Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Katarzyna Borońska Sędziowie Sędzia NSA Anna Moskała (sprawozdawca) Sędzia WSA Maciej Guziński Protokolant referent Ewa Pąsiek po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 23 czerwca 2016 r. sprawy ze skargi M. P.-C. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia [...] r. Nr [...] w przedmiocie odmowy wymiany prawa jazdy kat. B do czasu uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu sprawdzającego kwalifikacje I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia [...] r. Nr [...]; II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. na rzecz strony skarżącej kwotę 200 (słownie: dwieście) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] r. (nr [...]) po ponownym rozpatrzeniu sprawy Samorządowe Kolegium Odwoławcze we W. utrzymało w mocy decyzję tegoż organu z dnia [...] r. ([...]), którą odmówiono stwierdzenia nieważności decyzji Prezydenta W. z dnia [...] r. ([...]) odmawiającej M. P. – C. (dalej zwana skarżącą) wymiany prawa jazdy kat. B, do czasu uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu sprawdzającego kwalifikacje.

W uzasadnieniu Kolegium wskazało, że podaniem dnia [...] r. skarżąca wniosła o stwierdzenie nieważności decyzji Prezydenta W. z dnia [...] r., którą odmówiono jej wymiany prawa jazdy kat. B, do czasu uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu sprawdzającego kwalifikacje wskazując na brak takiej możliwości w obowiązujących przepisach Prawa o ruchu drogowym.

Decyzją z dnia [...] r. ([...]) Kolegium odmówiło stwierdzenia nieważności kwestionowanej decyzji wywodząc, iż w niniejszej sprawie nie wystąpiła żadna z okoliczności opisanych w art. 156 § 1 k.p.a., uzasadniających orzeczenie zgodne z żądaniem strony.

Z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy wystąpiła skarżąca podnosząc, iż kwestionowana decyzja została wydana z rażącym naruszeniem przepisów prawa, ponieważ:

- nie zawierała informacji o konieczności zaliczenia egzaminu kwalifikacyjnego,

- nie wskazywała daty egzaminu,

- nie wskazywała na konieczność poddania się kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji z powodu zatrzymanego prawa jazdy, co stanowi naruszenia art. 9 k.p.a.

Utrzymując w mocy decyzją z dnia [...] r. kwestionowane rozstrzygnięcie, Samorządowe Kolegium Odwoławcze we W. podało, iż nie znajduje żadnych możliwości prawnych i podstaw do uwzględnienia argumentów oraz zarzutów sformułowanych we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy i podzieliło tym samym w pełni argumentację zawartą w uzasadnieniu decyzji z dnia [...] r.

Organ wskazał, iż w realiach rozpoznawanej przez niego sprawy nie wystąpiły przesłanki do stwierdzenia nieważności decyzji Prezydenta W. z dnia [...] r. W tym kontekście organ wyjaśnił, iż objęta wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzja Prezydenta W. z dnia [...] r. została podjęta na podstawie art. 97 ust. 1 i 150 ust.1, w związku z art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z poźn. zm.; dalej jako "ustawa"). Zgodnie z art. 97 ust. 1 ustawy, dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem wydaje, za opłatą oraz po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej, starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się, a w uzasadnionych przypadkach - właściwy ze względu na miejsce czasowego pobytu, z zastrzeżeniem ust. 2. Stosownie natomiast do art. 150 ust.1 ustawy, prawa jazdy i inne dokumenty uprawniające do kierowania pojazdami lub potwierdzające dodatkowe kwalifikacje i wymagania w stosunku do kierujących pojazdami, wydane na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowują ważność do czasu ich wymiany dokonywanej na koszt osoby uprawnionej w zakresie, na jaki zostały wydane. Osoba uprawniona dokonująca wymiany jest obowiązana do uiszczenia opłaty ewidencyjnej. Z kolei zgodnie z art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji podlega osoba ubiegająca się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy, którego była pozbawiona na okres przekraczający 1 rok.

Analizując akta sprawy Kolegium zauważyło, iż przed złożeniem podania o zwrot zatrzymanego prawa jazdy, Starosta B., na podstawie art. 138 ust. 1 ustawy, wydał (aktualnie ostateczną) decyzję z dnia [...] r., o zatrzymaniu stronie prawa jazdy kategorii B, gdyż upłynął termin jego ważności. W tej zatem sytuacji, skoro zgodnie z art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy, kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji podlega osoba ubiegająca się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy, którego była pozbawiona na okres przekraczający 1 rok, to uznać należy, iż dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem można wydać dopiero po zdaniu, przez osobę ubiegającą się o jego wydanie egzaminu państwowego sprawdzającego kwalifikacje. W rezultacie Kolegium uznało, iż przepisy art. 138 ust. 1, w związku z art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. d) oraz art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b) oraz ust. 4 ustawy nie pozwalają w trybie art. 150 ust. 1 ustawy wymienić zatrzymanego prawa jazdy, gdy osoba posiadająca uprawnienie do kierowania pojazdem była pozbawiona zatrzymanego prawa, jazdy na okres przekraczający 1 rok, a jednocześnie nie poddała się kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji.

Odnosząc powyższe do realiów badanej sprawy Kolegium uznało, iż skoro analiza zgromadzonego materiału dowodowego jednoznacznie wskazuje, że stronie zatrzymane zostało prawo jazdy na okres znacznie przekraczający 1 rok i nie poddała się ona egzaminowi sprawdzającemu jej kwalifikacje tym samym w dacie wydawania decyzji Prezydenta W. z dnia [...] r. nie spełniała kryteriów niezbędnych do wymiany dokumentu prawa jazdy. Z tych powodów Prezydent W. nie mógł uwzględnić wniosku o wymianę zatrzymanego prawa jazdy, a wydana przez niego decyzja z dnia [...] r., jako że odpowiada prawu, gdyż nie została wydana z rażącym naruszeniem przepisów prawa nie podlegała wyeliminowaniu z obrotu prawnego w zainicjowanym przez skarżącą postępowaniu o stwierdzenie jej nieważności.

W dalszej części uzasadnienia Kolegium wyjaśniło, iż wbrew twierdzeniu skarżącej, organ I instancji poinformował ją w uzasadnieniu decyzji, że winna ona uzyskać pozytywny wynik egzaminu sprawdzającego kwalifikacje. Okoliczność ta wynika wprost z osnowy decyzji, która odmawia wymiany prawa jazdy "do czasu uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu sprawdzającego kwalifikacje.". Nadto Kolegium zauważyło, iż w realiach badanej sprawy nie zachodził potrzeba wskazania terminu poddania się egzaminowi, gdyż skarżąca mogła do niego przystąpić w dowolnym czasie. Dodało jednak, że nawet gdyby uznać, że uzasadnienie decyzji z dnia [...] r. jest niewyczerpujące, co stanowić może naruszenie prawa procesowego, to wadliwość taka nie może być utożsamiana z naruszeniem prawa w stopniu rażącym.

Nie godząc się z powyższym rozstrzygnięciem skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we W. złożyła M. P. – C. wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji, jak również zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zdaniem skarżącej kwestionowana przez nią decyzja została wydana z naruszeniem prawa materialnego, wskutek błędnej interpretacji treści przepisu art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b, art. 114 ust. 4 oraz art. 138 ust. 1 w zw. z art. 150 ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz § 8 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie wwymiany prawa jazdy z dnia 29 kwietnia 2002 r. (Dz.U. z 2002, nr 69, poz. 640 ze zm.).

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumentację i wywody prawne zawarte w kwestionowanej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r.- Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz.1269 z późn.zm.) kompetencje sądów administracyjnych w zakresie kontroli działalności administracji publicznej ograniczone zostały do oceny działalności tych organów pod względem zgodności z prawem. Działając w granicach przyznanych kompetencji, Wojewódzki Sąd Administracyjny w toku podjętych czynności rozpoznawczych dokonuje oceny prawidłowości zastosowania w postępowaniu administracyjnym przepisów obowiązującego prawa materialnego i procesowego oraz trafności ich wykładni. Dokonując czynności kontrolnych, Sąd zobowiązany jest uwzględnić stan faktyczny i prawny jaki istniał w chwili wydania zaskarżonej decyzji lub postanowienia. Należy też dodać, że w myśl art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2016 r., poz. 718, dalej p.p.s.a.). sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi, co oznacza, że ma prawo, a nawet obowiązek, wziąć pod uwagę wszelkie naruszenia prawa, a także wszystkie przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i wniosków podniesionych w skardze. Działając w granicach tak zakreślonej kognicji Wojewódzki Sąd Administracyjny, po poddaniu ocenie ustalonych w sprawie przez organy administracji okoliczności faktycznych oraz obowiązujących w czasie podejmowania zaskarżonego aktu przepisów prawnych stwierdził, że w realiach niniejszej sprawy istnieje konieczność wyeliminowania z obrotu prawnego zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] r., jako podjętych z naruszeniem prawa.

Kontroli tut. Sądu podlegała decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia [...] r. (Nr [...]) utrzymująca w mocy wcześniejsza decyzję tegoż organu w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji Prezydenta W. z dnia [...] r. ([...]), którą odmówiono skarżącej wymiany prawa jazdy kat. B do czasu uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu sprawdzającego kwalifikacje.

W ocenie Sądu zaskarżona decyzja, jak również poprzedzająca ją decyzja zostały wydane z naruszeniem przepisów regulujących instytucję stwierdzenia nieważności, która tworzy możliwość prawną eliminacji z obrotu prawnego decyzji dotkniętych przede wszystkim wadami materialnoprawnymi, a zatem wadami powodującymi nieprawidłowe ukształtowanie stosunku materialnoprawnego zarówno pod względem podmiotowym, jak i przedmiotowym. Dopuszczalność stwierdzenia nieważności decyzji jest w procedurze administracyjnej oparta na trzech przesłankach: pozytywnej, którą stanowi wystąpienie jednej z wyczerpująco wyliczonych w art. 156 § 1 kpa podstaw i na przesłankach negatywnych, z których jedną stanowi termin, a drugą spowodowanie przez decyzję nieodwracalnych skutków prawnych (§ 2 art. 156 kpa). Stąd celem tegoż postępowania jest rozpoznanie i rozstrzygnięcie w trybie unormowanym przepisami prawa procesowego zgodnego z przepisami, głównie materialnego prawa administracyjnego, rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej materialnej, a zatem jej prawidłowości, pod kątem kwalifikowanych wad prawnych decyzji administracyjnej kończącej postępowanie.

W realiach badanej sprawy Sąd nie podzielił twierdzeń Kolegium co do braku wystąpienia jakiejkolwiek z okoliczności wskazanych w art. 156 § 1 k.p.a. uzasadniających orzeczenie zgodne z żądaniem strony, w tym określonej w pkt. 2 k.p.a przesłanki wydania decyzji bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa. Nie sposób bowiem zaaprobować przyjętego przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze poglądu, iż obowiązujące w dacie wydania kwestionowanego rozstrzygnięcia przepisy ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r., Nr 108, poz. 908 ze zm.) uniemożliwiały wymianę zatrzymanego prawa jazdy, w sytuacji gdy osoba posiadająca uprawnienie do kierowania pojazdem była pozbawiona zatrzymanego prawa jazdy na okres przekraczający 1 rok, a jednocześnie nie poddała się kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji (art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b).

Jakkolwiek Kolegium w sposób szeroki wypowiedziało się co brzmienia art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy – Prawo o ruchu drogowym stanowiącym, że kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji podlega osoba ubiegająca się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy lub pozwolenia do kierowania tramwajem, którego była pozbawiona na okres przekraczający 1 rok, to już jednak umknęło jego uwadze, że czym innym jest uprawnienie do kierowania pojazdami, a czym innym dokument prawa jazdy, który zaświadcza o posiadaniu niniejszych uprawnień. Tymczasem są to dwie różne instytucje. Stąd utraty dokumentu prawa jazdy - w tym również poprzez upływ terminu ważności tegoż dokumentu, jak ma to miejsce w niniejszej sprawie - nie można utożsamiać z samą utratą uprawnień do kierowania pojazdami. W żadnej bowiem mierze brak legitymowania się ważnym prawem jazdy z uwagi na upływ terminu jego ważności nie oznacza jednoczesnej utraty samych uprawnień do kierowania pojazdem, które to kierowca nabył po zdaniu egzaminu i które zostały właśnie potwierdzone w dokumencie prawa jazdy, który utracił swoją ważność.

W tej kwestii Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podziela ugruntowaną przez sądy administracyjne linię orzeczniczą wskazującą, że przepis art. 150 Prawa o ruchu drogowym oraz postanowienia wydanego na jego podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 29 kwietnia 2002 r. w sprawie wymiany prawa jazdy nie mogą stanowić podstawy do weryfikacji uprawnień, które kierowca nabył po zdaniu egzaminu i które zostały potwierdzone w decyzji o wydaniu prawa jazdy, zaś decyzja weryfikująca uprawnienie kierowcy podjęta w trybie przewidzianym do wymiany prawa jazdy jest decyzją wydaną bez podstawy prawnej (por.np.: wyrok NSA z dnia 23 maja 2007 r., sygn. akt I OSK 878/06, Lex nr 338281; wyrok NSA z dnia 20 czerwca 2006 r., sygn. akt I OSK 934/05, Lex nr 265745 wyrok WSA w Poznaniu z dnia 16 grudnia 2015 r., sygn. akt III SA/Po 917/15, CBOSA; wyrok WSA w Gdańsku z dnia 17 kwietnia 2008 r., sygn. akt III SA/Gd 46/08, CBOSA). Za zasadnością takiej interpretacji niniejszej regulacji ustawowej przemawia oczywiście również to, iż w § 6 przywołanego wyżej rozporządzenia wskazane zostały terminy wymiany dokumentów, a w § 7 określono, że dokumenty podlegające wymianie tracą ważność po upływie ustalonych w § 6 terminów. Natomiast w § 8 postanowiono, że dokumenty, o których mowa w § 4 i 6 ust. 2, niewymienione w terminach określonych w § 6 podlegają wymianie w dowolnym czasie na zasadach określonych w niniejszym rozporządzeniu. Tego ostatniego przepisu organy jednak – jak wynika z uzasadnień rozstrzygnięć - nie wzięły pod uwagę, chociaż okoliczności faktyczne występujące w niniejszej sprawie zdaniem Sądu na potrzebę takiego właśnie działania wskazują.

W rezultacie Sąd - uznając, że w realiach niniejszej sprawy doszło do wadliwej interpretacji art. 150 Prawa o ruchu drogowym i tym samym błędnego uznania, iż nie wystąpiła żadna z określonych w art. 156 kpa przesłanek stwierdzenia nieważności - stosownie do art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c p.p.s.a. w zw. z art. 135 p.p.s.a., uchylił zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia [...] r., a o kosztach postępowania rozstrzygnął na podstawie art. 200 p.p.s.a.