Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Marzenna Glabas (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Adam Matuszak Sędzia WSA Tadeusz Lipiński Protokolant Specjalista Małgorzata Krajewska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 grudnia 2015 r. sprawy ze skargi A. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia "[...]" nr "[...]" w przedmiocie zasiłku celowego oddala skargę.

W dniu 25 marca 2015 r. Z.O. złożył do Wójta Gminy wniosek o przydział 300 zł na seks na miesiąc marzec.

Pismem z dnia 27 marca 2015r. Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, powołując art. 65 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, przekazał powyższy wniosek według właściwości do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Podał, że wnioskodawca nie jest zameldowany na terenie gminy B.., gdyż z dniem 21 maja 2011 r. został wymeldowany z lokalu znajdującego się pod adresem: J.

z powodu nieprzebywania w ww. lokalu. Podniósł, że skarżący nie przebywa w lokalu

z którego został wymeldowany, nie prowadzi tam gospodarstwa domowego, jak też nie łoży na utrzymanie tej posesji. Wskazał, że wnioskodawca mieszka w K. przy ul. "[...]".

Pod wskazanym adresem pracownicy socjalni MOPS nie zastali wnioskodawcy. Zwrócona także została korespondencja wysłana na ten adres. W dniu 23 kwietnia 2015r. A. R. stawił się w MOPS. Oświadczył, że nigdzie nie mieszka, jednocześnie wskazał jako swój adres K. ul. "[...]". Zgodził się na przeprowadzenie aktualizacji wywiadu środowiskowego w siedzibie organu. Z protokołu, podpisanego przez wnioskodawcę wynika, że prowadzi on jednoosobowe gospodarstwo domowe, nie pracuje zawodowo ze względu na stan zdrowia, przez Lekarza Orzecznika ZUS uznany został za osobę niepełnosprawną w stopniu lekkim i z tego tytułu otrzymuje rentę inwalidzką, która stanowi jego jedyne źródło dochodu. W miesiącu lutym 2015 r. otrzymał świadczenie w wysokości 623,59 zł. Regularnie korzysta z pomocy opieki społecznej. Ustalono, że choruje przewlekle. Wnioskodawca jest rozwiedziony, został wymeldowany z mieszkania w B., w którym mieszkał przez wiele lat z żoną i dziećmi. Czuje się pokrzywdzony z tego powodu, gdyż włożył ogromny wkład w budowę nowego dwupiętrowego domu, który stoi obok i nie jest obecnie przez nikogo zamieszkiwany, ponieważ wymaga odbioru technicznego. Pracownik socjalny podał, że wnioskodawca nie wpuszcza nikogo do domu przy ul. "[...]" w K. i nie odbiera korespondencji.

Decyzją z dnia "[...]" r. Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, działając z upoważnienia Burmistrza (dalej: organ I instancji), odmówił przyznania skarżącemu "przydziału 300 zł na seks na miesiąc marzec". Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia organ podał art. 106 ust. 4, art. 6 pkt 4, art. 7, art. 8 ust. 1, art. 9 ust. 1, art. 39 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U z 2015 r. poz. 163) zwanej dalej: u.p.s., w związku z § 1 pkt 1 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2012 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U. z 2012 r., poz. 823). W motywach rozstrzygnięcia organ wskazał, że dochód własny strony w kwocie 623,59 zł przekracza kryterium dochodowe, wynoszące w przypadku osoby samotnie gospodarującej 542 zł. Wyjaśniono też, że wnioskowana forma pomocy nie figuruje w katalogu świadczeń pomocy społecznej.

Wnioskodawca pokwitował odbiór powyższej decyzji w dniu 28 kwietnia 2015r., wskazując jako swój adres – K. ul. "[...]". Następnie w dniu 7 maja 2015r. Z.O. wniósł odwołanie od tej decyzji wyrażając swoje niezadowolenie z powodu odmowy przyznania wnioskowanego świadczenia. Podniósł, że ma normalne potrzeby seksualne, które musi zaspokoić. Jako swój adres wskazał B.

Decyzją z dnia "[...]" r., nr "[...]" Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję, podzielając w całości stanowisko organu I instancji. Podkreślono, że cel, na zaspokojenie którego odwołujący się wnioskował o pomoc finansową, nie mógł być uznany za niezbędną potrzebę bytową, w rozumieniu art. 39 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej.

Na tę decyzję Z.O. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, przytaczając podobne argumenty jak w odwołaniu.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie przed tutejszym Sądem w dniu 1 grudnia 2015 r., skarżący poparł skargę i wniósł o uchylenie decyzji organów obu instancji. Zarzucił, że Kolegium w sposób niewłaściwy rozpoznaje jego sprawy. Wskazał, że jego sprawa powinna być rozpatrzona przez GOPS. Podał, że obecnie mieszka w B. w niewykończonym budynku.

Pełnomocnik Kolegium wniósł o oddalenie skargi podtrzymując stanowisko zawarte w odpowiedzi na skargę.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jednolity Dz. U. z 2014r. poz. 1647) sądy administracyjne są właściwe do badania zgodności z prawem zaskarżonych aktów administracyjnych, przy czym Sąd nie może opierać tej kontroli na kryterium słuszności lub sprawiedliwości społecznej. Decyzja administracyjna jest zgodna z prawem, jeżeli jest zgodna z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa materialnego i przepisami prawa procesowego. Uchylenie decyzji administracyjnej, względnie stwierdzenie jej nieważności przez Sąd, następuje tylko w przypadku stwierdzenia istnienia istotnych wad w postępowaniu lub naruszenia przepisów prawa materialnego, mającego wpływ na wynik sprawy (art. 145 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – tekst jednolity Dz.U. z 2012 r., poz. 270, ze zm.) zwanej dalej: "p.p.s.a.". Nadto zakres kontroli Sądu wyznacza art. 134 p.p.s.a. stanowiący, że sąd orzeka w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (§ 1).

Sąd poddawszy kontroli zaskarżoną decyzję nie stwierdził takich wad czy uchybień w prowadzonym postępowaniu, a wobec tego skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Materialnoprawną podstawę rozpatrzenia wniosku skarżącego z dnia 25 marca 2015r. o przyznanie pomocy finansowej na zaspokojenie potrzeb seksualnych, stanowiły przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 163), dalej też jako: "u.p.s.". Stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 5 tej ustawy przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych należy do zadań własnych gminy. Dlatego art. 101 ust. 1 u.p.s. stanowi, że właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. Ustawa o pomocy społecznej nie zawiera definicji miejsca zamieszkania, definicji takiej nie zawiera także kodeks postępowania administracyjnego, do którego stosowania w sprawach nieuregulowanych odsyła art. 133 u.p.s., Wyjaśnienia znaczenia tego pojęcia należy poszukiwać w Kodeksie cywilnym, zawierającym podstawowe unormowania prawa prywatnego. Zgodnie z art. 25 k.c., miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Za miejsce zamieszkania, zgodnie z tym przepisem, uznaje się adres, pod którym osoba faktycznie przebywa i koncentruje w nim swoje sprawy życiowe. Zatem właściwym do rozpoznania wniosku w pierwszej instancji był organ gminy, w którego obszarze właściwości skarżący w dacie zgłoszenia i rozpatrzenia wniosku rzeczywiście zamieszkiwał. Tylko w przypadku osób bezdomnych ustawodawca przyjął, że właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały (art. 101 ust. 2 u.p.s.). Skarżący jednak, jak wynika z akt administracyjnych sprawy nie jest bezdomnym w rozumieniu art. 6 pkt 8 u.p.s. Pracownik socjalny MOPS, pod opieką którego strona dotychczas pozostawała, ustalił, że beneficjent zamieszkuje pod adresem przy ul. "[...]" w K., jednak do lokalu tego nie wpuszcza pracowników socjalnych i nie podejmuje korespondencji. Skarżący, mimo że oświadczył pracownikowi MOPS, że "nigdzie nie mieszka według ostatniej wersji", jednocześnie podał jako swój adres ul. "[...]" w K. Skoro jednak skarżący wskazał jako swój adres zamieszkania K. (także przy odbiorze decyzji organu I instancji), to nie powinno budzić wątpliwości, że organ ten był do końca właściwym do załatwienia jego wniosku. W tych okolicznościach prawidłowo czynności wyjaśniające i decyzja w I instancji podjęte zostały przez pracowników socjalnych MOPS. Zauważyć należy, że skarżący sam własnoręcznie potwierdził miejsce zamieszkania w K. Dopiero w odwołaniu skarżący podał adres w B. Fakt ten uwzględniło Kolegium, przesyłając stronie korespondencję pod ten właśnie adres. Okoliczność, że skarżący zmienił miejsce zamieszkania na etapie postępowania drugoinstancyjnego, co podniósł dopiero na rozprawie przed tutejszym Sądem w dniu 1 grudnia 2015r., nie uzasadniała sama w sobie zwrotu sprawy organowi I instancji. Nawet jeżeli rzeczywiście w dacie wniesienia odwołania skarżący zamieszkiwał w B. w nowo wybudowanym budynku, niewykończonym i nieoddanym jeszcze do użytkowania, to Samorządowe Kolegium Odwoławcze, jako organ wyższego stopnia w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego (art. 17 pkt 1 k.p.a.) było władne ocenić spełnienie przez stronę przesłanek do przyznania wnioskowanej pomocy, bez względu na jej aktualne miejsce zamieszkania. Właściwość organu wyższego stopnia nie została powiązana bowiem z miejscem zamieszkania strony, ale z terytorium działania organu I instancji, który wydał decyzję. Poza tym na zasadzie art. 15 k.p.a., który konstytuuje zasadę dwuinstancyjności postępowania administracyjnego, organ II instancji rozpatruje sprawę na nowo, ale w takim samym zakresie jak organ I instancji. W niniejszej sprawie zaś granice sprawy i właściwość miejscową, jak i rzeczową wyznaczał wniosek strony z dnia 25 marca 2015r., który dotyczył jednorazowego świadczenia konkretnie na miesiąc marzec 2015r. Tym samym ewentualna zmiana miejsca zamieszkania w maju 2015r. nie mogła mieć żadnego znaczenia dla załatwienia tego wniosku.

Niezrozumiałym jest także domaganie się przez skarżącego, aby to GOPS

rozpatrywał jego wnioski, skoro obwinia kierownika tej jednostki za wszystko. Okoliczność ta uzasadniałaby wyłączenie tego organu. Zgodnie z art. 110 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej wójt (burmistrz, prezydent miasta) udziela upoważnienia do wydawania decyzji w sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do zadań własnych gminy kierownikowi ośrodka pomocy społecznej. Analiza tego przepisu prowadzi do wniosku, że w tym przypadku wójt nie podejmuje oceny co do dekoncentracji swoich kompetencji, lecz stosownie do brzmienia tej normy, która nakazuje dekoncentrację, upoważnia kierownika ośrodka pomocy społecznej do wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej. Z unormowania tego wynika, że organ wykonawczy gminy nie jest organem właściwym do prowadzenia postępowania w przedmiocie udzielenia ewentualnej pomocy. Na zasadzie art. 110 ust. 1 omawianej ustawy obowiązek ten realizuje natomiast właściwy ośrodek pomocy społecznej, a sprawę rozstrzyga, wydając decyzję administracyjną kierownik ośrodka pomocy społecznej, działający z upoważnienia odpowiednio wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Dlatego do rozpatrzenia wniosków skarżącego, gdyby zamieszkiwał w B., musiałby zostać wyznaczony inny ośrodek pomocy społecznej.

Oceniając natomiast spełnienie przesłanek do przyznania wnioskowanej pomocy, Sąd w pełni podziela w tym względzie stanowisko organów orzekających. Ustawodawca bowiem precyzyjnie określił warunki przyznawania pomocy społecznej. Zgodnie z art. 2 ust. 1 oraz art. 3 ust. 1 i 2 u.p.s. pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Jej celem nie jest jednak wyręczanie strony w zaspokajaniu jej wszelkich potrzeb życiowych, lecz jedynie wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.

Prawo do świadczeń z pomocy społecznej zgodnie z art. 8 ust.1 pkt 1 u.p.s. przysługuje osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 542 zł (na dzień orzekania w sprawie przez organy administracji) - przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2-15 lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej.

Zgodnie zaś z art. 39 ust. 1 i 2 u.p.s. w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może być przyznany zasiłek celowy. Może być on przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.

W świetle przytoczonych unormowań świadczenie pieniężne z pomocy społecznej w formie zasiłku celowego nie ma charakteru obligatoryjnego, lecz uznaniowy, co wynika z zawartego w art. 39 ust. 1 u.p.s. sformułowania "może być przyznany". Wyliczenie zamieszczone w art. 39 ust. 1 i 2 u.p.s. ma wprawdzie charakter przykładowy, jednak z podanego katalogu niezbędnych potrzeb bytowych wynika, że może chodzić tu tylko o takie potrzeby, których zaspokojenie warunkuje podstawową egzystencję odpowiadającą godności człowieka, ewentualnie koszty pogrzebu. Natomiast w świetle zasad doświadczenia życiowego nie sposób przyjąć, aby do niezbędnych potrzeb życiowych można zaliczyć zaspokajanie potrzeb seksualnych.

W ocenie Sądu, organy prawidłowo ustaliły także dochód skarżącego, który należało uwzględnić przy rozpatrywaniu jego wniosku zgłoszonego w niniejszej sprawie (623,59 zł.). Wobec zaś przekroczenia przez skarżącego kryterium dochodowego dla osoby samotnie gospodarującej, które wynosi 542 zł., organy prawidłowo oceniły, że skarżącemu nie przysługuje zasiłek celowy.

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji.