Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący: sędzia NSA Jerzy Krupiński Sędziowie: sędzia WSA Ewa Janowska (spr.) asesor sądowy Elżbieta Naumowicz Protokolant: sekretarz sądowy Joanna Szyndrowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 listopada 2005 r. sprawy ze skargi J. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. z dnia, nr [...] w przedmiocie świadczeń pielęgnacyjnych 1) uchyla zaskarżoną decyzję, 2) określa, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości.

Przedmiotem skargi wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego przez J. K. jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. z dnia [...] nr [...] wydana w oparciu o art. 138 pkt 1 KPA utrzymująca w mocy decyzję działającego z upoważnienia Burmistrza [...] – Kierownika Działu Świadczeń Rodzinnych Ośrodka Pomocy Społecznej w N. odmawiającą przyznania wnioskodawczyni prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na syna J. K.

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ ustalił, że wnioskiem z dnia 14.09.2004r. J. K. zwróciła się do Ośrodka Pomocy Społecznej w N. o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na syna J. K. Do złożonego wniosku dołączyła zaświadczenie z dnia 6.12.2004r. wystawione przez Ośrodek Szkolno - Wychowawczy w D. potwierdzające, że J. K. w roku szkolnym 2004/2005 jest uczniem i przebywa w internacie Szkoły Podstawowej dla Słabo Słyszących i Niesłyszących w D. oraz, że wyjeżdża w do domu rodzinnego w każdy piątek i wraca z powrotem do internatu w każdy poniedziałek.

Decyzją z 27.09.2004r. nr [...] organ I instancji odmówił J. K. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na syna J. K., w uzasadnieniu wskazując, iż dziecko przebywa w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez pięć dni w tygodniu, zatem na podstawie art. 17 ust.5 pkt 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych nie przysługuje jej świadczenie pielęgnacyjne.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawczyni zarzuciła, że nie wyczerpuje przesłanki pozbawiającej ją prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, ponieważ przez część tygodnia przebywa z dzieckiem, odwozi syna do szkoły w poniedziałek rano a w piątek po południu zabiera go z powrotem do domu. Podniosła również, że ponosi odpłatność za pobyt dziecka w placówce, a także ponosi koszty związane z jego utrzymaniem. Zwróciła uwagę na swoją trudną sytuację rodzinną i finansową wychowując samotnie dwoje dzieci, nieotrzymując świadczeń alimentacyjnych.

Rozpatrując wniesione odwołanie Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 18.11.2004r. nr [...] uchyliło decyzje organu I instancji w całości i przekazało temu organowi sprawę do ponownego rozpatrzenia. W uzasadnieniu decyzji SKO wskazało, że w aktach sprawy brak było orzeczenia o niepełnosprawności J. K., zaświadczenia o wysokości dochodów w rodzinie w 2002 roku, a z zaświadczenia Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nie wynikało, czy Ośrodek ten jest instytucją zapewniającą całodobowa opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu.

W dniu [...] organ I instancji decyzją nr [...] -ponownie odmówił stronie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego na syna J. K., podnosząc, że podstawą odmowy świadczenia pielęgnacyjnego jest treść pisma Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w D. potwierdzająca, iż placówka ta zapewnia swoim wychowankom całodobowa opiekę przez 5 dni w tygodniu. Od decyzji tej strona wniosła odwołanie.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymując w mocy decyzję organu I instancji z [...] wyjaśniło, że na podstawie art. 17 ustawy z dnia 30.12.2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 228, poz. 2255 ze zm.) świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad dzieckiem przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniem, o którym mowa w art. 6b ust. 3 pkt 7 i 8 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 ze zm.) albo o znacznym stopniu niepełnosprawności. Świadczenie pielęgnacyjne w wysokości 420 zł przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty, o której mowa w art. 5 ust. 2 ustawy, czyli kwoty 583 zł. Jednocześnie organ II instancji opierając się na normie art. 17 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych wyjaśnił, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, albo prawo do renty socjalnej, emerytury lub renty, dziecko wymagające opieki przebywa w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobowa opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu, osoba w rodzinie ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury na to dziecko.

W ocenie organu odwoławczego w rozpatrywanym stanie faktycznym zostały spełnione przez wnioskodawczynię przesłanki pozytywne określone w art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych i pozwalające na przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na dziecko, jednocześnie została spełniona przesłanka negatywna pozbawiająca ją tego prawa na podstawie art. 17 ust. 5 cyt. ustawy. Z zaświadczenia Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w D. z dnia19.10.2004r. wynika bowiem, że Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w D. jest placówką zapewniająca całodobową opiekę przez pięć dni w tygodniu. Zdaniem organu II instancji okoliczność ta przesądziła o konieczności odmowy przedmiotowego świadczenia.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji kwestionując ustalenie, że syn przebywa w placówce zapewniającej opiekę przez 5 dni tygodniu.

Zarzuciła, że przebywanie dziecka w internacie szkolnym nie zwalnia jej z obowiązków rodzica, a wychowywanie niepełnosprawnego syna uniemożliwia jej podjęcie jakiejkolwiek pracy. Podniosła, że dojazd do placówki szkolnej zabiera jej około 8 – 9 godzin, syn często przebywa poza Ośrodkiem, wobec czego wydane przez organy decyzje są dla niej krzywdzące. Zdaniem skarżącej stan zdrowia syna wymaga opieki matki w takim zakresie, że pracodawcy nie godzą się na jej zatrudnienie. Zwróciła także uwagę na swoją trudną sytuację rodzinną i finansową, którą pogarsza zdecydowanie fakt pozbawienia jej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153 poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę zgodności zaskarżonej decyzji administracyjnej z prawem. Decyzja jest zgodna z prawem, jeżeli odpowiada przepisom prawa materialnego i procesowego. W związku z tym usunięcie decyzji z obrotu prawnego może nastąpić tylko wówczas, gdy postępowanie sądowe dotyczy podstaw do uznania, że przy wydawaniu zaskarżonej decyzji organy naruszyły prawo w zakresie wskazanym w art. 1 powołanej ustawy.

Z zarzutami skargi, dotyczącymi popełnionych przez organy obu instancji uchybień w zakresie sposobu prowadzenia postępowania administracyjnego w sprawie, należy się zgodzić.

Sąd Administracyjny w świetle art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1270) ocenia tylko, czy organ administracji prawidłowo ustalił stan faktyczny, a więc czy wyjaśnił wszystkie okoliczności sprawy istotne dla jej rozstrzygnięcia, a zwłaszcza, czy w tym celu w sposób wyczerpujący zebrał i rozpatrzył cały materiał dowodowy (art. 7, art. 77 § 1 KPA). Zatem dokładne i prawidłowe ustalenie stanu faktycznego jest warunkiem sine qua non zastosowania właściwej normy prawnej.

Zaskarżoną decyzją organ administracyjny pozbawił skarżącą prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, a to w oparciu o art. 17 ust 5 ustawy z 28.11.2003r. ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 228, poz. 1255 ze zm.). Zatem sporny problem dotyczył spełnienia przez skarżącą warunku sprawowania stałej opieki w sytuacji, gdy dziecko jej przebywa w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w D.

Art. 17 ust. 5 powołanej wyżej ustawy zawiera zdanie stwierdzające, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli dziecko wymagające opieki przebywa, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu lub osoba sprawująca opiekę otrzymuje zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne, ma ustalone prawo do renty socjalnej, emerytury lub renty. Określone w ten sposób prawo do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem odpowiada istocie tego świadczenia opiekuńczego. Przedmiotowe świadczenie opiekuńcze stanowi pomoc społeczną dla osoby zdolnej do pracy lecz nie pozostającej w zatrudnieniu ze względu na konieczność sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem wymagającym stałej, bezpośredniej pielęgnacji i na systematycznego współdziałania w postępowaniu leczniczym, rehabilitacyjnym oraz edukacyjnym.

Z przeprowadzonego przez organy administracyjne dowodu: zaświadczenia Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w D. z dnia 19.10.2004r. wynika, że jest on instytucją zapewniającą wychowankom całodobową opiekę przez pięć dni w tygodniu. Jednak z treści tego pisma nie wynika jednoznacznie, czy dziecko ma zapewnioną możliwość pobytu od niedzieli do popołudniowych godzin w piątek, jak również czy syn J. K. faktycznie korzysta z tego Ośrodka zapewniającego stałą opiekę od poniedziałku rano do piątku po południu.

Zatem tylko w sytuacji gdy dziecko korzysta ze stałej opieki odpowiedniej instytucji przez co najmniej pięć dni w tygodniu, to nie zachodzi konieczność "niepozostawania w zatrudnieniu" w celu sprawowania osobistej opieki nad tym dzieckiem (podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 lipca 2003r. sygn. III RN 131/02).

W konsekwencji, w ocenie Sądu, nie można przyjąć w przedmiotowej sprawie, że zachodzi sytuacja, o której mowa w art. 17 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych. W rezultacie, zdaniem Sądu sporna kwestia została rozstrzygnięta na podstawie niekompletnego materiału dowodowego, zważywszy, że organ nie ustalił, czy rzeczywiście dodatkowo w Ośrodku zarządzane są przerwy w opiece nad dziećmi nazwane przez skarżącą jako "określone z góry wyjazdówki do domu".

Z powyższych zatem względów skarga zasługiwała na uwzględnienie, wobec czego Wojewódzki Sąd Administracyjny na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. c i art. 152 orzekł jak w sentencji.

Wskazania do dalszego postępowania wynikają wprost z powyższych rozważań.