Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 30 kwietnia 2013 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Arkadiusz Blewązka Sędziowie Sędzia WSA Renata Kubot-Szustowska Sędzia NSA Grzegorz Szkudlarek (spr.) Protokolant Pomocnik sekretarza sądowego Anna Łyżwa po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2013 roku przy udziale --- sprawy ze skargi Stowarzyszenia A z/s w W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie opłaty za wycięcie oraz przesadzenie drzew 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta Ł. nr [...] znak: [...], z dnia [...]; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. na rzecz strony skarżącej Stowarzyszenia A w W. kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania. a.bł.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. decyzją z dnia [...], Nr [...], po rozpoznaniu odwołania Stowarzyszenia A z siedzibą w W., uchyliło w części decyzję Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...], Nr [...] i orzekło w tym zakresie.

Jak wynika z dokumentów załączonych do akt administracyjnych, organ pierwszej instancji, po ponownym rozpatrzeniu sprawy na skutek uchylenia wcześniejszej decyzji przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, decyzją z dnia [...]:

1. zezwolił Spółdzielni Mieszkaniowej "A" w Ł. (dalej również jako wnioskodawca) na usunięcie siedmiu sztuk drzew, wyszczególnionych w tabeli nr 1 zawartej w załączniku nr 1 do decyzji, rosnących na terenie nieruchomości położonej w Ł. przy ul. A 235/241 – będącej własnością wnioskodawcy, kolidujących z budową dwóch obiektów budowlanych, tj. budynku mieszkalnego wielorodzinnego oraz garażu wielostanowiskowego, z zastrzeżeniem spełnienia określonych warunków, w terminie do dnia 30 kwietnia 2013 roku;

2. zezwolił na wycięcie drzew wymienionych w pkt 1 sentencji decyzji z równoczesnym naliczeniem opłaty w wysokości 170.512,47 zł, wynikającej z wyliczenia zawartego w tabeli nr 1 zawartej w załączniku nr 1 do decyzji i odroczył termin jej uiszczenia do dnia 20 kwietnia 2015 roku;

3. zastrzegł warunek odroczenia opłaty w postaci obowiązku zastąpienia drzew wyszczególnionych w pkt 1 sentencji decyzji nasadzeniami w ilości 110 sztuk;

4. zezwolił wnioskodawcy na przesadzenie jednej sztuki jarzęba szwedzkiego, rosnącego na terenie nieruchomości, kolidującego z budową budynku mieszkalnego wielorodzinnego, na który wnioskodawca otrzymał pozwolenie na budowę, zgodnie z decyzją zatwierdzającą projekt budowlany, z zastrzeżeniem spełnienia określonych warunków;

5. naliczył opłatę w wysokości 4.730,51 zł, za przesadzenie drzewa wymienionego w punkcie 4, wynikającą z wyliczenia zawartego w tabeli nr 2 będącej załącznikiem nr 1 do decyzji, jednocześnie odroczył termin jej uiszczenia na okres trzech lat, tj. do dnia 20 kwietnia 2015 roku;

6. zobowiązał wnioskodawcę do powiadomienia Wydziału Ochrony Środowiska i Rolnictwa UM[...] o dokonaniu nowych nasadzeń i przesadzeniu, o których mowa w punktach 3 i 4 sentencji decyzji, w terminie 14 dni od daty ich wykonania;

7. zezwolił wnioskodawcy na usunięcie czterech sztuk drzew i jednej sztuki krzewu, wyszczególnionych w tabeli nr 3 zawartej w załączniku nr 2 do niniejszej decyzji, rosnących na terenie opisanej nieruchomości, kolidujących z budową obiektu budowlanego tj. budynku mieszkalnego wielorodzinnego z zastrzeżeniem spełnienia określonych warunków, w terminie do dnia 30 kwietnia 2013 roku;

8. zezwolenia na wycięcie drzew i krzewu wymienionych w punkcie 7 udzielił z równoczesnym naliczeniem opłaty w wysokości 34.793,05 zł wynikającej z wyliczenia zawartego w tabeli nr 3 zawartej w załączniku nr 2 do decyzji;

9. zezwolił wnioskodawcy na usunięcie dwóch sztuk świerków kłujących, rosnących na terenie nieruchomości, bez pobrania opłaty z tego tytułu, z zastrzeżeniem spełnienia określonych warunków, w terminie do dnia 30 kwietnia 2013 roku;

10. umorzył postępowanie w sprawie wydania zezwolenia na usunięcie pięciu sztuk drzew, wyszczególnionych w tabeli nr 4 zawartej w załączniku nr 3 do decyzji, z terenu nieruchomości z uwagi na brak przedmiotu sprawy, oraz

11. ustalił opłatę w wysokości 59.861,95 zł za usunięcie przez wnioskodawcę 5 sztuk drzew, wyszczególnionych w tabeli nr 4 zawartej w załączniku nr 3 do decyzji, w terminie, gdy decyzja Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] nr [...] była ostateczna i podlegała wykonaniu.

W uzasadnieniu organ szczegółowo opisał tok dotychczasowego postępowania wskazując, że postępowanie w sprawie zostało wszczęte wnioskiem Spółdzielni Mieszkaniowej "A" w Ł. Wydanie zezwolenia na usunięcie drzew jest konieczne z uwagi na zagrożenie dla otoczenia oraz ze względu na kolizję z budową budynku mieszkalnego wielorodzinnego z garażem wielostanowiskowym wraz z infrastrukturą techniczną, przewidzianą do realizacji na nieruchomości przy ul. A 235/241 w Ł. W toku postępowania, organ pierwszej instancji postanowieniem z dnia [...] dopuścił do udziału w postępowaniu organizację społeczną – Stowarzyszenie A, jako podmiot na prawach strony.

W dalszej części uzasadnienia organ wyjaśnił motywy udzielenia zezwolenia na wycięcie poszczególnych drzew, wskazał podstawę prawną naliczenia opłat oraz wyjaśnił, która z tych opłat i pod jakimi warunkami podlega odroczeniu. Jako powód podjętego w sprawie rozstrzygnięcia podano fakt, że zgodnie z udzielonymi wnioskodawcy decyzjami o pozwoleniu na budowę, zagospodarowanie terenu nie jest możliwe przy zachowaniu istniejącego drzewostanu. Zaakcentowano także wskazany w decyzji warunek – dokonanie nasadzeń zamiennych. Organ pierwszej instancji dodał, że podczas oględzin nie stwierdzono obecności gatunków chronionych w obrębie zadrzewień pouczając wnioskodawcę, że w przypadku stwierdzenia takich gatunków konieczne jest uzyskanie zezwolenia na wykonanie czynności podlegających zakazom, o których mowa w art. 51 ust. 1 i w art. 52 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (t. j. Dz. U. z 2009 roku, Nr 151, poz. 1220 ze zm.). Organ pierwszej instancji pouczył także, że należy przestrzegać zakazów i ograniczeń wynikających z przepisów ogólnych, w szczególności zakazu niszczenia gniazd i schronień dziko występujących zwierząt objętych ochroną.

W odwołaniu od powyższej decyzji Stowarzyszenie A wniosło o jej uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez organ pierwszej instancji. W motywach odwołania jego autor argumentował, iż postępowanie w sprawie zostało przeprowadzone z naruszeniem zasad postępowania administracyjnego, które miało wypływ na rozstrzygnięcie, a mianowicie art. 7, art. 10 § 1, art. 77 § 1, art. 107 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego. W sprawie doszło także do uchybienia przepisom prawa materialnego, czyli art. 51 i art. 52 ustawy o ochronie przyrody oraz wymienionych przepisów wykonawczych, co powoduje, że wykonanie decyzji może stanowić czyn zagrożony karą, bowiem będzie wykroczeniem lub przestępstwem. Decyzja pierwszej instancji obciążona jest także wadami powodującymi nieważność – art. 156 § 1 pkt 5 i 6 Kodeksu postępowania administracyjnego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze, po rozpoznaniu odwołania, uchyliło zaskarżoną decyzję w części – pkt 8 i ustaliło Spółdzielni Mieszkaniowej "A" w Ł. opłatę w wysokości 36.199,42 zł za usunięcie czterech sztuk drzew (Świerk kłujący, Sumak octowiec, Wierzba biała, Klon jesionolistny) oraz jednej sztuki krzewu (Tawuła) oraz uchyliło zaskarżoną decyzję w części – pkt 11 i ustaliło Spółdzielni Mieszkaniowej "A" w Ł. opłatę w wysokości 58.517,32 zł za usunięcie pięciu sztuk drzew (Jarząb szwedzki, Klon jesionolistny, Kasztanowiec biały, Świerk klujący, Brzoza brodawkowata). W motywach rozstrzygnięcia organ opisał dotychczasowy przebieg postępowania wskazując następnie na motywy wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 16 listopada 2011 roku, sygn. akt: II SA/Łd 729/11, którym to Sąd stwierdził nieważność decyzji organu drugiej, jak i pierwszej instancji. W ocenie Samorządowego Kolegium Odwoławczego brak formalny wniosku w postaci braku podpisów osób upoważnionych do reprezentowania Spółdzielni Mieszkaniowej, został uzupełniony poprzez złożenie pisma z dnia 22 grudnia 2011 roku.

Odnosząc się do treści odwołania organ wyjaśnił, że przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego wyłączają możliwość stwierdzenia nieważności decyzji w postępowaniu odwoławczym, a wniosek o wstrzymanie wykonania jest bezprzedmiotowy, bowiem decyzja organu pierwszej instancji nie podlega jeszcze wykonaniu. Jako bezprzedmiotowy organ ocenił także wniosek zawarty w odwołaniu o wznowienie postępowania, bowiem wznowienie dotyczy tylko postępowań ostatecznie zakończonych, tymczasem postępowanie w sprawie nie zostało jeszcze zakończone wydaniem ostatecznego rozstrzygnięcia. W ocenie Samorządowego Kolegium Odwoławczego, wydanie rozstrzygnięcia w sprawie nie zależy od uprzedniego rozpoznania zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd, zatem nie wystąpiła przesłanka do zawieszenia postępowania wymieniona w art. 97 § 1 pkt 4 Kodeksu postępowania administracyjnego. Postępowaniem takim nie jest, w ocenie organu, w szczególności postępowanie przed Sądem Okręgowym w Łodzi, w którym wydano postanowienie z dnia 5 lipca 2011 roku, sygn. akt: [...] o zabezpieczeniu roszczenia powodów poprzez nakazanie zaniechania wycinki drzew do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.

W dalszej części uzasadnienia Samorządowe Kolegium Odwoławcze przystępując do merytorycznej oceny decyzji wskazało, że w sprawach dotyczących zezwolenia na wycięcie drzew dochodzi do kolizji dwóch interesów – indywidualnego interesu wnioskodawcy i interesu społecznego. Organ tę część rozważań skonkludował stwierdzeniem, iż w sprawie zostały zachowane warunki do wydania zezwolenia na wycięcie, jak i przesadzenie drzew z uwagi na zagrożenie dla otoczenia i kolizję z planowaną inwestycją. Z akt sprawy i uzasadnienia decyzji pierwszej instancji jednoznacznie wynika, że inwestycji nie dałoby się zrealizować bez wycięcia i przesadzenia części drzew rosnących na nieruchomości. Spółdzielnia dysponuje aktualnymi pozwoleniami na budowę. Na ich podstawie na terenie nieruchomości rozpoczęto roboty budowlane, których kontynuacja jest zależna od rozstrzygnięcia sprawy dotyczącej wycinki drzew. Z protokołu oględzin przeprowadzonych w dniu 20 lutego 2012 roku wynika, że dokonano szczegółowej oceny stanu zdrowotnego drzew, również w kontekście możliwości przesadzenia części z nich. Nie ma wątpliwości, że wszystkie drzewa objęte wnioskiem strony kolidują z planowaną inwestycją. Oględziny przeprowadzono także pod kątem wymagań wynikających z art. 83 ust. 2c ustawy o ochronie przyrody stwierdzając, że w obrębie drzewostanu nie występują gatunki chronione zwierząt, roślin i grzybów.

W ocenie odwołującego się Stowarzyszenia w ramach postępowania dowodowego organ pierwszej instancji nie podjął wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, co miało skutkować rażącym naruszeniem art. 51 i art. 52 ustawo o ochronie przyrody oraz § 6 pkt 1, 4 i 11 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną, jak i przepisu § 6 pkt 1 i 2 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 roku w sprawie ochrony gatunkowej roślin. W ocenie Kolegium zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala określić, jakie gatunki zwierząt oraz roślin chronionych występują na terenie planowanej inwestycji. Zebrany w sprawie materiał dowodowy potwierdził, że na spornym terenie nie zaobserwowano żadnych innych (poza jarzębem szwedzkim i cisem pospolitym) gatunków roślin i grzybów chronionych. Ustalenia organu pierwszej instancji pozwoliły uznać, że sporny teren nie ma szczególnego waloru przyrodniczego dla gatunków ptaków chronionych gniazdujących w mieście. Jak wskazał organ, zezwolenie na wycinkę drzew nie zwalnia strony z obowiązku przestrzegania zakazów, o których mowa w szczególności w art. 52 ust. 1 ustawo o ochronie przyrody. W chwili w której strona będzie chciała wykonać decyzję (dokonać wycinki drzew) może zachodzić konieczność uzyskania zezwolenia na odstępstwo od zakazów obowiązujących w stosunku do gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową, tj. zakazu niszczenia gniazd.

Po dokonaniu ustaleń potwierdzających, że bez usunięcia i przesadzenia drzew nie będzie możliwa realizacja inwestycji, organ pierwszej instancji zobowiązany był ocenić, jaki wpływ na środowisko przyrodnicze będzie miało usunięcie i przesadzenie drzew i czy tego rodzaju ubytek da się zrekompensować na skutek nałożenia na wnioskodawcę obowiązku dokonania nasadzeń zamiennych. Zdaniem Kolegium, organ pierwszej instancji prawidłowo uznał, że ubytek przyrodniczy da się zrekompensować nasadzeniami zamiennymi i obowiązkiem przesadzenia drzewa.

W dalszej części uzasadnienia Kolegium dokonało weryfikacji wysokości opłaty za usunięcie drzew lub krzewów (pkt 2, 5 i 8 sentencji decyzji). Organ pierwszej instancji zastosował prawidłowe stawki opłaty i współczynniki różnicujące stawki w zależności od obwodu pnia drzewa, niemniej jednak popełnił błąd rachunkowy, który został skorygowany przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze.

Organ pierwszej instancji, w punkcie 10 swojej decyzji, umorzył postępowanie w sprawie wydania zezwolenia na usunięcie pięciu sztuk drzew z uwagi na brak przedmiotu sprawy (drzewa te objęte były wnioskiem strony z dnia 7 lutego 2011 roku i zostały wycięte, co potwierdziły oględziny przeprowadzone w dniu 20 lutego 2012 roku). Sprawa z wniosku o wyrażenie zgody na wycięcie drzew stała się zatem bezprzedmiotowa w rozumieniu art. 105 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego. Jednocześnie organ pierwszej instancji w pkt 11 decyzji ustalił wnioskodawcy opłatę w wysokości 59.861,95 zł za ich usunięcie. Samorządowe Kolegium Odwoławcze uznało, że opłata za usunięte drzewa i krzewy winna być ustalona w oparciu o rozporządzenie obowiązujące w czasie ich wycinki, wobec czego organ uchylił decyzję organu pierwszej instancji w części – pkt 11 i ustalił prawidłową opłatę (niższą) za usunięcie drzew na podstawie obwieszczenia Ministra Środowiska z dnia 15 października 2010 roku w sprawie stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów oraz stawek kar za zniszczenie zieleni na rok 2011.

W konkluzji Samorządowe Kolegium Odwoławcze wyjaśniło, że przeprowadzona analiza mających zastosowanie w sprawie przepisów jednoznacznie wskazuje, że nie byłoby możliwe wydanie decyzji odmawiającej zezwolenia na wycięcie drzew tylko z odwołaniem się do walorów przyrodniczych. Organ pierwszej instancji należycie wywiązał się z obowiązku wyważenia interesu społecznego i indywidualnego, które zazwyczaj pozostają w kolizji przy decyzjach uznaniowych. Prymat przyznano interesowi indywidualnemu uwzględniając przy tym również interes społeczny w postaci dążenia do rekompensaty ubytków w środowisku przyrodniczym. Ilość nasadzeń zamiennych (110 sztuk), do dokonania których zobowiązany został wnioskodawca, znacznie przekracza ilość drzew zakwalifikowanych do usunięcia, co będzie stanowiło dostateczną rekompensatę dla środowiska.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów zawartych w odwołaniu Kolegium wyjaśniło, że sam brak możliwości wypowiedzenia się przez stronę w sprawie przed wydaniem decyzji przez organ pierwszej instancji nie jest uchybieniem mającym istotny wpływ na wynik sprawy. W ocenie Kolegium strona odwołująca się brała czynny udział w postępowaniu (m.in. był reprezentowana podczas oględzin w dniu 20 lutego 2012 roku, składała wnioski dowodowe, przedłożyła opinię biegłych) i uchybienie organu pierwszej instancji (przed wydaniem decyzji nie wyznaczono stronie terminu do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego) nie miało istotnego wpływu na wynik sprawy. Przed wydaniem decyzji Kolegium wezwało stronę oraz podmiot na prawach strony do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego.

W skardze do sądu administracyjnego Stowarzyszenie A z siedzibą w W. (dalej jako Stowarzyszenie lub strona skarżąca) wniosło o stwierdzenie, iż zarówno decyzja drugiej, jak i pierwszej instancji zostały wydane z naruszeniem prawa. Zdaniem autora skargi, w sprawie doszło do naruszenia przepisów postępowania, w szczególności art. 138 § 1 pkt 1 i 2, art. 138 § 2, art. 141 § 1, art. 7, art. 8, art. 10, art. 15, art. 77 § 1 i art. 80 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz przepisów prawa materialnego, czyli art. 51 i 52 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 ze zm.), § 6 pkt 1, 4 i 11 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. Nr 220, poz. 2237) oraz § 6 pkt 1 i 2 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 roku w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. z 2012 roku, poz. 81). W motywach skargi Stowarzyszenie opisało dotychczasowy przebieg postępowania wskazując, że organ odwoławczy naruszył przepis art. 138 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, bowiem ograniczył swoje rozstrzygnięcie jedynie do części decyzji organu pierwszej instancji. Samorządowe Kolegium Odwoławcze uchyliło decyzję pierwszej instancji w części, bez rozstrzygnięcia co do pozostałej części decyzji. Decyzja organu pierwszej instancji została wydana z naruszeniem prawa, a Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało ją w mocy, czym naruszyło przepis art. 138 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego. Wbrew twierdzeniem Kolegium, wydanie przez organ pierwszej instancji rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie przed zakończeniem postępowania o charakterze wpadkowym (w sprawie zawieszenia), miało wpływ na rozstrzygniecie i stanowi naruszenie art. 15 oraz art. 141 Kodeksu postępowania administracyjnego.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumentację zaprezentowaną w uzasadnieniu kwestionowanego w skardze rozstrzygnięcia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do regulacji art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 roku, poz. 270 ze zm.), Sądy administracyjne sprawują w zakresie swojej właściwości kontrolę działalności administracji publicznej. Oznacza to, iż Sąd bada zgodność z prawem (legalność) zaskarżonego aktu pod kątem jego zgodności z prawem materialnym określającym prawa i obowiązki stron oraz prawem procesowym regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej. Sąd nie przejmuje, zatem sprawy administracyjnej do końcowego załatwienia, lecz jedynie dokonuje oceny działalności organu orzekającego z punktu widzenia kryterium legalności.

Sąd uwzględniając skargę na decyzję uchyla decyzję w całości albo w części, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, bądź inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a" – "c" Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Oceniając legalność zaskarżonych decyzji Sąd zważył, że organy obu instancji naruszyły prawo w stopniu mającym istotny wpływ na rozstrzygnięcie.

Na wstępie rozważań wskazać należy na unormowanie przepisu art. 153 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Przepis ten stanowi, iż ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten Sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia. Przez ocenę prawną, o której mowa w cytowanym przepisie, należy rozumieć wyjaśnienie istotnej treści przepisów prawnych i sposobu ich stosowania w rozpatrywanej sprawie. Natomiast wskazania co do dalszego postępowania stanowią z reguły konsekwencje oceny prawnej. Dotyczą one sposobu działania w toku ponownego rozpoznania sprawy i mają na celu uniknięcie błędów już popełnionych oraz wskazanie kierunku, w którym powinno zmierzać przyszłe postępowanie (por. A. Kabat [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka – Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Komentarz, Zakamycze 2009). Ustanie mocy wiążącej oceny prawnej może spowodować zmiana, po wydaniu orzeczenia, istotnych okoliczności faktycznych oraz wzruszenie orzeczenia (zawierającego ocenę prawną) w przewidzianym trybie.

Przenosząc te uwagi na grunt niniejszej sprawy przed przystąpieniem do merytorycznej oceny zasadności skargi wskazać należy, iż Wojewódzki Sąd Administracyjnym w Łodzi wyrokiem z dnia 16 listopada 2011 roku, sygn. akt: II SA/Łd 729/11 stwierdził nieważność decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] oraz poprzedzającej ją decyzji Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...]. Z motywów rozstrzygnięcia wynika, iż powodem wyeliminowania z obrotu prawnego rozstrzygnięć obu instancji była stwierdzona wadliwość wniosku wszczynającego postępowanie. Rzeczony wniosek nie został podpisany przez wszystkie upoważnione do tego osoby, zatem wnioskodawca w postępowaniu nie był należycie reprezentowany. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 16 listopada 2011 roku nie był kontestowany przez żadną ze stron w drodze skargi kasacyjnej, zatem uzyskał on przymiot prawomocności.

W toku ponownie prowadzonego postępowania wnioskodawca pismem z dnia 22 grudnia 2011 roku uzupełnił brak odpowiednich podpisów na pierwotnym wniosku składając kolejny wniosek o tej samej treści. Wniosek ten został podpisany przez Prezesa i Zastępcę Prezesa Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej. A ponieważ wniosek został podpisany zgodnie z wymaganiami prawa, należy przyjąć, iż inwestor w postępowaniu był należycie reprezentowany. W tej sytuacji skład orzekający w niniejszej sprawie ocenił, że przy ponownym rozpoznawaniu sprawy nie doszło do naruszenia art. 153 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Ponownie przeprowadzone postępowanie w sprawie wniosku Spółdzielni o udzielenie zezwolenia na wycięcie określonych drzew zakończyło się wydaniem decyzji organu pierwszej instancji zezwalającej na wycięcie drzew, ustalającej opłatę za wycięcie drzew, odraczającej obowiązek uiszczenia opłaty, zezwalającej na przesadzenie określonych drzew, zobowiązującej do nowych nasadzeń i umarzającej postępowanie z jednoczesnym naliczeniem opłaty za usunięcie drzew. Rozstrzygniecie to było kwestionowane w drodze odwołania przez Stowarzyszenie będące uczestnikiem postępowania. Po rozpoznaniu odwołania, Samorządowe Kolegium Odwoławcze wydało decyzję o charakterze reformatoryjnym – organ uchylił decyzję pierwszej instancji w części i w tym zakresie orzekł co do istoty.

Przystępując do oceny legalności decyzji wskazać należy, iż skład orzekający w niniejszej sprawie podzielił zarzut skargi dotyczący naruszenia art. 138 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego określającego rodzaje rozstrzygnięć, które wydaje organ odwoławczy.

Zgodnie z treścią § 1 tego przepisu organ odwoławczy wydaje decyzję, w której:

1) utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję albo

2) uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy albo uchylając tę decyzję - umarza postępowanie pierwszej instancji w całości albo w części, albo

3) umarza postępowanie odwoławcze.

Przepis art. 138 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego zawiera zamknięty katalog decyzji organu odwoławczego. Oznacza to, że organ odwoławczy nie jest uprawniony do wydania decyzji o sentencji innej niż wymienione w powołanym przepisie. Na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego organ może wydać decyzję o uchyleniu zaskarżonej decyzji w całości lub w części i orzec w tym zakresie co do istoty sprawy. Ten rodzaj decyzji organu odwoławczego jest określany w piśmiennictwie i orzecznictwie jako decyzja merytoryczno – reformacyjna (reformatoryjna) (zob. np. B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne, Warszawa 2004, str. 281).

Zgodnie z zasadą dwuinstancyjności (art. 15 Kodeksu postępowania administracyjnego) organ odwoławczy obowiązany jest ponownie rozpoznać i rozpatrzeć sprawę rozstrzygniętą decyzją organu pierwszej instancji. Wynika to z przepisu art. 138 Kodeksu postępowania administracyjnego, który przyznaje organowi odwoławczemu kompetencje do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy, a tylko w ograniczonym zakresie kompetencje kasacyjne. Niezależnie jednak od tego, jakie konkretnie rozstrzygnięcie podejmuje organ odwoławczy, zawsze musi ono obejmować całość rozpatrywanej sprawy i musi odnosić się do całej treści decyzji organu pierwszej instancji, a nie tylko do jej części, pomijając milczeniem resztę.

W niniejszej sprawie zaskarżona decyzja odnosi się tylko do części decyzji organu pierwszej instancji i nie zawierając rozstrzygnięcia dotyczącego pozostałej części tej decyzji narusza unormowania zawarte w art. 138 Kodeksu postępowania administracyjnego. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji składało się z 11 punktów. Odwołanie strony skarżącej kontestowało treść całej decyzji. Tymczasem organ odwoławczy w punkcie pierwszym uchylił zaskarżoną decyzję w części – pkt 8 i w tym zakresie orzekł. W drugim punkcie rozstrzygnięcia organ analogicznie uchylił decyzję pierwszej instancji w części – pkt 11 i również orzekł w tym zakresie. Uwadze organu umknęła konieczność wydania rozstrzygnięcia w odniesieniu do pozostałych 9 punktów decyzji pierwszej instancji. W tej sytuacji decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego jest wadliwa w świetle art. 138 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, gdyż nie odnosi się do całości sprawy załatwionej decyzją Prezydenta Miasta. Pogląd powyższy znajduje swoje potwierdzenie w orzecznictwie, które skład orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela (por. np. wyrok NSA z dnia 1 kwietnia 2011 roku, II OSK 607/10 oraz wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 23 czerwca 2006 roku, II SA/Wr 167/05, dostępne w internetowej Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem orzeczenia.nsa.gov.pl).

Przystępując do wyartykułowania zasadniczego powodu wyeliminowania z obrotu prawnego zaskarżonych rozstrzygnięć wskazać należy, iż przed Sądem Okręgowym w Łodzi toczyło się postępowanie z powództwa A. G., R. K. i A. W. przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej "A" w Ł. oraz B Spółce Komandytowej w siedzibą w Ł. w sprawie o zaniechanie naruszeń środowiska (zakazanie wycinki drzew). W toku tego postępowania Sąd wydał w dniu 5 lipca 2011 roku postanowienie o zabezpieczeniu roszczenia poprzez zaniechanie wycinki drzew na nieruchomości zlokalizowanej w Ł. przy ul. A 235/241 do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Postępowanie w sprawie zakończyło się zawarciem w dniu 10 grudnia 2012 roku ugody między stronami postępowania. W treści ugody Spółdzielnia zobowiązała się do zaniechania wycinki drzew istniejących na nieruchomości. Ugoda powyższa, mocą postanowienia z dnia [...] uzyskała klauzulę wykonalności. W tym samym czasie, przed organami administracji toczyło się postępowanie w sprawie zezwolenia na wycinkę drzew. Decyzja pierwszej instancji została wydana w dniu [...], a rozstrzygnięcie organu odwoławczego datowane jest na dzień [...]. Z zestawienia dat czynności podejmowanych w toku postępowania przed sądem powszechnym i dat, w których organy wydawały kwestionowane w skardze decyzje administracyjne niezbicie wynika, że oba postępowania toczyły się równolegle. Decyzje administracyjne zostały wydane po podjęciu postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia.

Zdaniem składu orzekającego, fakt wydania przez sąd powszechny postanowienia zabezpieczającego o zaniechaniu wycinki drzew na nieruchomości, stanowił przeszkodę do wydania decyzji o zezwoleniu na wycinkę drzew. Zgodnie bowiem z regulacją art. 365 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Jak wynika z powołanego przepisu, moc wiążąca przysługuje prawomocnym orzeczeniom sądu wydawanym w postępowaniu cywilnym. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 stycznia 2000 roku (sygn. akt: II CKN 655/98, Lex nr 51062) przyjął, że istota mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia sądu wyraża się w tym, że także inne sądy, inne organy państwowe, a w przypadkach przewidzianych w ustawie także inne osoby muszą brać pod uwagę fakt istnienia i treść prawomocnego orzeczenia sądu. W świetle komentowanego przepisu moc wiążąca, w którą wyposażone jest prawomocne orzeczenie wydane w postępowaniu cywilnym, dotyczy stron postępowania oraz sądu, który orzeczenie to wydał, a ponadto innych sądów oraz innych organów państwowych i organów administracji publicznej. Według Sądu Najwyższego, wynikająca z przepisu art. 365 Kodeksu postępowania cywilnego moc wiążąca orzeczenia oznacza, że żaden z podmiotów nią objętych nie może negować faktu istnienia prawomocnego orzeczenia i jego określonej treści, niezależnie od tego, czy był stroną postępowania (por. np. wyrok SN z dnia 15 lipca 1998 roku, sygn. akt: II UKN 129/98, OSNP 1999/13/437). Podkreślić należy, iż prawomocnym orzeczeniem są związane oprócz sądów, także inne organy państwowe i organy administracji publicznej, zarówno rządowe, jak i samorządowe.

Z powołanego przepisu art. 365 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego niewątpliwie wynika, iż zarówno Prezydent Miasta, jako organ pierwszej instancji, jak i Samorządowe Kolegium Odwoławcze, jako organ odwoławczy związani byli postanowieniem sądu o zabezpieczeniu roszczenia poprzez zaniechanie wycinki drzew. Sytuacja taka wykluczała możliwość prowadzenia postępowania do czasu, aż postanowienie o zabezpieczeniu roszczenia pozostawało w obrocie prawnym, czyli do czasu prawomocnego zakończenia postępowania sądowego. Rzeczonym postanowieniem o zabezpieczeniu związany jest także wnioskodawca, czyli właściciel gruntu, który był stroną postępowania przed sądem powszechnym. Zgodnie z regulacją art. 83 ustawy o ochronie przyrody, usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości może nastąpić po uzyskaniu zezwolenia wydanego przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta na wniosek posiadacza nieruchomości – za zgodą właściciela tej nieruchomości, lub właściciela urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego – jeżeli drzewa lub krzewy zagrażają funkcjonowaniu tych urządzeń. Z zacytowanego przepisu wynika, że co do zasady właściciel nieruchomości jest dysponentem wniosku o zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów.

W ocenie Sądu, w takiej sytuacji organy winny zawiesić postępowanie w sprawie. Tym samym, w sprawie doszło do naruszenia regulacji art. 97 § 1 pkt 4 Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie z treścią tego przepisu, organ administracji publicznej zawiesza postępowanie gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Zagadnieniem wstępnym w rozumieniu tego przepisu mogą być wyłącznie kwestie (zagadnienia) prawne, które albo ujawniły się w toku postępowania i dotyczą istotnej dla sprawy przesłanki decyzji, albo z przepisów prawa materialnego wynika wprost konieczność rozstrzygnięcia danej kwestii prawnej. Obowiązek wyjaśnienia sprawy pod względem faktycznym i prawnym należy do organu administracji publicznej prowadzącego postępowanie. Zagadnieniem wstępnym w rozumieniu powyższego przepisu może być tylko zagadnienie prawne, którego rozstrzygnięcie należy do właściwości innego organu lub sądu i zagadnienie to może być odrębnym przedmiotem postępowania przed takim organem lub sądem. Nie chodzi tu zatem o wyjaśnienie nawet poważnych wątpliwości dotyczących aspektów prawnych sprawy będącej przedmiotem postępowania, lecz o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego przez inny organ lub sąd. Należy ponadto przyjąć, że istnieje konieczność rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd, co należy rozumieć w ten sposób, że dana kwestia prawna stała się sporna w toku postępowania administracyjnego lub przepisy prawa wymagają ustalenia stanu prawnego w danej kwestii mającej znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a w toku postępowania okaże się, że ustalenie tego stanu może nastąpić tylko w drodze rozstrzygnięcia właściwego organu lub sądu (zob. wyrok NSA z dnia 28 maja 2008 roku, II OSK 1698/07, dostępne w internetowej Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem orzeczenia.nsa.gov.pl).

Wbrew twierdzeniom organu, fakt wydania postanowienia zabezpieczającego nie jest zagadnieniem z zakresu wykonalności decyzji. Zgodnie z zasadami ogólnymi, decyzja przyznająca stronie określone uprawnienie, z momentem uzyskania przymiotu ostateczności uprawnia stronę do realizacji tegoż uprawnienia, zatem w niniejszej sprawie, do wycinki drzew. Fakt wydania decyzji o zezwoleniu na wycinkę drzew, w obliczu wydania postanowienia zabezpieczającego, doprowadził do funkcjonowania w obrocie prawnym dwóch rozstrzygnięć o sprzecznej treści – jedno uprawniało do wycinki drzew, a drugie czasowo zakazywało tejże wycinki.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym wyroku na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" w zw. z art. 135 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. O zwrocie kosztów postępowania Sąd postanowił w punkcie drugim wyroku w oparciu o regulację art. 205 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

LS