drukuj    zapisz    Powrót do listy

6271 Ochrona cudzoziemca, w tym nadawanie statusu uchodźcy, azyl, zezwolenie na pobyt tolerowany i ochrona czasowa, Cudzoziemcy, Inne, Oddalono skargę kasacyjną, II OSK 3478/19 - Wyrok NSA z 2020-01-29, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II OSK 3478/19 - Wyrok NSA

Data orzeczenia
2020-01-29 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2019-11-06
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Jacek Chlebny /przewodniczący sprawozdawca/
Piotr Broda
Zofia Flasińska
Symbol z opisem
6271 Ochrona cudzoziemca, w tym nadawanie statusu uchodźcy, azyl, zezwolenie na pobyt tolerowany i ochrona czasowa
Hasła tematyczne
Cudzoziemcy
Skarżony organ
Inne
Treść wyniku
Oddalono skargę kasacyjną
Powołane przepisy
Dz.U. 2003 nr 128 poz 1176 art. 38 ust. 2 pkt 3
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jacek Chlebny (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Zofia Flasińska Sędzia del. WSA Piotr Broda po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej D. Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 maja 2019 r., sygn. akt IV SA/Wa 103/19 w sprawie ze skargi D. Z. na decyzję Rady do Spraw Uchodźców z dnia [...] października 2018 r. nr [...] w przedmiocie uznania wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny wyrokiem z 14 maja 2019 r., sygn. akt IV SA/Wa 103/19 oddalił skargę D. Z. na decyzję Rady do Spraw Uchodźców z [...] października 2018 r. utrzymującą w mocy decyzję Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców z [...] kwietnia 2018 r. w przedmiocie uznania wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny. Wnioskiem objęta była również jego żona A. S. oraz ich małoletnie dzieci: I. Z., ur. [...] r., S. Z., ur. [...] r., Z. Z., ur. [...] r., L. Z., ur. [...] r., M. Z., ur. [...] r. i M. Z., ur. [...] r.

Powyższy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Cudzoziemiec swój pierwszy wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, którym również objął jego żonę i małoletnie dzieci, złożył [...] października 2016 r. W uzasadnieniu wniosku wskazał wówczas, że jemu i jego rodzinie grozi w kraju pochodzenia niebezpieczeństwo ze strony [...] służb specjalnych. Był poddawany przemocy poprzez przesłuchania, a nawet dwutygodniowe przetrzymywanie w izolacji, z dala od domu. Podczas przesłuchania statusowego zeznał, że brał udział w walkach w latach [...] r. Potem był wraz z innymi w lasach w okolicy [...]. W [...] r. jego bliski znajomy został zabrany ze wsi wraz z innymi mężczyznami. Po kilku dniach, trzech z nich wyrzucono na skraju wsi, a jego znajomego zatrzymano. Następnie wnioskodawca podjął własne dochodzenie w celu ustalenia, co stało się z jego znajomym. Kiedy był już bliski ustalenia miejsca jego uwięzienia został zatrzymany przez bliżej nieokreślonych umundurowanych mężczyzn i przetrzymywany w piwnicy przez dwa tygodnie. Podczas uwięzienia poddawano go przemocy fizycznej. Potem wywieziono go i wyrzucono na skraju wsi. W [...] r. został objęty amnestią. Po pewnym czasie znowu podjął dalsze poszukiwanie znajomego. Ponownie kilka razy był zabrany przez uzbrojonych ludzi i poddawany przemocy. W dniu [...] r. podczas jazdy samochodem został zatrzymany na drodze i pobity. Grożono także żonie. W obawie przed dalszymi represjami postanowił wraz z rodziną wyjechać do Polski. Według cudzoziemca jego znajomy zaginął bez wieści.

Po rozpatrzeniu wniosku cudzoziemca z [...] kwietnia 2016 r. Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców postanowił odmówić nadania statusu uchodźcy i odmówić udzielenia ochrony uzupełniającej. Zdaniem organu I instancji, wnioskodawca nie spełniał przesłanek, o których mowa w Konwencji Genewskiej, aby otrzymać ochronę międzynarodową. Organ wskazał, że żadna z okoliczności faktycznych przedstawionych w postępowaniu nie uzasadniała obawy przed indywidualnym prześladowaniem w rozumieniu ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony. Władze państwowe kraju pochodzenia, ani inne podmioty, określone w art. 16 ust. 1 pkt 2-3 tej ustawy nie podejmowały wobec cudzoziemca działań krzywdzących na tle jego rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej, poglądów politycznych. Organ podkreślił także, że wszyscy członkowie rodziny cudzoziemca otrzymali paszporty zagraniczne bez żadnych problemów i nie zostali zatrzymani na granicy kraju pochodzenia co świadczy o tym, że wnioskodawca nie jest osobą poszukiwaną przez władze tego kraju. W odniesieniu do obaw o bezpieczeństwo, zdaniem Organu, wiążą się one jedynie z ogólną sytuacją w kraju pochodzenia. Również w przypadku powrotu do kraju pochodzenia nie istnieje ryzyko orzeczenia wobec niego kary śmierci lub wykonania egzekucji. Sam fakt przebywania na terenie [...] nie naraża na doznanie krzywdy, o ile w przypadku danej osoby nie występują okoliczności takie ryzyko zwiększające. W rezultacie odwołania od tej decyzji, Rada do Spraw Uchodźców decyzją z [...] października 2017 r. utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję. Od decyzji Rady wnioskodawca złożył skargę do WSA w Warszawie. Wyrokiem z 25 maja 2018 r. w sprawie o sygn. akt IV SA/Wa 3441/17 WSA w Warszawie oddalił skargę. Od powyższego wyroku nie wniesiono skargi kasacyjnej.

Nie czekając na rozpatrzenie sprawy przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, D. Z. [...] października 2017 r., złożył ponownie wniosek o nadanie statusu uchodźcy i udzielenie ochrony uzupełniającej, w imieniu swoim, żony i małoletnich dzieci. W kolejnym wniosku oświadczył, że w kraju pochodzenia jemu i jego rodzinie może grozić niebezpieczeństwo. Wnioskodawca powtórzył okoliczności, że w [...] r. został zabrany na dwa tygodnie, wrzucony do bagażnika i przewieziony do miejsca, gdzie więziono go przez dwa tygodnie. Był bity po głowie, plecach i całym ciele. Były to osoby w maskach, nie pokazywały swojej twarzy. W [...] r. brał udział w działaniach wojennych i tam poznał kolegę A.S., z którym często się kontaktował. Po telefonie jego matki, że syna porwano, wnioskodawca rozpoczął poszukiwania. Kiedy kolega został zabrany, wnioskodawca poznał się ze swoją obecną żoną będącą bratanicą porwanego. Sam wnioskodawca był porwany i bity. Następnie grożono mu i jego żonie, która wówczas była w ciąży. Dwie osoby przystawiły jej pistolet do piersi i powiedziały, że zabiją całą rodzinę. Wtedy postanowił, że wyjedzie. Wskazał, że jeśli wróci do domu grozi mu tam niebezpieczeństwo. W toku postępowania skarżący złożył wniosek z dnia [...] marca 2018 r. o ponowne przesłuchanie, ponieważ pojawiły się w sprawie nowe okoliczności. Zgodnie z treścią wniosku o przesłuchanie skarżący wyjaśnił, że uzyskał informacje od sąsiada, że do miejsca jego zameldowania w [...] przyjechali uzbrojeni ludzie i pytali, gdzie skarżący i jego rodzina obecnie przebywają.

Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców decyzją z [...] kwietnia 2018 r. uznał wniosek za niedopuszczalny. W uzasadnieniu decyzji wyjaśnił, że strona nie wskazała żadnych nowych, istotnych okoliczności lub dowodów, które mogłyby mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Od powyższej decyzji wnioskodawca złożył odwołanie do Rady do Spraw Uchodźców. Pełnomocnik wnioskodawcy pismem z [...] maja 2018 r. wskazała, że jej mocodawca otrzymał informację, iż około [...] r. do domu babci jego żony przyjechali funkcjonariusze organów ścigania, którzy wypytywali o wnioskodawcę i jego żonę celem ustalenia miejsca ich przebywania. Równocześnie nie wskazywali podstaw poszukiwania. Zdaniem wnioskodawcy, wskazane fakty potwierdzają jego obawę, że nadal jest osobą poszukiwaną przez władze kraju pochodzenia, a tym samym, że zachodzi uzasadniona obawa, że w kraju pochodzenia będzie poddany prześladowaniu lub dozna poważnej krzywdy. Rada do Spraw Uchodźców decyzją z [...] października 2018 r. utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji. Na tę decyzję cudzoziemiec złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wspomnianym we wstępie wyrokiem z dnia 14 maja 2019 r., sygn. akt IV SA/Wa 103/19, oddalił skargę. Sąd w uzasadnieniu wskazał, że zgodnie ze stanowiskiem organów, w kolejnym wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej skarżący nie wskazał żadnych nowych okoliczności istotnych z punktu widzenia przesłanek do nadania statusu uchodźcy, czy udzielenia ochrony uzupełniającej, których nie deklarowałby uprzednio. Powołanie się przez skarżącego w uzupełnieniu do odwołania na bliżej nieokreślone informacje uzyskane od krewnych z kraju pochodzenia (od babci żony), iż jest poszukiwany przez miejscowe służby należało, zdaniem Sądu, uznać za nieprawdopodobne. Sąd uznał, że do takich informacji należy odnosić się z rezerwą, a podanej informacji w żaden sposób nie da się zweryfikować. Stąd też przesłuchanie skarżącego na powyższą okoliczność, bez posiadania przez niego i wskazania stosownych dowodów, nie przyniosłoby żadnego skutku dowodowego.

We wniesionej od powyższego wyroku skardze kasacyjnej zarzucono:

1) naruszenie prawa materialnego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, tj. art. 38 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1109 ze zm., dalej: ustawa o udzielaniu cudzoziemcom ochrony) i uznanie, że w sprawie nie zaistniały ani nie zostały przedstawione przez wnioskodawcę nowe okoliczności faktyczne lub prawne, znacząco zwiększające prawdopodobieństwo udzielenia ochrony międzynarodowej, w sytuacji gdy zgromadzone dowody wskazują, że takie okoliczności zaistniały;

2) naruszenie przepisów postępowania mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. poprzez oddalenie skargi mimo naruszenia przez Radę do Spraw Uchodźców przepisów:

- art. 7 i 77 § 1 k.p.a. poprzez niepodjęcie wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy oraz niezebranie i nierozpatrzenie w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego, tj. nieprzesłuchanie skarżącego powołującego się na nowe okoliczności znacząco zwiększające prawdopodobieństwo udzielenia ochrony międzynarodowej, co skutkowało błędnym uznaniem wniosku za niedopuszczalny,

- art. 80 k.p.a. poprzez dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego i arbitralne przyjęcie, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jest wystarczający do uznania, że w odniesieniu do skarżącego nie istnieje prawdopodobieństwo udzielenia ochrony międzynarodowej, co skutkowało błędnym uznaniem wniosku za niedopuszczalny.

Skarżący wniósł o:

1) uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu,

2) zasądzenia na rzecz skarżącej kosztów postępowania według norm przepisanych.

skarżący na podstawie art. 176 § 2 p.p.s.a. złożył oświadczenie o zrzeczeniu się rozprawy.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie jest zasadna i podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 38 ust. 2 pkt 3 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony, wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej jest wnioskiem niedopuszczalnym w przypadku gdy jest kolejnym wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej i nie zaistniały ani nie zostały przedstawione nowe dowody ani okoliczności faktyczne lub prawne, znacząco zwiększające prawdopodobieństwo udzielenia ochrony międzynarodowej. Z art. 38 ust. 4 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony wynika natomiast, że w przypadku, gdy wystąpiła przynajmniej jedna z okoliczności, o których mowa w art. 38 ust. 2 tej ustawy, Szef Urzędu wydaje decyzję o uznaniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny. Konstrukcja cytowanych przepisów wprowadza, w przypadku kolejnego wniosku, konieczność wstępnej jego oceny pod względem zaistnienia przesłanek niedopuszczalności jego wniesienia. Taki kształt przepisów zapobiega zaistnieniu przesłanki nieważności postępowania określonej w art. 156 § 1 pkt 3 k.p.a. Gdyby bowiem organ dokonał merytorycznej oceny kolejnego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, w którym przedmiotem byłyby te same dowody, okoliczności faktyczne lub prawne, to nowa decyzja dotyczyłaby sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną.

Skarżący zarzuca naruszenie reguł postępowania dowodowego określonych w art. 7 i 77 § 1 k.p.a. poprzez zaniechanie przesłuchania wnioskodawcy w postępowaniu przed organem. Zgodnie z art. 44 ust. 1 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony organ prowadzący postępowanie w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej przesłuchuje wnioskodawcę w celu wyjaśnienia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, w tym umożliwia mu złożenie dodatkowych wyjaśnień dotyczących niespójności lub sprzeczności w jego oświadczeniach. Organ odstępuje od przesłuchania, gdy 1) wydanie decyzji o nadaniu statusu uchodźcy jest możliwe na podstawie zebranego materiału dowodowego lub 2) stan zdrowia wnioskodawcy lub względy psychologiczne uniemożliwiają jego przesłuchanie w terminie, o którym mowa w art. 34 ust. 1 (art. 44 ust. 2 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony). Przepisy ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony należy stosować z uwzględnieniem dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej - wersja przekształcona (Dz.U.UE.L.2013.180.96; dalej: dyrektywa 2013/32/UE). Zgodnie z jej przepisami, państwa członkowskie mogą ustanowić w prawie krajowym przepisy dotyczące wstępnego rozpoznania kolejnego wniosku, w tym zezwalać na wstępne rozpatrzenie wyłącznie na podstawie pisemnych oświadczeń bez przesłuchania, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 40 ust. 6 (art. 42 ust. 2b dyrektywy 2013/32/UE). Polski ustawodawca w ustawie o udzielaniu cudzoziemcom ochrony nie wprowadził odrębnych zasad postępowania wyjaśniającego w przypadku rozpoznawania kolejnego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej. Należy więc przyjąć, że z art. 44 ust. 1 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony wynika obowiązek przesłuchania wnioskodawcy również w postępowaniu wszczętym kolejnym wnioskiem. W sprawie objętej niniejszym postępowaniem organ uznał, że nie zaistniały i nie zostały przedstawione przez wnioskodawcę nowe dowody ani okoliczności faktyczne lub prawne, które znacząco zwiększałyby prawdopodobieństwo udzielenia ochrony międzynarodowej. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym prezentowany jest pogląd, że co prawda brak przesłuchania strony stanowi naruszenia przepisów postępowania, jednak skutki odstąpienia od przesłuchania z powodu wystąpienia przez wnioskodawcę z kolejnym wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej podlegają każdorazowej ocenie ze względu na ich wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.) (wyrok NSA z dnia 18 listopada 2019 r., sygn. akt II OSK 2485/19, niepublikowane). Z zasady ne bis in idem wynika bowiem konieczność uznania kolejnego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny na podstawie art. 38 ust. 2 pkt 3 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony, gdy nie powołano w nim nowych dowodów ani okoliczności faktycznych lub prawnych znacząco zwiększających prawdopodobieństwo udzielenia ochrony międzynarodowej. Kluczowe zatem jest rozstrzygnięcie, czy brak przesłuchania w rozpoznawanej sprawie miał istotny wpływ na wynik sprawy.

Kolejny wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej został złożony 6 dni od dnia wydania ostatecznej decyzji w postępowaniu wszczętym pierwszym wnioskiem. We wniosku z [...] października 2017 r. skarżący powołał te same okoliczności mające uzasadniać nadanie statusu uchodźcy. W szczególności powtórzył, że brał udział w walkach w latach [...]. Przebywał następnie w lasach w okolicy [...]. W [...] r. rozpoczął poszukiwania swojego bliskiego znajomego. W [...] r. został zabrany na dwa tygodnie, wrzucony do bagażnika i przewieziony do miejsca, gdzie więziono go przez dwa tygodnie i bito. Grożono także jego żonie. Z obawy o życie swoje, żony i dzieci w [...] r. zdecydował się wyjechać do Polski i od tego czasu tutaj przebywa. Już w Polsce żona urodziła jeszcze dwoje dzieci. Pisma z [...] marca 2018 r. oraz z [...] maja 2018 r., w których skarżący wskazuje na nowe okoliczności w postaci informacji, że w kraju pochodzenia wciąż jest poszukiwany, zostały złożone w odpowiedzi na pisma organów, odpowiednio z [...] lutego 2018 r. i [...] maja 2018 r., w których na podstawie art. 10 i 79a k.p.a. informowały o możliwości wypowiedzenia się przez stronę co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań w terminie 7 dni od doręczenia wezwania. Skarżący nie powołał się przy tym na żadne dowody świadczące o wiarygodności podanych informacji. Powyższe okoliczności sprawy pozwalają przyjąć, że brak przesłuchania strony na podstawie art. 44 ust. 1 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony nie miał istotnego wpływu na wynik sprawy. Należy powtórzyć za Sądem I instancji, że ocena okoliczności wskazanych w kolejnym wniosku dokonana przez organy obu instancji różni się od oceny skarżącego, ale była to ocena swobodna, a nie dowolna i nie doszło do naruszenia art. 80 k.p.a. Nie doszło również do naruszenia art. 7 i 77 § 1 k.p.a. Nieprzesłuchanie skarżącego, mimo że stanowiło naruszenie przepisów postępowania, to w zaistniałych w sprawie okolicznościach i na podstawie zebranego materiału dowodowego należy przyjąć, że nie miało istotnego wpływu na wynik sprawy w rozumieniu art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. W konsekwencji prawidłowo organy i Sąd I instancji uznały kolejny wniosek z [...] października 2017 r. o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny w rozumieniu art. 38 ust. 2 pkt 3 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony.

Z tych względów Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 p.p.s.a., oddalił skargę kasacyjną.



Powered by SoftProdukt