Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 25 września 2020 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Elżbieta Kremer po rozpoznaniu w dniu 25 września 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Wojewody Małopolskiego na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału III Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 18 maja 2020 r., sygn. akt III SA/Kr 1259/19 o wezwaniu do uiszczenia wpisu sądowego od skargi kasacyjnej w sprawie ze skargi Rady Miasta Krakowa na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Małopolskiego z dnia [...] października 2019 r., nr [...] w przedmiocie rozstrzygnięcia nadzorczego stwierdzającego nieważność uchwały nr 23/502/19 Rady Miasta Krakowa z dnia 28 września 2019 r. w sprawie ustalenia kierunków działania dla Prezydenta Miasta Krakowa dotyczącego prowadzenia działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie profilaktyki ciąż wśród nastolatek, chorób przenoszonych drogą płciową, w tym profilaktyki HIV postanawia: uchylić zaskarżone zarządzenie.

Zarządzeniem z dnia 18 maja 2020 r., sygn. akt III SA/Kr 1259/19 Przewodniczący Wydziału III Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie - na podstawie art. 220 § 1 i 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wezwał Wojewodę Małopolskiego do uiszczenia wpisu sądowego od skargi kasacyjnej od wyroku z dnia 14 lutego 2020 r. w sprawie ze skargi Rady Miasta Krakowa na "decyzję" Wojewody Małopolskiego z dnia [...] października 2019 r., nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały w kwocie 150 zł, stosownie do § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, poz. 2193 ze zm.).

Zażalenie na powyższe zarządzenie wniósł Wojewoda Małopolski, zarzucając naruszenie:

1) art. 100 ustawy o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r., poz. 713), dalej powoływanej jako "u.s.g.", poprzez jego nieuzasadnione niezastosowanie w niniejszej sprawie i wezwanie strony skarżącej do uiszczenia wpisu od skargi kasacyjnej, podczas gdy jego zastosowanie powinno skutkować brakiem ww. wezwania, albowiem postępowanie sądowe wywołane skargą kasacyjną organu nadzoru – Wojewody Małopolskiego dotyczy weryfikacji wyroku wydanego w sprawie prowadzonego uprzednio postępowania nadzorczego dotyczącego oceny legalności uchwały organu stanowiącego gminy, i z tego tytułu z mocy prawa wolne jest od opłat sądowych;

2) art. 220 § 1 i 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.), dalej powoływanej jako "P.p.s.a.", poprzez jego nieuzasadnione zastosowanie w niniejszej sprawie i wezwanie strony skarżącej do uiszczenia wpisu od skargi, podczas gdy przepis szczególny wyłącza możliwość żądania (a także pobrania) wpisu od skargi.

Wobec powyższego Wojewoda Małopolski wniósł o uchylenie zaskarżonego zarządzenia oraz zwrot uiszczonego z ostrożności procesowego wpisu od skargi w wysokości 150 zł.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy zauważyć, że zasadą postępowania sądowoadministracyjnego jest, stosownie do art. 199 P.p.s.a., ponoszenie przez stronę kosztów sądowych związanych ze swym udziałem w sprawie. Tak więc podmiot wnoszący pismo wszczynające postępowanie przed sądem administracyjnym w danej instancji jakim jest m.in. skarga kasacyjna (art. 230 § 1 i 2 P.p.s.a.) powinien zgodnie z art. 214 § 1 P.p.s.a., opłacić wpis sądowy w określonej wysokości. Od przedstawionej powyżej zasady wyrażonej w art. 214 § 1 P.p.s.a. ustawodawca przewidział wyjątki, które wynikają przede wszystkim z przedmiotowo-podmiotowych zwolnień od kosztów sądowych (art. 239 P.p.s.a.), jak też z odrębnych przepisów.

Ustawą szczególną mającą zastosowanie do skargi wniesionej przez Radę Miasta Krakowa jest ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, zawierająca odrębne regulacje, które na zasadzie lex specialis mają zastosowanie w postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Wspomniana ustawa reguluje m.in. zaskarżanie do sądu administracyjnego aktów nadzoru nad działalnością organów gminy. Stosowne przepisy znajdują się w Rozdziale 10 "Nadzór nad działalnością gminną" (art. 85 – art. 99). Stosownie do art. 85 i art. 86 u.s.g. nadzór nad działalnością gminną sprawowany jest na podstawie kryterium zgodności z prawem i organami nadzoru są Prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych - regionalna izba obrachunkowa. Dalsze przepisy tego rozdziału wskazują na uprawnienia organów nadzoru i organów gminy w postępowaniu nadzorczym, którego wynik może zostać zaskarżony do sądu administracyjnego - art. 98 u.s.g. W myśl art. 98 ust. 1 rozstrzygnięcia organu nadzorczego dotyczące gminy, w tym rozstrzygnięcia, o których mowa w art. 96 ust. 2 i art. 97 ust. 1, a także stanowisko zajęte w trybie art. 89, podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego z powodu niezgodności z prawem w terminie 30 dni od dnia ich doręczenia, natomiast art. 98 ust. 3 stanowi, że do złożenia skargi uprawniona jest gmina lub związek międzygminny, których interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zostały naruszone. Podstawą do wniesienia skargi jest uchwała lub zarządzenie organu, który podjął uchwałę lub zarządzenie albo którego dotyczy rozstrzygnięcie nadzorcze. Zgodnie z art. 100 u.s.g. postępowanie sądowe, o którym mowa w artykułach poprzedzających, jest wolne od opłat sądowych. Opłatami sądowymi w myśl art. 212 P.p.s.a. jest wpis oraz opłata kancelaryjna.

Z treści wyżej wymienionych przepisów ustawy o samorządzie gminnym niewątpliwie wynika, że zwolnienie od opłat, na które powołuje się wnoszący zażalenie dotyczy postępowania wywołanego skargą na akt nadzoru lub uchwałę, czy zarządzenie organu gminy, gdzie podmiotami uprawnionymi do ich wniesienia są organy samorządu terytorialnego lub wskazane organy nadzoru.

Rozpoznana przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie skarga Rady Miasta Krakowa została wniesiona na podstawie art. 98 ust. 1 i 3 u.s.g. i na mocy art. 100 tej ustawy zwolniona była od opłat sądowych. Zaistniała zatem sytuacja, w której ustawa szczególna wyłączała regulację zawartą w art. 214 § 1 P.p.s.a. Z akt sprawy wynika jednak, że strona skarżąca, z pominięciem wskazanych przepisów, uiściła wpis od skargi, a Sąd I instancji nie dostrzegając tej okoliczności nie zwrócił wpisu w trybie, o którym mowa w art. 225 P.p.s.a. Powyższe zaniechanie po stronie Sądu I instancji nie uzasadnia jednakże żądania uiszczenia wpisu od skargi kasacyjnej od strony przeciwnej – Wojewody Małopolskiego.

W świetle powyższego uznać należy, że wezwanie do uiszczenia wpisu sądowego od skargi kasacyjnej należało uznać za niezasadne – jako naruszające art. 100 u.s.g. i art. 220 § 1 P.p.s.a.

Z tych przyczyn Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 185 § 1 w zw. z art. 197 § 2 i art. 198 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji.