Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 8 sierpnia 2008 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Grzegorz Szkudlarek, Sędziowie Sędzia WSA Joanna Sekunda-Lenczewska, Sędzia WSA Arkadiusz Blewązka (spr.), Protokolant Sekretarz sądowy Jarosław Moraczewski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 sierpnia 2008 roku sprawy ze skargi A. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie zasiłku rodzinnego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] nr [...].

Decyzją z dnia [...] Nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. na podstawie art. 138 par. 1 pkt 1 ustawy z dnia 14. czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), art. 3 pkt 24 c, art. 5 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 3 i 4, art. 32 ustawy z dnia 28. listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. Nr 139, poz. 992 ze zm.) oraz par. 18 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2. czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. Nr 105, poz. 881 ze zm.), utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] Nr [...] zmieniającą ostateczną Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] Nr [...], zmienioną decyzją z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie przyznania świadczeń rodzinnych na dzieci: M. M. i M. M..

W toku postępowania ustalono, iż wnioskiem z dnia 5. września 2006 r. A. M. wystąpił do Prezydenta Miasta Ł. o przyznanie świadczeń rodzinnych na dzieci: M. M. i M. M. oraz M. M. Powyższy wniosek rozstrzygnięty został decyzją Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] nr [...] o przyznaniu świadczeń rodzinnych w postaci zasiłku rodzinnego na dziecko M. M. w wysokości 64 zł miesięcznie, na okres od dnia 1. września 2006 r. do dnia 31. sierpnia 2007 r., zasiłku rodzinnego na dziecko M. M. w wysokości 64 zł miesięcznie, na okres od dnia 1. września 2006 r. do dnia 31. sierpnia 2007 r., zasiłku rodzinnego na dziecko M. M. w wysokości 64 zł miesięcznie, na okres od dnia 1. września 2006 r. do dnia 31. sierpnia 2007 r. oraz dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego na dziecko M. M. w wysokości 100 zł jednorazowo, dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego na dziecko M. M. w wysokości 100 zł jednorazowo, dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego na dziecko M. M. w wysokości 100 zł jednorazowo oraz dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej na dziecko M. M. w wysokości 80 zł miesięcznie, na okres od dnia 1. września 2006 r. do dnia 31. sierpnia 2007 r.

Następnie decyzją z dnia [...] nr [...]Prezydent Miasta Ł. zmienił swoje poprzednie rozstrzygnięcie w zakresie wysokości dodatku z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, przyznając rodzinie A. M. dodatek w wysokości 150 zł miesięcznie w okresie od dnia 1. stycznia 2007 r. do dnia 28. lutego 2007 r. oraz 160 zł miesięcznie w okresie od dnia 1. marca 2007 r. do dnia 31. sierpnia 2007 r.

Kolejną decyzją z dnia [...] nr [...] Prezydent Miasta Ł. ponownie zmienił własną decyzję z dnia [...] nr [...], zmienioną decyzją z dnia [...] nr [...] i orzekł o przyznaniu powyższych świadczeń na okres do dnia 31. stycznia 2007 r.

Od decyzji powyższej w dniu 11. grudnia 2007 r., odwołał się A. M. wskazując, iż z zaskarżonej decyzji dowiedział się, że w przypadku przekroczenia kryterium dochodowego 504 zł, zasiłek może być przyznany, jeżeli dochód miesięczny na osobę w rodzinie jest wyższy od ustawowego kryterium, o kwotę mniejszą bądź równą najniższemu zasiłkowi tj. 48 zł, pod warunkiem, iż zasiłek taki przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym. Z uwagi na to, iż w poprzednim okresie zasiłkowym nie występował o przyznanie świadczeń, A. M. wniósł o sprawdzenie, czy wówczas zasiłek mu nie przysługiwał.

W następstwie rozpoznania powyższego odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. cytując treść art. 3 pkt 2 i 24, art. 5 ust 1 i 4a ustawy z dnia 28. listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz.U. nr 139 poz. 992 ze zm.) oraz par. 18 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2. czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. nr 105 poz. 881 ze zm.) wskazało, iż z akt sprawy wynika, iż w 2005 roku (poprzedzającym okres zasiłkowy 2006/2007) rodzina A. M. osiągnęła łączny dochód w wysokości 27.655 zł, tj. 460,62 zł na osobę miesięcznie. Na dochód ten składały się dochody uzyskane przez A. M. w kwocie 24.487,08 zł oraz K. M. w kwocie 3.168,19 zł. W dniu 1. stycznia .2007 r. K. M. podjęła pracę, z której w pierwszym miesiącu osiągnęła dochód w wysokości 675 zł. Dochód rodziny K. i A. M., ustalony z uwzględnieniem dochodu uzyskanego przez K. M., wyniósł zatem 543 zł w przeliczeniu na osobę miesięcznie, a więc przekroczył określone w przepisach ustawy kryterium dochodowe 504 zł.

W tym stanie rzeczy Kolegium podniosło, iż zgodnie z treścią art. 32 ustawy o świadczeniach rodzinnych, organ właściwy może bez zgody strony zmienić lub uchylić ostateczną decyzję administracyjną, na mocy której strona nabyła prawo do świadczeń rodzinnych, jeżeli ulegnie zmianie sytuacja rodzinna lub dochodowa rodziny, mająca wpływ na prawo do świadczeń. W ocenie organu odwoławczego w sprawie bezspornie sytuacja rodzinna i dochodowa strony uległa zmianie w stosunku do sytuacji przedstawianej przez nią we wniosku o ustalenie prawa do świadczeń oraz ustalonej w decyzji przyznającej to prawo. Zmiana ta miała wpływ na prawo do świadczeń, a zatem zmiana decyzji Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] nr [...], zmienionej decyzją z dnia [...] nr [...] była zasadna i uprawniona.

Odnosząc się do podnoszonych w toku postępowania przez skarżącego okoliczności, Kolegium zacytowało treść przepisu art. 5 ust 3 oraz art. 24 ustawy o świadczeniach rodzinnych wskazując, iż A. M. nie ubiegał się o przyznanie zasiłku rodzinnego w okresie 2005/2006, wobec czego zasiłek mu w tym okresie nie przysługiwał, co w ocenie organu odwoławczego pozbawia możliwości zastosowania przepisu art. 5 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Dodatkowo Kolegium podniosło, iż stosownie do treści art. 2 ustawy z dnia 12. października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 ze zm.), nie było uprawnione do badania przesłanek przyznania świadczenia, o które osoba zainteresowana w ogóle nie wystąpiła, oraz których istnienie bądź nieistnienie nie zostało stwierdzone stosownym aktem administracyjnym.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi na powyższą decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł., A. M. powtórzył argumentację odwołania od decyzji Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] Nr [...] wskazując, iż w okresie zasiłkowym 2005/006 jego rodzinie przysługiwał zasiłek rodzinny, a jedynie nie skorzystał on z prawa do zasiłku i nie ubiegał się o jego przyznanie.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. wniosło o jej oddalenie podtrzymując argumentację wyrażoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje :

Zgodnie z treścią art. 3 par. 1 ustawy z dnia 30. sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) (w skrócie: p.p.s.a.), sądy administracyjne sprawują w zakresie swojej właściwości kontrolę działalności administracji publicznej. Analogiczne unormowanie zawiera art. 1 par. 1 ustawy z dnia 25. lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), który stanowi, że sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości między innymi przez kontrolę działalności administracji publicznej. Oznacza to, iż sąd bada legalność zaskarżonej decyzji pod kątem jej zgodności z prawem materialnym określającym prawa i obowiązki stron oraz prawem procesowym regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej.

Stosownie do unormowania zawartego w art. 145 p.p.s.a., sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie:

1. uchyla decyzję w całości albo w części, jeżeli stwierdzi:

a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,

b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,

c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy,

2. stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach,

3. stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach.

W następstwie rozpoznania skargi wniesionej w niniejszej sprawie, nie będąc ograniczonym zarzutami i wnioskami skargi oraz przywołaną podstawą prawną (art. 134 par. 1 p.p.s.a.) Wojewódzki Sąd Administracyjny dopatrzył się w zaskarżonej decyzji, jak również w decyzji ją poprzedzającej tego rodzaju uchybień, które nie pozwalają na pozostawienie ich w obrocie prawnym.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 28. listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych zasiłek rodzinny przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2 (rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka, opiekunowi faktycznemu dziecka, osobie uczącej się), jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 504 zł. Natomiast przepis art. 5 ust. 3 ustawy stanowi, że w przypadku gdy dochód rodziny lub dochód osoby uczącej się przekracza kwotę uprawniającą daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku rodzinnego, o kwotę niższą lub równą kwocie odpowiadającej najniższemu zasiłkowi rodzinnemu przysługującemu w okresie, na który jest ustalany, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym. Dodatki do zasiłków przysługują w razie spełnienia określonych w ustawie przesłanek jedynie, w sytuacji gdy spełnione zostały przesłanki do przyznania zasiłku rodzinnego.

Weryfikując więc wniosek skarżącego, w pierwszej kolejności należało wyjaśnić, czy spełnione zostały kryteria dochodowe uprawniające do przyznania zasiłku rodzinnego. Organy prawidłowo ustaliły wysokość dochodu rodziny skarżącego, opierając się na zaświadczeniu o wysokości wynagrodzenia netto K. M.. Ponieważ miesięczny dochód w przeliczeniu na osobę w rodzinie wyniósł 543,20 zł, a więc przekroczył kwotę określoną w art. 5 ust. 1 omawianej ustawy tj. 504 zł, zasadnie przyjęto, że nie zostały spełnione przesłanki określone w tym przepisie. Jednak organy obu instancji błędnie zinterpretowały treść art. 5 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zgodnie z zawartą tam regulacją, w przypadku gdy dochód rodziny lub dochód osoby uczącej się przekracza kwotę uprawniającą daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku rodzinnego o kwotę niższą lub równą kwocie odpowiadającej najniższemu zasiłkowi rodzinnemu przysługującemu w okresie, na który jest ustalony, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym.

Użyte w tym przepisie pojęcie "dochód rodziny" musi być rozumiane jako przeciętny miesięczny łączny dochód w przeliczeniu na osobę w rodzinie. Pojęcie to nie może być bowiem interpretowane samodzielnie, w oderwaniu od regulacji zawartej w art. 5 ust. 1 ustawy, gdzie jest mowa o dochodzie rodziny w przeliczeniu na osobę jako kryterium uzasadniającym przyznanie zasiłku rodzinnego. Za celowością takiej interpretacji przemawia umiejscowienie obu unormowań w jednym artykule ustawy regulującym zasady przyznawania zasiłku rodzinnego, a więc wzgląd na wewnętrzną spójność aktu prawnego. Skoro w ust. 3 mowa jest o przypadku, gdy wskazany tam dochód przekracza kwotę uprawniającą daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku rodzinnego, to dochód ten winien być ustalony w ten sam sposób jak przy ustalaniu spełnienia kryterium dochodowego określonego w art. 5 ust. 1 ustawy.

Skoro w przedmiotowej sprawie okazało się, iż na skutek podjęcia pracy przez małżonkę skarżacego, dochód rodziny przekroczył kwotę 504 zł o 39,20 zł, a więc o mniej niż wynosi najniższy zasiłek, to tym samym obowiązkiem organów była ocena wniosku A. M. przez pryzmat art. 5 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych. W świetle tego przepisu zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym, co nie może być utożsamiane z faktycznym pobieraniem w poprzednim okresie zasiłkowym zasiłku rodzinnego. Powołany przepis takiego warunku nie przewiduje. Pobierać świadczenie i mieć do niego prawo to nie są tożsame sytuacje. Świadczenie jest pobierane, jeżeli przysługuje, ale dopuszczalna jest sytuacja, że z przyznanego prawa uprawniony świadczeniobiorca nie korzysta, np. z tego powodu, że nie wie o danym uprawnieniu. Dotyczy to zwłaszcza świadczeń, do których prawo - zgodnie z art. 23 ustawy o świadczeniach rodzinnych - jest ustalane na podstawie wniosku osoby uprawnionej. (vide: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27. marca 2007 r. wydany w sprawie I SA/Wa 101/07, LEX 321793 oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19. września 2006 wydany w sprawie o sygn. akt I SA/Wa 1219/06 LEX 266705).

Ponownie rozpatrując sprawę, organy winny uwzględnić powyższe wytyczne i ustalić w sposób wskazany w wyroku dochód rodziny skarżącego na użytek regulacji zawartej w art. 5 ust. 3 ustawy, a następnie rozważyć zasadność zmiany decyzji ostatecznych w zakresie każdego z dochodzonych świadczeń. W ponownym postępowaniu organy ocenią więc uprawnienia skarżącego, nie pod kątem pobierania zasiłku w poprzednim okresie zasiłkowym, lecz ustalą czy zasiłek o jakim mowa w art. 5 ust. 3 ustawy mu przysługiwał. Uprawnienie z tego przepisu nie zależy bowiem od pobierania świadczenia, ale od jego "przysługiwania".

Z podniesionych względów, Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie przepisu art. 145 par. 1 pkt 1 "a" p.p.s.a. uchylił zaskarżoną decyzję oraz decyzję ją poprzedzającą uznając, iż stwierdzone naruszenie przepisu prawa materialnego miało wpływ na treść wydanego rozstrzygnięcia zarówno przez organ pierwszej instancji, jak i organ odwoławczy.

J.S.