Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Anna Robotowska (spr.) Sędziowie Czesława Socha NSA Jan Grabowski Protokolant Grażyna Zboralska po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2007 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej K. i K. Spółki Jawnej w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 marca 2006 r. sygn. akt VI SA/Wa 2301/05 w sprawie ze skargi K. i K. Spółki Jawnej w W. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 grudnia 2003 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy oddala skargę kasacyjną

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 14 marca 2006 r., sygn. akt VI SA/Wa 2301/05 oddalił skargę K. i K. Spółka Jawna z siedzibą w W., zwanej dalej Spółką, na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 grudnia 2003 r., nr [...] o umorzeniu postępowania w sprawie o stwierdzenie wygaśnięcia prawa z rejestracji znaku towarowego FLESZ R-88737, udzielonego na rzecz [...] I.-V. S.A., z siedzibą w W.

WSA orzekał w następującym stanie sprawy. Urząd Patentowy na podstawie art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), zwanej dalej k.p.a., w związku z art. 169 ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.), zwanej dalej p.w.p., umorzył postępowanie w sprawie z wniosku Spółki K. i K. o stwierdzenie wygaśnięcia prawa z rejestracji wyżej wymienionego znaku towarowego, z powodu braku istnienia interesu prawnego Wnioskodawcy. Kancelaria patentowa swój interes prawny uzasadniała tym, że zgłosiła wniosek o rejestrację na swoją rzecz znaku towarowego FLESZ dla tej samej klasy towarów, co udzielone prawo ochronne na znak towarowy na rzecz I.-V. S.A., a to uniemożliwia jej uzyskanie rejestracji. Urząd Patentowy podniósł, że wnioskodawca, będąc kancelarią patentową, nie ma interesu prawnego w żądaniu wygaszenia przedmiotowego znaku towarowego, zgodnie bowiem z treścią art. 4 i 5 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz. U. Nr 49, poz. 509 ze zm.), zwanej dalej u.r.p., kancelaria patentowa może świadczyć usługi w sprawach własności przemysłowej wyłącznie na rzecz reprezentowanego podmiotu, gdyż sama nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 87 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.) zwanej dalej p.d.g. i, zdaniem organu, nie mogłaby ona dokonać skutecznego zgłoszenia znaku towarowego z uwagi na treść w/w przepisów. Biorąc pod uwagę treść art. 153 ust. 1 i art. 154 ust. 1 p.w.p., w razie uzyskania przez tę Spółkę prawa ochronnego na znak towarowy miałoby ono charakter fikcyjny, dotknięty wadą nieważności i podważałoby jej wiarygodność przy świadczeniu pomocy w sprawach własności przemysłowej.

WSA w Warszawie po rozpoznaniu skargi Spółki K. i K. wyrokiem z dnia 10 lutego 2005 r., sygn. akt VI SA/Wa 547/04 uchylił powyższą decyzję, stwierdził, że nie podlega ona wykonaniu i zasądził na rzecz Spółki zwrot kosztów postępowania sądowego. Sąd uznał, że Spółka wywodzi swój interes prawny z faktu zgłoszenia dnia 4 czerwca 2002 r. do rejestracji na jej rzecz znaku towarowego FLESZ Z-251150 dla towaru w klasie trzeciej (m.in. środków myjących, czyszczących i piorących), w sytuacji gdy znak FLESZ zarejestrowany na rzecz I.-V. S.A. stanowi przeszkodę do uzyskania przez Spółkę ochrony na zgłoszony znak, ze względu na podobieństwo oznaczeń i towarów, dla których jest on przeznaczony (art. 132 ust. 2 pkt 2 p.w.p.). Sąd uznał, że w świetle art. 133 p.w.p. Spółka ma interes prawny w żądaniu wydania decyzji stwierdzającej wygaśnięcie prawa z rejestracji znaku towarowego R-88737 ze względu na jego nieużywanie, gdyż uzyskanie takiego rozstrzygnięcia w obecnym stanie faktycznym warunkuje zarejestrowanie na jej rzecz znaku towarowego FLESZ Z-251150.

Po rozpoznaniu skargi kasacyjnej I.-V. S.A. w Warszawie, Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 3 października 2005 r., sygn. akt II GSK 195/05 uchylił powyższy wyrok i przekazał sprawę WSA w Warszawie do ponownego rozpoznania oraz zasądził na rzecz strony wnoszącej skargę kasacyjną zwrot kosztów postępowania, uznając za zasadne zarzuty naruszenia przez WSA przepisów postępowania oraz prawa materialnego. W ocenie NSA Sąd I instancji naruszył przepis art. 141 § 4 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., bowiem nie dokonał oceny argumentacji zawartej w uzasadnieniu decyzji Urzędu Patentowego i pismach procesowych I.-V. składanych w postępowaniu administracyjnym i sądowym, a także nie ustosunkował się do poglądu sformułowanego przez Spółkę K. i K. sp. j. w skardze na tę decyzję, a mianowicie że wniosek o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy pochodzący od podmiotu niemającego statusu strony powinien być oddalony, gdyż nie zachodzi przesłanka bezprzedmiotowości postępowania, skutkująca jego umorzeniem.

Za zasadne NSA uznał przede wszystkim zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego. Zdaniem NSA, żądanie Spółki dotyczące stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy FLESZ R-88737 mogło być tylko wówczas powiązane z istnieniem jej interesu prawnego, jeżeli po uwzględnieniu tego żądania byłaby ona w stanie korzystać z prawa do znaku FLESZ Z-251150 w sposób określony w art. 153 ust. 1 i art. 154 p.w.p., który zgłosiła do zarejestrowania na swoją rzecz, a ściślej - prowadzić działalność gospodarczą w zakresie artykułów chemicznych, dla których ten znak był przeznaczony. NSA uznał, że z braku istnienia własnego interesu prawnego kancelaria patentowa, prowadzona także w formie spółki jawnej, nie może być stroną postępowania w sprawie dotyczącej stwierdzenia wygaśnięcia przez Urząd Patentowy prawa ochronnego na znak towarowy na podstawie art. 169 ust. 2 p.w.p. W razie zawarcia umowy o świadczenie pomocy w sprawach własności przemysłowej pomiędzy kancelarią patentową a podmiotem, na rzecz którego ma być ona świadczona, stroną postępowania w sprawie dotyczącej stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy zawsze będzie ta osoba, w imieniu której kancelaria patentowa działa w charakterze jej pełnomocnika. W przeciwieństwie do każdego innego podmiotu (osoby fizycznej, osoby prawnej i jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej), nawet gdy nie prowadzi on aktualnie działalności gospodarczej, lecz może ją podjąć bez zmiany swojego statusu i być stroną postępowania legitymującą się własnym interesem prawnym w sprawach przewidzianych w art. 169 ust. 2 p.w.p., kancelaria patentowa takiej możliwości nie ma ze względu na zawężenie jej działalności wyłącznie do wykonywania zawodu rzecznika patentowego.

Zdaniem NSA, w takiej sytuacji znajduje się Spółka będąca formą organizacyjną kancelarii patentowej. Przez cały okres swojego istnienia nie jest dopuszczalne zajęcie się przez nią działalnością gospodarczą w zakresie artykułów chemicznych objętych znakiem towarowym zarejestrowanym na rzecz I.-V., co wyklucza istnienie jej interesu prawnego i legitymację strony w omawianym postępowaniu. Nie może też ona występować w imieniu podmiotu, jaki ewentualnie powstanie po jej likwidacji, ani działać formalnie w swoim imieniu jako kancelarii patentowej, ale faktycznie na rzecz nieujawnionego w tym postępowaniu swojego mocodawcy. Odmienne poglądy nie znajdują - w ocenie NSA - jakiegokolwiek uzasadnienia prawnego i kolidują z istotą zawodu rzecznika patentowego jako zawodu zaufania publicznego, od którego wymaga się przejrzystości działań we wszystkich postępowaniach znanych omawianym aktom prawnym.

W wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy WSA w Warszawie wyrokiem z dnia 14 marca 2006 r., sygn. akt VI SA/Wa 2301/05 oddalił skargę Spółki Jawnej K. i K. z siedzibą w W. na decyzję Urzędu Patentowego RP z dnia 9 grudnia 2003 r., nr [...]. WSA podkreślił, że zgodnie z treścią przepisu art. 190 p.p.s.a., jest związany oceną prawną dokonaną w tej sprawie przez NSA. Powołując się na pogląd wyrażony w wyroku NSA z dnia 3 października 2005 r. Sąd stwierdził, że kancelaria patentowa z powodu braku istnienia własnego interesu prawnego nie może być stroną postępowania w sprawie dotyczącej stwierdzenia wygaśnięcia przez Urząd Patentowy prawa ochronnego na znak towarowy na podstawie art. 169 ust. 2 p.w.p. Brak interesu prawnego może zostać wykazany w trakcie postępowania, a w sytuacji, gdy postępowanie było prowadzone na wniosek takiej osoby, musi ono zostać umorzone, zgodnie z dyspozycją art. 105 § 1 k.p.a. Nie znajduje zatem uzasadnienia twierdzenie, że właściwym rozstrzygnięciem wniosku o wygaśnięcie prawa z rejestracji znaku FLESZ R - 88737 powinno być, w przypadku stwierdzenia braku interesu prawnego wnioskodawcy, oddalenie wniosku.

Odnosząc się do podniesionego na rozprawie w dniu 28 lutego 2006 r. przez pełnomocnika skarżącej faktu działania przez Spółkę w ramach umowy powierniczej, WSA stwierdził, że na podstawie obowiązujących w dacie wydawania decyzji przepisów, kancelaria rzecznikowska przez cały okres swego istnienia nie może zajmować się działalnością w zakresie artykułów chemicznych objętych znakiem towarowym, o którego rejestrację wystąpiła i nie może występować w imieniu podmiotu, jaki ewentualnie powstanie po jej likwidacji ani działać formalnie w swoim imieniu jako kancelarii patentowej, ale faktycznie na rzecz nieujawnionego w tym postępowaniu swojego mocodawcy.

WSA nie uznał za zasadne wystąpić na wniosek Spółki z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego o zgodność z Konstytucją RP przepisu art. 87 ust. 2 p.d.g. - obowiązującego w myśl art. 72 ustawy o rzecznikach patentowych w dacie wydania zaskarżonej decyzji - w myśl którego podmiot świadczący pomoc w zakresie własności przemysłowej nie jest uznawany za przedsiębiorcę. W sytuacji wyrażenia przez NSA stanowiska w sprawie prowadzenia przez kancelarię rzecznikowską innej, niż określona w ustawie o rzecznikach patentowych działalności, Sąd ponownie rozpoznający sprawę stwierdził, że nie może kwestionować tego stanowiska poprzez stawianie pytań o zgodność z Konstytucją RP art. 87 ust. 2 p.d.g., wprowadzonego art. 72 ustawy o rzecznikach patentowych. Sąd stwierdził, że ograniczenie zasady wolności działalności gospodarczej wynikające z art. 20 Konstytucji RP może ustanowić, stosownie do treści art. 31 ust. 3 Konstytucji RP jedynie ustawa i tylko w warunkach określonych w tym przepisie. Zgodnie z treścią art. 87 ust. 2 p.d.g. świadczący pomoc w zakresie własności przemysłowej nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu tej ustawy. Odesłanie do ustawy o rzecznikach patentowych w zakresie określenia działalności polegającej na świadczeniu pomocy w zakresie własności przemysłowej nie stwarza wątpliwości, co do konstytucyjności tego rozwiązania.

WSA powołując się na treść art. 234 Traktatu WE stwierdził, że odpowiedź na postawione przez skarżącą pytania - zawarte we wniosku o przedstawienie Europejskiemu Trybunałowi Sprawiedliwości zagadnień do rozstrzygnięcia w formie orzeczenia prejudycjalnego - nie jest niezbędna do rozstrzygnięcia prowadzonego przed nim sporu. Sąd uznał, że wątpliwości skarżącej, co do nierówności w traktowaniu rzeczników na gruncie polskiego ustawodawstwa i innych Państw Członkowskich rozstrzyga art. 50 ust. 3 Traktatu WE, zgodnie z którym świadczący usługę może, w celu spełnienia świadczenia, wykonywać przejściowo działalność w państwie świadczenia jednak na tych samych warunkach, jakie państwo to nakłada na własnych obywateli. Brak możliwości występowania przez rzecznika patentowego - niezależnie od formy, w jakiej prowadzi działalność - w sprawach o rejestrację znaku przeznaczonego dla działalności, której zgodnie z ustawą o rzecznikach patentowych prowadzić nie może, choćby występował za osobę trzecią w ramach umowy powierniczej, dotyczy również rzeczników patentowych innych państw członkowskich, którzy chcieliby wystąpić z wnioskiem z jakim wystąpiła skarżąca na terenie Polski. Wynika to z w/w przepisu oraz z art. 4 ust. 1 i art. 5 ust. 1 ustawy o rzecznikach patentowych.

W skardze kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego K. i K. Spółka Jawna w W. zaskarżyła powyższy wyrok w całości, wnosząc o jego uchylenie oraz zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego wraz z kosztami zastępstwa procesowego. Skarżąca zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi:

1. naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 87 ust. 2 p.d.g., obowiązującego zgodnie z treścią art. 72 ustawy o rzecznikach patentowych;

2. naruszenie art. 145 § 1 ust. 1 lit. c) p.p.s.a. poprzez niezastosowanie art. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

3. naruszenie art. 145 § 1 ust. 1 lit. c) p.p.s.a. poprzez niezastosowanie art. 234 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zwanego dalej TWE, w związku z art. 66 i 68 Układu Europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi (Dz. U. z 1994 r., Nr 11, poz. 38), zwanego dalej Traktatem Akcesyjnym, co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

4. naruszenie art. 145 § 1 ust. 1 lit. c) p.p.s.a. poprzez niezastosowanie art. 49 i 50 TWE w związku z art. 66 i 68 Traktatu Akcesyjnego, co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

5. naruszenie art. 133 p.p.s.a. poprzez brak oparcia wydanego rozstrzygnięcia o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie.

Spółka wniosła ponadto o skierowanie pytań:

a. do Trybunału Konstytucyjnego w brzmieniu:

Czy zgodny z Konstytucją jest art. 87 ust. 2 ustawy Prawo działalności gospodarczej z dnia 19 listopada 1999 r. (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.) obowiązujący zgodnie z treścią art. 72 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz. U. Nr 49 poz. 509 ze zm.) w dacie wydania zaskarżonej decyzji - na podstawie którego podmiot świadczący pomoc w zakresie spraw własności przemysłowej nie jest uznawany za przedsiębiorcę?

b. do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w brzmieniu:

1. Czy w świetle § 7 aktu Sztokholmskiego Konwencji Paryskiej z dnia 14 lipca 1967 r. (Dz. U. z 1975 r., Nr 9, poz. 51) w związku z brzmieniem preambuły Dyrektywy Rady z dnia 21 grudnia 1988 r. 89/104/EWG w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich w dziedzinie znaków towarowych (JO CE Nr L 40/1) istnieją przeszkody, które uniemożliwiałyby nabywanie prawa ochronnego na znak towarowy przez profesjonalnego pełnomocnika na jego rzecz ze względu na rodzaj towarów i usług, dla których jest on przeznaczony?

2. Czy zasada swobodnego świadczenia usług w ramach wykonywania zawodu rzecznika patentowego (wolny zawód) zawarta w art. 49 i art. 50 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską z dnia 25 marca 1957 r. (Dz. U. z 2004 r., Nr 90, poz. 864/2), doznaje ograniczenia w sytuacji, gdy jest on w jednym z Państw Członkowskich pozbawiony możliwości zawarcia umowy cywilnoprawnej polegającej na świadczeniu transgranicznych usług powierniczych na rzecz obywatela innego Państwa Członkowskiego?

3. Czy zasada swobodnego korzystania z usług rzecznika patentowego (wolny zawód) zawarta w art. 49 i art. 50 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską z dnia 25 marca 1957 r. (Dz. U. z 2004 r., Nr 90, poz. 864/2), doznaje ograniczenia w sytuacji, gdy obywatel jednego z Państw Członkowskich jest pozbawiony możliwości skorzystania z usług (transgranicznych) świadczonych przez krajowego rzecznika patentowego, a może jedynie skorzystać z usług pełnomocnika pochodzącego z innego Państwa Członkowskiego?

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej Spółka zarzuciła WSA wadliwe przyjęcie, że skoro NSA nie dostrzegł konieczności skierowania pytania do Trybunału Konstytucyjnego w zakresie zgodności z Konstytucją RP w/w przepisów, wniosek ten nie zasługuje na uwzględnienie przez WSA. Zdaniem skarżącej, przepis art. 87 ust. 2 p.d.g. obowiązujący zgodnie z treścią art. 72 ustawy o rzecznikach patentowych, jest niezgodny z Konstytucją RP, bowiem ustanawia nieuzasadnione ograniczenie nabywania prawa do własności oraz zasady swobody prowadzenia działalności gospodarczej, przysługujące na mocy treści art. 64 Konstytucji RP. Ograniczenia tych swobód mogą być wprowadzane przez ustawodawcę jedynie z uwzględnieniem zasad wynikających z art. 30 i 31 Konstytucji RP. Skarżąca powołała się na orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, dotyczące powyższych przepisów Konstytucji RP. Problem istniejących ograniczeń w nabywaniu praw własności i praw majątkowych przez grupę zawodową polskich rzeczników patentowych został również dostrzeżony w opinii Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 20 maja 2005 r., przedstawionej na rozprawie w dniu 28 lutego 2006 r., która nie została wzięta pod uwagę przez WSA. Argument, że sytuacja, w której rzecznicy patentowi nabywaliby prawa na mocy umowy powierniczej doprowadziłaby do podważenia wiarygodności rzecznika patentowego, nie jest uzasadniony i nie przemawia za nim interes publiczny wymagający ochrony. Ustawa o rzecznikach patentowych zawiera bowiem przepisy dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej rzeczników patentowych, w przypadku popełnienia czynów niezgodnych czy sprzecznych z zasadami etyki lub sprzecznych z prawem. Uznanie, że polscy rzecznicy patentowi pozbawieni są możliwości świadczenia usług w sprawach z zakresu własności przemysłowej w formie umowy powierniczej prowadziłoby do uprzywilejowania pozycji zagranicznych podmiotów świadczących pomoc w zakresie tych spraw. Z obowiązujących przepisów nie wynika zakaz nabywania przez rzeczników patentowych praw ochronnych do znaków towarowych we własnym imieniu, ale na rachunek osób trzecich. Wymienione w art. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym przesłanki skierowania pytania do Trybunału zostały spełnione. Od udzielenia odpowiedzi przez Trybunał w niniejszej sprawie zależy rozstrzygnięcie skargi kancelarii rzeczników patentowych K. & K. na decyzję Urzędu Patentowego z dnia 9 grudnia 2003 r. Konsekwencją udzielenia odpowiedzi przez Trybunał będzie ustalenie, czy skarżąca kancelaria może nabywać prawa do znaku towarowego na swoją rzecz w swoim imieniu. Stanowisko Trybunału w tej kwestii pozwoli usunąć wątpliwości dotyczące statusu rzeczników patentowych.

Zdaniem Spółki wnoszącej skargę kasacyjną, orzeczenie wstępne wydane na podstawie art. 234 lit a TWE było niezbędne do wydania przez WSA rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Uprawnienie Sądu do przedstawienia spornej kwestii pod rozstrzygnięcie Trybunału, należy interpretować w świetle sprawowania przez sądy administracyjne wymiaru sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem działalności administracji publicznej. Na WSA ciążył obowiązek zwrócenia się do ETS ze wskazanymi przez Spółkę pytaniami, gdyż kwestia rozumienia przepisów wspólnotowych, znajdujących zastosowanie w niniejszej sprawie, wymaga bliższego wyjaśnienia. Zdaniem skarżącej, konieczność zbadania zgodności art. 87 ust 2 p.d.g. obowiązującego zgodnie z treścią art. 72 ustawy o rzecznikach patentowych z prawem wspólnotowym, a w szczególności z art. 49 i 50 TWE, wynika z art. 9 Konstytucji, zawierającego zobowiązanie Polski do przestrzegania wiążącego ją prawa międzynarodowego. Polska zobowiązała się na mocy art. 66 i 68 Układu Europejskiego do doskonalenia ochrony praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, by osiągnąć poziom ochrony podobny do istniejącego we Wspólnocie, jak również podjęcia wszelkich starań w celu zapewnienia zgodności jej ustawodawstwa z ustawodawstwem Wspólnoty. Skarżąca podniosła, że od wyroku NSA - który zapadnie w wyniku rozpatrzenia niniejszej skargi - nie będzie jej przysługiwał żaden środek zaskarżenia. Jest to istotne ze względu na brzmienie art. 234 TWE, który stanowi, że jeżeli kwestia dotycząca wykładni TWE zostanie podniesiona w postępowaniu toczącym się przed sądem wewnętrznym, od którego rozstrzygnięcia prawo wewnętrzne nie przewiduje środków odwoławczych, taki sąd lub trybunał zobowiązany jest do przedstawienia jej Trybunałowi Sprawiedliwości. W niniejszej sprawie zostały przedstawione dwa odmienne stanowiska, w związku z czym skierowanie pytań prejudycjalnych do ETS jest uzasadnione. Uzyskanie odpowiedzi na wskazane pytania dotyczy fundamentalnych dla sprawy zagadnień, a ETS dotychczas nie wypowiadał się w takiej sprawie.

W ocenie Spółki wnoszącej skargę kasacyjną, naruszenie przez WSA art. 145 § 1 ust. 1 lit. c) p.p.s.a. poprzez niezastosowanie art. 49 i 50 TWE w związku z art. 66 i 68 Traktatu Akcesyjnego wynika z niewłaściwego zrozumienia problemu nierównego traktowania przy świadczeniu usług przez rzeczników krajowych w odniesieniu do rzeczników zagranicznych. Pytania skarżącej nie dotyczyły świadczenia usług z zakresu własności przemysłowej na terytorium Polski przez rzeczników zagranicznych, a istniejącego ograniczenia w świetle art. 49 i 50 TWE zasady swobodnego świadczenia usług przez polskich rzeczników patentowych, polegającego na zakazie zawierania umów powierniczych z obywatelami innych państw, w celu uzyskania prawa wyłącznego na znak towarowy we własnym imieniu, lecz na ich rzecz. Uznanie, że podmiot świadczący usługi rzecznikowskie w Polsce nie może nabyć w ramach umowy powierniczej prawa do znaku towarowego na swoją rzecz, prowadzi do zamknięcia możliwości zawarcia takiej umowy. Tymczasem, przedsiębiorca z państwa członkowskiego, nie napotkałby przeszkód aby taką umowę zawrzeć z podmiotem świadczącym analogiczne usługi z innego państwa członkowskiego, który w jej ramach zobowiązałby się do zgłoszenia znaku towarowego w Polskim Urzędzie Patentowym, w swoim imieniu, lecz na jego rzecz. Taki stan prawny kreuje sytuację, w której podmioty z innych Państw członkowskich korzystają z większych uprawnień na terytorium Polski, niż jego obywatele. Skarżąca powołała się na orzeczenie ETS z dnia 25 lipca 1991 r. w sprawie Manfred Sager vs. Dennemeyer Co Ltd. (C-76/90) (www.europa.eu.int), w którym ETS odniósł się do art. 59 TWE (obecnie odpowiada mu przepis art. 49 TWE). W myśl tego orzeczenia wymagane jest nie tylko wyeliminowanie dyskryminacji usługodawców na tle ich narodowości, ale jakiekolwiek ograniczenia, które wywołują podobny skutek. Ograniczenia zasady swobody świadczenia usług mogą być podyktowane jedynie powodami nadrzędnymi, dotyczącymi interesu publicznego, co w niniejszym stanie faktycznym nie ma miejsca. Polskie przepisy winny być zharmonizowane z prawem wspólnotowym, jako prawem nadrzędnym nad prawem krajowym, zatem powinny zostać wyjaśnione w drodze wykładni przepisów wspólnotowych. Rozpatrzenie niniejszej skargi bez uzyskania odpowiedzi na przedstawione przez Spółkę pytania, skutkuje wadliwością wyroku.

Wnosząca skargę kasacyjną podniosła również, że WSA nie dokonał wszechstronnej oceny materiału dowodowego złożonego w sprawie, naruszając tym samym art. 133 p.p.s.a. W wyroku WSA brak jest bowiem odniesienia do opinii Rzecznika Praw Obywatelskich, wskazującej na sprzeczność z Konstytucją ograniczeń w nabywaniu praw własności przez rzeczników patentowych. Ponadto, WSA nie odniósł się w uzasadnieniu do opinii prof. Kępińskiego, która wskazuje, że dopuszczalne jest zarówno nabywanie praw do znaku towarowego, jak i wykonywanie czynności powierniczych przez rzecznika patentowego. Brak uwzględnienia argumentów zawartych w złożonym materiale dowodowym skutkował niewłaściwym rozstrzygnięciem.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną I.-V. S.A. w Warszawie wniosła o oddalenie skargi kasacyjnej i zasądzenie kosztów postępowania podnosząc, że zarzuty skargi kasacyjnej są sprzeczne z wykładnią prawa ustaloną w niniejszej sprawie przez NSA w wyroku z dnia 3 października 2005 r. W obszernym uzasadnieniu przedstawiła swoje stanowisko w stosunku do postawionych w skardze kasacyjnej zarzutów, uznając je za bezzasadne.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie jest uzasadniona.

Skarżąca Spółka niesłusznie zarzuca zaskarżonemu wyrokowi niewłaściwe zastosowanie art. 87 ust. 2 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.) zwanej dalej p.d.g., wprowadzonego przez art. 72 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz. U. Nr 49, poz. 509 ze zm.), zwanej dalej u.r.p.

Zgodnie z tym przepisem, świadczący pomoc w zakresie własności przemysłowej nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu p.d.g, a działalność polegającą na świadczeniu pomocy prawnej w tym zakresie określa u.r.p. Ta z kolei, odpowiednio w art. 4 ust. 2 i art. 5 ust. 1 i 3 stanowi, że rzecznik patentowy wykonuje swój zawód na warunkach w niej określonych, kancelaria patentowa może zostać utworzona wyłącznie w celu wykonywania zawodu rzecznika patentowego, zaś przedmiotem jej działalności może być tylko prowadzenie kancelarii.

Sąd I instancji, na podstawie art. 190 p.p.s.a., był związany poglądem wyrażonym przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 3 października 2005 r., sygn. akt II GSK 195/05, zgodnie z którym kancelaria patentowa wobec braku istnienia interesu prawnego, nie może być stroną postępowania w sprawie dotyczącej stwierdzenia wygaśnięcia przez Urząd Patentowy prawa ochronnego na znak towarowy. Naczelny Sąd Administracyjny wyraził pogląd, że brak legitymacji do wystąpienia z takim wnioskiem wynika z zawężenia jej działalności do wykonywania zawodu rzecznika patentowego.

Zasadnie WSA podniósł, że zgodnie z art. 22 oraz 31 ust. 3 Konstytucji RP, wyrażona w art. 20 Konstytucji RP zasada wolności działalności gospodarczej i własności prywatnej może zostać, m.in. ze względu na ważny interes publiczny, ograniczona w drodze ustawy. Ponadto podkreślić w tym miejscu należy, że zgodnie z art. 65 Konstytucji RP każdemu przysługuje prawo do wyboru wykonywanego zawodu. Wybierając zawód należy brać pod uwagę zasady i ograniczenia płynące z jego wykonywania. Zgodnie z art. 4 ust. 1 u.r.p. zawód rzecznika patentowego polega na świadczeniu pomocy prawnej w sprawach własności przemysłowej osobom fizycznym, prawnym oraz jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej. Świadczenie pomocy musi się przy tym odbywać na warunkach określonych w u.r.p. Zgodnie zaś z art. 9 ust. 1 u.r.p, stanowiącym dopełnienie do zasady zawartej w art. 4 tej ustawy, rzecznik patentowy występuje w charakterze pełnomocnika w postępowaniu przed Urzędem Patentowym, sądami i organami orzekającymi w sprawach własności przemysłowej. Ponadto, zgodnie z wyrażonym w niniejszej sprawie wcześniej przez Sąd poglądem, zawarcie umowy o świadczeniu pomocy w sprawach własności przemysłowej pomiędzy kancelarią patentową a podmiotem, na rzecz którego ma być ona świadczona, zawsze skutkować będzie tym, że stroną postępowania w sprawie dotyczącej stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy będzie ta osoba, w imieniu której kancelaria patentowa działa w charakterze jej pełnomocnika. Jako że nigdzie indziej, we wspomnianej ustawie nie znajduje się regulacja upoważniająca kancelarię patentową do występowania w charakterze strony, w celu nabycia na rzecz klienta praw własności przemysłowej, uznać należy, że działalność taka nie odpowiada wymogom ustawowym.

W kwestii wniosku o skierowanie pytania do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją RP art. 87 ust. 2 p.d.g., Sąd, wobec powyższych rozważań, a także poglądów wcześniej wyrażonych przez NSA w wyroku z dnia 3 października 2005 r., sygn. akt II GSK 195/05, i braku wątpliwości tego Sądu co do zgodności wymienionego przepisu z uregulowaniami Konstytucji RP, uznaje za chybiony zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 145 § 1 ust. 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a w związku z niezastosowaniem art. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Wątpliwości w tym zakresie nie ma Sąd rozpoznający niniejszą skargę kasacyjną

Skarżąca spółka w skardze kasacyjnej wniosła także o skierowanie do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości pytań prejudycjalnych o następującej treści:

1) Czy w świetle § 7 aktu Sztokholmskiego Konwencji Paryskiej z dnia 14 lipca 1967 r. (Dz. U. z 1975 r., Nr 9, poz. 51) w związku z brzmieniem preambuły Dyrektywy Rady z dnia 21 grudnia 1988 r. 89/104/EWG w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich w dziedzinie znaków towarów (JOCE Nr L 40/1) istnieją przeszkody, które uniemożliwiałyby nabywanie prawa ochronnego na znak towarowy ze względu na rodzaj towarów i usług, dla których jest on przeznaczony?

2) Czy zasada swobodnego świadczenia usług w ramach wykonywania zawodu rzecznika patentowego (wolny zawód) zawarta w art. 49 i art. 50 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską z dnia 25 marca 1957 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2), doznaje ograniczenia w sytuacji, gdy jest on w jednym z Państw Członkowskich pozbawiony możliwości zawarcia umowy cywilnoprawnej polegającej na świadczeniu transgranicznych usług powierniczych na rzecz obywatela innego Państwa Członkowskiego?

3) Czy zasada swobodnego korzystania z usług rzecznika patentowego (wolny zawód) zawarta w art. 49 i art. 50 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską z dnia 25 marca 1957 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2), doznaje ograniczenia w sytuacji, gdy obywatel jednego z Państw Członkowskich jest pozbawiony możliwości skorzystania z usług (transgranicznych) świadczonych przez krajowego rzecznika patentowego, a może jedynie skorzystać z usług pełnomocnika pochodzącego z innego Państwa Członkowskiego?

W uzasadnieniu skargi skarżąca spółka zarzuciła, że WSA naruszył przepisy postępowania, ponieważ nie skierował powyższych pytań prejudycjalnych do ETS. W związku z tym, zdaniem skarżącej, na obecnym etapie postępowania na Naczelnym Sądzie Administracyjnym ciąży obowiązek skierowania tych pytań.

Wojewódzki Sąd Administracyjny nieuwzględniając wniosku o skierowanie powyższych pytań do ETS uznał je za niezasadne, ze względu na to, iż skarżąca formułując pytania nie poddała w wątpliwość interpretacji wskazanych przepisów, a zatem pytań takich nie można traktować jako wniosków o dokonanie wykładni. Sąd uznał, że skierowanie pytań żądanej treści nie jest niezbędne do wydania rozstrzygnięcia.

Naczelny Sąd Administracyjny podziela stanowisko Sądu I instancji. Dodatkowo należy podkreślić, że decyzja Urzędu Patentowego będąca przedmiotem skargi została wydana przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej i oparta na stanie faktycznym ukształtowanym przed datą akcesji.

Należy również przypomnieć, że pytania prejudycjalne mogą dotyczyć zastosowania prawa wspólnotowego wyłącznie do stanu faktycznego zaistniałego po akcesji Polski do Unii. Europejski Trybunał Sprawiedliwości wypowiedział się w tym zakresie w wyroku z dnia 10 stycznia 2006 r. w sprawie Ynos (sygn. akt C-302/04), w którym zwrócił uwagę, że ETS jest "właściwy do dokonywania wykładni dyrektywy jedynie w zakresie, w jakim dotyczy to jej stosowania w nowym Państwie Członkowskim od momentu przystąpienia tego państwa do Unii Europejskiej". Z tych względów ETS uznał, że "w takich warunkach, jak w sporze przed sądem krajowym, którego okoliczności faktyczne miały miejsce przed przystąpieniem państwa do Unii Europejskiej, Trybunał Sprawiedliwości nie jest właściwy do udzielenia odpowiedzi na pytania pierwsze i drugie [dotyczące wykładni art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG]". Z uzasadnienia tego orzeczenia można więc wywnioskować, że Trybunał nie jest właściwy do interpretowania przepisów prawa wspólnotowego w sytuacji, gdy decyzja administracyjna została wydana przed akcesją. Ze względu na to, że sądy administracyjne zajmują się kontrolą decyzji i innych aktów i czynności organów administracji publicznej według stanu prawnego na dzień wydania kontrolowanego aktu lub czynności, to miarodajne dla sądu jest w tej sprawie prawo obowiązujące przed 1 maja 2004 r.

Należy zwrócić uwagę na jednolite orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego w tym zakresie (por. np. wyrok NSA z 13 lipca 2004 r., sygn. akt GSK 292/04, z 28 lipca 2004 r., sygn. akt GSK 311/04, z 10 sierpnia 2004 r., sygn. akt GSK 319/04, z 6 maja 2005 r., sygn. GSK 168/05, a także wyrok w składzie 7 sędziów z 8 lutego 2006, sygn. akt II GSK 54/05). Stanowisko to spotkało się z aprobatą doktryny. W piśmiennictwie podkreśla się, że "w wypadku kontroli decyzji administracyjnej wydanej przed akcesją - ocena jej zgodności z prawem musi odbywać się wedle stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Chodzi bowiem o kontrolę stanu całkowicie ukształtowanego przed akcesją, o to, czy decyzja była zgodna z prawem w momencie jej wydawania. (...) Zasada natychmiastowego działania prawa wspólnotowego może bowiem odnosić się do faktów (zdarzeń) zaistniałych w po 1.V.2004 r.

Na marginesie należy podnieść, że powołany przez skarżącą Artykuł 7 Konwencji Paryskiej, nie ma zastosowania w rozpatrywanej sprawie. Zgodnie z tym przepisem "rodzaj produktu, na którym ma być umieszczony znak towarowy, nie może w żadnym razie stanowić przeszkody do zarejestrowania znaku". Przepis ten dotyczy więc ograniczeń przedmiotowych przy rejestracji znaku towarowego, a nie podmiotowych.

Należy zauważyć, że do tej pory ETS nie dokonał jeszcze wykładni żadnego z przepisów Konwencji Paryskiej, mimo skierowania przez sądy krajowe pytań w tym przedmiocie. Słusznie strona skarżąca powołała się na preambułę dyrektywy o znakach towarowych, jednak należy zauważyć, że z preambuły wynika jedynie uprawnienie ETS do interpretacji przepisów dyrektywy w świetle Konwencji i to tylko tych przepisów Konwencji, które zostały powołane w dyrektywie. Preambuła dyrektywy o znakach podkreśla, że "wszystkie Państwa Członkowskie Wspólnoty związane są Konwencją Paryską o Ochronie Własności Przemysłowej; niezbędne jest, aby przepisy niniejszej dyrektywy były w pełni zgodne z przepisami Konwencji Paryskiej; tam, gdzie jest to właściwe stosuje się art. 234 akapit drugi Traktatu" - jednak wynika z tego, że do ETS można skierować pytanie w trybie art. 234 TWE w przedmiocie zgodności przepisów dyrektywy z przepisami Konwencji (por. np. wyrok ETS z 12 lutego 2004 r., C-363/99). Należy podkreślić, że Konwencja Paryska to umowa międzynarodowa, której Wspólnota nie jest stroną.

Reasumując powyższe należy podzielić stanowisko Sądu I instancji o braku podstaw do skierowania pytań prejudycjalnych do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Nie jest trafny także ostatni zarzut skargi kasacyjnej, dotyczący naruszenia przepisów postępowania poprzez brak oparcia wydanego rozstrzygnięcia o całokształt materiału dowodowego. Brak odniesienia do opinii Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie niezgodności z Konstytucją RP ograniczeń w nabywaniu praw własności przez rzeczników patentowych oraz opinii prof. Kępińskiego wskazującej na dopuszczalność nabywania prawa do znaku towarowego, jak i wykonywania czynności powierniczych przez rzecznika patentowego nie stanowi naruszenia art. 133 p.p.s.a., gdyż Sąd I instancji nie prowadzi postępowania dowodowego. Złożone pisma nie były dopuszczonymi dowodami uzupełniającymi z dokumentów.

Reasumując powyższe rozważania, Naczelny Sąd Administracyjny uznając zarzuty skargi kasacyjnej za niezasadne, na podstawie art. 184 p.p.s.a orzekł jak w sentencji wyroku.