Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Joanna Runge- Lissowska (spr.) Sędziowie sędzia NSA Anna Lech sędzia del. WSA Arkadiusz Despot-Mładanowicz Protokolant Urszula Radziuk po rozpoznaniu w dniu 15 września 2009 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M.R. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 25 września 2008 r. sygn. akt IV SA/Gl 1188/07 w sprawie ze skargi M.R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia [...] września 2007 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku okresowego uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania.

Wyrokiem z dnia 25 września 2008 r. sygn. akt IV SA/GL 1188/07, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę M.R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia [...] września 2007 r. nr [...], którą utrzymana została w mocy decyzja Prezydenta Miasta Zabrze z dnia [...] czerwca 2007 r. nr [...]. Decyzjami tymi przyznano M.R. zasiłek okresowy na okres lipiec-grudzień 2007 r. w wysokości 20 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu wyroku Wojewódzki Sąd stwierdził:

Zgodnie z art. 38 ustawy o pomocy społecznej zasiłek okresowy ustala się, w przypadku osoby samotnie gospodarującej, do wysokości różnicy miedzy kryterium dochodowym a dochodem, przy czym kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł i niższa niż 20 zł, jednocześnie art. 147 stanowi, że w 2007 r. minimalna wysokość zasiłku wynosi 35% ww. różnicy. Z ustaleń wynika, że skarżący utrzymuje się z zasiłku stałego w wysokości 444 zł i nie posiada innych dochodów, a z tej kwoty potrącane są, wskutek egzekucji komorniczej, niepłacone alimenty w wysokości 60% tego zasiłku, tj. 266,40 zł. Skarżący uważa, że kwota ta powinna zostać odliczona od dochodu. Zgodnie z art. 8 ust. 3 pkt 3 ustawy o pomocy od dochodu odliczane są kwoty alimentów płaconych na rzecz innych osób, zatem przepis ten zakłada, iż osoba zobowiązana do płacenia alimentów czyni to samodzielnie i że dotyczy to alimentów bieżących a nie zaległych, a wobec tego, skoro dochodem skarżącego jest jedynie zasiłek stały przyjęcie jego stanowiska co do potrąceń skutkowałoby tym, iż to organ pomocy społecznej spłacałby jego należności alimentacyjne. Należy zatem przyjąć, iż w przypadku ubiegania się o przyznanie zasiłku okresowego, mając już przyznany zasiłek stały, to ten zasiłek jest dochodem danej osoby i jeżeli osoba nie dysponuje żadnymi innymi dochodami to unormowanie zamieszczone w art. 8 ust. 3 pkt 3 nie ma zastosowania, czyli kwota zajęć komorniczych z tytułu niepłaconych alimentów nie może być odliczana od przyznanego zasiłku stałego. W związku z tym należy uznać, że organy prawidłowo ustaliły wysokość dochodu skarżącego, jak również zasiłku okresowego. Wprawdzie różnica między kryterium dochodowym - 477 zł a dochodem - 444 zł wynosi 33 zł, to przyznanie zasiłku okresowego w wysokości 20 zł, zatem niższej niż przewiduje ustawa, nie jest wadliwe, gdyż wynika z ograniczonych środków jakimi dysponuje gmina, a nadto, choć jest minimalnej wysokości, mieści się w granicach wyznaczonych przez ustawę.

Reprezentowany przez adwokata z urzędu, M.R. wniósł skargę kasacyjną od tego wyroku, wnosząc o jego uchylenie w całości, rozpoznanie skargi i zarzucając:

naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię:

art. 8 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593 ze zm. - dalej u.p.s.) polegające na nieuwzględnieniu przy ustalaniu dochodów skarżącego, alimentów świadczonych na rzecz innych osób, w tym przypadku dzieci skarżącego. Wynikiem tego skarżący otrzymał zasiłek okresowy w kwestionowanej wysokości 20 zł. W zaskarżonym wyroku WSA uznał, iż od jedynego dochodu skarżącego jakim jest zasiłek stały, nie można odliczyć alimentów zaległych potrącanych przez komornika, a jedynie bieżące. W następstwie tego różnica między kryterium dochodowym a dochodem skarżącego jest znacznie niższa co powoduje, że wedle przyjętych błędnie założeń, nie może on otrzymać zasiłku okresowego w wysokości wyższej niż 33 zł;

art. 3 ust. 1 i 3 wyżej wymienionej ustawy polegający na przyznaniu zasiłku okresowego w dalece niewystarczającej wysokości 20 zł, co powoduje, iż nie jest on w stanie żyć w warunkach odpowiadających godności człowieka, a ponadto iż rozmiar świadczenia nie jest dostosowany do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy;

naruszenie przepisów procesowych, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 106 § 3 p.p.s.a. poprzez zaniechanie przeprowadzenia koniecznych czynności dowodowych:

celem poczynienia ustaleń idących w kierunku obliczenia jaka część alimentów jest potrącana przez organ egzekucyjny jako bieżące alimenty a jaka część na pokrycie zaległości alimentacyjnych (poprzez uzyskanie stosownych informacji od organu egzekucyjnego) - co w świetle argumentacji WSA ma wpływ na wysokość przyznanego zasiłku stałego;

polegające na braku weryfikacji, a co za tym idzie nieuwzględnienie faktu, iż skarżącemu w badanym okresie przyznano dodatek mieszkaniowy - na co zwracał uwagę w osobistych pismach skarżący;

a tym samych zaakceptowanie uchybień organu administracji w zakresie obowiązków określonych w art. 7 i 77 k.p.a.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach wniosło o oddalenie skargi kasacyjnej.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Za zasadny należy uznać zarzut skargi kasacyjnej dot. błędnej wykładni art. 8 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 583 ze zm.), dalej "ustawa o pomocy".

Przepis ten stanowi, że za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszony o kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób. Analiza tej definicji prowadzi do wniosku, że dochód to suma miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub z miesiąca złożenia wniosku, uzyskanych bez względu na ich tytuł i źródło, chyba że ustawa stanowi inaczej, pomniejszona o kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób. W świetle tej definicji nie ma zatem znaczenia z jakiego tytułu i źródła pochodzi przychód, o ile ustawa nie stanowi inaczej, a także jakie alimenty i w jaki sposób są świadczone, byleby było to na rzecz innych osób.

Przenosząc to na grunt niniejszej sprawy należy podkreślić, że z cyt. art. 8 ust. 3 pkt 3 nie można wyciągnąć takich wniosków jak to uczynił Wojewódzki Sąd. Skoro dochodem jest przychód uzyskany bez względu na tytuł i źródło, pomniejszony o alimenty, to uzyskany przez skarżącego zasiłek stały - przychód - powinien zostać pomniejszony o alimenty, które z tego zasiłku są świadczone. Skoro przychód ma być uzyskany bez względu na tytuł i źródło to takim przychodem dla ustalenia dochodu, jako niezbędnego elementu w określaniu wysokości zasiłku okresowego, jest zasiłek stały w rozumieniu art. 8 ust. 3. Od takiego przychodu pkt 3 tego przepisu nakazuje odliczyć kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób. Wojewódzki Sąd zdaje się nie miał wątpliwości, że zasiłek stały jest dochodem w rozumieniu art. 8 ust. 3, jednak uważa, że w sytuacji skarżącego alimenty, które z tego zasiłku są potrącane, nie mogą być od tego przychodu odliczone. Niemożność odliczenia, tj. pomniejszenia przychodu o alimenty, ma wynikać z tego, że, zdaniem Sądu, z przepisu tego wynika, że dotyczy to tylko alimentów świadczonych dobrowolnie i tylko bieżących. Z przepisu tego jednak zupełnie to nie wynika, bowiem mówi on wyraźnie o alimentach świadczonych na rzecz innych osób, nie precyzując czy świadczenie to ma być dobrowolne czy nie, a także czy mają to być alimenty bieżące czy zaległe. Stanowi on bowiem, że przychód ma być pomniejszony o alimenty, przy tym też bez względu na to, że, tak jak to jest w przypadku skarżącego, ponosiła by je w istocie pomoc społeczna. Żadnych bowiem wyłączeń z pomniejszenia ustawodawca nie przewidział. Zgodzić się zatem należy ze skarżącym kasacyjnie, że akceptacja przez Wojewódzki Sąd wysokości dochodu ustalonego przez organy wynikała z błędnej wykładni art. 8 ust. 3 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej.

W ponownym postępowaniu Wojewódzki Sąd oceni ponownie zaskarżone decyzje, materiał dowodowy zebrany w postępowaniu, w tym orzeczenie komornika o zajęciu zasiłku stałego, mając na uwadze, że art. 8 ust. 3 pkt 3 mówi o pomniejszeniu o alimenty.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 185 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2008 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

O wynagrodzeniu adwokata świadczącego skarżącemu pomoc prawną udzieloną z urzędu orzeknie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach.