Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Małgorzata Roleder, Sędziowie asesor sądowy WSA Anna Bartłomiejczuk (spr.), sędzia WSA Elżbieta Lemańska, Protokolant st. sekretarz sądowy Katarzyna Derewońko, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 7 marca 2024 r. sprawy ze skargi M. O. na decyzję Rektora Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku z dnia 4 października 2023 r. nr DWL.43139218.2023 w przedmiocie skreślenia z listy studentów oddala skargę.

Zaskarżoną do tut. sądu decyzją z dnia 4 października 2023 r. nr DWL.431 39218.2023, wydaną z upoważnienia Rektora przez Prodziekana ds. Rozwoju i Nauczania Anglojęzycznego Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, M.O. (dalej powoływany również jako "Skarżący") został skreślony z listy studentów III roku kierunku lekarskiego Oddział English Division wobec stwierdzenia braku postępów w nauce. W podstawie prawnej rozstrzygnięcia organ wskazał art. 108 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (tj. Dz. U. z 2023 r., poz. 742 ze zm.), § 19 ust. 1 pkt 2) i pkt 3) w zw. z ust. 4 lit. a) w zw. z ust.5 pkt 3 lit. a) oraz § 15 ust 4 Regulaminu Studiów I stopnia, II stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich UMB (zwanego dalej: "Regulaminem").

Z uzasadnienia wydanego rozstrzygnięcia oraz akt osobowych studenta, w tym kart okresowych osiągnięć, wynika że Skarżący został przyjęty na I rok studiów jednolitych magisterskich stacjonarnych na kierunku lekarskim prowadzonym w języku angielskim, Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku - na podstawie decyzji Rektora UM z dnia 29 października 2019r. W roku akademickim 2019/2020, będąc na I roku studiów, Skarżący nie zaliczył jednego przedmiotu: Histologia, embriologia i cytofizjologia, ale w dniu 15 września 2020r. dostał warunkowy wpis na II rok studiów z zobowiązaniem zaliczenia tego przedmiotu. Następnie, w odpowiedzi na wniosek Skarżącego, Dziekan Wydziału udzielił mu długoterminowego urlopu dziekańskiego na rok akademicki od 1 października 2020r. do 15 września 2021r. W roku akademicki 2021/2022, będąc na II roku studiów, Skarżący nie zaliczył dwóch przedmiotów: Fizjologii i Immunologii. Ponownie dostał warunkowy wpis - na III rok studiów z jednoczesnym zobowiązaniem zaliczenia warunkowych przedmiotów w roku akademickim 2022/2023. W roku akademickim 2022/2023 Skarżący nie zaliczył trzech przedmiotów: Farmakologii i Patofizjologii oraz po raz drugi - Fizjologii (k. 139 – karta okresowych osiągnięć studenta).

W związku z niezaliczeniem ponownie przedmiotu Fizjologii Skarżący wystosował do Kierownika Zakładu Fizjologii "ostatnią prośbę" o dopuszczenie go do egzaminu końcowego z tego przedmiotu, informując jednocześnie, że zostało u niego zdiagnozowane "zaburzenie ze spectrum autyzmu", na dowód czego przedstawił ocenę z Rollins College na Florydzie (USA). W odpowiedzi na powyższą prośbę Kierownik Zakładu Fizjologii wyjaśnił, że zgodnie z Regulaminem Uczelni Skarżący nie zdał zaliczenia z przedmiotu i nie ma obiektywnych powodów do jego unieważnienia.

W dniu 20 lipca 2023r. pełnomocnik Skarżącego zwrócił się do Rektora UM w Białymstoku o dopuszczenie dowodów w toczącym się postępowaniu w postaci informacji dotyczących warunków, które powinny być spełnione w procedurach zaliczeniowych oraz egzaminacyjnych w przypadku Skarżącego wynikających z opinii lekarskiej oraz informacji przekazanych Uniwersytetowi przez Rollins College. Załączając ww. dokumenty pełnomocnik wniósł o umożliwienie Skarżącemu przystąpienie do egzaminu z Fizjologii zgodnie ze standardami uczelni oraz wynikającą z § 5 Regulaminu zasadą braku dyskryminacji ze względu na chorobę.

Zawiadomieniem z dnia 8 września 2023r. Dziekan Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim poinformował Skarżącego, że w związku z tym, że nie zaliczył Fizjologii ponownie, tj. nie zrealizował warunku, pod którym został dopuszczony do studiów na III roku studiów, wszczęte zostało z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie skreślenia go z listy studentów III roku kierunku lekarski English Division Wydziału Lekarskiego UM w Białymstoku.

Pismem z dnia 14 września 2023r. pełnomocnik Skarżącego zwrócił się do Rektora UM o przeprowadzenie postępowania dowodowego i ustalenie, czy w trakcie zaliczenia przedmiotu Fizjologia Skarżącemu zostały zagwarantowane wszelkie udogodnienia wynikające z zaleceń medycznych wskazanych w wystąpieniu Rollins University w USA. Jednocześnie, powołując się na § 5 Regulaminu Uczelni, pełnomocnik Skarżącego wniósł o umorzenie postępowania dotyczącego skreślenia Skarżącego z listy studentów wskazując, że jest ono bezprzedmiotowe albowiem zaliczenie przedmiotu Fizjologia zostało przeprowadzone z pogwałceniem zasad wynikających z przepisów Uczelni i powszechni obowiązujących norm zakazujących dyskryminacji osób z ułomnościami.

Pismem z dnia 20 września 2023r. Prodziekan UM zwrócił się do Kierownika Zakładu Fizjologii o udzielenie informacji, czy Skarżący informował Zakład o specjalnych potrzebach i konieczności zastosowania szczególnych udogodnień podczas egzaminu.

W odpowiedzi na powyższe Kierownik Zakładu wyjaśnił, że Skarżący uczestniczył w zajęciach z Fizjologii w roku 2021/2022 oraz 2022/2023 i w tym okresie nie informował o posiadaniu specjalnych potrzeb edukacyjnych, ani o konieczności zastosowania w stosunku do niego szczególnych udogodnień podczas zaliczeń. Zakład o specjalnych potrzebach studenta został poinformowany dopiero po niezdaniu przez Skarżącego zaliczenia dopuszczającego do egzaminu, które miało miejsce w dniu 22 czerwca 2023r.

W obliczu tak udzielonej odpowiedzi organ postanowieniem z dnia 3 października 2023r., na podstawie art. 78 § 1 k.p.a., odmówił przeprowadzenia wnioskowanych przez pełnomocnika Skarżącego dowodów z zeznań świadków i wysłuchania strony wskazując, że niecelowe jest przeprowadzenie dowodów na okoliczność zastosowania zaleceń zawartych w piśmie Rollins College w sytuacji, gdy zalecenia te zostały wydane przez ww. instytucję i na jej potrzeby , a nie na potrzeby Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Ponadto zostały one przedłożone Uczelni dopiero w dniu 31 lipca 2023r. a wiec już po tym jak Skarżący nie zaliczył przedmiotu Fizjologia, co miało miejsce 22 czerwca 2023r.

Następnie w oparciu o tak zgromadzony materiał dowodowy, działający z upoważnienia Rektora - Prodziekan ds. Rozwoju i Nauczania Anglojęzycznego Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, opisaną na wstępie decyzją z dnia 4 października 2023r. skreślił Skarżącego z listy studentów III roku kierunku lekarskiego Oddział English Division wobec stwierdzenia braku postępów w nauce. Uzasadniając wydane rozstrzygnięcie organ przywołał regulacje §19 ust. 5 i 9 Regulaminu podkreślając, student, który nie zaliczył przedmiotów z danego roku, ma obowiązek zaliczenia tych przedmiotów nie później niż w następnym roku akademickim, na którym podejmie naukę. W przypadku niezaliczenia przedmiotów realizowanych warunkowo student nie może się ubiegać o powtarzanie roku. Skoro Skarżący przedmiotu Fizjologia nie zaliczył w roku akademickim 2021/2022 i ponownie w 2022/2023, to fakt ten, zdaniem organu, świadczą o braku postępów w nauce oraz nie rokuje terminowego i pomyślnego ukończenia studiów. Organ wyjaśnił jednocześnie, że w trakcie postępowania dokonano ustaleń w zakresie przebiegu zaliczenia z przedmiotu Fizjologia, i nie stwierdzono żadnych okoliczności wskazujących na jakiekolwiek nieprawidłowości w jego przebiegu. Przede wszystkim, co podkreślono, Skarżący nie zgłaszał Uczelni żadnych szczególnych potrzeb w zakresie organizacji przebiegu zaliczenia, a w aktach osobowych studenta znajduje się orzeczenie lekarskie z dnia 8 marca 2020 r. o braku przeciwskazań do podjęcia kształcenia na Uczelni. Odnosząc się zaś do przedłożonych w toku postępowania zaleceń z Rollins College, organ zwrócił uwagę, że zalecenia te wydano w dniu 24 lipca 2019 r., na potrzeby Rollins College, a nie na potrzeby UM w Białymstoku. Ponadto zostały one przedłożone Uczelni dopiero wraz z pismem pełnomocnika Skarżącego złożonym w dniu 20 lipca 2023 r. i doręczonym Uczelni w dniu 31 lipca 2023 r., a więc już po ponownym niezaliczeniu przez Skarżącego fizjologii, co miało miejsce w dniu 22 czerwca 2023 r. Taki przebieg czynności świadczy o tym, że Uczelnia nie znała tych zaleceń, nie mogła odnieść się do ich treści, ani też przeanalizować czy i w jakim zakresie będą miały one zastosowanie podczas studiów w Uczelni. W konsekwencji skoro zalecania nie zostały przedłożone przed zaliczeniem przedmiotu to nie można czynić organom zarzutu, że nie odniesiono się do nich i nie zastosowano ich w trakcie zaliczenia przedmiotu.

Organ przypomniał też, że zgodnie z zapisem § 9 ust. 2 pkt 17 Regulaminu, student jest zobligowany do posiadania aktualnego orzeczenia lekarza medycyny pracy o braku przeciwwskazań do studiowania na wybranym kierunku, a w przypadku wystąpienia przeciwskazań zdrowotnych w trakcie studiów, niezwłocznego poinformowania o ich wystąpieniu osoby prowadzącej zajęcia. W tych okolicznościach, wobec braku dodatkowych informacji dotyczących stanu zdrowia, czy też wystąpienia innych szczególnych potrzeb, Uczelnia była związana wyżej wskazanym orzeczeniem le karskim z dnia 8 marca 2020 r. Organ zaakcentował przy tym, że Skarżący studiował na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku od 1 października 2019 r., zaś przedmiot fizjologia był przez niego realizowany po raz drugi, a więc był to czas wystarczający na zapoznanie się z regulacjami i zasadami obowiązującymi studentów, a także na zgłoszenie swoich szczególnych potrzeb związanych z kształceniem. Tym bardziej, że zalecenia z Rollins College zostały sporządzone w dniu 24 lipca 2019 r., a więc jeszcze przed podjęciem kształcenia w UM w Białymstoku. W ocenie organu gdyby Skarżący widział w rzeczywistości taką potrzebę, to przedłożyłby ten dokument odpowiednio wcześniej, a nie po ponownym niezaliczeniu przedmiotu. Ponadto, jak ustalano, Skarżący nie zgłaszał wniosków o zastosowanie szczególnych udogodnień również bezpośrednio w Zakładzie Fizjologii. Tym samym, jednostka nie miała żadnych podstaw do traktowania studenta w inny sposób, niż pozostałe osoby przystępujące do zaliczenia. Takie działanie w tych okolicznościach byłoby zresztą nieuprawnione i doprowadziłby do dyskryminacji pozostałych studentów. Tym bardziej, że jak ustalono podczas zaliczenia nie doszło do żadnego zakłócenia przebiegu zaliczenia i nie wpłynęły żadne uwagi czy skargi dotyczące zaliczenia.

Powyższą decyzję zaskarżył do tut. Sądu Administracyjnego pełnomocnik Skarżącego zarzucając jej naruszenie:

1. art. 108 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym poprzez niejako automatyczne uznanie obligatoryjności skreślenia studenta z listy w razie gdy zaistnieje przesłanka stwierdzenia brak postępów w nauce, podczas, gdy skreślenie z listy jest jedynie fakultatywne. Wydając skarżoną decyzję Rektor nie wziął pod uwagę, iż w ww. przepisie ustawy mamy do czynienia z decyzją uznaniową i w żaden sposób nie wykazał dlaczego - mimo niepełnosprawności Skarżącego i przynależnych mu z tego tytułu udogodnień, o których mowa w § 13 ust. 18 Regulaminu Studiów - nie uwzględnił faktu, iż zaliczający nie mógł z tych udogodnień skorzystać albowiem nie zaproponowano mu tego, co miało wpływ na przebieg zaliczenia przedmiotu;

2. art. 108 ust. 2 pkt 2 ustawy w zw. z § 19 ust. 1 pkt 3 Regulaminu poprzez uznanie, że nieuzyskanie wpisu zaliczeniowego danego przedmiotu zobowiązuje organ do wydania decyzji w trybie wyżej wymienionego przepisu Ustawy, mimo, iż z obu aktów normatywnych wynika, że student jedynie "może" być skreślony z listy; a przesłanka określona w § 19 ust. 1 pkt 3 Regulaminu jest przepisem tożsamym z ustawową podstawą określoną w art. 108 ust. 2 pkt 2;

3. § 19 ust. 1 pkt 3 Regulaminu poprzez jego zastosowanie, mimo ogólnikowego stwierdzenia o niezaliczeniu semestru, a jednocześnie braku wykazania w treści decyzji, jakie terminy zostały w tym zakresie przewidziane lub wyznaczone i czy student został prawidłowo o nich powiadomiony;

4. § 19 ust. 1 pkt 2 Regulaminu poprzez błędną interpretację tego przepisu, w taki sposób jakby zobowiązywał, a nie jedynie umożliwiał skreślenie studenta z listy. Organ w żaden sposób nie uzasadnił dlaczego "brak zaliczenia przedmiotu Fizjologia po raz kolejny", niezapewnienia warunków należnych osobom niepełnosprawnym, uznał za "brak postępów w nauce";

5. § 19 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 19 ust. 5 pkt 3a Regulaminu poprzez ich jednoczesne zastosowanie, podczas, gdy § 19 ust. 1 pkt 2 określa fakultatywną przesłankę skreślenia z listy studentów, natomiast § 19 ust. 5 pkt 3a wskazuje na przesłankę obligatoryjną, przy jednoczesnym braku wykazania powodów takiego postępowania i nieuwzględnieniu, iż skoro podstawą skreślenia Rektor uznał przepis art 108 ust. 2 pkt 2 Ustawy to niedopuszczalne było powoływanie się na przepis Regulaminu dotyczący przesłanki obligatoryjnego skreślenia z listy studentów;

6. art 11 w zw. z art 107 § 3 k.p.a. poprzez: (a) brak jakiegokolwiek uzasadnienia dlaczego - pomimo, że zgodnie z art. 108 ust 2 pkt 2 ustawy skreślenie z listy jest fakultatywne, a nie obligatoryjne - organ uczelni uznał, iż obowiązany jest do skreślenia studenta, nie poddając pod rozwagę innych możliwości sposobu rozwiązania zaistniałej sytuacji, w której znalazł się Skarżący, co w sposób oczywisty sprzeczne jest z warunkami podejmowania decyzji uznaniowej; (b) brak wyjaśnienia, dlaczego organ uznał, że brak zaliczenia przedmiotu "Fizjologia" - mimo, że brak zaliczenia wynika z braku umożliwienia studentowi z udogodnień przynależnych osobie niepełnosprawnej - stanowi przesłankę "braku postępów w nauce";

7. art 7 w zw. z art. 77 § 1 i art. 78 k.p.a. poprzez zaniechanie przeprowadzenia jakiegokolwiek postępowania wyjaśniającego, a w szczególności poprzez: (a) nieuwzględnienie twierdzeń Skarżącego dotyczących jego niepełnosprawności, a co za tym idzie brak uwzględnienia faktu, iż warunki zaliczenia przedmiotu nie zostały dostosowane do potrzeb i możliwości studenta z niepełnosprawnością; (b) nieuwzględnienie wniosku dowodowego złożonego w dniu 14 września 2023 r. o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków, czy w trakcie zaliczenia przedmiotu "Fizjologia" umożliwiono Skarżącemu skorzystania z udogodnień przynależnych osobie niepełnosprawnej, o których mowa w § 13 ust 18 Regulaminu studiów, jak również dopuszczenia dowodu z dokumentów na okoliczność jego niepełnosprawności i szczególnych wymagań w zakresie przeprowadzenia zaliczeń.

Powołując się na powyższe zarzuty pełnomocnik Skarżącego wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Zdaniem pełnomocnika Skarżącego, skoro za podstawę skreślenia studenta przyjęto przesłankę stanowiącą pojęcie niedookreślone, tj. "brak postępów w nauce" to organ zobowiązany był wyjaśnić, co uznaje za ów "brak postępów". W uzasadnieniu skarżonej decyzji organ jedynie lakonicznie stwierdził, że niezaliczenie przedmiotu "fizjologia, po raz kolejny" wypełnia treść tego pojęcia. Tymczasem, o ile Skarżący jest w stanie wyobrazić sobie, że brak zaliczenia ww. przedmiotu może mieć wpływ na uznanie "braku postępów w nauce" to w prawidłowo wydanej decyzji organ powinien był wyjaśnić stronie dlaczego, mimo zaliczenia wszystkich pozostałych przedmiotów, niezaliczenie jednego przedmiotu warunkuje "brak postępów". Do takiego wyjaśnienia w decyzji nie doszło, a jest to o tyle istotne, iż Skarżący kilkukrotnie już podkreślał, iż nie zaproponowano mu - wynikających z § 13 ust. 18 Regulaminu - dostosowania warunków zaliczenia zajęć do możliwości osób z niepełnosprawnością. Z tych też względów, zdaniem autora skargi, doszło do zaniechania organu uczelni, polegającego na braku ustalenia, czy "brak postępów w nauce" nie jest związany z niepełnosprawnością studenta.

W skardze zwrócono też uwagę, że prawodawca (nawet w razie uznania istnienia "braku postępów w nauce") pozostawił wybór pomiędzy skreśleniem studenta z listy, a zaniechaniem tego działania. Z treści skarżonego rozstrzygnięcia nie sposób zaś wyczytać dlaczego, organ nie rozważył opcji "nie skreślania studenta z listy". Uzasadnienie decyzji w części obejmującej ujawnienie motywów rozstrzygnięcia organu jest sztampowe, nie wynika z niego dlaczego organ nie uwzględnił okoliczności, iż niepełnosprawność Skarżącego, w powiązaniu z trybem przeprowadzenia zaliczenia przedmiotu, mogła mieć wpływ na wynik zaliczenia, a co za tym idzie na rzekomy "brak postępów w nauce". W dalszej części uzasadnienia skargi pełnomocnik stwierdził, że organ nie odniósł się w skarżonej decyzji zupełnie do treści pisma Skarżącego wnoszącego o przeprowadzenie dowodu na okoliczność, iż mimo wynikającego z § 13 ust. 18 Regulaminu studiów - prawa do udogodnień dla osób niepełnosprawnych - nie mógł z tych udogodnień skorzystać, co miało wpływ na przebieg zaliczenia przedmiotu. Zdaniem autora skargi, w uzasadnieniu decyzji nie sposób też odnaleźć argumentacji, która pozwoliłaby zrozumieć dlaczego uznano, iż niezaliczenie przedmiotu Fizjologia (po raz drugi), pomimo, że uczelnia nie zaproponowała studentowi ze szczególnymi potrzebami skorzystania odpowiednich warunków przeprowadzenia zaliczenia (o których mowa w § 13 ust. 18 Regulaminu), stanowi "brak postępów w nauce".

Uzasadniając z kolei zarzut naruszenia przepisów postępowania pełnomocnik Skarżącego wskazał, że organ ani nie uwzględnił wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków, czy w trakcie zaliczenia przedmiotu "Fizjologia" umożliwiono Skarżącemu skorzystanie z udogodnień przynależnych osobie niepełnosprawnej, o których § 13 ust. 18 Regulaminu, ani nie dopuścił dowodu z dokumentów na okoliczność niepełnosprawności Skarżącego i szczególnych wymagań w zakresie przeprowadzenia zaliczeń, ani też nie dokonał dokładnej analizy akt. Organ pominął też fakt, iż "brak przeciwskazań do studiowania" nie oznacza, że studiować mogą jedynie osoby w pełni sprawne. W oceni autora skargi Uczelnia przeczy sama sobie, określając w Regulaminie konieczność dostosowania warunków zaliczenia zajęć do możliwości osób z niepełnosprawnością, a z drugiej strony, mimo wniosku o dopuszczenie dokumentów mających potwierdzić fakt niepełnosprawności Skarżącego, a co za tym idzie brak dostosowania warunków zaliczenia przedmiotu do potrzeb i możliwości studenta z niepełnosprawnością - wydaje niezaskarżalne postanowienie w którym nawet nie odnosi się do tego żądania.

W odpowiedzi na tak sformułowaną skargę Rektor wniósł o jej oddalenie. Organ podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie podkreślając, że zarzuty skargi stanowią de facto polemikę z samym rozstrzygnięciem, które wprawdzie faktycznie ma charakter decyzji uznaniowej, natomiast nie nosi ono cech dowolności. Dodatkowo odnosząc się do zarzutów dotyczących nieuwzględnienia twierdzeń Skarżącego dotyczących jego niepełnosprawności, organ wyjaśnił, że student przed przystąpieniem do zaliczeń i egzaminów nie informował uczelni o jakichkolwiek problemach zdrowotnych, czy innych szczególnych potrzebach. W konsekwencji przystępując do zaliczenia Fizjologii wyrażał chęć udziału w nim, stąd też okoliczności dotyczące jego stanu zdrowia nie mogą być brane pod uwagę.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Kontrolowana w niniejszej sprawie decyzja nie jest bowiem dotknięta wadami podniesionymi w skardze, jak również innymi, które sąd administracyjny jest zobowiązany uwzględniać z urzędu jako niezwiązany wnioskami i zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2023r., poz. 1635 ze zm., "p.p.s.a.), a które to wady przemawiałyby za wyeliminowaniem jej z obrotu prawnego. Przy czym dodatkowego podkreślenia wymaga, uwzględniając zakres i charakter podniesionych w skardze zarzutów, że sąd kontrolując zaskarżoną decyzję bada ją wyłącznie pod względem zgodności (legalności) z obowiązującymi przepisami prawa, a nie celowości, a tym bardziej słuszności jej wydania.

W rozpatrywanym przypadku sądową kontrolą objęta została decyzja skreślająca Skarżącego z listy studentów z powodu braku postępów w nauce. Skarga, pomimo swojej obszerności i wielości podniesionych w niej zarzutów, koncentruje się na przedwczesności i pochopności tego rozstrzygnięcia wobec nieuwzględnienia twierdzeń Skarżącego dotyczących jego niepełnosprawności i przynależnych mu z tego tytułu udogodnień, o których mowa w § 13 ust. 18 Regulaminu Studiów, a z których student nie mógł skorzystać, co miało bezpośredni wpływ na przebieg i wynik zaliczenia przedmiotu - fizjologia. Rozwijając tak postawioną tezę autor skargi stwierdził, że skoro niepełnosprawność Skarżącego w powiązaniu z trybem przeprowadzenia zaliczenia, mogła mieć wpływ na wynik tego zaliczenia, a co za tym idzie na rzekomy brak postępów w nauce, to wydane przez organ rozstrzygniecie o skreśleniu Skarżącego z listy studentów bez uwzględnienie tej okoliczności, jest wadliwe. Odrębnie zaakcentowana została też okoliczność braku oceny przez organ korzystnego dla strony rozwiązania i zaniechania skreślenia z listy w sytuacji nieobligatoryjności takiego skreślenia nawet w razie zaistnienia przesłanki braku postępów w nauce.

Przy tak zarysowanym sporze rozważania merytoryczne należy poprzedzić wyjaśnieniem materialnoprawnej podstawy wydanego rozstrzygnięcia. I tak stosownie do art. 108 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 203r., poz. 742, dalej w skrócie: "ustawa") student może być skreślony z listy studentów w przypadku stwierdzenia braku postępów w nauce. Innym słowy jeżeli nie odnotowuje on progresu w nauce przynajmniej na minimalnie dopuszczonym poziomie. Skreślenie z listy studentów następuje w drodze decyzji administracyjnej (art. 108 ust. 3 ustawy). Przywołana regulacja stanowi odzwierciedlenie podstawowych obowiązków studenta, do których należy obowiązek uczestniczenia w zajęciach zgodnie z regulaminem studiów oraz obowiązek składania egzaminów, odbywania praktyk zawodowych i spełniania innych wymagań przewidzianych w programie studiów – art. 107 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy.

Z cytowanych wyżej przepisów wynika, że rozstrzygnięcie w przedmiocie skreślenia z listy studentów z powodu stwierdzenia braku postępów w nauce ma charakter fakultatywny i podejmowane jest w ramach tzw. uznania administracyjnego. Skreślenie z listy studentów, jak słusznie akcentuje pełnomocnik Skarżącego, jest zatem prawem, a nie obowiązkiem organu. Innymi słowy, normatywnie dopuszczonymi wariantami działania organów uczelni wobec studenta, który nie osiągnął postępów w nauce jest skreślenie go z listy studentów, albo pozostawienie go na tej liście. Każde z tych działań jest równoprawne, o ile organ należycie ustalił wszystkie okoliczności faktyczne w sprawie, zagwarantował studentowi przysługujące mu uprawnienia procesowe oraz prawidłowo skonfrontował interes społeczny ze słusznym interesem studenta. Uznaniowy charakter tego typu decyzji nie oznacza, że wyboru rozstrzygnięcia organ może dokonać w sposób całkowicie dowolny. Jeżeli bowiem w danej sprawie stwierdzone zostanie istnienie którejś z przyczyn pozwalających na wydanie decyzji o skreśleniu z listy studentów, to organ powinien dogłębnie wyjaśnić i rozważyć wszystkie istotne okoliczności, w tym te podnoszone przez stronę oraz wskazać dlaczego w konkretnym przypadku podjęta została taka, a nie inna decyzja, czy istniały okoliczności, które uniemożliwiły studentowi wywiązanie się z danego obowiązku i dlaczego nie było możliwości ewentualnego kontynuowania studiów. Jeżeli owe istotne okoliczności zostaną należycie wyjaśnione i uzasadnione w decyzji, to nie można mówić o przekroczeniu granic uznania administracyjnego, wynikającego z art. 108 ust. 2 ustawy.

Sądowa kontrola decyzji opartej na uznaniu administracyjnym, jakkolwiek ma ograniczony zakres, to jednak wymaga zbadania, czy zaskarżona decyzja nie nosi cech dowolności, tj. czy organ administracji wybrał prawnie dopuszczalny sposób rozstrzygnięcia sprawy oraz, czy wyboru takiego dokonał po ustaleniu i rozważeniu istotnych dla sprawy okoliczności. Sąd bada, czy w takim postępowaniu podjęto kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, oraz czy organ uwzględnił słuszny interes strony. Kontroli sądowej podlega samo uzasadnienie aktu uznaniowego z punktu widzenia powiązania ustaleń faktycznych z rekonstruowaną normą prawną. Takiej ocenie nie podlegają natomiast kryteria słuszności, czy też celowości podjętego rozstrzygnięcia (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 czerwca 2023r., sygn. akt II GSK 1209/22 i z dnia 20 kwietnia 2010 r., sygn. akt I OSK 130/10, oba opublikowane w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych).

Zdaniem Sądu, a wbrew przekonaniu autora skargi, w niniejszej sprawie organ powyższym wymaganiom sprostał i nie doszło do przekroczenia granic uznania administracyjnego. W ramach autonomii przysługującej uczelni wyższej organ podjął decyzję o skreśleniu z listy studentów uwzględniając dotychczasowy tok studiów Skarżącego oraz obowiązujące w tym zakresie regulacje prawne, tj. ustawowe i wewnętrzne.

Powieleniem i uszczegółowieniem omówionej wyżej regulacji ustawy na gruncie wewnętrznym uczelni jest Regulamin Studiów w Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku przyjętego uchwałą nr 114/2022 z dnia 28 kwietnia 2022 r. Senatu Uniwersytetu Medycznego w sprawie Regulaminu Studiów I stopnia, II stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich UMB, a dokładnie zapisy § 19 ust. 1 pkt 2) i pkt 3) w zw. z ust. 4 lit. a) w zw. z ust. 5 pkt 3 lit. a) oraz § 15 ust 4 tego aktu. W tym miejscu warto przypomnieć, że regulamin studiów jest jednym z podstawowych aktów prawa wewnętrznego uczelni normującym relacje pomiędzy studentem a uczelnią. Z jednej strony są to przepisy wiążące organ uczelni przy wydawaniu przez niego rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach dotyczących studenta, z drugiej natomiast wyznaczające zasady postępowania studenta. I tak, jak wynika z powołanych wyżej zapisów Regulaminu student może być skreślony z listy studentów w przypadku stwierdzenia braku postępów w nauce (§ 19 ust. 1 pkt 2). Za brak postępów w nauce uważa się w szczególności niezaliczenie zajęć (§ 19 ust. 4 pkt a). Brak postępów w nauce i niezaliczenie semestru lub roku w określonym terminie skutkuje warunkowym zezwoleniem na podjęcie studiów na następnym roku studiów, w przypadku niezaliczeniach dwóch przedmiotów (§ 19 ust. 5 pkt 1). Z treści § 19 ust. 5 pkt 3 lit a) Regulaminu wynika natomiast, że decyzję o skreśleniu z listy studentów wydaje się w stosunku do studenta, który nie zaliczył roku studiów po raz drugi. Przy czym student, który nie zaliczył przedmiotów z danego roku ma obowiązek zaliczenia tych przedmiotów nie później niż w następnym roku akademickim, na którym podejmuje naukę. W przypadku niezaliczenia przedmiotów realizowanych warunkowo, student nie może ubiegać się o powtarzanie roku (§ 19 ust. 9 tego Regulaminu). Z punktu widzenia przedmiotowej sprawy istotny jest również zapis §15 ust. 4 Regulaminu stanowiący, że w przypadku przedmiotów kończących się egzaminem warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia zajęć i spełnienia obowiązków określonych w Regulaminie dydaktycznym jednostki.

Wprawdzie, jak trafnie zauważa pełnomocnik Skarżącego, ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce nie zawiera normatywnej definicji pojęcia "braków postępów w nauce", a ów brak niekoniecznie musi prowadzić do skreślenia z listy studentów, tym niemniej przez brak postępów w nauce należy bezsprzecznie rozumieć nieosiągnięcie wyników w nauce, które pozwalają na zaliczenie roku (tak NSA w wyroku z dnia 6 czerwca 2023., sygn.. akt III OSK 2517/21, CBOSA). Szczegółowo przesłanki braku postępów w nauce unormowane zostały też we wspomnianym już wyżej §19 ust. 4 Regulaminu i są nimi m.in. niezaliczenie zajęć. Może to zatem nastąpić, jeżeli studentowi nie przysługuje już prawo do zaliczenia danego przedmiotu w innym terminie.

W ocenie Sądu, powody, dla których Skarżący został skreślony z listy studentów zostały wystarczająco jasno wyjaśnione w zaskarżonej decyzji. Co prawda wyczerpująca argumentacja została zawarte w odpowiedzi na skargę ale z zaskarżonej decyzji jednoznacznie wynika, że podstawą skreślenia z listy studentów była okoliczność stwierdzenia braku postępów w nauce z uwagi na brak zaliczenia po raz drugi przedmiotu Fizjologia. W sprawie nie ma sporu co do tego, że w dniu 22 czerwca 2023r. Skarżący przystąpił do zaliczenia tego przedmiotu i ponownie go nie zaliczył. Akta osobowe studenta pokazują również, że w roku akademickim 2019/2020 Skarżący nie zaliczył na I roku studiów jednego przedmiotu: Histologia, embriologia i cytofizjologia. Dostał warunkowy wpis na studia na II rok. W roku akademicki 2021/2022 Skarżący nie zaliczył dwóch przedmiotów: Fizjologii i Immunologii i ponownie dostał warunkowy wpis - na III rok studiów, zobowiązując się do zaliczenia warunkowych przedmiotów. W roku akademickim 2022/2023 Skarżący nie zaliczył zaś trzech przedmiotów: Farmakologii, Patofizjologii i ponownie Fizjologii. W związku zaś z tym, że ponownie nie zaliczył Fizjologii, nie zrealizował warunku, pod którym został dopuszczony do studiowania na kolejnym roku. Nie budzi zatem wątpliwości, że Skarżący wykorzystał wszystkie regulaminowe możliwości kontynuowania studiów, tj. uzyskał zgody na powtarzanie jednego przedmiotu na I roku, dwóch przedmiotów na II roku, skorzystał też z urlopu dziekańskiego, a na III roku nie zaliczył ponownie przedmiotu Fizjologia oraz dodatkowych dwóch przedmiotów: Farmakologii i Patofizjologii.

Rektor wyjaśnił przy tym z jakich powodów student nie może już kontynuować studiów wskazując, że zgodnie z §19 ust. 9 Regulaminu student, który nie zaliczył przedmiotów z danego roku, ma obowiązek zaliczenia tych przedmiotów nie później niż w następnym roku akademickim, na którym podejmie naukę. W przypadku niezaliczenia przedmiotów realizowanych warunkowo student nie może się ubiegać o powtarzanie roku. Jak podkreślono, jest to warunek bezwzględny, z którego wynika, że student nie może po raz kolejny powtarzać tego przedmiotu. W tych okolicznościach organ uczelni zasadnie ocenił, że skoro Skarżący nie zaliczył przedmiotu Fizjologia w roku akademickim 2021/2022 i ponownie w 2022/2023, to tym samym nie zaliczył roku. W zaistniałej sytuacji nie było zatem już możliwości powtarzania po raz kolejny roku studiów w aspekcie powołanego wyżej §19 ust. 9 Regulaminu. Jednocześnie, jak ustalono, nie zaszły żadne obiektywne przeszkody uniemożliwiające zaliczenie przedmiotu. Ponadto, na co trafnie zwrócił uwagę organ, a co wprost wynika z akt osobowych, wyniki osiągane przez Skarżącego z roku na rok były coraz słabsze. W tym zakresie autor skargi przyznał wprawdzie, że jest w stanie wyobrazić sobie, że brak zaliczenia przez Skarżącego ww. przedmiotu może mieć wpływ na uznanie "braku postępów w nauce, tym niemniej wyprowadził wniosek, że w prawidłowo wydanej decyzji organ powinien był wyjaśnić dlaczego, mimo zaliczenia wszystkich pozostałych przedmiotów, niezaliczenie jednego przedmiotu warunkuje "brak postępów". Powyższa konkluzja jest jednak o tyle nietrafna, że opiera się na nieprawdziwych danych. Z akt osobowych studenta wynika bowiem bezspornie, że Skarżący na III roku nie zaliczył nie tylko ponownie przedmiotu Fizjologia, ale też dodatkowych dwóch przedmiotów, tj. Farmakologii i Patofizjologii. Stąd też stwierdzenie "zaliczenia wszystkich pozostałych przedmiotów" przez Skarżącego nie ma oparcia w aktach sprawy.

Powyższe okoliczności, zdaniem Sądu, w pełni uzasadniały stwierdzenie organu, że Skarżący nie osiągną postępów w nauce. Pełnomocnik Skarżącego co do zasady oceny tej nie kwestionuje, jednakże wywodzi, na co skład orzekający zwrócił uwagę już na wstępie swoich rozważań, że pomimo spełnienia bazowych warunków stosowania art. 108 ust. 2 pkt 2 ustawy wydanie decyzji o skreśleniu Skarżącego z listy studentów było wadliwe albowiem organ nie uwzględnił twierdzeń Skarżącego dotyczących jego niepełnosprawności i przynależnych mu z tego tytułu udogodnień, o których mowa w § 13 ust. 18 Regulaminu Studiów. W skardze wyeksponowane zostało, że Skarżący jako osoba niepełnosprawna, co potwierdza przedłożona w toku postępowania ocena z Rollins College, powinien mieć możliwość skorzystania z udogodnień jakie wprowadza § 13 ust. 18 Regulaminu dla studentów z niepełnosprawnością. Brak zaś zapewnienia takich udogodnień przez Uczelnię mogło mieć, zdaniem autora skargi, wpływ na przebieg i wynik zaliczenia, a co za tym idzie na "rzekomy" brak postępów Skarżącego w nauce.

Odnosząc się do tak sformułowanego zarzutu w pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że ani Sąd, ani też organ co do zasady nie kwestionuje oceny i zaleceń z Rollins College z dnia 24 lipca 2019r., na podstawie których, jak podaje sam Skarżący w swoim piśmie (k. 45) "zdiagnozowano u niego zaburzenia ze spectrum autyzmu", tym niemniej powyższa "diagnoza" w żaden sposób nie kwalifikuje Skarżącego jako osoby niepełnosprawnej. Pełnomocnik Skarżącego domagając się dla Skarżącego udogodnień przynależnych osobie niepełnosprawnej, o których mowa w § 13 ust. 18 Regulaminu, dokonał pewnego rodzaju uproszczenia nie mającego oparcia w przepisach prawa. Po pierwsze, jak słusznie zauważył Rektor, dokumentacja z Rollins College nie może być uznana za medyczną i kwalifikującą Skarżącego jako osobę z niepełnosprawnością. Po drugie w obowiązującym w Polsce systemie prawnym niepełnosprawną jest osobą, która posiada stosowne orzeczenie o niepełnosprawności, a takim dokumentem, jak wynika z akt sprawy, Skarżący nie legitymuje się. Po trzecie wreszcie, co jest istotne w sprawie, a co pomija milczeniem autor skargi, dokumentacja z Rollins College została przedłożona przez Skarżącego już po tym jak przystąpił on do zaliczenia, którego nie zdał, a przed tym zaliczeniem nie zgłaszał żadnych potrzeb w zakresie udogodnień w prowadzeniu zaliczenia. Nie sposób też nie dostrzec, że przedłożona dokumentacja, jak wynika z pisma Skarżącego (k. 45) była odpowiedzią na negatywny wynik zaliczenia, które miało miejsce w dniu 22 czerwca 2023r.

W tych okolicznościach zarzut dotyczący nieuwzględnienia wniosku dowodowego złożonego przez pełnomocnika Skarżącego w dniu 14 września 2023 r. o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków, czy w trakcie zaliczenia przedmiotu Fizjologia umożliwiono Skarżącemu skorzystanie z udogodnień przynależnych osobie niepełnosprawnej również nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ jak już wykazano wyżej w chwili zaliczenia przedmiotu Fizjologia Uczelnia nie posiadała żadnych informacji o niepełnosprawności Studenta, czy też jego szczególnych potrzebach. Z akt sprawy nie wynika, aby do daty zaliczenia ww. przedmiotu Skarżący przekładał jakakolwiek dokumentację potwierdzającą konieczność zastosowania wobec niego - indywidualnej formy zaliczenia. Ponadto, co zasygnalizował organ w odpowiedzi na skargę, gdyby dokumenty takie zostały złożone przez Studenta po rozpoczęciu przez niego studiów, czy choćby przed rozpoczęciem zaliczeń i egzaminów podlegałyby analizie i ocenie, czy stanowią wystarczającą podstawę do zastosowania wobec studenta szczególnych rozwiązań. Skoro takie dokumenty nie zostały przedłożone przed spornym zaliczeniem, z akt sprawy nie wynika też, aby Skarżący składał jakiekolwiek wnioski o zastosowanie szczególnych udogodnień bezpośrednio w Zakładzie Fizjologii, to nie może skutków swoich zaniechań przenosić na Uczelnie. Tym bardziej, że dokumentacją z Rollins College Skarżący dysponował co najmniej od 24 lipca 2019r., a więc jeszcze przed rozpoczęciem studiów. W zaistniałych okolicznościach Uczelnia nie miała żadnych podstaw do traktowania Skarżącego w innym sposób niż pozostałe osoby przystępujące do zaliczenia. Jednocześnie, co potwierdza dokumentacja sprawy, podczas zaliczenia nie doszło do zakłócenia jego przebiegu. Również sam Skarżący nie składał żadnych uwag i skargi do formy jego przeprowadzenia.

Uwzględniając powyższe okoliczności należy zgodzić się z organem, że Skarżący będąc studentem od 2019 roku dobrze znał Regulamin, korzystał wielokrotnie z regulacji w nim przewidzianych, a zatem miał też świadomość, że kolejne niezaliczenie przedmiotu spowoduje skreślenie go z listy studentów. Z tych też względów sąd uznał, że decyzja o skreśleniu Skarżącego z listy studentów została wydana w granicach uznania, a przedłożone przez niego dokumenty z Rollins College z dnia 24 lipca 2019r. nie miały żadnego wpływu na jej prawidłowość. Sąd nie dostrzega też, aby w sprawie doszło do dyskryminacji, nierównego traktowania Skarżącego. Przez cały tok studiów Dziekan przychylał się do wszelkich próśb Skarżącego, i tych dotyczących powtarzania określonych przedmiotów i tych dotyczących warunkowych wpisów na następny rok studiów. Skoro zaś przed samym ponownym zaliczeniem przedmiotu Fizjologia, jak zostało to już szczegółowo wyjaśnione, Skarżący nie zwracał się o jego przeprowadzenie w jakiejś szczególnej formie, dostosowanej do jego stanu zdrowia, to nie mogła zostać uwzględniona argumentacja skargi kwestionująca sposób i formę przeprowadzenia tego zaliczenia.

Sąd rozumie rozżalenie Skarżącego i brak akceptacji dla rozstrzygnięcia Rektora, tym niemniej sądy administracyjne kontrolują zgodność z prawem działalności organów administracji publicznej i w swoim orzekaniu nie mogą uwzględniać zasad współżycia społecznego, ani też zasad słuszności, czy celowości podjętego rozstrzygnięcia. Obowiązkiem sądu administracyjnego jest skontrolowanie legalności zaskarżonego aktu administracji publicznej, a wydana w sprawie decyzja prawa nie narusza. Z tego też względu wniosek o jej uchylenie nie mógł zostać uwzględniony.

Brak postępów w nauce może podstawę do skreślenia z listy studentów. Student, który nie zaliczył przedmiotów z danego roku, ma obowiązek zaliczenia tych przedmiotów nie później niż w następnym roku akademickim, na którym podejmie naukę. W przypadku jednak niezaliczenia przedmiotów realizowanych warunkowo student nie może się ubiegać o powtarzanie roku. Organ w sposób nie budzący wątpliwości wykazał, że warunkiem bezwzględnym było dla Skarżącego zaliczenie przedmiotu Fizjologii. Próba jego zaliczenia zakończyła się niepowodzeniem, stąd też organ miał prawo podjąć decyzję o skreśleniu Skarżącego z listy studentów. Decyzja ta jest logiczną konsekwencją oceny materiału dowodowego, w tym braku możliwości kontynuowania studiów na warunkach przewidzianych w Regulaminie Studiów. Ocena organu jawi się jako obiektywna i przekonująco uargumentowana. Okoliczności sprawy zostały wszechstronnie i rzetelnie wyjaśnione. Skarżącemu zapewniono czynny udział w postępowaniu i odpowiedziano na zarzuty, jakie podnosił.

Odnosząc się z kolei do zarzutu naruszenia art. 107 § 3 k.p.a. zauważyć należy, że powyższa regulacja odnosząca się do elementów decyzji administracyjnej ma w indywidualnych sprawach studenckich zastosowanie w postaci zmodyfikowanej. Podyktowane jest to istotą i charakterem zadań wykonywanych przez szkoły wyższe, jak i posiadaną przez nie autonomią. Ponadto, na mocy ślubowania i przepisów regulaminu studiów student jest - a przynajmniej powinien być - świadom spoczywających na nim obowiązków oraz jest zobowiązany do współpracy z organami szkoły w zakresie podstawowej działalności uczelni, czyli kształcenia. I z tego właśnie powodu nie ma potrzeby wyjaśniania mu obowiązków, które powinny być dla niego oczywiste, bo wybierając uczelnię sam poddał się reżimowi prawnemu w niej obowiązującemu. Dlatego też uznać należy, że uzasadnienie decyzji o skreśleniu z listy studentów spełnia wymagania określone w art. 107 § 3 k.p.a. skoro pozwoliło Skarżącemu na obronę interesu prawnego, a sądowi administracyjnemu na przeprowadzenie skutecznej kontroli legalności takiej decyzji.

Uznając, że zaskarżona decyzja nie narusza przepisów prawa, w tym wskazanych w petitum skargi art. 108 ust. 2 pkt 2 ustawy, zapisów Regulaminu oraz przepisów k.p.a., Sąd skargę oddalił, orzekając w oparciu o art. 151 ustawy Prawo postępowaniu przed sądami administracyjnymi.