Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Lidia Serwiniowska Sędziowie: Sędzia WSA Bogumiła Kalinowska (spr.) Sędzia NSA Mirosława Rozbicka-Ostrowska po rozpoznaniu w Wydziale IV na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym w dniu 10 września 2019 r. sprawy ze skargi M. J. L. na bezczynność Wójta Gminy Z. w przedmiocie udzielenia odpowiedzi na krytykę prasową postanawia: I. odrzucić skargę; II. zwrócić skarżącemu kwotę 100 (słownie: sto) złotych uiszczoną tytułem wpisu od skargi.

Skarżący, jako redaktor naczelny czasopisma "[...]", wystosował skargę na bezczynność wójta Gminy Z., w zakresie realizacji prawa skarżącego do otrzymania odpowiedzi na krytykę prasową. Na podstawie art. 6 ust. 1 i 2 w zw. z art 4 ust. 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. prawo prasowe (Dz.U. Nr 5, poz. 24 ze zm.) w skardze wniesiono o :

1. uznanie, że organ dopuścił się bezczynności w załatwieniu sprawy;

2. stwierdzenie, że niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa;

3. wyznaczenie organowi zobowiązanemu miesięcznego terminu do załatwienia sprawy;

4. obciążenie organu kosztami postępowania skargowego.

Na poparcie żądań skargi podniesiono, że w dniu 7 kwietnia 2019 r. skarżący za pomocą platformy elektronicznej e-PUAP złożył w urzędzie wymienionej gminy wniosek o udzielenie odpowiedzi na krytykę prasową. Wniosek dotyczył udzielenia przez wójta odpowiedzi na zamieszczoną w artykule krytykę prasową. Urzędowe "Poświadczenie Przedłożenia" wskazuje na doręczenie owego wniosku w dniu 7 kwietnia 2019 r. o godzinie 20:46. Uzasadniono w treści skargi, że brak odpowiedzi na krytykę prasową przewidzianą w art. 6 prawa prasowego, mimo upływu miesięcznego terminu od przekazania jej adresatowi przez redaktora naczelnego z żądaniem ustosunkowania się, jest w rozumieniu art. 4 ust. 3 równoznaczne z odmową udzielenia informacji, na którą to służy skarga do sądu administracyjnego.

W odpowiedzi strona przeciwna wniosła o odrzucenie skargi, ewentualnie o jej oddalenie, argumentując w pierwszym rzędzie, że wniosek z dnia 7 kwietnia 2019 r. wpłynął na elektroniczną skrzynkę e-PUAP w dniu 7 kwietnia 2019 r. o godz. 20:46 i został odebrany przez organ w dniu 8 kwietnia 2019 r., natomiast skarga na bezczynność została złożona już w dniu 7 maja 2019 r. Tymczasem art. 6 ust. 2 ustawy - Prawo prasowe stanowi, że wymienione w tym przepisie organy są obowiązane do udzielenia odpowiedzi na przekazaną im krytykę prasową bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca. Dla uznania bezczynności konieczne jest ustalenie, że termin do udzielenia odpowiedzi na krytykę prasową bezskutecznie upłynął, co oznacza, że skargę na bezczynność można wnieść najwcześniej po upływie miesiąca od dnia złożenia wniosku o jej udzielenie. W ocenie organu skargę z dnia 7 maja 2019 r. należy uznać za przedwczesną i z tej zatem przyczyny jest to skarga niedopuszczalna, co skutkuje koniecznością wydania rozstrzygnięcia o jej odrzuceniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zważył, co następuje :

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 i ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 2107 ze zm.) w zw. z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.; dalej przywoływana jako "p.p.s.a."), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej. Wspomniana kontrola sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W myśl art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a. kontrola ta obejmuje orzekanie w sprawach skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w pkt 1-4 lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadku określonym w pkt 4a. W tym zakresie przedmiotem sądowej kontroli nie jest określony akt lub czynność organu administracji, lecz ich brak w sytuacji, gdy organ miał obowiązek podjąć działanie w danej formie i w określonym przez prawo terminie. Instytucja skargi na bezczynność organu ma na celu ochronę praw strony przez doprowadzenie do wydania w sprawie rozstrzygnięcia lub podjęcia innej czynności dotyczącej uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa. Rozpoznając skargę na bezczynność, sąd kontroluje jedynie, czy w sprawie zaistniał stan bezczynności, tzn. czy organ podjął określone czynności i załatwił sprawę na danym etapie postępowania.

Zgodnie z art. 149 § 1 p.p.s.a. sąd, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1–4 albo na przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 4a: 1) zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu, interpretacji albo do dokonania czynności; 2) zobowiązuje organ do stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa; 3) stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania. Z kolei § 1a powołanego przepisu stanowi, że jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Wedle § 1b art. 149 Sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 1 i 2, może ponadto orzec o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowiązku, jeżeli pozwala na to charakter sprawy oraz niebudzące uzasadnionych wątpliwości okoliczności jej stanu faktycznego i prawnego. Zgodnie z § 2 art. 149 Sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto orzec z urzędu albo na wniosek strony o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 lub przyznać od organu na rzecz skarżącego sumę pieniężną do wysokości połowy kwoty określonej w art. 154 § 6. Natomiast w razie nieuwzględnienia skargi w całości albo w części sąd oddala skargę odpowiednio w całości lub w części (art. 151 p.p.s.a.).

Na zasadzie art. 119 pkt 4 oraz art. 120 p.p.s.a., jeżeli przedmiotem skargi jest bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania, sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów.

Stosownie do brzmienia przepisu art. 52 § 1 p.p.s.a., skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka. Według art. 52 § 2 p.p.s.a. przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub ponaglenie, przewidziany w ustawie. Zgodnie zaś z art. 53 § 2b p.p.s.a. skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania można wnieść w każdym czasie po wniesieniu ponaglenia do właściwego organu. W myśl natomiast przepisu art. 50 ustawy z 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1914) - postępowanie w sprawach wynikających z niniejszej ustawy prowadzi się na zasadach określonych w odrębnych przepisach, chyba że ustawa stanowi inaczej. W piśmiennictwie (vide J. Sobczak, Komentarz do art. 50 ustawy - Prawo prasowe, System Informacji Prawnej Lex ) przyjmuje się, że w sprawach dotyczących roszczeń dziennikarza o udzielenie informacji prasowej zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (dalej jako "k.p.a.", tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 2096 ze zm.). W ocenie składu orzekającego odnosi się to także do żądania udzielenia odpowiedzi na krytykę prasową, które stanowi szczególny rodzaj roszczenia o udzielenie informacji prasowej.

Według art. 37 § 1 k.p.a., stronie służy prawo do wniesienia ponaglenia, jeżeli: 1) nie załatwiono sprawy w terminie określonym w art. 35 lub przepisach szczególnych ani w terminie wskazanym zgodnie z art. 36 § 1 (bezczynność); 2) postępowanie jest prowadzone dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy (przewlekłość). Stosownie do brzmienia art. 37 § 2 k.p.a. ponaglenie zawiera uzasadnienie. W myśl art. 37 § 3 k.p.a., ponaglenie wnosi się: 1) do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie; 2) do organu prowadzącego postępowanie - jeżeli nie ma organu wyższego stopnia.

Z przytoczonych uregulowań prawnych wynika zatem konieczność poprzedzenia ponagleniem skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego na bezczynność. W aktach sprawy brak jest jednak jakiegokolwiek pisma poprzedzającego skargę, które mogłoby być uznane za ponaglenie. Skarżący nie wykazał, że takie ponaglenie złożył, ani nie powołał się na tę okoliczność w skardze.

Wobec tego należy stwierdzić, iż formalny warunek skutecznego wniesienia skargi na bezczynność organu nie został w niniejszej sprawie spełniony. Skarga na bezczynność organu, która nie została poprzedzona ponagleniem, podlega odrzuceniu na mocy art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a., jako niedopuszczalna.

Gdyby nawet przyjąć, w związku z art. 3a ustawy Prawo prasowe, że charakter przedmiotowej skargi sytuuje ją również w ramach zakresu przedmiotowego ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1330 ze zm.), jak sugeruje treść skargi, co wykluczałoby obowiązek uprzedniego wystosowania ponaglenia, to i tak skarga jest przedwczesna, albowiem nie została wniesiona po upływie miesiąca od złożenia wniosku. Przepis art. 6 ust. 2 Prawa prasowego stanowi, że organy państwowe, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe jednostki organizacyjne oraz organizacje spółdzielcze są obowiązane do udzielenia odpowiedzi na przekazaną im krytykę prasową bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca. Uwzględniając zatem, że wniosek o udzielenie odpowiedzi na krytykę prasową został złożony drogą elektroniczną w dniu 7 kwietnia 2019 r., to termin miesięczny upływał z końcem dnia 7 maja 2019 r. Najwcześniej zatem skargę można było złożyć dopiero dnia następnego, tymczasem skarżący wywiódł ją w ostatnim dniu upływu miesięcznego terminu, tzn. 7 maja, czyli przedwcześnie. I z tej racji zatem zaistniała przesłanka do odrzucenia skargi na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a., jako niedopuszczalnej.

Z opisanych powodów orzeczono jak w pkt I sentencji postanowienia.

O zwrocie uiszczonego wpisu sądowego od skargi (punkt II sentencji postanowienia) Sąd orzekł na podstawie art. 232 § 1 pkt 1 p.p.s.a., zgodnie z którym sąd z urzędu zwraca stronie cały uiszczony wpis od pisma odrzuconego lub cofniętego do dnia rozpoczęcia rozprawy.