Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Małgorzata Dałkowska-Szary po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2016 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia R. M. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 stycznia 2016 r., sygn. akt VII SA/Wa 1688/15 w przedmiocie odmowy przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi R. M. na decyzję Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] maja 2015 r. nr [...] w przedmiocie nakazu rozbiórki postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i przyznać skarżącemu R.M. prawo pomocy w zakresie częściowym przez zwolnienie od kosztów sądowych.

Pismem z dnia 20 sierpnia 2015 r. skarżący R. M. wystąpił do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych. We wniosku wskazał, że prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną oraz dwójką dzieci w wieku szkolnym. Mieszka w domu o powierzchni [...] m2 oraz posiada [...] działki o powierzchni [...] m2. Nie posiada innych nieruchomości, oszczędności ani wartościowych przedmiotów. Na dochody składają się zarobki skarżącego ([...] zł brutto) oraz zasiłek pielęgnacyjny na młodszego syna ([...] zł). Żona skarżącego nie pracuje i opiekuje się chorymi dziećmi. Spłacają kredyt zaciągnięty na remont domu. Po opłaceniu stałych wydatków na życie pozostaje rodzinie skarżącego niewiele pieniędzy.

Zarządzeniem z dnia 10 września 2015 r. skarżący został wezwany do uzupełnienia wniosku poprzez: udokumentowanie wysokości wynagrodzenia za pracę; nadesłanie wyciągów z rachunków bankowych za ostatnie 3 miesiące; wskazanie wysokości miesięcznych wydatków związanych z utrzymaniem domu; wskazanie miesięcznych wydatków związanych z leczeniem i rehabilitacją dzieci.

W odpowiedzi skarżący nadesłał pismo oraz dokumenty, z których wynikają następujące opłaty średniomiesięczne: gaz – [...] zł, telefon – [...] zł, drzewo do podgrzania wody – [...] zł, leki – [...] zł, węgiel – [...] zł, [...] zł – woda i odprowadzanie ścieków (nieuiszczona kwota łącznie [...] zł). Łączne stałe miesięczne wydatki to [...] zł. Na osobę pozostaje rodzinie skarżącego [...] zł miesięcznie. Z wyciągu z rachunku bankowego wynika, że świadczenie rodzinne wynosi [...] zł. Wskazane są również wpłaty dokonane przez skarżącego i jego żonę w kwotach od 70 do 7000 zł (łącznie [...] zł w okresie od 1 czerwca do 11 września 2015 r.), dofinansowanie do wypoczynku w kwocie [...] zł oraz świadczenie socjalne w kwocie [...] zł. Obciążenia za okres od 27 lipca do 1 sierpnia 2015 r. dokonane były w [...]. W sierpniu dokonano dwóch wpłat na konto ZUS w kwocie łącznej [...] zł, a we wrześniu czterech na łączną kwotę [...] zł. Ponadto we wrześniu dokonano opłaty z tytułu ubezpieczenia w wysokości [...] zł.

Postanowieniem z dnia 20 listopada 2015 r. referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie odmówił przyznania R. M. prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych.

W sprzeciwie od tego postanowienia skarżący wskazał, że wszystkie kwoty wpłat są ujawnione i opisane. Pieniądze pochodzą z rachunku żony lub uzyskane zostały od rodziny albo znajomych. Kwoty [...] zł i [...] zł to pieniądze otrzymane od ciotki i teścia i przeznaczone na spłatę ich ubezpieczenia, bowiem prowadzą działalność gospodarczą. Skarżący uiścił te opłaty w ich imieniu, aby nie musieli płacić prowizji na poczcie. Kwoty [...] zł, [...] zł oraz [...] zł stanowiły pieniądze przelane przez bank z tytułu konsolidacji kredytu.

Postanowieniem z dnia 13 stycznia 2016 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił przyznania skarżącemu prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu powyższego postanowienia stwierdził, że wniosek skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd wskazał, że dochody rodziny skarżącego wynoszą [...] zł netto, zaś wydatki [...] zł. Pozostawia to kwotę [...] zł na osobę. Podkreślić przy tym należy, że skarżący przeznaczył kwotę co najmniej ok. [...] zł na wczasy w nadmorskiej miejscowości, zaś kwoty wpłacane przez skarżącego i jego żonę nie zawsze pokrywają się z wypłatami z drugiego rachunku. Są to wpłaty: [...] zł z 2 lipca 2015 r. (zdaniem skarżącego kwota ta miała pochodzić z rachunku żon[...]), [...] zł z 14 lipca 2015 r. i [...] zł z 23 lipca 2015 r.

Zdaniem Sądu, ze zgromadzonych informacji wynika, że skarżący – choć twierdzi, że jego rodzina ma problemy z regulowaniem zobowiązań – ponosi niemałe wydatki na wyjazd wakacyjny, zatem nie zmierza do ograniczenia wszelkich zbędnych wydatków. Sąd nie widział podstaw do nagradzania takiego zachowania poprzez przerzucenie kosztów postępowania wszczętego przez skarżącego na społeczeństwo i w tej sytuacji wniosek uznał za nieuzasadniony.

Zażaleniem R. M. zaskarżył powyższe postanowienie. Skarżący uznał stanowisko Sądu za skrajnie niesprawiedliwe. Przedstawił trudną sytuację zarówno materialną jak i zdrowotną swojej rodziny. Stwierdził, że podarowanie dzieciom odrobiny normalności w czasie wakacji nie oznacza, że nie ogranicza wszelkich niezbędnych wydatków.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2012, poz. 270 ze zm., dalej: p.p.s.a.) prawo pomocy w zakresie częściowym może być przyznane osobie fizycznej, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, w niniejszej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie niezasadnie odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. R. M. spełnia bowiem warunki uzasadniające przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez zwolnienie z kosztów sądowych. Z akt sprawy wynika, że dochody czteroosobowej rodziny skarżącego wynoszą [...] zł miesięcznie. W przesłanym na wezwanie Sądu oświadczeniu skarżący wśród comiesięcznych wydatków wymienił: opłatę za prąd - [...] zł, za telefon - ok. [...] zł, wydatki na gaz - [...] zł, na zakup drewna - [...] zł, na leki - [...] zł. Skarżący podniósł także, że spłaca kredyt zaciągnięty na remont domu, gdyż jego stan zagrażał zdrowiu i bezpieczeństwu jego rodziny oraz że ponosi wysokie wydatki związane z rehabilitacją dzieci. Jakkolwiek skarżący nieudokumentował wysokości wydatków ponoszonych na leczenie i rehabilitację synów, to za wiarygodne należy uznać twierdzenia, że wydatki te stanowią znaczne obciążenie budżetu rodzinnego. Podkreślił także, że w okresie jesienno - zimowym na zakup węgla musi przeznaczyć [...] zł, a na wyprawkę do szkoły dla dwóch synów wydał ok. [...] zł. Do ww. pisma załączono upomnienie wystawione przez Wójta Gminy I. wzywające do zapłaty należności za składowanie śmieci w łącznej kwocie [...] zł wraz z odsetkami oraz kartotekę Gminnego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji, z którego wynika zaległość w wysokości [...] zł wraz z odsetkami. Przesłane do Sądu wyciągi z konta skarżącego i jego żony wykazywały natomiast salda ujemne oscylujące w granicach przyznanych limitów kredytowych - [...] zł oraz [...] zł.

Przedstawiona powyżej sytuacja majątkowa rodziny skarżącego, dochody i ponoszone wydatki oraz stan zdrowia dzieci skarżącego wymagających stałej opieki specjalistycznej, uzasadniają w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego zwolnienie skarżącego z kosztów sądowych. Okoliczności niniejszej sprawy oraz konstytucyjne prawo do sądu przemawia za zagwarantowaniem skarżącemu możliwości skorzystania z drogi sądowej i dochodzenia swych praw.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 188 w zw. z art. 197 § 2 w zw. z art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a., postanowił jak w sentencji.