Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Ireneusz Dukiel Sędziowie: Asesor WSA Marta Pająkiewicz-Kremis (sprawozdawca) Sędzia NSA Mirosława Rozbicka-Ostrowska po rozpoznaniu w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym w Wydziale IV w dniu 11 września 2020 r. sprawy ze skargi R. S. na bezczynność Prezesa Sądu Rejonowego w O. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej I. stwierdza bezczynność Prezesa Sądu Rejonowego w O. w rozpoznaniu wniosku strony skarżącej z dnia 18 lutego 2020 r.; II. stwierdza, że bezczynność Prezesa Sądu Rejonowego w O., o jakiej mowa w punkcie I wyroku, nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa; III. umarza postępowanie w zakresie zobowiązania Prezesa Sądu Rejonowego w O. do załatwienia sprawy; IV. oddala dalej idącą skargę; V. przyznaje od Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu na rzecz radcy prawnego K. T. kwotę 295,20 (słownie: dwieście dziewięćdziesiąt pięć i 20/100) złotych, w tym podatek VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowanie sądowym.

Wnioskiem z dnia 18 lutego 2020 r. (z odnotowanym wpływem do organu w dniu 25 lutego 2020 r.), skierowanym do Prezesa Sądu Rejonowego w O., R. S. (dalej: wnioskodawca, strona, skarżący), powołując się na art. 61 Konstytucji RP, wniósł o udostępnienie mu informacji publicznej w postaci kopii wszystkich wyroków wraz z uzasadnieniami, wydanych w 2017 r. i zarejestrowanych w repertorium C, pod symbolem 056 i 056s. Wnioskodawca wskazał, że wnioskowana informacja publiczna może być zapisana na płycie CD/DVD.

W odpowiedzi na wniosek, Prezes Sądu Rejonowego w O. pismem z dnia 9 marca 2020 r. poinformował wnioskodawcę, że wniosek o udostępnienie żądanej informacji nie podlega rozpoznaniu w trybie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1330 ze zm.). W ocenie tego organu, przedmiot wniosku nie został określony, albowiem wnioskodawca nie podał dokładnych danych dotyczących wyroków objętych wnioskiem o ich udostępnienie. Złożony przez stronę wniosek nie zawiera wskazania dat wydania poszczególnych wyroków, nie precyzuje sygnatur wyroków, nie wskazuje, czy chodzi tylko o wyroki prawomocne, czy również o nieprawomocne. Natomiast adresat wniosku nie został upoważniony do dokonywania interpretacji treści wniosku.

W skardze wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 23 marca 2020 r. (bezpośredni wpływ do Sądu w dniu 31 marca 2020 r.) skarżący zarzucił bezczynność Prezesa Sądu Rejonowego w O. w rozpoznaniu wniosku strony z dnia 18 lutego 2020 r. o udostępnienie informacji publicznej. Podniósł, że ww. organ nie udostępnił informacji publicznej zgodnie z wnioskiem i nadal pozostaje w zwłoce.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o: zobowiązanie Prezesa Sądu Rejonowego w O. do rozpatrzenia wniosku z dnia 18 lutego 2020 r., nałożenie na wspomniany organ grzywny w maksymalnej wysokości określonej przepisami ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zasądzenie zwrotu kosztów postępowania sądowego.

W odpowiedzi na skargę, organ wniósł o umorzenie postępowania sądowego w sprawie podnosząc, że w następstwie uwzględnienia skargi wniesionej przez skarżącego, w dniu 7 maja 2020 r. zostało wysłane do wnioskodawcy pismo z dnia 5 maja 2020 r., stanowiące drugą odpowiedź na wniosek (uwzględniającą żądanie skargi w zakresie rozpatrzenia wniosku), w którym poinformowano skarżącego, że objęta wnioskiem informacja stanowi informację przetworzoną, której uzyskanie wymaga, w świetle art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2019 r., poz. 1429), wykazania szczególnego interesu publicznego. W treści tego pisma skarżący został wezwany do podania szczególnego interesu publicznego, przemawiającego za udostępnieniem mu informacji przetworzonej zawartej we wniosku, w terminie 7 dni, pod rygorem wydania decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej.

W ramach dalszej argumentacji podniesiono w nawiązaniu do stanowiska wyrażonego w postanowieniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 28 maja 2015 r., sygn. akt IV SAB/Wr 62/15, że działanie skarżącego można rozważać w kontekście nadużycia prawa, albowiem z bazy orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że skarżący do wielu sądów w Polsce składa liczne wnioski o udzielenie informacji publicznej, a ich treść wskazuje, że wnioskodawca ma przygotowaną ogólną treść wniosku, a dopisuje tylko datę (dzień, miesiąc, rok), kolejny sąd i nowy symbol spraw, których domaga się doręczenia.

W ocenie organu, wszystkie te okoliczności nie dają podstaw do stwierdzenia, że w sprawie doszło do rażącego naruszenia prawa, a w szczególności, brak jest podstaw do wymierzenia organowi grzywny.

Do odpowiedzi na skargę organ dołączył m.in. wspomniane pismo z dnia 5 maja 2020 r.

W następstwie wezwania Sądu pełnomocnik organu w piśmie z dnia 2 września 2020 r. poinformował, że w dniu [...] czerwca 2020 r. Prezes Sądu Rejonowego w O. wydał decyzję (znak: [...]) o odmowie udostępnienia wnioskodawcy informacji publicznej przetworzonej. Wskazał również, że decyzja ta została doręczona wnioskodawcy w dniu 5 czerwca 2020 r. Do pisma przewodniego pełnomocnik organu dołączył potwierdzoną za zgodność - kserokopię tej decyzji wraz z kserokopią dowodu zwrotnego potwierdzenia odbioru tej decyzji przez skarżącego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2167) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności publicznej, a kontrola ta o czym stanowi § 2 powołanego wyżej artykułu sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Kontrola ta, po myśli art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.; dalej: p.p.s.a.), obejmuje również bezczynność organów.

W literaturze przyjmuje się, że z bezczynnością organu administracji publicznej mamy do czynienia wówczas, gdy w prawnie określonym terminie organ nie podejmuje żadnych czynności w sprawie lub gdy wprawdzie prowadził postępowanie w sprawie, jednakże, mimo istnienia ustawowego obowiązku, nie kończy go wydaniem stosownego aktu lub nie podejmuje czynności (T. Woś, H. Krysiak - Molczyk i M. Romańska. Komentarz do ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Wydawnictwo Prawnicze "Lexis - Nexis", Warszawa 2005, str. 86). Wniesienie skargi na "milczenie władzy" jest przy tym uzasadnione nie tylko w przypadku niedotrzymania terminu załatwienia sprawy, ale także w przypadku odmowy wydania aktu, mimo istnienia w tym względzie ustawowego obowiązku, choćby organ mylnie sądził, że załatwienie sprawy nie wymaga wydania aktu (J.P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz. Wydawnictwo "Lexis - Nexis", Warszawa 2006, str. 37). Dla uznania bezczynności konieczne jest zatem ustalenie, że organ administracyjny zobowiązany był na podstawie przepisów prawa do wydania decyzji lub innego aktu albo do podjęcia określonych czynności.

Informacja publiczna udzielana jest na zasadach i w trybie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t. j.: Dz. U. z 2019 r., poz. 1429 ze zm., dalej u.d.i.p.). Ustawa ta w sposób kompleksowy reguluje procedurę dostępu do informacji publicznej i przewiduje różne sposoby jej udostępniania, wymienione w art. 7 ust. 1 u.d.i.p. Jednym ze sposobów jest udostępniania informacji publicznej na wniosek, o czym stanowi art. 10 u.d.i.p. Termin załatwienia sprawy w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej wynosi 14 dni od dnia doręczenia adresatowi wniosku.

W przypadku złożenia skargi na bezczynność w zakresie udostępnienia informacji publicznej rolą sądu jest w pierwszej kolejności zbadanie, czy sprawa mieści się w zakresie podmiotowym i przedmiotowym ustawy o dostępie do informacji publicznej. Dopiero bowiem stwierdzenie, że podmiot do którego zwrócił się skarżący był zobowiązany do udzielenia informacji publicznej oraz że żądana przez skarżącego informacja miała charakter informacji publicznej w rozumieniu przepisów u.d.i.p., pozwala na dokonanie oceny, czy w konkretnej sprawie można skutecznie zarzucić danemu podmiotowi bezczynność.

W sprawach o udostępnienie informacji publicznej skarga na bezczynność przysługuje zarówno w przypadku braku reakcji podmiotu zobowiązanego do udzielenia informacji, wymaganego ustawą jak i wówczas, gdy podmiot ten stwierdza, że żądana informacja nie stanowi informacji publicznej lub nie podlega udostępnieniu na zasadach u.d.i.p.

Prawo obywateli do uzyskania informacji o działalności organów władzy publicznej przewidziano w art. 4 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p. Stanowi on bowiem, że obowiązane do udzielania informacji publicznej są władze publiczne, w szczególności organy władzy publicznej. Natomiast stosownie do art. 1 ust. 1 u.d.i.p. informacją publiczną jest każda informacja o sprawach publicznych. Pojęcie informacji publicznej ma szeroki charakter i odnosi się do wszelkich spraw publicznych, również wówczas, gdy wiadomość ta nie została wytworzona przez podmioty publiczne, a jedynie odnosi się do nich (por. M. Jaśkowska, Dostęp do informacji publicznej w świetle orzecznictwa NSA, Toruń 2002, s. 28).

Wniesiona przez stronę skarga dotyczy bezczynności Prezesa Sądu Rejonowego w O. w zakresie rozpoznania wniosku z dnia 18 lutego 2020 r., o udzielenie informacji publicznej w postaci kopii wszystkich wyroków wraz z uzasadnieniami, wydanych w 2017 r. i zarejestrowanych w repertorium C, pod symbolem 056 i 056s.

W rozpatrywanej sprawie nie budzi wątpliwości, że podmiotem zobowiązanym do udzielania informacji publicznej jest Prezes Sądu Rejonowego. Trzeba też wskazać, że orzecznictwo i doktryna są zgodne co do tego, że wyroki sądowe niezależnie od formy ich udostępnienia, są dokumentami urzędowymi, które podlegają udostępnieniu na podstawie przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej, z zachowaniem ograniczeń przewidzianych w art. 5 ustawy (wyrok NSA z 11 sierpnia 2011 r. I OSK 933/11).

Nawiązując do okoliczności faktycznych sprawy należy stwierdzić, że z pisma organu z dnia 9 marca 2020 r. stanowiącego pierwszą odpowiedź na wniosek skarżącego wynika, że adresat wniosku w istocie nie kwestionował tego, że żądane przez skarżącego informacje stanowią informację publiczną. Uznał natomiast, że nie może on zrealizować tego wniosku albowiem jest on nieprecyzyjny bo nie zawiera dat ani sygnatur wyroków, nie wskazuje również, czy odnosi się on tylko do wyroków prawomocnych, czy także tych nieprawomocnych.

Istotnie, wniosek niejasny, zawierający sformułowania chaotyczne, nielogiczne, wadliwe językowo itp. - obiektywnie niepozwalające ustalić treści żądania wnioskodawcy - nie stanowi wniosku o informację publiczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 u.d.i.p., a w rezultacie, nie podlega rozpatrzeniu w jej trybie (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 25 lipca 2017 r., sygn. akt IV SAB/Gl 138/17).

Niemniej jednak należy wyraźnie podkreślić, że wniosek skarżącego z dnia 18 lutego 2020 r., nie był dotknięty uchybieniami tego rodzaju, a w konsekwencji, został niewłaściwie oceniony jako niejasny i nieprecyzyjny. Z złożonego przez stronę wniosku jednoznacznie wynika jakich informacji oczekuje wnioskodawca, tj. kopii wszystkich wyroków wraz z uzasadnieniami, wydanych w 2017 r. i zarejestrowanych w repertorium C, pod symbolem 056 i 056s. Wnioskodawca wskazał przy tym, że wnioskowana informacja publiczna może być zapisana na płycie CD/DVD. Sąd nie ma wątpliwości, że słowo "wszystkie" oznacza wyroki zarówno te prawomocne, jak i nie mające takiego charakteru. Dla określenia przedmiotu wniosku nie ma też znaczenia sygnatura akt, bo rodzaj spraw określa symbol sprawy wskazany we wniosku (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 16 czerwca 2020 r., sygn. akt IV SAB/Wr 166/20, dostępny na: http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Tym samym, sposób redakcji wniosku z dnia 18 lutego 2020 r. nie dawał podstaw do odmowy udostępniania informacji publicznej. Z tych względów, zawartą w piśmie z dnia 9 marca 2020 r. argumentację organu, skutkującą odmową udostępnienia stronie informacji publicznej należy ocenić jako pozbawioną podstaw prawnych, a tym samym, nie mogącą uchronić organu przed zasadnością podniesionego w skardze zarzutu bezczynności w udostępnieniu informacji publicznej.

Sąd podziela pogląd wyrażony w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 2 września 2020 r. w sprawie o sygn. akt IV SAB/Wr 203/20, że dla oceny zasadności skargi na bezczynność kluczowy jest moment wniesienia takiej skargi. W rozpatrywanej sprawie Sąd stwierdził, że na dzień wniesienia skargi organ pozostawał w bezczynności, ponieważ strona otrzymała jedynie pismo organu z dnia 9 marca 2020 r., że wniosek o udostępnienie żądanej informacji nie podlega udostępnieniu w trybie u.d.i.p. Do rozpoznania wniosku doszło dopiero w dniu [...] czerwca 2020 r. poprzez wydanie decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej przetworzonej.

Odnosząc się do argumentów organu podniesionych w odpowiedzi na skargę należy wskazać, że, zdaniem Sądu, w obecnej chwili nie ma podstaw do uznania, że złożonym wnioskiem strona nadużyła prawo. Podstawy do formułowania tak daleko idącej oceny nie może stanowić fakt, że pięć lat temu skarżący składał podobne wnioski w dużej ilości, zmieniając tylko adresata, symbol sprawy oraz ewentualnie rok (por. powołany już wcześniej wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 16 czerwca 2020 r., sygn. akt IV SAB/Wr 166/20). Obecna aktualnie w bazie sądów administracyjnych ilość spraw zainicjowanych wnioskami strony o udostępnienie informacji publicznej także nie daje jeszcze podstaw do uznania, że skarżący nadużywa prawa.

Kierując się przedstawioną argumentacją Sąd stwierdził bezczynność Prezesa Sądu Rejonowego w O. w rozpoznaniu wniosku skarżącego na podstawie art. 149 § 1 pkt 3 p.p.s.a. (punkt I sentencji wyroku).

Sąd zobowiązany jest również uwzględnić stan sprawy na dzień wyrokowania. W sytuacji, gdy bezczynność istniała w dacie wniesienia skargi, lecz ustała po wniesieniu skargi postępowanie sądowe podlega umorzeniu w zakresie zobowiązania organu do dokonania czynności po myśli art. 161 § 1 pkt 3 p.p.s.a., przy jednoczesnym rozstrzygnięciu, czy bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa oraz ewentualnie o kwestiach wymienionych w art. 149 § 2 p.p.s.a. Sąd umorzył postępowanie w zakresie zobowiązania Prezesa Sądu Rejonowego do załatwienia wniosku skarżącego na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 p.p.s.a. (punkt III sentencji wyroku), ponieważ w dniu 1 czerwca 2020 r. została wydana decyzja odmawiająca udostępnienia skarżącemu informacji publicznej przetworzonej. Od decyzji tej przysługują stronie odrębne środki zaskarżenia.

Umorzenie postępowania w zakresie zobowiązania organu do udostępnienia stronie skarżącej informacji publicznej, o którą zawnioskowała, nie zwalnia sądu administracyjnego z obowiązku dokonania oceny charakteru stwierdzonej bezczynności przez ustalenie, czy miała ona miejsce z rażącym naruszeniem prawa, czy też nie, co wprost wynika z treści art. 149 § 1a p.p.s.a.

W ocenie Sądu, stwierdzona bezczynność organu nie nosi cech rażącego naruszenia prawa. Przede wszystkim należy w tym miejscu podnieść, że organ nie pozostawił wniosku strony bez odpowiedzi. Udzielając odpowiedzi w piśmie z dnia 9 marca 2020 r. organ jakkolwiek w sposób wadliwy to jednak odniósł się do złożonego przez skarżącego wniosku. Wyrażone pierwotnie, błędne stanowisko co do niedookreśloności przedmiotu wniosku, organ skorygował redagując kolejne pismo - z dnia 5 maja 2020 r., w którym zakwalifikował informacje objęte wnioskiem jako mające charakter informacji publicznej przetworzonej i wezwał w związku z tym stronę do podania szczególnego interesu publicznego przemawiającego z udostępnieniem wnioskowanych informacji, w terminie 7 dni, pod rygorem wydania decyzji odmownej w zakresie udzielenia informacji publicznej przetworzonej. Ostatecznie, organ rozpatrzył wniosek strony poprzez wydanie w dniu 1 czerwca 2020 r. decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej przetworzonej.

O rażącym naruszeniu prawa mówimy przede wszystkim wówczas, gdy bezczynność jest wynikiem lekceważącego traktowania przez organ swoich obowiązków. W orzecznictwie sądów administracyjnych akcentuje się, że rażącym naruszeniem prawa będzie stan, w którym można stwierdzić, że naruszono prawo w sposób oczywisty. Kwalifikacja naruszenia, jako rażące, musi posiadać pewne dodatkowe cechy w stosunku do stanu określanego jako zwykłe naruszenie. Podkreśla się także, że dla uznania rażącego naruszenia prawa nie jest wystarczające samo przekroczenie przez organ ustawowych obowiązków, czyli także terminów załatwienia sprawy. Wspomniane przekroczenie musi być znaczne i niezaprzeczalne. Ponadto, rażące opóźnienie w podejmowanych przez organ czynnościach musi być w oczywisty sposób pozbawione jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia.

W rozpatrywanej sprawie nie można dopatrzyć się lekceważącego traktowania przez organ swoich obowiązków, albowiem organ, pomimo wcześniejszej błędnej oceny w zakresie niejasności wniosku na późniejszym etapie dążył do rozpoznania tegoż wniosku i ostatecznie wydana została decyzja w tym zakresie. Z tych też względów Sąd, na podstawie art. 149 § 1a p.p.s.a., orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.

Zawarte w punkcie IV wyroku rozstrzygnięcie w zakresie oddalenia dalej idącej skargi odnosi się do zawartego w skardze żądania nałożenia na organ grzywny. Zgodnie z art. 149 § 2 p.p.s.a. Sąd w przypadku o którym mowa w § 1 może orzec z urzędu lub na wniosek strony o wymierzeniu organowi grzywny lub przyznać od organu na rzecz skarżącego sumę pieniężną. Rozstrzygnięcie w tym zakresie stanowi kwestię uznaniową Sądu, o czym świadczy posłużenie się w treści powyższego przepisu czasownikiem "może". Sąd nie wymierzył organowi grzywny mając na względzie, że bezczynność organu nie miała charakteru rażącego naruszenia prawa oraz uwzględniając dodatkowo to, że na dzień orzekania nie było podstaw do dyscyplinowania organu do rozpoznania wniosku skoro organ załatwił sprawę poprzez wydanie decyzji.

Wynagrodzenie radcy prawnemu, przydzielonemu skarżącemu z urzędu, przyznano mając na względzie art. 250 § 1 p.p.s.a. oraz § 2, § 4 i § 21 ust. 1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2019 r., poz. 68).