Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący WSA Joanna Zdrzałka Sędziowie WSA Magdalena Józefczyk /spr./ WSA Paweł Zaborniak Protokolant sekretarz sądowy Sylwia Pacześniak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 kwietnia 2015 r. sprawy ze skargi Z. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] lipca 2014 r. nr [...] w przedmiocie skierowania na badania psychologiczne -skargę oddala-

Decyzją z dnia [...] maja 2014 r. nr [...], Prezydent Miasta [...] skierował Z. R., posiadającego prawo jazdy kat. A, B i T, na badania psychologiczne w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem z uwagi na przekroczenie przez kierującego 24 punktów przypisanych za naruszenia przepisów ruchu drogowego, stosownie do art. 99 ust. 1 pkt 3 lit. b) w zw. z art. 82 ust. 1 pkt 4 lit. b) ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r. poz. 600) dalej zwanej "Ukp".

W odwołaniu od powyższej decyzji Z. R. zarzucił organowi błąd w ustaleniach faktycznych w zakresie odnoszącym się do liczby przypisanych w ewidencji punktów. Na dzień wydania decyzji powinien mieć jedynie 19 punktów, ponieważ punkty za wykroczenie z dnia 15 kwietnia 2013 r. winny ulec zatarciu z mocy samego prawa na skutek upływu czasu. Odbył także szkolenie w wojewódzkim ośrodku ruchu drogowego uprawniające go do zmniejszenia posiadanej liczby punktów. Ponadto doręczając tę decyzję stronie organ pominął ustanowionego przez niego w sprawie pełnomocnika.

Decyzją z dnia [...] lipca 2014 r. nr [...], Samorządowe Kolegium Odwoławcze [...] utrzymało zaskarżoną decyzję z mocy.

W ocenie organu odwoławczego decyzja organu I instancji była zgodna z prawem i odpowiadała dyspozycji art. 99 ust. 1 pkt 3 lit. b) Ukp. Przekroczenie dopuszczalnej liczby punktów obligowało starostę do wydania przedmiotowej decyzji, która ma charakter aktu związanego. Po przekroczeniu dopuszczalnej liczby punktów kierowca nie może już skutecznie skorzystać z dobrodziejstwa zmniejszenia liczby przypisanych w ewidencji punktów. Nie jest również wymagane, aby stan ewidencji ujawniał przekroczenie dopuszczalnej liczby punktów w dacie wydawania decyzji kierującej na badania, ponieważ istotny jest tutaj wyłącznie fakt przekroczenia ustawowo określonej granicy. Zarzucane natomiast pominięcie pełnomocnika strony nie miało wpływu na wynik sprawy.

W skardze wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie Z. R. zarzucił, że organ odwoławczy wydał decyzję, którą utrzymał w mocy nieistniejącą decyzję Starosty [...], podczas gdy w pierwszej instancji decyzję wydał Prezydent Miasta [...]. Ta ostatnia nie była jednak przedmiotem rozważań Kolegium. Skarżący ponowił również argumentację zawartą w odwołaniu w kwestii posiadanej liczby punktów, jak również pominięcia ustanowionego w sprawie pełnomocnika, co powinno rodzić nieważność decyzji organu I instancji. Na tej podstawie skarżący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez niekierowanie go na badania psychologiczne, ewentualnie o uchylenie wydanych w sprawie decyzji.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze [...] wniosło o jej oddalenie, podtrzymując dotychczas wyrażone stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Sąd administracyjny sprawuje w zakresie swej właściwości kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych, tekst jedn. Dz. U. z 2014 r. poz. 1647). Zakres tej kontroli wyznacza art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.) zwana dalej "Ppsa", stanowiący że Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W myśl art. 145 Ppsa, Sąd zobligowany jest do uchylenia decyzji lub stwierdzenia jej nieważności, ewentualnie niezgodności z prawem, gdy dotknięta jest naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania, innym naruszeniem przepisów postępowania, jeśli miało ono istotny wpływ na wynik sprawy, lub zachodzą przyczyny stwierdzenia nieważności decyzji wymienione w art. 156 k.p.a. lub innych przepisach. Jeżeli w wyniku przeprowadzonej kontroli Sąd nie stwierdzi wskazanych wyżej naruszeń skarga podlega oddaleniu (art. 151 Ppsa).

Przedmiotem skargi są decyzje zobowiązujące Z. R. do poddania się badaniu psychologicznemu w związku z przekroczeniem przez niego liczby 24 punktów przypisanych w ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego (dalej zwanej jako "ewidencja kierowców"). Z bezspornych okoliczności faktycznych sprawy wynika, że za wykroczenie z dnia 15 kwietnia 2013 r. kierowca otrzymał - 6 pkt, z dnia 14 maja 2013 r. – 10 pkt, z dnia 2 września 2013 r. – 5 pkt, z dnia 3 września 2013 r. – 4 pkt, a zatem w okresie jednego roku licząc od daty popełnienia pierwszego z wymienionych wykroczeń łącznie 25. Na tej podstawie [...] Komendant Wojewódzki Policji zwrócił się do Prezydenta Miasta [...] o skierowanie kierowcy na badanie psychologiczne uznając, że kierowca przekroczył dopuszczalną liczbę 24 punktów. Skierowanie takie nastąpiło na mocy decyzji Prezydenta Miasta [...] z dnia [...] maja 2014 r. utrzymanej w mocy przez SKO [...] decyzją z dnia [...] lipca 2014 r. Ze stanowiskiem organów nie zgodził się Z. R., kwestionując liczbę posiadanych w ewidencji kierowców punktów, ponieważ w jego ocenie organy obowiązane były uwzględniać okoliczności faktyczne i prawne z daty wydania decyzji. Tak więc punkty za wykroczenie popełnione w dniu 15 kwietnia 2013 r. uległy w jego ocenie zatarciu z mocy prawa przed dniem wydania decyzji w pierwszej instancji, tj. w dniu [...] maja 2014 r., kiedy stan ewidencji powinien wynosić już 19 punktów. Miał ponadto odbyć szkolenie uprawniające go do zmniejszenia liczby przypisanych punktów.

Przeprowadzona kontrola zaskarżonych decyzji nie wykazała, aby zostały one wydane w warunkach stwarzających podstawę do ich wyeliminowania przez Sad z obrotu prawnego, a podnoszone w skardze zarzuty okazały się niezasadne.

W dniu 19 stycznia 2013 r. weszła w życie ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r. poz. 600) dalej zwana: "Ukr", która określa m.in. wymagania w stosunku do osób uprawnionych do kierowania pojazdami po drogach publicznych oraz zasady wykonywania badań lekarskich i psychologicznych kierowców. Zastąpiła ona odpowiednie unormowania zawarte dotychczas w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 1137) dalej zwana: "Prd" oraz przepisach wykonawczych wydanych na jej podstawie, z zastrzeżeniem art. 139 Ukp.

Podstawę prawą kontrolowanych decyzji stanowiły przepisy art. 82 ust. 1 pkt 4 lit. b) oraz art. 99 ust. 1 pkt 3 lit. b) Ukp. W myśl pierwszego z nich, badaniu psychologicznemu przeprowadzanemu w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem w zakresie psychologii transportu, podlega kierujący pojazdem silnikowym, jeżeli przekroczył liczbę 24 punktów otrzymanych za naruszenia przepisów ruchu drogowego. W myśl drugiego, starosta wydaje decyzję administracyjną o skierowaniu kierowcy na badanie psychologiczne w zakresie psychologii transportu, jeżeli przekroczył liczbę 24 punktów otrzymanych za naruszenia przepisów ruchu drogowego.

Zasady prowadzenia ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego w dalszym ciągu regulują przepisy Prd. Stosownie bowiem do art. 139 pkt 3 Ukp, przepis art. 125 pkt 13 tej ustawy, którym uchyla się art. 130 Prd, wejdzie w życie dopiero w dniu 4 stycznia 2016 r. Stosownie więc do przepisów art. 130 ust. 1 i 2 Prd, Policja prowadzi ewidencję kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego. Określonemu naruszeniu przypisuje się odpowiednią liczbę punktów w skali od 0 do 10 i wpisuje się do tej ewidencji. Punkty za naruszenie przepisów ruchu drogowego wpisane do ewidencji usuwa się po upływie 1 roku od dnia naruszenia, chyba że przed upływem tego okresu kierowca dopuścił się naruszeń, za które na podstawie prawomocnych rozstrzygnięć przypisana liczba punktów przekroczyłaby 24 punkty lub w przypadku kierowców, o których mowa w art. 140 ust. 1 pkt 3 - 20 punktów. Postępowanie z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego określa natomiast rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 kwietnia 2012 r. (Dz. U. poz. 488).

Brzmienie przepisów art. 82 ust. 1 pkt 4 lit. b) oraz art. 99 ust. 1 pkt 3 lit. b) Ukp nie pozostawia wątpliwości, że skierowanie na badanie psychologiczne w zakresie psychologii transportu dotyczy każdego kierowcy, który przekroczył liczbę 24 punktów otrzymanych za naruszenia przepisów ruchu drogowego. Treść powołanych przepisów ma charakter imperatywny i nie pozostawiający organowi jakichkolwiek możliwości uznaniowego decydowania w przedmiocie wydania skierowania. Zobowiązują one starostę do podjęcia stosownych czynności procesowych już w dniu przekroczenia przez kierującego pojazdem silnikowym liczby 24 punktów w ewidencji kierowców, kiedy to materializuje się obowiązek organu kontroli ruchu drogowego skierowania kierującego na badania. Decyzja wydawana na podstawie art. 99 ust. 1 pkt 3 lit. b) Ukp ma charakter związany co oznacza, że jej wydanie jest obligatoryjne w każdym wypadku, kiedy tylko kierowca przekroczy określoną wyżej liczbę punktów w ewidencji kierowców, a organ uwzględnia w tym przypadku stan faktyczny na dzień, w którym dochodzi do przekroczenia liczby 24 punktów. To bowiem zdarzenie jest relewantne z punktu widzenia omawianych regulacji. Późniejsze natomiast zdarzenia, jak np. upływ czasu albo odbycie szkolenia określonego w art. 130 ust. 3 Prd, nie mają wpływu na obowiązek organu wydania takiej decyzji. Jak ponadto wynika z art. 130 ust. 2 Prd, nie usuwa się punktów z ewidencji, jeżeli przed upływem roku od naruszenia kierowca dopuścił się naruszeń, za które na podstawie prawomocnych rozstrzygnięć przypisana liczba punktów przekroczyłaby 24 punkty.

Mając na względzie powyższe stwierdzić należy, że obowiązkiem starosty (Prezydenta Miasta [...]), który otrzymał informację od organu prowadzącego ewidencję kierowców o przekroczeniu przez Z. R. liczby 24 punktów za wielokrotne naruszenia przepisów ruchu drogowego popełnione w okresie 1 roku, było skierowanie kierowcy na badania psychologiczne. Nie jest bowiem sporne w niniejszej sprawie, że skarżący popełnił wyżej wymienione wykroczenia, a suma przypisanych za nie punktów w ewidencji w okresie krótszym niż 1 rok od dnia pierwszego naruszenia przekroczyła 24. Już sam ten tylko fakt obligował starostę do wydania decyzji określonej w art. 99 ust. 1 pkt 3 lit. b) Ukp, a wydanie jej po upływie roku od pierwszego z uwzględnianych wykroczeń nie miało i nie mogło mieć jakiegokolwiek wpływu na legalność podjętego rozstrzygnięcia, ponieważ w okresie jednego roku kierowcy przypisano w ewidencji więcej niż 24 punkty. Decyzja ta stanowi zaś administracyjnoprawną konsekwencję faktu przekroczenia określonej przez ustawodawcę liczby punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego. Omawiana instytucja służy bowiem ochronie interesu publicznego i bezpieczeństwie ruchu, a nie ochronie praw jednostki. Nie zasługiwał zatem na uwzględnienie zarzut skargi, że skoro decyzję w pierwszej instancji wydano w dniu [...] maja 2014 r., a pierwsze wykroczenie popełniono w dniu 15 kwietnia 2013 r., to stan ewidencji winien ulec zmniejszeniu o punkty przypisane za wykroczenie z dnia 15 kwietnia 2013 r. Wydanie decyzji w dniu [...] maja 2014 r. wynikało bowiem z ustalenia, że w okresie jednego roku - począwszy od 15 kwietnia 2013 r. - kierującemu przypisano w ewidencji kierowców więcej niż 24 punkty i sam ten fakt obligował starostę to podjęcia stosownych czynności.

Stwierdzić także należy, iż z uwagi na bliźniacze uregulowania normatywne ustawy o kierujących pojazdami związane z kierowaniem kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego na badania psychologiczne do tych zawartych dotychczas w ustawie - Prawo o ruchu drogowym, w tym w art. 124 ust. 1 pkt 2 lit. b) Prd, aktualność na gruncie ustawy o kierujących pojazdami zachowują wypowiedzi sądów administracyjnych w kwestii kwalifikacji rzeczonej decyzji (por. m.in. uchwałę NSA z dnia 20 maja 2010 r. I OPS 12/09, wyrok z dnia 20 października 2011 r. I OSK 1812/10, wyrok z dnia 21 stycznia 2015 r. I OSK 1446/13, wyrok z dnia 17 września 2014 r. I OSK 280/13). Podkreślenia wymaga również, że starosta nie jest organem prowadzącym ewidencję kierowców, a działa on jedynie na podstawie informacji przekazanych przez komendanta wojewódzkiego policji. Jeżeli natomiast skarżący zamierzałby kwestionować liczbę przypisanych mu punktów w ewidencji kierowców (wyłączając niesporny przedstawiony wyżej stan faktyczny) powinien to uczynić w postępowaniu przed organem prowadzącym tę ewidencję, a nie w postępowaniu prowadzonym przez starostę. Wpis do ewidencji, podobnie jak usunięcie wpisu i odmowa jego usunięcia, kwalifikowane są bowiem w orzecznictwie sądów administracyjnych jako czynności z zakresu administracji publicznej, o jakich mowa w art. 3 § 2 pkt 4 Ppsa, które po wyczerpaniu określonego trybu skargowego podlegają kontroli sądowoadministracyjnej (por. wyrok NSA z dnia 20 maja 2014 r. I OSK 2697/12 i I OSK 2664/12, z dnia 9 sierpnia 2013 r. I OSK 855/12, z dnia 4 kwietnia 2013 r. I OSK 127/13 i z dnia 15 września 2010 r. I OSK 1456/09; postanowienia NSA: z dnia 3 września 2014 r. I OSK 1968/14, z dnia 30 sierpnia 2011 r. I OSK 1413/11, z dnia 9 marca 2010 r. I OSK 329/10). Ponadto, kierujący, któremu w okresie 1 roku przypisano w ewidencji więcej niż 24 punkty nie może skorzystać z dobrodziejstwa instytucji szkolenia określonej w art. 130 ust. 3 Prd uprawniającej do zmniejszenia liczby punktów, a ewentualnie odbycie takiego szkolenia nie ma wpływu na stan ewidencji i obowiązki starosty w zakresie wydania decyzji kierującej na badania (por. wyroki NSA: z dnia 13 czerwca 2013 r. I OSK 15/12 oraz I OSK 63/12, z dnia 24 października 2012 r. I OSK 1552/11, z dnia 16 grudnia 2010 r. I OSK 275/10, z dnia 20 października 2011 r. I OSK 1812/10).

Odnosząc się do pozostałych zarzutów skargi stwierdzić należało, że pominięcie pełnomocnika skarżącego na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego, pomimo że niewątpliwie miało miejsce, to jednak – jak słusznie zwróciło uwagę Kolegium, nie miało żadnego wpływu na wynik sprawy. Wszak odwołanie wniesiono w terminie, a nie wykazano, aby przez to naruszenie ograniczono stronie prawa procesowe, które możliwe były przecież do podniesienia także w kolejnej fazie postępowania administracyjnego (postępowaniu odwoławczym), czy nawet sądowego, a czego jednak nie uczyniono. Wprawdzie słusznie wytknięto, że Kolegium popełniło błąd w decyzji z dnia [...] lipca 2014 r. podając, że rozpatrywało odwołanie od decyzji "Starosty [...]", podczas gdy decyzję tę wydał Prezydent Miasta [...] pełniący w myśl art. 92 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz. U. 2013 r. poz. 595) funkcje starosty w mieście na prawach powiatu, to jednak błąd ten nosi jedynie znamiona oczywistej omyłki pisarskiej możliwej do sprostowania w trybie art. 113 § 1 k.p.a. bez wpływu na istotę rozstrzygnięcia.

Z podanych względów, na podstawie art. 151 Ppsa, orzeczono o oddaleniu skargi.