Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Andrzej Melezini, Sędziowie sędzia WSA Małgorzata Anna Dziemianowicz,, asesor sądowy WSA Marcin Kojło (spr.), Protokolant starszy sekretarz sądowy Marta Marczuk, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 13 lipca 2022 r. sprawy ze skargi Gminy B. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w B. z dnia [...] marca 2022 r., nr [...] w przedmiocie wymierzenia kary pieniężnej z tytułu urządzania loterii promocyjnej bez zezwolenia 1. stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej jej wydanie decyzji Naczelnika P. Urzędu Celno – Skarbowego w B. z dnia [...] grudnia 2021 roku, nr [...]; 2. zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w B. na rzecz strony skarżącej Gminy B. kwotę 400 (czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Przedmiotem skargi jest decyzja Dyrektora Izby Administracji Skarbowej

w B. z dnia [...] marca 2022 r. nr [...], utrzymująca w mocy decyzję Naczelnika P. Urzędu Celno-Skarbowego w B. z dnia [...] grudnia 2021 roku nr [...] wymierzającą Urzędowi Gminy B. karę pieniężną w wysokości 13.117,80 złotych z tytułu urządzania loterii promocyjnej bez zezwolenia. W podstawie prawnej organ pierwszej instancji wskazał art. 2 ust. 1 pkt 10, art. 7 ust. 1, art. 8, art. 70, art. 89 ust. 1 pkt 1, art. 89 ust. 4 pkt 1 lit. b, art. 91 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2094 ze zm.).

Organ odwoławczy stwierdził, że stan faktyczny sprawy jest bezsporny.

W dniu [...] czerwca 2021 r. w ramach akcji promocyjnej szczepień przeciw COVlD-19 podczas pikniku rodzinnego "Dzień Rodziny - Żyjmy zdrowo na sportowo", Urząd Gminy B. przeprowadził loterię promocyjną w której spośród 331 losów wylosowano 3 nagrody w postaci rowerów o łącznej wartości 4000 złotych. Następnie pismem z dnia [...] października 2021 r. Urząd Gminy B. zgłosił powyższą loterię NCPUS w B., określając ją jako loterię fantową, która odbyła się [...] czerwca 2021 r.

Zdaniem DIAS, w obowiązującym stanie prawnym powyższe zachowanie Urzędu Gminy B. w zupełności wypełnia definicję loterii promocyjnej

w rozumieniu ustawy o grach hazardowych, co wymagało uprzedniego uzyskania zezwolenia właściwego miejscowo dla organizatora Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w B., którego Urząd Gminy B. nie uzyskał, w związku z czym zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 1 oraz art. 89 ust. 4 pkt 1 lit. b ustawy o grach hazardowych podlega karze pieniężnej.

W ocenie organu odwoławczego, w obowiązującym stanie prawnym i stanie faktycznym niniejszej sprawy, nie można uznać za zasadną argumentacji odwołania jakoby okoliczności urządzania loterii promocyjnej, cel jej urządzania w postaci promocji zdrowego trybu życia, a w szczególności promocji szczepień przeciw Covid-19, powodował zasadność uchylenia zaskarżonej decyzji.

Zdaniem DIAS, na prawidłowość zaskarżonej decyzji nie wpływają również okoliczności związane z dokonaniem zgłoszenia urządzania loterii fantowej czy złożenie zgłoszenia określonego w art. 16 kodeksu karnego skarbowego.

W sprawie niniejszej Strona ponosi konsekwencje finansowe naruszenia ustawowego zakazu urządzania gier hazardowych bez wymaganego zezwolenia, które podlega sankcji administracyjnej - karze pieniężnej w wysokości pięciokrotności opłaty za udzielenie zezwolenia na urządzanie loterii promocyjnej.

Organ nie znalazł przy tym podstaw do odstąpienia od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej (art. 189f k.p.a.).

W skardze do sądu Gmina B. podniosła zarzuty naruszenia:

1) art. 189f § 1 pkt 1 k.p.a., przez jego błędną wykładnię skutkującą brakiem umorzenia postępowania w sprawie, podczas gdy w żaden sposób nie wskazano dlaczego w ocenie organu waga naruszenia prawa nie jest znikoma, gdy tymczasem w świetle okoliczności sprawy spełnione zostały wszystkie warunki do uznania znikomości naruszenia prawa i zaprzestania naruszenia, co warunkuje dopuszczalność umorzenia postępowania w sprawie;

2) art. 89 ust. 1 pkt 1 i art. 89 ust. 4 pkt 1 lit. b ustawy o grach hazardowych

w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP poprzez dokonanie formalistycznej wykładni przepisu ustawy o grach hazardowych, na którym oparł swoje rozstrzygnięcie organ podatkowy z pominięciem wykładni prawa w zgodzie

z Konstytucją RP (zasady równości wobec prawa i zasady proporcjonalności), gdy tymczasem dolegliwość ta powinna pozostawać w odpowiedniej proporcji do stopnia naruszenia prawa, jako, że proporcjonalność stanowi jedną z podstawowych reguł wywodzonych z art. 2, a przede wszystkim art. 31 ust. 3 Konstytucji RP - co nie zostało w niniejszej sprawie wzięte pod uwagę przez organ;

3) art. 91 ustawy o grach hazardowych w zw. z art. 67a § 1 pkt 3 ustawy

Ordynacja podatkowa przez brak uwzględnienia występującego w sprawie ważnego interesu publicznego organizowanej loterii promocyjnej mającej na celu promocję szczepień przeciwko COVID-19, uzasadniającej umorzenie w całości danej należności i umorzenie postępowania w sprawie.

W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał dotychczasowe stanowisko i wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

Skarga zasługuje na uwzględnienie, aczkolwiek z innych powodów niż w niej wskazane.

Niezależnie od zarzutów zawartych w skardze sąd dostrzega wadę decyzji skutkującą stwierdzeniem ich nieważności. Z akt administracyjnych sprawy wynika bowiem, iż decyzje organów obu instancji zostały wydane na Urząd Gminy B.,

a nie na Gminę. Decyzja administracyjna jest natomiast aktem kształtującym prawa

i obowiązki strony postępowania, dlatego jej adresatem nie może być żaden inny podmiot.

Błędne zidentyfikowanie strony przy wszczęciu postępowania i wydanie

w stosunku do takiej osoby lub jednostki ostatecznego orzeczenia traktowane jest jako kwalifikowana wada decyzji skutkująca koniecznością wyeliminowania jej

z obrotu prawnego przy zastosowaniu instytucji stwierdzenia nieważności. O tym, do kogo decyzja jest skierowana, decyduje jej treść, w której musi się znaleźć miejsce na oznaczenie strony (por. art. 210 § 1 pkt 3). Nie jest istotne, czy strona zostanie oznaczona w nagłówku, czy w dalszej treści decyzji. Decydujące jest, komu – według rozstrzygnięcia zawartego w decyzji – organ podatkowy określił lub ustalił obowiązki czy uprawnienia (M. Niezgódka-Medek [w:] S. Babiarz, B. Dauter, R. Hauser,

A. Kabat, J. Rudowski, M. Niezgódka-Medek, Ordynacja podatkowa. Komentarz, wyd. XI, Warszawa 2019, art. 247 oraz przywołane tam orzecznictwo).

Analiza akt sprawy pozwala na stwierdzenie, że organ nałożył obowiązek

w postaci wymierzenia kary podmiotowi, który nie mógł być stroną prowadzonego postępowania. Już wszczęcie postępowania nastąpiło w stosunku do Urzędu Gminy B. i całe postępowanie toczyło się wobec tego "podmiotu". Treść decyzji nie pozostawia wątpliwości, że organy traktowały Urząd Gminy jako stronę prowadzonego postępowania. Decyzja wydana w pierwszej instancji oprócz wskazania w nagłówku "Urząd Gminy B." jednoznacznie wymierza karę pieniężną "Urzędowi Gminy w B.". Organ odwoławczy w swej decyzji również traktuje Urząd jako stronę, o czym świadczy nagłówek decyzji z dnia [...] marca 2022 r. oraz następujące sformułowania zawarte w jej uzasadnieniu: "Urząd Gminy B. przeprowadził loterię promocyjną", "(...) powyższe zachowanie Urzędu Gminy B. w zupełności wypełnia definicję loterii promocyjnej", "Urząd Gminy B. takiego zezwolenia nie uzyskał" (str. 3), "waga naruszenia dokonanego przez Urząd Gminy B." (str. 6).

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 559), tylko gmina posiada osobowość prawną, zatem wyłącznie gmina może być podmiotem praw i obowiązków wynikających z przepisów prawa. Z kolei z art. 33 tej ustawy wynika, że urząd gminy jest aparatem pomocniczym wójta/burmistrza/prezydenta. Istotę urzędu można zaś określić jako zespół środków materialnych i technicznych (budynki, sprzęt techniczny) oraz osobowych (urzędnicy) danych do pomocy organowi (organom) w celu realizacji jego (ich) zadań i kompetencji (por. S. Gajewski, A. Jakubowski, Ustawa o samorządzie Gminnym Komentarz. Wydawnictwo CH BECK, Warszawa 2018 r. oraz C. Martysz,

A. Wierzbica [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, wyd. III, red.

B. Dolnicki, Warszawa 2021, art. 33).

Urząd gminy nie posiada przymiotu strony, nie jest podmiotem praw

i obowiązków – nie ma osobowości prawnej. Urząd gminy nie może być zatem adresatem decyzji wymierzającej karę pieniężną. Urząd gminy nie jest też podmiotem, który w świetle ustawy o grach hazardowych może urządzać m.in. loterie promocyjne. W myśl bowiem art. 7 ust. 1 tej ustawy loterie fantowe, gry bingo fantowe i loterie promocyjne mogą być urządzane, na podstawie udzielonego zezwolenia, przez osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.

Wobec powyższego spełnione zostały przesłanki z art. 247 § 1 pkt 5 ustawy

z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.), zgodnie z którym decyzja skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie, dotknięta jest wadą nieważności. Skierowanie decyzji w rozumieniu tego przepisu oznacza zamiar ukształtowania nią czyjejś sytuacji prawnej. Całe kontrolowane postępowanie było natomiast prowadzone wobec podmiotu, który nie mógł być stroną i zakończone zostało skierowaniem doń decyzji administracyjnej.

Wobec stwierdzonych naruszeń nie ma potrzeby odnoszenia się do zarzutów skargi związanych z wykładnią art. 89 ust. 1 pkt 1 i art. 89 ust. 4 pkt 1 lit. b ustawy

o grach hazardowych oraz art. 189f § 1 pkt 1 k.p.a.

Waga naruszenia sprawia natomiast, że sąd orzekł o stwierdzeniu nieważności decyzji wydanych w obu instancjach, za podstawę przyjmując art. 145

§ 1 pkt 2 oraz art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329). O kosztach postępowania sądowego orzeczono w myśl art. 200 w zw. z art. 205 § 2 ww. ustawy procesowej.