Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący – Sędzia NSA Jerzy Płusa, Sędzia NSA Jerzy Rypina (sprawozdawca), Sędzia WSA (del.) Bogusław Woźniak, Protokolant Piotr Stępień, po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2015 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej J. M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 8 marca 2013 r. sygn. akt I SA/Bk 463/12 w sprawie ze skargi J. M. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Białymstoku z dnia 16 października 2012 r. nr [...] w przedmiocie rozłożenia na raty zaległości podatkowych 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od J. M. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w Białymstoku kwotę 180 (słownie: sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wyrokiem z dnia 8 marca 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w sprawie o sygn. akt I SA/Bk 463/12 oddalił skargę J. M. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Białymstoku z dnia 16 października 2012 r. w przedmiocie odmowy rozłożenia na raty zaległości w podatku od towarów i usług.

Ze stanu sprawy przedstawionego przez Sąd pierwszej instancji wynika, że skarżący zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. o rozłożenie na raty miesięczne, w kwocie nie większej niż 350 zł, wszystkich zaległości podatkowych, jakie posiada. Wniosek uzasadnił tym, że utrzymuje się z zarobków żony, pracuje dorywczo na budowie i wobec wyroków sądów powszechnych nakazujących spłatę długów osobom fizycznym i prawnym, pod groźbą umieszczenia w areszcie, nie jest w stanie spłacić zaległości podatkowych jednorazowo ani płacić większych rat. Skarżący podał także, że planuje wyjazdy za granicę w celach zarobkowych, aby móc spłacić swoje długi.

Naczelnik Urzędu Skarbowego decyzją z 13 lipca 2012 r. odmówił podatnikowi rozłożenia na raty wnioskowanych zaległości. Organ I instancji ustalił, że skarżący prowadzi gospodarstwo domowe wraz z żoną, posiada dwójkę dzieci uczęszczających do gimnazjum. Na dochody gospodarstwa składa się wynagrodzenie żony skarżącego z umowy o pracę w kwocie 1.200 zł, dochody skarżącego z pracy dorywczej kwocie 2.200 zł i dochód z pracy dorywczej za granicą żony skarżącego w wysokości 15.000 zł (za cztery miesiące). Ponadto, pomocy finansowej udzielają rodzice i najbliższa rodzina. Wydatki na utrzymanie określił na ok. 1.650 zł miesięcznie. Skarżący spłaca również raty kredytu konsumpcyjnego w wysokości 360 zł miesięcznie oraz zobowiązania (nie podał kwoty wydatkowanej na spłatę) wobec osób fizycznych i innych instytucji, wynikające z wyroków sądów powszechnych. Skarżący nie posiada majątku trwałego - mieszka w wynajętym mieszkaniu. Organ podkreślił również, iż skarżący nie wywiązał się z układu ratalnego, wynikającego z decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego z 8 lipca 2010 r., rozkładającej na 6 rat zaległości w podatku od towarów i usług wraz z odsetkami za zwłokę za miesiące od lutego do listopada 2008 r., marzec, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, październik i listopad 2009 r. W tych okolicznościach faktycznych organ I instancji uznał, że w sprawie nie zachodzą przesłanki do udzielenia wnioskowanej ulgi w postaci ważnego interesu strony lub interesu publicznego, o których mowa w art. 67a § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 749, dalej: O.p.).

Po rozpatrzeniu odwołania, Dyrektor Izby Skarbowej w Białymstoku, decyzją z 16 października 2012 r., utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.

W złożonej do Sądu skardze na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej, skarżący zarzucił, że organ odwoławczy dostatecznie nie sprawdził wszystkich przesłanek co do wniosku o rozłożenie na raty podatku VAT 7 wraz z odsetkami. Skarżący wniósł, aby to Sąd rozpatrzył jego sprawę rozłożenia zaległości podatkowej.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku oddalił skargę podatnika.

Sąd wyjaśnił, że w rozpatrywanej sprawie organy podatkowe obu instancji rozważały argumenty skarżącego w odniesieniu do przesłanek o jakich mowa w art. 67a § 1 pkt 2 O.p. tj.: "uzasadnionego ważnego interesu podatnika", jak też brały pod uwagę ewentualne zaistnienie przesłanki "interesu publicznego". Wskazuje na to zarówno sposób, jak też charakter prowadzenia postępowania wyjaśniającego w danej sprawie. Ocenił, iż błędne jest stanowisko skarżącego, jakoby organy podatkowe nie rozważyły jego sytuacji majątkowej i rodzinnej, w aspekcie możliwości rozłożenia na raty zaległości w podatku VAT. Wręcz przeciwnie, w ocenie Sądu, organy obu instancji poddały szczegółowej analizie sytuację rodzinną i majątkową skarżącego, czego dowodem jest szczegółowe uzasadnienie, przede wszystkim, decyzji organu I instancji. Potwierdzeniem powyższego jest to, że organy obu instancji uznały, iż w sprawie nie istnieje ważny interes podatnika, albowiem nie zaistniał żaden nadzwyczajny powód, czy okoliczność, uniemożliwiająca spłatę ciążących na podatniku zaległości podatkowych.

Wojewódzki Sąd zgodził się z organami podatkowymi obu instancji, iż wskazywana we wniosku sytuacja majątkowa i rodzinna skarżącego, nie mogła stanowić ważnego interesu podatnika, uzasadniającego rozłożenie zaległości podatkowych na raty. Sąd przyznał racje organom, iż brak stałych dochodów, a nawet dochody w wysokości deklarowanej przez skarżącego z pracy dorywczej (ok. 2.200 zł), nie mogą stanowić podstawy do przyznania ulgi podatkowej w postaci rozłożenia zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę (w łącznej kwocie ponad 140.000 zł) na raty.

Podatnik wniósł skargę kasacyjną na powyższy wyrok zaskarżając go w całości i wnosząc o jego uchylenie w całości, rozpoznanie skargi i zasądzenie od organu na rzecz pełnomocnika skarżącego, ustanowionego z urzędu adwokata kosztów postępowania według norm przepisanych – wynagrodzenia w postępowaniu kasacyjnym. Sądowi pierwszej instancji zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 67a § 1 pkt 2 O.p. polegającą na nie ważeniu skutków społecznych odmowy rozłożenia na raty zaległości w podatku od towarów i usług za niektóre miesiące 2007, 2008 i 2009 roku dla skarżącego oraz braku oceny konsekwencji i po stronie podatnika i jego rodziny, jakie przyniesie jednorazowa egzekucja zaległego świadczenia podatkowego. Błędna wykładnia cytowanego powyżej przepisu bez uwzględnienia ostatecznego interesu konkretnego podatnika, w ocenie autora skargi kasacyjnej, poprowadziła Sąd pierwszej instancji do nieuzasadnionego oddalenia skargi w przedmiocie odmowy rozłożenia na raty zaległości podatkowych.

Dyrektor Izby Skarbowej odpowiadając na skargę kasacyjną wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw i wobec tego podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm. – dalej zwanej "p.p.s.a.") Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc pod uwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania. Granice skargi kasacyjnej są wyznaczone przez podstawy i wnioski. Związanie podstawami skargi kasacyjnej polega na tym, że wskazanie przez stronę skarżącą naruszenia konkretnego przepisu prawa materialnego, czy też procesowego, określa zakres kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Innymi słowy, to sam autor skargi kasacyjnej wyznacza zakres kontroli instancyjnej, wskazując, które normy prawa zostały naruszone. Naczelny Sąd Administracyjny nie ma obowiązku ani prawa do domyślania się i uzupełniania argumentacji autora skargi kasacyjnej. Przytoczenie podstawy kasacyjnej oraz jej uzasadnienie musi więc być precyzyjne, gdyż z uwagi na związanie sądu kasacyjnego granicami skargi kasacyjnej - Sąd nie może bowiem zastępować strony i precyzować czy uzupełniać przytoczonych podstaw kasacyjnych, czy też ich uzasadnienia. Obowiązkiem kasatora jest sprecyzowanie zarzutów kasacyjnych, to jest wskazanie, które przepisy prawa materialnego i w jaki sposób zostały naruszone oraz które przepisy prawa procesowego zostały naruszone i jaki to naruszenie miało wpływ na wynik sprawy. Naczelny Sąd Administracyjny nie jest powołany do uzupełniania ani interpretowania niejasno sformułowanych zarzutów kasacyjnych (por. wyrok NSA z dnia 22 lutego 2012 r., II GSK 20/11, publ. LEX nr 1121149).

Zgodnie z art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć wyłącznie na naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (pkt 1) lub na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (pkt 2). Wskazanie i uzasadnienie podstaw kasacyjnych należy przy tym do koniecznych i istotnych wymogów skargi kasacyjnej (art. 176 p.p.s.a.). Przez przytoczenie podstaw kasacyjnych rozumieć należy przede wszystkim dokładne wskazanie podstawy kasacyjnej oraz określenie tych przepisów prawa, które - zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną - uległy naruszeniu przez sąd wydający zaskarżone orzeczenie i w jaki sposób. Z kolei uzasadnienie skargi kasacyjnej powinno zawierać rozwinięcie zarzutów kasacyjnych przez przedstawienie argumentacji na poparcie odmiennej wykładni przepisu niż zastosowana w zaskarżonym orzeczeniu lub uzasadnienie zarzutu "niewłaściwego zastosowania" przepisu, zaś w odniesieniu do uchybień przepisom procesowym – także wykazanie, że zarzucane uchybienie rzeczywiście mogło mieć wpływ na wynik sprawy.

W rozpoznawanej sprawie autor skargi kasacyjnej zarzucił Sądowi pierwszej instancji wyłącznie naruszenie prawa materialnego, a mianowicie błędną wykładnię art. 67a § 1 pkt 2 O.p. polegającą "na nie ważeniu skutków społecznych odmowy rozłożenia na raty zaległości w podatku". Odnosząc się do powyższego zarzutu należy wskazać, że stawiając zarzut błędnej wykładni prawa materialnego na kastorze ciąży obowiązek wyjaśnienia, na czym polega błędna wykładnia prawa. Jeżeli tego nie uczyni, to oznacza, że nie zostały dochowane wymagania wynikające z art. 176 p.p.s.a., a to z kolei nie pozwala Sądowi na merytoryczne odniesienie się do wspomnianego zarzutu naruszenia prawa.

Niezależnie od powyższego stwierdzenia należy wskazać, że autor skargi kasacyjnej w rzeczywistości zarzuca wadliwą ocenę stanu faktycznego zarówno przez organy podatkowe, jak też przez kontrolujący zaskarżoną decyzję - Sąd pierwszej instancji.

Wobec tego należy wyjaśnić, że w takiej sytuacji nie można formułować zarzutu błędnej wykładni przepisów prawa materialnego, tylko zwalczać błędne ustalenia lub błędną ocenę właściwymi zarzutami naruszenia prawa procesowego. Co więcej – naruszenia prawa materialnego nie może polegać na wadliwej (kwestionowanej przez stronę) ocenie lub ustaleniu stanu faktycznego.

Na marginesie należy podnieść, że decyzja o rozłożeniu na raty zapłaty zaległości podatkowej powinna przede wszystkim uwzględniać możliwości płatnicze podatnika, gdyż inaczej ulga taka będzie iluzoryczna i w sposób rzeczywisty niemożliwa do zrealizowania (problemy z płaceniem zaległości i bieżących podatków winne być przejściowe, spowodowane nieumyślnie, pod względem wypłacalności podatnik winien dobrze rokować na przyszłość).

Kierując się wspomnianymi wyżej względami, Naczelny Sąd Administracyjny, na mocy art. 184 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji. O kosztach orzeczono zgodnie z art. 204 pkt 1 cytowanej ustawy.