Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Olga Żurawska-Matusiak po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia P.D. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 29 września 2022 r., sygn. akt II SA/Bk 344/22 o oddaleniu wniosku o wyłączenie asesora sądowego w sprawie ze skargi P.D. na zarządzenie zastępcze Wojewody Podlaskiego z dnia 14 marca 2022 r., nr NK-II.4102.1.2022.DM w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego postanawia: oddalić zażalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku postanowieniem z 29 września 2022 r., II SA/Bk 344/22 oddalił wniosek P.D.

o wyłączenie asesor Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku Barbary Romanczuk od orzekania w sprawie ze skargi P.D. na zarządzenie zastępcze Wojewody Podlaskiego z 14 marca 2022 r., nr NK-II.4102.1.2022.DM w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że 28 września 2022 r. P.D. (dalej: "skarżący") złożył za pośrednictwem platformy ePUAP wniosek o wyłączenie asesor Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku Barbary Romanczuk od orzekania, argumentując, że zachodzi uzasadniona obawa o brak bezstronności asesora w niniejszej sprawie.

Asesor WSA Barbara Romanczuk 29 września 2022 r. złożyła oświadczenie, z którego wynika, że w sprawie niniejszej nie istnieje okoliczność mogąca wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jej bezstronności - art. 19 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r., poz. 329, dalej: "p.p.s.a."), a także nie zachodzi żaden z wymienionych w art. 18 tej ustawy ustawowych powodów jej wyłączenia od rozpoznania sprawy.

W motywach rozstrzygnięcia Sąd podniósł, że podstawą wniosku o wyłączenie jest obawa skarżącego, że asesor Barbara Romanczuk, orzekająca w przedmiotowej sprawie, nie jest bezstronna. Przedstawiona przez skarżącego argumentacja stanowi jednak wyłącznie subiektywne odczucie autora wniosku. W konsekwencji Sąd uznał, że nie ma podstaw do przyjęcia, że zachodzi przypadek iudex suspectus (wyłączenie na wniosek strony) w odniesieniu do asesora, wskazanego we wniosku. Nie zachodzi również żadna z przesłanek wyłączenia sędziego z mocy samej ustawy (art. 18 p.p.s.a.).

Skarżący, nie zgadzając się z powyższym postanowieniem, wniósł do Naczelnego Sądu Administracyjnego zażalenie.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie art. 20 §1 p.p.s.a w zw. z art. 49 § 1 p.p.s.a., poprzez niewezwanie skarżącego do uzupełnienia braków formalnych złożonego wniosku o wyłączenie asesor WSA w Białymstoku od orzekania w sprawie, w sytuacji, gdy złożony przez skarżącego wniosek nie spełniał warunków formalnych przewidzianych przepisami, bowiem skarżący nie wskazał przyczyn wniosku o wyłączenie sędziego. Podał jedynie, iż w sprawie zachodzi wątpliwość co do bezstronności wyżej wskazanego asesora, nie formułując jednakże uzasadnienia powyższego oraz przyczyn takiego uznania, a tym samym wniosek nie mógł być prawidłowo oceniony przez Sąd z uwagi na brak dostatecznej wiedzy Sądu

o okolicznościach sprawy.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Instytucja wyłączenia sędziego zarówno z mocy prawa, jak i na wniosek strony jest istotną gwarancją procesową, która ma zapewnić rozpoznanie sprawy przez sąd w takim składzie orzekającym, którego sędziowie nie pozostają w relacjach osobistych ze stronami oraz nie mieli wcześniej, wskazanych w ustawie związków z rozpoznawaną sprawą. Ratio legis przepisów o wyłączeniu sędziego we wszystkich procedurach sądowych sprowadza się do eliminowania przyczyn, które mogą skutkować wątpliwościami, co do bezstronności i obiektywizmu sędziego w rozpoznaniu określonej sprawy. Poza wypadkami wyłączenia z mocy samego prawa (art. 18 § 1 p.p.s.a.), wyłączenie sędziego następuje na wniosek wówczas, jeżeli zachodzą takie okoliczności, które mogłyby wywołać wątpliwości, co do bezstronności sędziego (art. 19 p.p.s.a.).

Wymaga podkreślenia, iż okoliczność mogąca wywołać uzasadnioną wątpliwość, co do bezstronności sędziego w danej sprawie musi faktycznie wystąpić, tzn. nie może mieć charakteru potencjalnego. Niedopuszczalne jest formułowanie zarzutów o generalnym braku bezstronności danego sędziego w oderwaniu od specyfiki i okoliczności konkretnej sprawy. Takie zaś nieskonkretyzowane okoliczności przedstawiono zarówno we wniosku o wyłączenie, jak i powtórzono w zażaleniu. O wyłączeniu sędziego nie może decydować subiektywne przekonanie strony o jego stronniczości i niesprawiedliwości. Przyczyny wyłączenia, które powinny zostać uprawdopodobnione we wniosku o wyłączenie sędziego, to wyłącznie przyczyny, na które wskazują art. 18 i 19 p.p.s.a. Oznacza to, że nie będzie chodzić o jakąkolwiek okoliczność, która zdaniem strony wyłącza sąd od rozpoznawania jego sprawy, ale o okoliczność spośród przewidzianych ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego w rozpoznawanej sprawie brak jest przesłanek, które uzasadniałyby wyłączenie asesora od rozpoznania niniejszej sprawy. W sprawie nie zachodzą bowiem przesłanki wyłączenia określone w art. 18 p.p.s.a. Podkreślić należy, że w orzecznictwie prezentowany jest jednolity pogląd, zgodnie z którym o wyłączeniu sędziego nie może decydować subiektywne przekonanie strony o jego stronniczości i niesprawiedliwości. Sama podejrzliwość strony, brak zaufania do bezstronności sędziego, czy też przeświadczenie o prowadzeniu przez sędziego postępowania w sposób wadliwy i nieobiektywny, nie stanowią przesłanki uzasadniającej wyłączenie sędziego od orzekania w danej sprawie (zob. postanowienia NSA: z 15 marca 2016 r., I OZ 203/16, z 19 września 2014 r., I OZ 786/14, z 20 sierpnia 2014 r., I OZ 679/14, z 6 maja 2014 r., I OZ 336/14)

Ponadto wskazać należy, że asesor WSA, którego dotyczył wniosek o wyłączenie, w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji złożył wymagane oświadczenie. W świetle utrwalonego orzecznictwa sądów administracyjnych, autorytet moralny sędziego przemawia za wiarygodnością złożonego wyjaśnienia i jeżeli strona żądająca wyłączenia zaprzecza jego prawdziwości, obowiązana jest wskazać i udowodnić okoliczności, które podważałyby wiarygodność oświadczenia. We wniosku o wyłączenie brak jest wskazania takich okoliczności i argumentów, które podważałyby prawdziwość złożonego przez asesora oświadczenia.

W konsekwencji stwierdzić należy, że Sąd pierwszej instancji zasadnie uznał, że wniosek o wyłączenie asesora WSA nie zasługiwał na uwzględnienie, bowiem nie zaistniały przesłanki określone w art. 18 i art. 19 p.p.s.a.

Za nietrafny należy uznać zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 20 oraz art. 49 § 1 p.p.s.a.

Sąd nie miał obowiązku zastosowania postępowania naprawczego, bowiem złożony w niniejszej sprawie wniosek zawiera lakoniczne uzasadnienie. Brak przekonywującego uzasadnienia wniosku nie jest brakiem formalnym podlegającym uzupełnieniu w trybie art. 49 § 1 p.p.s.a., lecz skutkuje odmową jego uwzględnienia (por. postanowienie NSA z 4 kwietnia 2008 r., I OZ 227/08). Ponadto wskazać należy, że przepisy dotyczące wyłączenia sędziego stanowią gwarancję procesową bezstronności sędziego i nie powinny być wykorzystywane do innych celów, jak na przykład do przewlekania postępowania sądowego, a jak się wydaje, podejmowane przez skarżącego w toku postępowania działania (dwukrotny wniosek o odroczenie rozprawy z uwagi na stan zdrowia, wniosek o zmianę terminu rozprawy z uwagi na ustanowienie nowego pełnomocnika, wniosek o wyłączenie asesora) temu celowi służą.

Z tych względów Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 1 i 2 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.