugiej strony chodzi także o wyeliminowanie sytuacji mogących stawiać pod znakiem zapytania osobistą bezstronność czy uczciwość osób publicznych, ale także podważać autorytet konstytucyjnych organów państwa i osłabiać zaufanie wyborców i opinii publicznej do ich prawidłowego funkcjonowania. Wskazać w tym miejscu należy, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 lipca 2004r. sygn. akt K 20 / 03 podkreślił, iż zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przez radnych wynikający z art. 24f ust. 1 nie mógł być już w tym wyroku oceniany, bowiem tej oceny dokonano we wcześniejszych wyrokach Trybunału z dnia 23 czerwca 1999r. sygn. K 30/98 ( OTK ZU nr 5 / 1999 poz. 101) i z dnia 31 marca 1998r. sygn. K24 / 97 ( OTK ZU nr 2 poz. 13). Zaś wprowadzenie realnej sankcji za nieprzestrzeganie zakazu uznał za rozwiązanie racjonalne. Wreszcie, kończąc analizę ograniczeń wprowadzonych przez art. 24 f ustawy o samorządzie gminnym stwierdził, że wyłączenie prowadzenia przez radnych działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia "własnej" jednostki samorządu terytorialnego nie jest ograniczeniem nadmiernym. Nie zakazuje radnym prowadzenia w ogóle działalności gospodarczej, lecz nie pozwala im rozwijać tej działalności w oparciu o mienie, o którym w ramach swej działalności przedstawicielskiej mają decydować w imieniu i w interesie mieszkańców. Ustawa o samorządzie gminnym nie określa żadnych sankcji za naruszenie wskazanego zakazu. Natomiast art. 8 pkt 9 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001r. o zmianie ustaw: o samorządzie gminnym, samorządzie powiatu, samorządzie województwa, o administracji rządowej w województwie oraz o zmianie niektórych innych ustaw ( Dz. U. nr 45, poz. 497) do art. 190 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 1998r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw ( tekst jednolity Dz. U. z 2003r. nr 159, poz. 1547 ) dodano pkt 2a stanowiący, iż wygaśnięcie mandatu radnego następuje także wskutek naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem określonych w odrębnych przepisach funkcji lub działalności. W takim przypadku wygaśnięcie mandatu na podstawie art. 190 ust. 2 Ordynacji stwierdza rada w drodze uchwały, najpóźniej w 3 miesiące od wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu. Podkreślić należy, iż skutek w postaci wygaśnięcia mandatu, zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 5 powołanej ustawy z dnia 11 kwietnia 2001r. o zmianie ustaw ( ...) dotyczył radnych kadencji następującej po kadencji, w czasie której ustawa weszła w życie, a to nastąpiło 30 maja 2001r.

Ubiegając się o mandat radnego w wyborach do rad gmin przeprowadzonych w dniu [...] 2002r. kandydaci na radnych powinni byli zdawać sobie sprawę z obowiązujących radnych ograniczeń w zakresie prowadzenia przez nich działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego lub zarządzania tą działalnością wynikających z art. 24 f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym i skutkach ewentualnego naruszenia w czasie trwania kadencji tego zakazu. H.M. został wybrany w tych wyborach, a zatem zakaz ma do niego zastosowanie.

Zakaz ten przedmiotowo dotyczy prowadzenia działalności gospodarczej we własnym imieniu i na swoją rzecz, jak i zarządzania taką działalnością, prowadzoną przez inny podmiot. W rozpatrywanym przypadku nie były zgłaszane zarzuty, dotyczące prowadzenia przez radnego własnej działalności gospodarczej. Za pozbawione znaczenia dla sprawy należy zatem uznać argumenty skarżącej, że radny nie uzyskiwał dochodów z działalności i nie miał korzyści osobistych w związku z wykorzystywaniem mienia komunalnego, a zatem nie naruszył zakazu. Zakaz ten narusza bowiem również osoba, która cudzą działalnością gospodarczą zarządza i nie ma wymogu, aby czynności te były odpłatne. W przypadku zarządzania działalnością gospodarczą, w odróżnieniu od prowadzenia działalności gospodarczej nie musi występować element działania na własny rachunek, ani element osobistego ryzyka gospodarczego. Istotne jest to, ze osoba, fizyczna lub prawna, prowadząca działalność gospodarczą, na której rzecz radny zarządzając tą działalnością, także poprzez bezpośrednie wpływanie, jako członek organu kolegialnego, na decyzje o sposobie, zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, jej wynikach finansowych, może osiągną c dodatkowe profity wynikające z faktu wykorzystania w ramach prowadzonej działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminnego. Zwłaszcza, gdy radny mógłby w ramach swoich przedstawicielskich uprawnień wpływać na sposób wykorzystania mienia komunalnego przez tę osobę. W przypadku osób prawnych, działających przez swoje organy, za zarządzanie należy w przekonaniu Sądu uznać również członkostwo w kolegialnych organach osób prawnych, ustawowo i statutowo upoważnionych do reprezentowania i dokonywania czynności w imieniu osoby prawnej. W przypadku stowarzyszeń, zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 79, poz. 855 ze zm.), statut stowarzyszenia określa w szczególności władze stowarzyszenia, ich kompetencje oraz sposób reprezentowania stowarzyszenia i zaciągania zobowiązań finansowych. Statut "A" przewiduje, że władzami jego są Walne Zgromadzenie, Komisja Rewizyjna i Zarząd. Zgodnie z § 32 Statutu, Zarząd jest organem kierującym i zarządzającym w okresie miedzy walnymi zebraniami członków. Przepis § 34 Statutu przewiduje, że Zarząd kolegialnie podejmuje decyzje i uchwały, dotyczące w szczególności reprezentowania stowarzyszenia, działania w jego imieniu, zarządzania majątkiem i funduszami, uchwalania planów działalności i planów finansowych. Regulacje te pozwalają uznać Zarząd za organ zarządzający działalnością prowadzoną przez stowarzyszenie.

Okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie jest, że z dniem [...] 2003 r. radny H. M. został członkiem Zarządu stowarzyszenia o nazwie "A", a zatem jako członek kolegialnego organu zarządzającego Towarzystwem, brał udział w czynnościach zarządzania i winien zostać uznany za osobę zarządzającą jego działalnością. Zakresem zakazu z art. 24f ust 1 ustawy o samorządzie gminnym nie jest jednak objęty każdy rodzaj działalności, lecz wyłącznie działalność gospodarcza, prowadzona z wykorzystaniem określonego rodzaju majątku. Rozważenia zatem wymaga, czy prowadzona przez Towarzystwo działalność jest działalnością gospodarczą.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy Prawo o stowarzyszeniach, stowarzyszenia są zrzeszeniami o celach niezarobkowych, co oznacza, że statutowym celem stowarzyszenia nie może być prowadzenie działalności skierowanej na osiąganie zysku. Art. 34 powoływanej ustawy przewiduje jednak, że stowarzyszenia mogą prowadzić działalność gospodarczą według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. Dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między członków. Powyższe regulacje pozwalają na stwierdzenie, że Stowarzyszenia mogą prowadzić dwojakiego rodzaju działalność: statutową i gospodarczą. Gospodarczego celu działalności nie niweczy przy tym fakt, że dochód z jej prowadzenia jest przeznaczany na działalność statutową. Ograniczenie to bowiem wprost wynika z regulacji ustawowej i jest jednym z warunków dopuszczalności prowadzenia działalności gospodarczej przez stowarzyszenie.

"A" posiada zapisaną w Statucie możliwość prowadzenia działalności gospodarczej. Obok działalności statutowej, jaką jest krzewienie kultury fizycznej i wychowanie przez sport, Towarzystwo może zatem prowadzić też działalność gospodarczą. Z akt sprawy wynika, i nie były to okoliczności przez strony postępowania podważane, że Towarzystwo świadczy usługi parkingowe, albowiem prowadzi parkingi, za korzystanie z których pobiera opłaty. Działalność w tym zakresie nie jest przy tym wykonywana okazjonalnie, lecz w sposób trwały i ciągły, o czym świadczą też daty zawarcia stosownych umów. Działalność w podanym zakresie z pewnością nie może zostać zaliczona do sfery działalności statutowej Towarzystwa. Jest natomiast działalnością z założenia skierowaną na osiągnięcie przychodu. Ustawodawca w ustawie Prawo o stowarzyszeniach posłużył się terminem "działalność gospodarcza" i w ocenie sądu brak jest dostatecznie uzasadnionych racji aby uznać, że termin ten ma inne znaczenie niż potocznie, jak również, że nie przystaje do charakterystyki działalności gospodarczej, podanej w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. nr 101, poz. 1178 ze zm.), obowiązującej w dacie wyboru radnego do Zarządu Towarzystwa. Spełnione są bowiem w przypadku tej działalności takie cechy, jak ciągły, zorganizowany i zarobkowy jej charakter. Natomiast cel, na jaki osiągnięty dochód jest przeznaczany, nie ma w ocenie Sądu wpływu na kwalifikację rodzaju działalności.

Potwierdzenie w okolicznościach sprawy znajduje również przesłanka wykorzystywania w prowadzonej działalności mienia gminy, które zostało w przedstawionych wyżej umowach opisane.

Reasumując dotychczasowe rozważania, należy zatem stwierdzić, że ustalony stan faktyczny prawidłowo został zakwalifikowany przez organ nadzoru jako zarządzanie przez radnego Rady Miejskiej w R. H. M. działalnością gospodarczą prowadzoną z wykorzystaniem mienia należącego do gminy, w której uzyskał on mandat. Stan taki spełnia przesłankę naruszenia zakazu z art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.

Sankcje za złamanie zakazu wskazują przepisy ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (tekst jedn. Dz. U. z 2003 r., nr 159, poz. 1547). Art. 190 ust. 1 pkt 2a tej ustawy przewiduje wygaśnięcie mandatu radnego na skutek naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu z wykonywaniem określonych w odrębnych przepisach funkcji lub działalności. Zgodnie z art. 190 ust. 2 tej ustawy, wygaśnięcie mandatu stwierdza rada gminy w drodze uchwały, najpóźniej w 3 miesiące od wystąpienie przyczyn wygaśnięcia mandatu. Regulacja ta weszła w życie 30 maja 2001 r. i miała zastosowanie do radnych kadencji, następującej po kadencji, w czasie której ustawa weszła w życie. Skutek ten dotyczył zatem radnych wybranych w wyborach w dniu 27 października 2002 r.

Na marginesie można zauważyć, że w okresie od 27 października 2002 r. do 31 grudnia 2002 r. zakres odpowiedzialności radnego za naruszenie omawianego zakazu, został zmodyfikowany. Obowiązujący w tym okresie przepis art. 24f ust. 6 ustawy o samorządzie gminnym przewidywał bowiem, że naruszenie obowiązków wskazanych w ust. 1-5 tego przepisu skutkuje odpowiedzialnością regulaminową i utratą w danym roku prawa do diety. Przepis ten zatem wyłączał zatem w przypadku naruszenia zakazu z art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, powstanie skutków wynikających z art. 190 ust. 1 i 2 ordynacji wyborczej. Przepis art. 24f ust. 6 ustawy o samorządzie gminnym został jednak uchylony z dniem 1 stycznia 2003 r. Radny H. M.został członkiem Zarządu przedmiotowego Towarzystwa dnia [...] 2003 r. W odniesieniu do tej sytuacji faktycznej zastosowanie znajdują zatem zarówno przepisy art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, jak i art. 190 ust. 1 pkt 2a i ust. 2 ordynacji wyborczej. Wskazany w ustawie termin dla rady gminy do podjęcia uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu ma charakter instrukcyjny. Jego bezskuteczny upływ uprawnia organ nadzoru do podjęcia środków przewidzianych przepisami prawa.

Zgodnie z przepisem art. 98a ustawy o samorządzie gminnym, jeżeli właściwy organ gminy, wbrew obowiązkowi wynikającemu m. in. z przepisu art. 190 ust. 2 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, w zakresie dotyczącym m. in. wygaśnięcia mandatu radnego, nie podejmuje uchwały, wojewoda wzywa organ gminy do podjęcia odpowiedniego aktu w terminie 30 dni. W razie bezskutecznego upływu tego terminu wojewoda, po zawiadomieniu ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wydaje zarządzenie zastępcze. Tryb ten w niniejszej sprawie został zachowany.

Mając na uwadze przedstawione wyżej argumenty, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r.- Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270), orzekł jak w sentencji wyroku.