Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Małgorzata Niezgódka-Medek po rozpoznaniu w dniu 30 października 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej M. W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 9 czerwca 2015 r. sygn. akt I SA/Ke 83/15 w sprawie ze skargi M. W. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 24 listopada 2014 r. nr ... w przedmiocie niedopuszczalności zażalenia oddala skargę kasacyjną.

Skarga kasacyjna M. W. dotyczy wyroku z dnia 9 czerwca 2015 r., I SA/Ke 83/15, w którym Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), zwanej dalej "Ppsa", oddalił skargę M. W. (dalej: Skarżąca) na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. (dalej: Organ), z dnia 24 listopada 2014 r. w przedmiocie niedopuszczalności zażalenia.

Z przedstawionego przez Sąd pierwszej instancji stanu faktycznego wynikało, że postanowieniem z dnia 29 maja 2014 r., wydanym w sprawie A. "N." sp. z o.o. w Ki. (dalej: Spółka), Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w K. uznał, iż korekta deklaracji VAT-7 za sierpień 2008 r., złożona przez ten podmiot, nie wywołuje skutków prawnych.

Na powyższe orzeczenie zażalenie wniosła Skarżąca. Postanowieniem z dnia 11 września 2014 r. Organ orzekł o pozostawieniu zażalenia bez rozpatrzenia.

Na to orzeczenie Skarżąca złożyła kolejne zażalenie, którego niedopuszczalność Organ stwierdził na mocy postanowienia z dnia 24 listopada 2014 r.

W uzasadnieniu Organ wskazał, że postanowienie z dnia 11 września 2014 r. zostało wydane dla Spółki i doręczone pocztą w sposób zastępczy w dniu 30 września 2014 r. Skarżąca otrzymała to orzeczenie jedynie do wiadomości, gdyż tylko Spółce przysługiwało prawo do jego zaskarżenia.

Organ podkreślił, że Skarżąca złożyła zażalenie we własnym imieniu, a zatem zostało wniesione przez podmiot pozbawiony legitymacji do tej czynności procesowej. Osoba ta nie posiadała uprawnień do reprezentowania Spółki. Postanowieniem Sądu Rejonowego w K. z dnia 25 marca 2014 r. została bowiem z dniem 26 marca 2014 r. wykreślona w rejestrze KRS, jako osoba sprawująca funkcję prezesa zarządu. Orzeczenie to uprawomocniło się z dniem 25 kwietnia 2014 r.

Organ dodał, że zażalenie było również niedopuszczalne z przyczyn przedmiotowych. W dniu nadania zażalenia w placówce pocztowej, tj. 19 kwietnia 2014 r., zaskarżone postanowienie nie było jeszcze doręczone Spółce i tym samym brak było w obrocie prawnym aktu podlegającego zaskarżeniu.

Skargi na powyższe orzeczenie zostały wniesione przez Skarżącą oraz przez Spółkę. Składająca je Skarżąca w imieniu własnym i w imieniu Spółki, pomimo wezwania Sądu, nie wykazała swojego umocowania do reprezentowania A. "N." sp. z o.o. w K. Wskutek czego, postanowieniem z dnia 19 marca 2015 r. Sąd pierwszej instancji skargę Spółki odrzucił.

Z kolei w motywach zaskarżonego wyroku Sąd pierwszej instancji stwierdził, że z dniem 25 kwietnia 2014 r. Skarżąca utraciła prawomocnie uprawnienie do reprezentacji Spółki, a to wskutek wykreślenia jej z rejestru KRS, jako osoby sprawującej funkcję prezesa zarządu. Sąd dodał, że Skarżąca, która podpisała zażalenie wniesione na postanowienie z dnia 11 września 2014 r. nie załączyła do akt sprawy dokumentu stwierdzającego jej uprawnienie do reprezentacji Spółki i nie uzupełniła braku formalnego wniesionego zażalenia.

Sąd zgodził się z Organem, że adresatem postanowienia z dnia 11 września 2014 r. o pozostawieniu bez rozpatrzenia zażalenia była Spółka. Skarżąca otrzymała to postanowienie jedynie do wiadomości. Składając zażalenie uczyniła to we własnym, a nie Spółki imieniu.

Sąd stwierdził, że uprawnienie do wniesienia zażalenia na postanowienie z dnia 11 września 2014 r. przysługiwało wyłącznie Spółce. Skoro Spółka nie była należycie reprezentowana, to Skarżąca, jako wspólnik, powinna podjąć niezwłoczne działania aby ten stan zmienić. Sąd uznał również, że nie było podstawy prawnej do zawieszenia postępowania w związku z brakiem należytej reprezentacji Spółki. Organ prawidłowo zastosował zatem art. 228 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U z 2012 r., poz. 749 ze zm.), zwanej dalej "Op".

Na powyższe orzeczenie Skarżąca, działająca za pośrednictwem pełnomocnika - adwokata złożyła skargę kasacyjną, w której wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Wniosła również o rozpoznanie skargi kasacyjnej na posiedzeniu niejawnym oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Jako podstawę kasacyjną Skarżąca powołała naruszenie art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. b Ppsa w zw. z art. 123 § 1 i art. 138 § 3 Op.

Odpowiedzi na skargę kasacyjną nie wniesiono.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Skarga kasacyjna jest niezasadna.

Przed przystąpieniem do oceny postawionych zarzutów należy wskazać, że nie jest w niniejszej sprawie sporne, iż orzeczenie stwierdzające bezskuteczność złożonej korekty deklaracji, zostało zaskarżone zażaleniem, wniesionym przez Skarżącą w imieniu Spółki. Wnosząca zażalenie nie wykazała jednak swojego umocowania w tym zakresie. Z tego też względu, postanowieniem z dnia 11 września 2014 r., Organ pozostawił to zażalenie bez rozpoznania. Wnosząca zażalenie otrzymała orzeczenie Organu jedynie do wiadomości, co nie czyniło jej stroną tego postępowania. Postanowienie z dnia 11 września 2014 r. zostało wydane w stosunku do Spółki, a zatem Spółka, a nie Skarżąca, miała interes prawny, by wnieść od tego orzeczenia środek odwoławczy.

Skarżąca nie zakwestionowała również tego, że zażalenie na postanowienie z dnia 11 września 2014 r. wniosła we własnym imieniu. Powyższe postanowienie nie naruszało jednak jej interesu prawnego. Skarżąca działała więc jako osoba fizyczna, która nie mogła być stroną postępowania. Złożone przez nią zażalenie należało, w związku z tym, a limine uznać za niedopuszczalne.

Podnoszona w skardze kasacyjnej argumentacja sprowadza się natomiast do podważenia prawidłowości działań Organu, który prowadził postępowanie z udziałem podmiotu nieposiadającego organów umożliwiających podejmowanie jakichkolwiek czynności procesowych. Doprowadziło to, zdaniem Skarżącej, do sytuacji, w której Spółka nie była w stanie zaskarżyć postanowienia z dnia 11 września 2014 r., a w konsekwencji do naruszenia art. 138 § 3 i art. 123 § 1 Op, którego nie dostrzegł Sąd pierwszej instancji.

Stosownie do treści art. 138 § 3 Op, jeżeli osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej nie może prowadzić swoich spraw wskutek braku powołanych do tego organów, organ podatkowy składa do sądu wniosek o ustanowienie kuratora. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, w kontrolowanym przez Sąd pierwszej instancji postępowaniu, taka sytuacja nie nastąpiła.

Podkreślenia wymaga, że w związku z postanowieniem Sądu Rejonowego w K. z dnia 25 marca 2014 r. Skarżąca przestała być wprawdzie członkiem zarządu spółki, ale nadal pozostawała jedynym jej wspólnikiem. Skarżąca miała zatem możliwość powołania nowego zarządu, który reprezentowałby Spółkę w stosunkach zewnętrznych. W tym również w postępowaniu zażaleniowym od postanowienia Organu z dnia 11 września 2014 r.

Jak wynika bowiem z art. 201 § 4 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2003 r., poz. 1030 ze zm.), zwanej dalej "Ksh", wspólnicy powołują członków zarządu w formie uchwały, chyba, że umowa spółki stanowi inaczej. Do zarządu mogą być natomiast powołane zarówno osoby spośród wspólników lub z poza ich grona (art. 201 § 3 Ksh). W przypadku gdy spółka ma tylko jednego wspólnika, osoba ta może podejmować uchwały tak samo jak zgromadzenie wspólników, które ustawodawca wymienił w Ksh wśród organów spółki z o.o.

Z powyższych względów należało uznać, że Sąd pierwszej instancji słusznie nie stwierdził naruszenia art. 138 § 3 Op. Organ spółki N. (wspólnik tej spółki) mógł bowiem, na gruncie obowiązującego prawa, powołać nowy zarząd, co wykluczało uznanie, że Spółka nie była w stanie samodzielnie prowadzić swoich spraw. Skarżąca nie wskazała ponadto w toku postępowania obiektywnych przesłanek, które uniemożliwiały podjęcie powyższych działań. Organ podatkowy nie miał zatem podstaw faktycznych i prawnych by ingerować w wewnętrzne sprawy Spółki, za co należałoby uznać wystąpienie do sądu o ustanowienie kuratora. Podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 42 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zwanej dalej "Kc" kurator powinien postarać się niezwłocznie o powołanie organów osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidację. Spółka mogła natomiast powołać zarząd we własnym zakresie. Nie było zatem powodu, by ustanawiać dla niej w tym celu kuratora. Ponadto nie można przyjąć za zasadne stanowiska o braku wiedzy Skarżącej o utracie uprawnień do kierowania Spółką. Biorąc pod uwagę, że przyczyną zmiany w rejestrze był prawomocny wyrok skazujący za przestępstwa wymienione w art. 18 § 2 Ksh, Skarżąca mogła spodziewać się, że taka zmiana zostanie dokonana i odpowiednio zabezpieczyć interesy Spółki w związku z brakiem organu.

W konsekwencji nie zasługiwał na uwzględnienie również zarzut naruszenia art. 123 § 1 Op, tj. zasady czynnego udziału strony w postępowaniu podatkowym. Zażalenie w niniejszej sprawie wniosła bowiem osoba niebędąca stroną. Z kolei podmiot, który miał interes prawny, by zaskarżyć postanowienie z dnia 11 września 2014 r. nie podjął żadnych działań w tym zakresie. Wbrew argumentacji skargi kasacyjnej, odpowiedzialnym za taki stan rzeczy nie był jednak Organ, lecz Skarżąca, będąca osobą uprawnioną do samodzielnego kształtowania stosunków wewnątrz Spółki.

Mając na uwadze, że skarga kasacyjna nie zawierała usprawiedliwionych podstaw, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 Ppsa orzekł jak w sentencji.

Naczelny Sąd Administracyjny nie orzekł natomiast o zwrocie nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Wynika to z faktu, że stosownie do art. 258 § 2 pkt 8 i § 4 Ppsa orzeka o tym w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, w drodze odrębnego postanowienia, referendarz sądowy, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach również sąd.