Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jolanta Augustyniak-Pęczkowska, , Sędzia WSA Joanna Gierak-Podsiadły, Sędzia WSA Leszek Kamiński (spr.), Protokolant st. sekr. sąd. Piotr Bibrowski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 września 2011 r. sprawy ze skargi Z. W. na decyzję Krajowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej Krajowej Izby Architektów z dnia [...] lutego 2011 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania odwoławczego skargę oddala

Decyzją z dnia [...] września 2010 r., sygn. akt sprawy [...], [...] Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej [...] Okręgowej Izby Architektów Rzeczypospolitej Polskiej, zw. dalej Okręgowym Rzecznikiem, na podstawie art. 97 ust. 3 w zw. z art. 95 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r., Nr 106, poz. 1126, ze zm.), zw. dalej Prawem budowlanym, oraz art. 104 § 1 i 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071, ze zm.), zw. dalej k.p.a., odmówił wszczęcia postępowania wyjaśniającego w stosunku do architekta D. D..

W uzasadnieniu wskazał, że w niniejszej sprawie czynności sprawdzające zostały podjęte z urzędu na skutek pisma skierowanego w dniu 27 kwietnia 2010 r. przez [...] Okręgowy Sąd Dyscyplinarny na podstawie skargi architekta Z. W. z dnia [...] marca 2010 r. o wszczęcie postępowania przeciwko architektowi D. D. w związku z zarzutami postawionymi w ww. skardze naruszenia praw autorskich "...zarówno majątkowych, jak i osobistych poprzez wprowadzanie zmian do utworu oraz modyfikowanie źródłowych plików z jego elektronicznym zapisem..." w sprawie dotyczącej projektu budynku S. T. we [...] .

Po ponownym przeanalizowaniu treści zawiadomienia Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego i załączonego do niego pisma arch. Z. W. z dnia 19 marca 2010 r. (postanowieniem z dnia [...] lipca 2010 r., sygn. akt [...], Krajowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej uchylił postanowienie Okręgowego Rzecznika z dnia [...] maja 2010 r., sygn. akt [...], o odmowie wszczęcia postępowania wyjaśniającego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania) organ I instancji ustalił, że zarzuty stawiane przez pokrzywdzonego w tym piśmie dotyczą naruszenia praw autorskich, które nie dotyczą czynności określonych w art. 95 Prawa budowlanego, wobec czego sprawa nie może dotyczyć odpowiedzialności zawodowej. Ponadto w ocenie organu I instancji rozstrzyganie w sprawie naruszenia ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie należy sensu stricte do kognicji organów samorządu zawodowego, chyba, że czyny te naruszają jednocześnie zasady kodeksu etyki. Rozpatrywanie sporów związanych z naruszeniem praw autorskich należy do właściwości sądów powszechnych.

Sygn. akt VII SA/Wa 968/11

Okręgowy Rzecznik wskazał również, iż z treści skargi architekta Z. W. z dnia [...] marca 2010 r. wynika zarzut, że architekt D. D. ingerował "...w utwór zapisany w postaci Projektu Budowlanego Zamiennego..." ww. budynku oraz że "...dokonał transferu całego archiwum projektu, w tym projektu wykonawczego, w dniu 17 czerwca 2009 r. z serwera ftp należącego do W. Sp. z o.o...". Tymczasem ww. zarzuty stawiane przez skarżącego były już raz przedstawione w skardze z dnia [...] grudnia 2009 r. (sygn. akt [...]) i uzupełniających ją dowodach, i pismach procesowych, i sprawa ta była rozpatrywana przez [...] Okręgowy Sąd Dyscyplinarny w trybie dyscyplinarnym, który zakończył ją stosownym, jeszcze nieprawomocnym orzeczeniem (sygn. akt [...]). W uzasadnieniu orzeczenia sąd stwierdził naruszenie Kodeksu Etyki "w zakresie wprowadzenia istotnych zmian do projektu (utworu pierwotnego) bez uzyskania na nie zgody jego autora".

Z tych względów organ I instancji uznał, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z zawisłością sprawy, co stanowi przesłankę negatywną ewentualnego wszczęcia niniejszego postępowania w trybie odpowiedzialności dyscyplinarnej.

Odwołanie od ww. decyzji złożył Z. W., wskazując, że działania D. D. w zakresie sprawowanego nadzoru budowy i sporządzenia projektu zamiennego wyczerpują dyspozycję z art. 95 Prawa budowlanego.

Decyzją z dnia [...] lutego 2011 r., sygn. akt [...], Krajowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej Izby Architektów Rzeczypospolitej Polskiej, zw. dalej Krajowym Rzecznikiem, na podstawie art. 38 pkt 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U. z 2001 r., Nr 5, poz. 42, ze zm.) w związku z art. 98 ust 1 Prawa budowlanego oraz art. 104 § 1 i 2 i art. 105 § 1 k.p.a., po rozpoznaniu ww. odwołania, umorzył postępowanie odwoławcze.

W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z treścią art. 127 § 1 k.p.a., od decyzji organu I instancji stronie przysługuje odwołanie. Jak natomiast wynika z art. 28 k.p.a. stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. W judykaturze utrwalony jest pogląd, zgodnie z którym w postępowaniu dotyczącym odpowiedzialności zawodowej w budownictwie skarżącemu nie przysługuje status strony (wyrok WSA w Warszawie sygn. akt VII SA/Wa 1253/07). Odpowiedzialność zawodowa rodzi bowiem stosunek prawny między osobą mającą uprawnienia a

Sygn. akt VII SA/Wa 968/11

organem kontroli sposobu wykonywania zawodu i tylko na tej linii można mówić o interesie i obowiązku prawnym.

W związku z powyższym Krajowy Rzecznik stwierdził, że wnoszący odwołanie Z. W. nie jest stroną postępowania w trybie odpowiedzialności zawodowej architekta D. D., co uzasadnia umorzenie postępowania odwoławczego na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie złożył Z. W., wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz o zasądzenie kosztów postępowania wg norm przepisanych. W skardze zarzucono: - naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 26 ustawy o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów, polegającą na przyjęciu, że rzecznik odpowiedzialności zawodowej może w razie stwierdzenia braku podstaw do wniesienia wniosku o ukaranie - po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego z zakresu odpowiedzialności zawodowej - samodzielnie zakończyć prowadzone przez siebie postępowanie wyjaśniające nie przekazując sprawy do sądu dyscyplinarnego, który jako jedyny może wydać decyzję umarzającą postępowanie wyjaśniające, a tym samym naruszenie właściwości rzeczowej sądu dyscyplinarnego; - naruszenie przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 7, 8 i 28 k.p.a., przez umorzenie postępowania odwoławczego, na podstawie stwierdzenia, że wnoszącemu odwołanie od decyzji Okręgowego Rzecznika z dnia [...] września 2010 r. (sygn. akt [...]) odmawiającej wszczęcia postępowania wyjaśniającego w stosunku do architekta D. D. nie przysługuje legitymacja do jego wniesienia, gdyż postępowanie w niniejszej sprawie nie dotyczy interesu prawnego bądź obowiązku wnoszącego odwołanie.

W odpowiedzi na skargę Krajowy Rzecznik podtrzymał dotychczasową argumentację i wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dna 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269, ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Oznacza to, że wykonywana kontrola polega na weryfikacji decyzji lub postanowienia organu administracji publicznej z punktu widzenia obowiązującego prawa materialnego i procesowego.

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Sygn. akt VII SA/Wa 968/11

Materialnoprawną podstawę do przeprowadzenia postępowania w sprawie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie stanowią przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U. z 2001 r., Nr 5, poz. 42, ze zm.), zw. dalej ustawą o samorządach zawodowych, oraz przepisy ustawy Prawo budowlane (art. 95-101). Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o samorządach zawodowych, do postępowania w sprawach indywidualnych, z wyjątkiem spraw dyscyplinarnych stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Oznacza to, że procesową podstawę do przeprowadzenia postępowania z zakresu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie, w tym do przeprowadzenia postępowanie wyjaśniającego przez okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej, stanowią przepisy k.p.a. Do spraw z zakresu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie nie mają też zastosowania przepisy rozporządzenie z dnia 31 października 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad trybu postępowania dyscyplinarnego w stosunku do członków samorządów zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U. Nr 194, poz. 1635).

Do kompetencji okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej w zakresie postępowania dotyczącego odpowiedzialności zawodowej w budownictwie ustawa o samorządach zawodowych zalicza m.in. prowadzenie postępowania wyjaśniającego. Przepisy tej ustawy jednak nie regulują sposobu inicjatywy wszczęcia postępowania wyjaśniającego (patrz: art. 26). W tym miejscu należy powołać się na stanowisko doktryny, które zostało potwierdzone również w orzecznictwie sądowoadministracyjnym (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 maja 2009 r., sygn. akt II GSK 917/08, publ. LEX nr 564188). Zgodnie z tym stanowiskiem w przypadku gdy przepis prawa materialnego nie normuje expressis verbis inicjatywy wszczęcia postępowania w danej kategorii spraw administracyjnych, należy przyjąć, że wszczęcie postępowania następuje z urzędu (por. Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. B. Adamiak, J. Borkowski str. 303).

Jak wynika z akt sprawy organ I instancji podjął czynności sprawdzające z urzędu. Ze stosownym wnioskiem o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego wystąpił [...] Okręgowy Sąd Dyscyplinarny w związku ze skargą Z. W. o wszczęcie postępowania przeciwko D. D., który w ocenie skarżącego dopuścił się naruszenia praw autorskich "...zarówno majątkowych, jak i osobistych poprzez wprowadzanie zmian do utworu oraz modyfikowanie

Sygn. akt VII SA/Wa 968/11

źródłowych plików z jego elektronicznym zapisem..." w sprawie dotyczącej projektu budynku S. T. we [...]. W tym miejscu wyjaśnienia wymaga, że odpowiedzialności zawodowej w budownictwie podlegają osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, które: 1) dopuściły się występków lub wykroczeń, określonych ustawą; 2) zostały ukarane w związku z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie; 3) wskutek rażących błędów lub zaniedbań, spowodowały zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska albo znaczne szkody materialne; 4) nie spełniają lub spełniają niedbale swoje obowiązki; 5) uchylają się od podjęcia nadzoru autorskiego lub wykonują niedbale obowiązki wynikające z pełnienia tego nadzoru. A zatem tylko w takim zakresie mogło zostać przeprowadzone postępowanie wyjaśniające przez Okręgowego Rzecznika. Zakres sprawy przekazanej Okręgowemu Rzecznikowi przez [...] Okręgowy Sąd Dyscyplinarny celem przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego nie mieści się w dyspozycji art. 95 Prawa budowlanego, który określa dopuszczalny zakres przeprowadzenia postępowania w ramach odpowiedzialności zawodowej w budownictwie. Spraw dotyczących naruszenia praw autorskich nie zalicza się zatem do spraw z zakresu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie. Prawo budowlane w ogóle nie reguluje bowiem kwestii związanych z naruszeniem praw autorskich. Tę problematykę regulują inne dziedziny prawa.

Przechodząc do oceny zaskarżonej decyzji wyjaśnienia wymaga, że wniesienie odwołania umożliwia organowi II instancji podjęcie jednego z rozstrzygnięć unormowanych w art. 138 § 1 lub § 2 k.p.a. W szczególności może on utrzymać w mocy zaskarżoną decyzję (art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a.), uchylić ją i umorzyć postępowanie pierwszej instancji (art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a.) lub też umorzyć postępowanie odwoławcze (art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a.). Choć zaskarżona decyzja nie spełnia ww. wymogu, ponieważ Krajowy Rzecznik nie wskazał w ogóle art. 138 k.p.a. jako podstawy jej wydania, to z uwagi na treść rozstrzygnięcia i wskazanie w uzasadnieniu decyzji, że umorzenie postępowania nastąpiło na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a., powyższe uchybienie nie ma wpływu na wynik niniejszego postępowania. Jednocześnie wskazania wymaga, że Kodeks postępowania administracyjnego nie określa przesłanek umorzenia postępowania odwoławczego. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że podstawę umorzenia postępowania odwoławczego stanowi przepis art. 105 § 1 k.p.a., który zezwala organowi administracji publicznej na wydanie decyzji o umorzeniu postępowania, gdy postępowanie to z jakiejkolwiek przyczyny stało się

Sygn. akt VII SA/Wa 968/11

bezprzedmiotowe. Umorzenie postępowania odwoławczego na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a. jest zasadniczo możliwe w dwóch sytuacjach, po pierwsze - gdy strona skutecznie cofnie odwołanie, po drugie - gdy organ odwoławczy stwierdzi, że wnoszący odwołanie nie jest stroną w rozumieniu art. 28 k.p.a. W okolicznościach niniejszej sprawy umorzenie postępowania odwoławczego nastąpiło z tej drugiej przyczyny.

Nie okazał się też trafny zarzut błędnej wykładni art. 26 ustawy o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów, polegający na przyjęciu, że rzecznik odpowiedzialności zawodowej może w razie stwierdzenia braku podstaw do wniesienia wniosku o ukaranie - po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego z zakresu odpowiedzialności zawodowej - samodzielnie zakończyć prowadzone przez siebie postępowanie wyjaśniające nie przekazując sprawy do sądu dyscyplinarnego. Uwzględniając charakter postępowania wyjaśniającego przeprowadzonego w tej sprawie z urzędu, należy stwierdzić, że podstawą procesową działań rzecznika w tej sprawie była jego własna inicjatywa procesowa. Jeżeli zaś organ wszczynając sprawę z urzędu dochodzi do przekonania, że postępowanie to było bezprzedmiotowe, a w tym konkretnym przypadku ocenia, że osoba wnosząca odwołanie nie ma przymiotu strony, ma uzasadnioną podstawę do umorzenia takiego postępowania wszczętego z urzędu. Na gruncie przepisów ustawy o samorządach zawodowych brak jest podstaw do przyjęcia odmiennego stanowiska, ponieważ przepisy te nie wprowadzają uczestnictwa innych podmiotów niż to wynika z przepisów Prawa budowlanego. Stanowisko to zostało potwierdzone w orzecznictwie, zgodnie z którym w postępowaniu w sprawach odpowiedzialności zawodowej stroną jest osoba, której interesu prawnego postępowanie to dotyczy, czyli osoba podlegająca odpowiedzialności zawodowej. Nie można zatem ze stosowania przepisów k.p.a. w określonym postępowaniu (art. 11 ust. 1 ustawy o samorządach zawodowych) wyprowadzać wniosku o możliwości przyznawania przepisami korporacyjnymi, o charakterze wewnętrznym, uprawnień procesowych osobom innym, niż strony postępowania w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 lutego 2007 r., sygn. akt II OSK 303/06, publ. LEX nr 344531).

W związku z powyższym, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi o (Dzf U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.), Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.