Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Krzysztof Bogusz – spr. Sędziowie: Sędzia WSA Elżbieta Kmiecik Sędzia WSA Daria Sachanbińska Protokolant: sekretarz sądowy Joanna Szyndrowska po rozpoznaniu w dniu 11 października 2005 r. na rozprawie sprawy ze skargi D. C. na postanowienie Wojewody [...] z dnia [...], nr [...] w przedmiocie należności przedemerytalnych 1) uchyla zaskarżone postanowienie, 2) określa, że zaskarżone postanowienie nie podlega wykonaniu w całości.

Przedmiotem skargi D. C. jest postanowienie Wojewody [...] z dnia [...] wydane na podstawie art. 134 KPA, którym organ odwoławczy stwierdził, że odwołanie od decyzji Starosty [...] z dnia [...] w sprawie odmowy przyznania prawa do zasiłku przedemerytalnego zostało wniesione z uchybieniem terminu określonego w art. 129 § 2 KPA.

Organ I instancji wydawał decyzję po ponownym rozpatrzeniu sprawy, gdyż wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 9 czerwca 2004r., sygn. akt II SA/Wr 319/02 uchylono wcześniejsze akty administracyjne dotyczące należności przedemerytalnych D. C.

W tamtym postępowaniu Sąd zarzucił organom uchybienie zasadom postępowania określonym w art. 7, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 KPA. Po ponownym rozpatrzeniu Starosta [...] odmówił stronie przyznania prawa do zasiłku przedemerytalnego decyzją wydaną dnia [...], przesłaną listem poleconym - według organu - dnia 7 lutego 2005 r. na adres: "D. C., [...] ul. [...], [...] – [...] [...]". Akta sprawy nie zawierają zwrotnego poświadczenia odbioru decyzji przesłanej wymienionym listem poleconym.

Organ I instancji załączył do akt pismo Naczelnika Urzędu Pocztowego w P. z którego wynika, że przesyłkę nr [...] doręczono adresatce dnia 9 lutego 2005 r.

W dniu 2 marca 2005 r. do organu wpłynęło odwołanie strony datowane na dzień 21 lutego 2005 r. nadane listem poleconym w Urzędzie Pocztowym [...] w dniu 25 lutego 2005 r.

Organ odwoławczy zaskarżonym postanowieniem stwierdził wniesienie odwołania z uchybieniem terminu przewidzianego w art. 129 § 2 KPA. W uzasadnieniu podniesiono, że skoro decyzję organu I instancji strona otrzymała dnia 9 lutego 2005 r. i była pouczona o trybie i terminie wniesienia odwołania, to nadanie pisma zawierającego środek odwoławczy dnia 25 lutego 2005 r. uchybia wymienionemu ustawowemu terminowi.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego D. C. wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia, zarzucając, że dniem doręczenia jej decyzji Starosty [...] był dzień 11 lutego 2005 r. Podniosła, że data ta jest pewna, gdyż tego samego dnia wcześniej otrzymała wiadomość o narodzinach wnuka. Zarzucała, że doręczeń w U. dokonuje poczta [...] a nie poczta [...]. Zaznaczyła, że w tej sprawie złożyła organowi I instancji pisemne wyjaśnienie, które zostało bezpodstawnie pominięte przy badaniu zachowania terminu do wniesienia odwołania. W toku rozprawy skarżąca podtrzymując skargę wskazała na dalsze okoliczności dotyczące praktyki doręczania przesyłek poleconych w U.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda [...] wniósł o jej oddalenie i podtrzymał argumenty zawarte w zaskarżonym akcie, dodatkowo powołując się na treść notatki służbowej z dnia 17 maja 2005 r. dotyczącej także zasad doręczania listów poleconych w U.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej (§ 1).

Kontrola, o której mowa sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (§ 2 cyt. artykułu). Oznacza to, że badaniu w postępowaniu sądowo – administracyjnym podlega prawidłowość zastosowania przepisów prawa w odniesieniu do istniejącego w sprawie stanu faktycznego oraz trafność wykładni tych przepisów.

Trzeba także dodać, że w myśl art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym (Dz. U. nr 153 poz. 1270) sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związanym zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Z tego ostatniego przepisu wynika ta przede wszystkim konsekwencja, że niezależnie od zarzutów podniesionych w skardze sąd z urzędu bada, czy nie nastąpiło naruszenie prawa materialnego lub procesowego skutkujące koniecznością usunięcia zaskarżonego aktu z obrotu przez jego uchylenie lub stwierdzenie nieważności.

Po tak zakreślonym zakresie kognicji sądu administracyjnego należy wskazać, że skarga zasługuje na uwzględnienie, choć także z innych przyczyn niż w niej wskazano.

Postępowanie administracyjne przeprowadzone przez organ odwoławczy nie spełnia wymogów postępowania wynikających z art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 KPA. Do uznania, że zrealizowana została zasada prawdy obiektywnej koniecznym jest przeprowadzenie takich czynności, które uwzględniają wszelkie okoliczności faktyczne sprawy zmierzając do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy, przy uwzględnieniu nie tylko interesu społecznego, ale także słusznego interesu obywateli.

Jest także obowiązkiem organu wszechstronne rozpatrzenie tak branego materiału dowodowego, ocenionego na podstawie całokształtu, czy dana okoliczność została udowodniona.

Trzeba pamiętać, że zasada prawdy obiektywnej przenosi ciężar dowodu w postępowaniu administracyjnym na organ administracji publicznej prowadzący postępowanie. Dlatego jest określana zasadą działania z urzędu (por. S. Rozmaryn "O zasadach ogólnych (...), P i P 1961 Nr 12).

Ogólnymi zasadami postępowania dowodowego zajmował się Sąd także przy poprzednim rozpoznawaniu sprawy, a motywy zawarte w orzeczeniu z dnia 9 czerwca 2004 r. (sygn. akt II SA/Wr 319/02) pozostają aktualnymi obecnie, i to nawet uwzględniając fakt, że wówczas Sąd oceniał merytoryczne decyzje organów, a przedmiotem obecnej skargi jest zagadnienie procesowe.

W szczególności zaskarżone postanowienie wydano na podstawie przepisów art. 134 KPA w myśl, którego, organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie terminu do wniesienia odwołania, a postanowienie w tej sprawie jest ostateczne.

Pomimo formalnego charakteru rozstrzygnięcia wydanego na podstawie art. 134 KPA, trzeba wyraźnie zaznaczyć, że stwierdzenie przez organ odwoławczy uchybienia terminu do wniesienia odwołania winno być poprzedzone dokładnym wyjaśnieniem stanu faktycznego w rozumieniu cytowanych przepisów art. art. 7 i 77 § 1 KPA, co do tego czy odwołujący się przekroczył termin określony w art. 129 § 2 KPA. W przeciwnym wypadku postanowienie wydane w tym przedmiocie narusza cytowane ogólne zasady postępowania a to prowadzi do uchylenia postanowienia (por. wyrok NSA z dnia 11 maja 1994 r., SA/Gd 2813/93 opubl. Wspólnota 1994/39/14 ).

Z drugiej strony uchybienie terminu nie zależy od uznania organu odwoławczego i jest okolicznością obiektywną. Winno mieć jednak postanowienie stwierdzające uchybienie terminu do wniesienia odwołania oparcie w bezspornie ustalonych faktach.

W rozpatrywanej sprawie tak jednak nie jest.

Akta administracyjne nie zawierają dowodu z dokumentu najistotniejszego w sprawie, dokumentu w rozumieniu art. 76 § 1 KPA. Chodzi oczywiście o zwrotne potwierdzenie odbioru decyzji organu I instancji, które wykazywałoby datę doręczenia tego aktu.

W to miejsce organ I instancji załączył do akt informację Naczelnika Urzędu Pocztowego w P., a organ odwoławczy uzyskał – nie mającą charakteru dowodu – notatkę urzędową tyczącą zasad doręczenia korespondencji adresowanej do miejscowości [...].

Trzeba do tego dodać, że mimo pisemnego oświadczenia strony z dnia 21 marca 2005 r. co do daty i okoliczności doręczenia jej spornej przesyłki, organ odwoławczy nie wystąpił z urzędu o przesłanie mu dokumentów pocztowych dotyczących przesyłki poleconej o numerze [...] nadanej dnia 7 lutego 2005 r. A priori przyjęto, że strona nie oświadcza zgodnie z rzeczywistością, pomimo że w sprawie istnieją wątpliwości. Wątpliwości zinterpretowano na niekorzyść strony, pomimo, że zasada prawdy obiektywnej nakazuje organom uwzględniać zarówno okoliczności dla niej korzystne jak i niekorzystne.

Dlatego zaniechanie podjęcia postępowania dowodowego i ustalenia spornych okoliczności faktycznych narusza ogólne zasady z art. art. 7 i 77 § 1 KPA, ale także przepis art. 76 § 3 KPA. Nie jest bowiem wyłączone przeprowadzenie dowodu przeciwko treści dokumentów, co w tej sprawie sprowadza się do prawa strony wykazywania innej daty doręczenia decyzji niż wynikająca ze zwrotnego potwierdzenia odbioru lub innych dokumentów pocztowych np. zbiorczego zestawienia listów poleconych, o ile na takich adresat także kwituje datę odbioru przesyłki.

W toku rozpoznawania sprawy ponownie przez organ odwoławczy, wyjaśnienia wymagać będą okoliczności wskazane przez stronę, w tym podczas rozprawy sądowej w dniu 11 października 2005 r. Nie można wykluczyć, że koniecznym będzie przesłuchanie świadków i strony. Czynności postępowania dowodowego rozpocząć jednak należałoby od zgromadzenia dowodów z dokumentów pocztowych związanych z obiegiem przesyłki poleconej nr [...], bo ich treść determinować i ukierunkowywać będzie inne czynności.

Rzeczą Sądu nie jest zresztą wskazanie organom wszystkich hipotetycznych środków dowodowych. Sąd wskazuje jedynie końcowo, że jest obowiązkiem organu odwoławczego przed stwierdzeniem uchybienia terminu do wniesienia odwołania na podstawie art. 134 KPA dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego co do tego czy skarżąca przekroczyła termin określony w art. 129 § 2 KPA.

Wskazania do dalszego postępowania wynikają wprost z powyższych uwag.

Reasumując skoro nie można było uznać, że wszystkie okoliczności faktyczne mające istotne znaczenie w sprawie zostały wyjaśnienie i udowodnione, to stwierdzając naruszenie przepisów postępowania w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 litera c uchylił zaskarżone postanowienie, a na podstawie art. 152 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł, że nie podlega ono wykonaniu.

O kosztach sądowych należnych stronie Sąd nie orzekał, gdyż mimo pouczenia o to nie wniosła.