Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Grzegorz Jankowski, Sędziowie Sędzia WSA Barbara Gebel,, Sędzia WSA Maria Mysiak (spr.), Protokolant starszy sekretarz sądowy Katarzyna Skrzetuska-Gajos, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 30 listopada 2016 r. sprawy ze skargi M. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie świadczenia wychowawczego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Burmistrza Miasta D. z dnia [...] r. nr [...]

Burmistrz Miasta D., reprezentowany przez Zastępcę Kierownika Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w D., decyzją z dnia [...] r., Nr [...], odmówił M. W. przyznania świadczenia wychowawczego na dziecko: F.L..

Uzasadniając powyższą decyzję organ I instancji podał, że: "Z akt sprawy, w tym z załączonych do wniosku zaświadczeń oraz złożonych pod odpowiedzialnością karną oświadczeń, wynika, iż dochód rodziny wnioskodawcy z roku [...] (z uwzględnieniem dochodu utraconego i uzyskanego) wyniósł [...] zł, a w przeliczeniu na osobę w rodzinie wyniósł [..] zł i przekracza kryterium dochodowe uprawniające do przyznania świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko, tj. [...] zł."

M. W. odwołała się od powyższej decyzji podnosząc, że nie zgadza się z jej treścią, ponieważ do dochodu rodziny doliczono: "stypendium staż bez podatku, który pobierała w okresie od dnia [...] r." Odwołująca wskazała, że dochód z tego tytułu nie występuje w katalogu dochodów uzyskanych i utraconych, w związku z tym nie powinien zostać liczony do dochodu rodziny.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. decyzją z dnia [...] r., nr[...] , na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia

14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 23) art. 2 pkt 1 oraz art.4 ust.3 i art.5 ust.3 i 4 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (Dz. U. z 2016 r. poz. 195), po rozpatrzeniu odwołania, utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu swojej decyzji Kolegium powtórzyło ustalenia organu I instancji odnośnie dochodu w rodzinie M. W. w roku [...] i stwierdziło, że dochód przekroczył ustawowe kryterium do przyznania wnioskowanego świadczenia.

Jednocześnie Kolegium wyjaśniło, że zarzuty odwołującej są nieuzasadnione,

co potwierdza przepis art. 2 pkt 1 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci stwierdzający co należy rozumieć pod pojęciem dochodu.

M. W., uważając że decyzja jest dla niej krzywdząca wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w S..

W uzasadnieniu skargi podniosła, że ustalając dochód rodziny, organ uwzględnił staż z Urzędu Pracy, który pobierała w okresie od [...] r. oraz dochód uzyskany z pracy za okres [...] r. Wskazał, że stypendia są zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a więc nie mieszczą się w definicji dochodu w art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych, jak i nie zostały wymienione jako dochód w zamkniętym katalogu dochodów nieopodatkowanych określonych w art. 3 pkt 1 lit. c ustawy o świadczeniach rodzinnych. Ponadto doliczając dochód ze stypendium - stażu unijnego nie zastosowano art. 2 pkt 19 lit. b oraz art. 7 ww. ustawy, tj. utraty dochodu.

Z wyliczonego przez organ dochodu ([...] ) wynika, że dochód zdublowano, bowiem stypendium wynosiło max. [...] zł miesięcznie, co w przeliczeniu na osobę wynosi [...] zł, natomiast miesięczne wynagrodzenie z pracy wynosiło [...] zł brutto, czyli kwota netto podzielona na dwie osoby również nie przekraczała [...] zł/osobę.

W związku z powyższym wniosła o zrozumienie i ponowne rozpatrzenie sprawy.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. wniosło o oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w S. z w a ż y ł, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (j.t. Dz. U. z 2016 r., poz. 1066) w związku z art. 3 ustawy z dnia

30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz. U. z 2016 r., poz. 718) - zwaną dalej "P.p.s.a.", sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem.

Nadto zgodnie z art. 134 § 1 P.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, ale nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Z przytoczonych przepisów po pierwsze wynika, że Sąd nie może wykonywać swoich uprawnień bez wniesienia skargi przez uprawniony podmiot. Po drugie,

że dokonując kontroli, co prawda nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi, jednak zobowiązany jest orzekać w granicach danej sprawy.

Wyjaśnić też trzeba, w związku z wnioskiem skargi o przyznanie skarżącej prawa do świadczenia wychowawczego, że sąd administracyjny nie zastępuje, właściwych w indywidualnej sprawie, organów administracji publicznej w merytorycznym orzekaniu. Do sądu należy natomiast - jak wynika to z treści przywołanego na wstępie art. 1 ustawy z Prawo o ustroju sądów administracyjnych - kontrola zaskarżonej decyzji pod względem zgodności z prawem. W przypadku stwierdzenia przez sąd, że zaskarżona decyzja dotknięta jest istotnymi wadami prawnymi dającymi podstawę do uwzględnienia skargi, następuje uchylenie takiej decyzji lub stwierdzenie jej nieważności w razie wystąpienia wad kwalifikowanych.

Sądowa kontrola dokonana według kryterium zgodności z prawem, dała podstawę do stwierdzenia, że skarga zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżona decyzja oraz decyzja ją poprzedzająca naruszają prawo w stopniu uzasadniającym jej uchylenie.

Na wstępie wskazać trzeba, że zgodnie z treścią art. 7 ustawy z dnia

19 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz. U. z 2016 r. poz. 23) - zwanej dalej "K.p.a.", organ prowadzący postępowanie zobligowany jest przestrzegać zasady dochodzenia do prawdy materialnej, a więc podejmować wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, przy uwzględnieniu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli. Organ ma obowiązek wszechstronnego zgromadzenia i rozpatrzenia materiału dowodowego (art. 77 § 1 i art. 80 K.p.a.), natomiast poczynione w sprawie ustalenia muszą znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu wydanej w sprawie decyzji, zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 107 § 3 K.p.a. (por.: wyrok NSA z dnia 4 października 2002 r., sygn. akt I SA 3098/01, LEX nr 83731).

Z kolei zadaniem organu rozpoznającego sprawę w drugiej instancji jest ponowne rozpatrzenie sprawy. W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się, iż istotą dwuinstancyjności jest dwukrotne merytoryczne rozstrzygnięcie tej samej sprawy. Zadaniem organu administracji wyższej instancji nie jest więc kontrola decyzji wydanej w pierwszej instancji, ale ponownie rozpoznanie sprawy w pełnym zakresie, na podstawie własnych ustaleń, zarówno co do stanu faktycznego, jak i stanu prawnego sprawy. Konieczne staje się przy tym wskazanie przez organ argumentacji, która legła u podstaw wydania orzeczenia o określonej treści oraz odniesienie się do zarzutów odwołania, czyniąc tym samym zadość zasadzie przekonywania strony do trafności zajętego stanowiska w sprawie.

Jednocześnie należy podkreślić, że sąd orzeka na podstawie materiału sprawy zgromadzonego w postępowaniu administracyjnym. Obowiązek dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz zebrania i wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego spoczywa zatem na organie orzekającym, a sąd administracyjny nie może zastąpić organu administracji w wypełnieniu tego obowiązku, ponieważ do jego kompetencji należy wyłącznie kontrola legalności wydanego rozstrzygnięcia.

W rozpatrywanej sprawie analiza uzasadnień decyzji organów obu instancji wskazuje, że organy administracji naruszyły powyższe zasady postępowania administracyjnego.

Materialnoprawną podstawą odmowy przyznania wnioskowanego przez skarżącą świadczenia wychowawczego na pierwsze (jedyne) dziecko w rodzinie był art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (Dz. U. poz. 195), dalej jako "ustawa", zgodnie z którym świadczenie wychowawcze przysługuje na pierwsze dziecko osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2 (matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu albo prawnemu dziecka), jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty [...] zł. Stosownie do definicji zawartych w art. 2 ustawy dochód oznacza dochód w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych (pkt 1), dochód członka rodziny oznacza przeciętny miesięczny dochód członka rodziny osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego, z zastrzeżeniem art. 7 ust. 1-3 (pkt 2), dochód rodziny oznacza zaś sumę dochodów członków rodziny (pkt 4).

Zgodnie z art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2013 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 114 ze zm.), pod pojęciem dochodu należy rozumieć, po odliczeniu kwoty alimentów świadczonych na rzecz innych osób, m.in. przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27, art. 30b, art. 30c, art. 30e i art. 30f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne (lit. a).

W rozpatrywanej sprawie organ I instancji odmówił skarżącej przyznania świadczenia wychowawczego uznając, że rodzina wnioskodawczyni przekroczyła kryterium dochodowe warunkujące przyznanie ww. świadczenia, a organ II instancji utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy. W uzasadnieniu swojej decyzji Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. wskazało, że organ pierwszej instancji prawidłowo ustalił dochód w rodzinnie skarżącej w [...] r. w przeliczeniu na jedną osobę. Tymczasem uzasadnienie decyzji organu I instancji jest tak lakoniczne, że w ogóle z niego nie wynika, który dochód organ uznał za utracony, a który za uzyskany i w jaki sposób organ ustalił dochód na osobę w rodzinie skarżącej w kwocie [...] zł. Nadto organ odwoławczy całkowicie pominął okoliczności podniesione przez skarżącą w odwołaniu od decyzji organu I instancji (później także w treści skargi), że dochód z tytułu stypendium stażowego nie występuje w katalogu dochodów uzyskanych i utraconych, w związku z tym nie powinien zostać liczony do dochodu rodziny.

W świetle powyższego zasadniczym zagadnieniem wymagającym wyjaśnienia był sposób obliczenia dochodu rodziny wnioskodawczyni. Potrzeby wyjaśnienia powstałych wątpliwości nie dostrzegł organ II instancji, mimo zarzutu podniesionego w odwołaniu i który, w myśl zasady dwuinstancyjności, zobligowany był do powtórnego merytorycznego zbadania sprawy.

Mając na względzie przedstawione wyżej okoliczności, sąd doszedł do przekonania, że sprawa nie została należycie wyjaśniona oraz oceniona przez organy, co uchybia art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 K.p.a. Nadto, zaskarżona decyzja oraz utrzymana nią w mocy decyzja organu pierwszej instancji naruszają przepis art. 107 § 3 K.p.a., bowiem nie zawierają pełnych ustaleń faktycznych, dowodów na jakich oparły się oba organy administracji orzekające w sprawie. Wskazane naruszenia przepisów postępowania ocenić należy jako mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organy winny dokonać analizy merytorycznej całokształtu zebranego materiału dowodowego, a następnie ocenić, czy w rozpoznawanej sprawie zostały spełnione przesłanki niezbędne do przyznania wnioskowanego świadczenia i podjąć stosowną decyzję w oparciu o przepisy prawa. Dopiero bowiem pełne ustalenia faktyczne i kompletne rozważania prawne pozwolą na wydanie prawidłowej decyzji, to jest takiej, która spełniać będzie wszystkie wymagania przewidziane w K.p.a.

W tym stanie rzeczy, Wojewódzki Sąd Administracyjny w S.,

na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w związku z art. 135 P.p.s.a., uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji.