drukuj    zapisz    Powrót do listy

6116 Podatek od czynności cywilnoprawnych, opłata skarbowa oraz inne podatki i opłaty 6391 Skargi na uchwały rady gminy w przedmiocie ... (art. 100 i 101a ustawy o samorządzie gminnym), Inne, Rada Gminy, Stwierdzono nieważność uchwały w całości, III SA/Wa 2840/12 - Wyrok WSA w Warszawie z 2012-12-14, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

III SA/Wa 2840/12 - Wyrok WSA w Warszawie

Data orzeczenia
2012-12-14 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2012-09-25
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Sędziowie
Beata Sobocha
Marek Kraus /przewodniczący/
Patrycja Joanna Suwaj /sprawozdawca/
Symbol z opisem
6116 Podatek od czynności cywilnoprawnych, opłata skarbowa oraz inne podatki i opłaty
6391 Skargi na uchwały rady gminy w przedmiocie ... (art. 100 i 101a ustawy o samorządzie gminnym)
Hasła tematyczne
Inne
Skarżony organ
Rada Gminy
Treść wyniku
Stwierdzono nieważność uchwały w całości
Powołane przepisy
Dz.U. 2008 nr 7 poz 39 art. 5
Ustawa z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze - tekst jednolity
Dz.U. 2001 nr 142 poz 1591 art. 91 ust. 1
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym - t. jedn.
Dz.U. 2010 nr 95 poz 613 art. 20a ust. 1, art. 5
Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych - tekst jednolity.
Dz.U. 2011 nr 197 poz 1172 art. 4 i art. 5
Ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych - tekst jednolity.
Dz.U. 2012 poz 270 art. 134 par. 1, art. 147 par. 1, art. 152
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jednolity.
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marek Kraus, Sędziowie Sędzia WSA Beata Sobocha, Sędzia WSA Patrycja Joanna Suwaj (sprawozdawca), Protokolant Karol Kodym, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 grudnia 2012 r. sprawy ze skargi Prokuratora Okręgowego w O. na uchwałę Rady Gminy R. z dnia [...] grudnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie określenia wysokości stawek podatku od środków transportowych na terenie Gminy R. oraz wprowadzenia zwolnień w tym podatku. 1) stwierdza nieważność uchwały Rady Gminy R. z dnia [...] grudnia 2011 r. nr [...] 2) określa, że uchwała, której stwierdzono nieważność nie może być wykonana w całości.

Uzasadnienie

1. W dniu [...] grudnia 2011 r. Rada Gminy R., na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 8 ustawy z dnia 8 marca 1090 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), art. 10 ust 1 i art. 12 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2010 r., Nr 95, poz.613 ze zm.)– dalej "u.p.o.l.", podjęła uchwałę Nr [...] z dnia [...] grudnia 2011 r. w sprawie określenia wysokości stawek podatku od środków transportowych na terenie Gminy R. oraz wprowadzenia zwolnień w tym podatku.

Przedmiotową uchwałą w § 1 pkt 2, 4, 6 i 7 zmieniono stawki podatku od środków transportowych. Wysokość stawek dla niektórych kategorii pojazdów wskazanych w załącznikach nr 1, 2 i 3 uchwały została podniesiona. W § 4 wskazanej uchwały przyjęto, że traci moc uchwała nr [...] Rady Gminy R. z dnia [...] listopada 2009 r. w sprawie określenia wysokości stawek podatku od środków transportowych na terenie Gminy R. oraz wprowadzenia zwolnień w tym podatku [...].W §5 przyjęto natomiast, że uchwała nr [...] z dnia 16 grudnia 2011 r. wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. i podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa M.

2. Publikacja uchwały Rady Gminy R. nr [...] z dnia [...] grudnia 2011 r. w Dzienniku Urzędowym Województwa M. nastąpiła w dniu [...] marca 2012 r. pod pozycją [...].

3. Prokurator Okręgowy w O. pismem z dnia [...] marca 2012 r. wezwał Radę Gminy R. do usunięcia stanu niezgodnego z prawem poprzez uchylenie §5 uchwały Rady Gminy R. nr [...] z dnia [...] grudnia 2011 r. Prokurator Okręgowy w O. stanął na stanowisku, że uchylenie jedynie §5 tej uchwały nie burzy spójności całego aktu prawnego oraz pozwala na funkcjonowanie pozostałych zapisów uchwały, bowiem w miejsce zakwestionowanej regulacji wchodzą postanowienia przywołanej ustawy z dnia 20 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Na potwierdzenie swojego stanowiska powołał się na wyrok WSA w Poznaniu z dnia 31 marca 2005r.,sygn. akt IV SA/Po 104/05 oraz wyrok NSA z dnia 22 listopada 2005r., sygn. akt I OSK 971/05.

4. Uchwałą Nr [...] z dnia [...] kwietnia 2012r. w sprawie zmiany uchwały nr [...] Rada Gminy R. uchyliła §5 uchwały Nr [...] z dnia [...] grudnia 2011 r.

5. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w W. uchwałą nr [...] z dnia [...] maja 2012 r. stwierdziło nieważność ww. uchwały [...] Rady Gminy R. z dnia [...] kwietnia 2012 r.

W uzasadnieniu uchwały Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w W. wskazało, że przyczyną uchylenia uchwały Rady Gminy R. było naruszenie spójności wskazanego wyżej aktu prawa miejscowego.

6. Rada Gminy nie podjęła uchwały o wniesieniu skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i nie skorzystała z uprawnienia do złożenia skargi na ww. uchwałę Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w W. (pismo Przewodniczącego Rady Gminy R. z dnia [...] lipca 2012 r.).

7. Na ww. uchwałę Rady Gminy R. Nr [...] z dnia [...] grudnia 2011 r. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniósł Prokurator Okręgowy w O., domagając się stwierdzenia jej nieważności. Zaskarżonej uchwale zarzucił rażące naruszenie art. 2, art. 7, art. 88 ust 1 i 2 Konstytucji RP oraz art. 42 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, a także art. 2, art. 4 ust 1, art. 5, art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U z 2011r., Nr 197, poz. 1172 ze zm.) i art. 10 ust. 1 u.p.o.l. przez przyjęcie, że uchwała wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2012 r., podczas gdy została opublikowana w dzienniku urzędowym w dniu 7 marca 2012 r. i przy zachowaniu ustawowego vacatio legis mogła obowiązywać nie wcześniej niż po upływie 14 dni od daty jej ogłoszenia.

Skarżący podniósł, iż niespełnienie wymagań formalnych uchwały, stanowiącej akt prawa miejscowego, w zakresie należytej publikacji jest istotnym naruszeniem prawa. Prawidłowe ogłoszenie aktu prawa miejscowego ma bowiem kluczowe znaczenie dla jego obowiązywania, gdyż jest warunkiem jego wejścia w życie.

Mając na uwadze treść art. 88 ust 1 i 2 Konstytucji RP, art. 42 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym i art. 4 ust 1 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, uprawnione jest zdaniem Skarżącego stanowisko, że uchwała Rady Gminy R. Nr [...] z dnia [...] grudnia 2011 r. wchodzi w życie nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia. Zatem § 5 przedmiotowej uchwały, w myśl którego weszła ona życie w dniu 1 stycznia 2012 r., nie może rodzić skutków prawnych w nim przewidzianych w roku podatkowym 2012, gdyż stoi to w sprzeczności z przepisami wyższej rangi. W świetle bowiem art. 10 ust 1 u.p.o.l. przedmiotowy podatek należy do podatków wymierzanych w skali roku. Zatem akt prawa miejscowego, regulujący wysokość takiego podatku winien wejść w życie przed rokiem podatkowym, w którym ma obowiązywać. Skarżący uznał, iż zaskarżona uchwała narusza również sformułowaną w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego zasadę tworzenia prawa, statuującą zakaz dokonywania zmian podatków wymierzanych w skali roku w trakcie roku podatkowego.

W ocenie Prokuratora Okręgowego w O. przedmiotowa uchwała w § 5 pozostaje zatem w jawnej sprzeczności z art. 88 ust 1 i 2 Konstytucji RP, art. 42 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym i art. 2, art. 4 ust 1, art. 5, art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych oraz art. 10 ust. 1 u.p.o.l. Stanowi bowiem, że przepisy całego aktu prawnego obowiązują od dnia 1 stycznia 2012 r. mimo, że zostały opublikowane znacznie później, bo w dniu [...] marca 2012 r.

Zdaniem Prokuratora Okręgowego w O. zaskarżona uchwała narusza również konstytucyjną zasadę demokratycznego państwa prawnego oraz konstytucyjną zasadę zaufania obywateli do państwa.

Skarżący wskazał, iż brak poszanowania wskazanych wyżej zasad przez władzę publiczną spowodował, że na skutek opieszałości organów Gminy R. na obywateli zostały nałożone wyższe ciężary podatkowe lub zmienione kryteria zwolnień od podatku od nieruchomości - wbrew przepisom Konstytucji i obowiązujących ustaw.

8. W odpowiedzi na skargę Rada Gminy R. wniosła o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

9. Zgodnie art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości między innymi poprzez kontrolę działalności administracji publicznej. Zakres kontroli administracji publicznej obejmuje także orzekanie w sprawach skarg na akty prawa miejscowego oraz inne akty organów jednostek samorządu terytorialnego (art. 3 § 1 w związku z § 2 pkt 5 oraz pkt 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. 2012 r., Nr 270 – dalej jako: p.p.s.a.).

Zgodnie z przyjmowaną dla sądownictwa administracyjnego zasadą legalności kontrola taka sprawowana jest pod względem zgodności z prawem (art. 1 § 2 p.p.s.a.). Dokonywana jest ona przez sąd według stanu fatycznego i prawnego istniejącego w dacie podejmowania zaskarżanego aktu.

10. Kompetencja prokuratora do wniesienia skargi opiera się na art. 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz.U. 2008 r. Nr 7, poz. 39 ze zm.), który stanowi, że jeżeli uchwała organu samorządu terytorialnego albo rozporządzenie wojewody są niezgodne z prawem, prokurator zwraca się do organu, który je wydał, o ich zmianę lub uchylenie albo kieruje wniosek o ich uchylenie do właściwego organu nadzoru; w wypadku uchwały organu samorządu terytorialnego prokurator może także wystąpić o stwierdzenie jej nieważności do sądu administracyjnego.

Należy mieć na uwadze, że uchwała będąca przedmiotem skargi pozostaje w obrocie, wywołując skutki prawne. Zaskarżenie uchwały Rady Gminy przez Prokuratora ma na celu stwierdzenie jej nieważności, a więc wyeliminowanie z obrotu ze skutkiem ex tunc (wstecznym).

11. Podstawy stwierdzenia nieważności uchwały lub aktu organu gminy wyznaczają przepisy ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z art. 91 ust. 1 zdanie 1 tej ustawy, uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne. W orzecznictwie sądów administracyjnych i doktrynie utrwalony jest pogląd, iż tylko istotne naruszenie prawa stanowi podstawę do stwierdzenia nieważności uchwały (aktu) organu gminy. Za "istotne" naruszenie prawa uznaje się uchybienie, prowadzące do skutków, które nie mogą być tolerowane w demokratycznym państwie prawa. Do nich zalicza się między innymi naruszenie przepisów prawa ustrojowego oraz prawa materialnego, a także przepisów regulujących procedury podejmowania uchwał (por. M. Stahl, Z. Kmieciak, Akty nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego w świetle orzecznictwa NSA i poglądów doktryny, Samorząd Terytorialny 2001, z. 1-2, s. 101-102; por. także wyrok WSA w Poznaniu z dnia 24 października 2012, sygn. IV SA/Po 944/12).

12. Jak wynika ze stanu faktycznego, uchwała o stosowaniu nowych wyższych stawek podatku od środków transportowych od 1 stycznia 2012r. została uchwalona w dniu [...] grudnia 2011 r., zaś opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa M. w dniu [...] marca 2012 r.

Zgodnie z treścią § 5 tej Uchwały wchodzi ona w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. i podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa M.

W ocenie Sądu zatem - niewątpliwie - skutki finansowe dla podatników zostały wprowadzone z datą wcześniejszą niż ogłoszenie aktu normatywnego.

Warto w tym miejscu odnotować, że ani sama Uchwała ani też odpowiedź na skargę nie wyjaśniają przyjęcia takiego rozwiązania w zakresie ogłoszenia i daty wejścia w życie.

W odpowiedzi na skargę Rada Gminy wskazuje jedynie, iż "uchwała została zamieszczona w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronie internetowej urzędu w dniu [...] grudnia 2011 r. a także, że na sesji Rady odbytej w dniu [...] grudnia 2011 r. obecni byli wszyscy radni i sołtysi, stąd wszyscy mieli świadomość zmian wprowadzonych do uchwały w sprawie stawek podatku od środków transportowych".

W odpowiedzi na skargę, Organ gminy powołuje się także na pogląd wyrażony w doktrynie, że podjęcie przez organy gminy uchwały w sprawie stawek podatkowych jest "uchwaleniem stawek" o którym mowa w art. 20a u.p.o.l. oraz że taka interpretacja znajduje się w wyrokach WSA Białymstoku z dnia 6 września 2007r. (sygn. I SA/Bk 360/07 oraz I SA/Bk 358/07).

Należy zatem rozumieć, że zdaniem Organu gminy podstawą przyjętego rozwiązania jest założenie, że u.p.o.l. ma inne, swoiste rozwiązania prawne odnośnie wprowadzania w życie nowych stawek podatkowych określonych tą ustawą i nie obowiązują w stosunku do niej ustawowe rozwiązania zawarte w Konstytucji (art. 88 ust. 1) i ustawie o ogłaszaniu aktów normatywnych (art. 4).

Zgodnie z art. 20a ust.1 u.p.o.l. w przypadku nieuchwalenia stawek podatków lub opłat lokalnych, o których mowa w art. 5 ust. 1, art. 10 ust. 1 oraz art. 19 pkt 1 lit. a-d, stosuje się stawki obowiązujące w roku poprzedzającym rok podatkowy.

Istota problemu polega na rozumieniu użytego zwrotu "nieuchwalenia stawek" ale w sensie pozytywnym, a więc kiedy dochodzi do uchwalenia stawek, czy w momencie podjęcia uchwały, czy dopiero w chwili jej prawidłowego ogłoszenia.

Przepis art. 5 u.p.o.l., który stanowi podstawę prawną podjęcia przez radę gminy uchwały w sprawie stawek podatkowych nie zawiera wskazań, kiedy taką uchwałę należy podjąć. Stanowi natomiast o skutkach braku podjęcia takiej uchwały do końca roku poprzedzającego rok podatkowy. Nie definiuje znaczenia zwrotu "podjęcie uchwały". Należy zwrócić uwagę, że zobowiązanie w podatku od środków transportowych jest zobowiązaniem rocznym, a więc stawki określone w uchwale odnoszą się do całego okresu, w którym na podatniku ciąży wynikający z ustawy obowiązek podatkowy (por. także wyrok WSA w Kielcach z dnia 19 kwietnia 2012 r., sygn. I SA/Ke 109/12).

Nie budzi wątpliwości, że w procesie wykładni obowiązujących przepisów prawa, ustalony sens normy prawnej nie może być sprzeczny z konstytucyjnym porządkiem prawnym. Zgodnie z art. 2 Konstytucji RP,"Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej"; z kolei norma zawarta w art. 7 wskazuje, że "organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa", zaś w art. 88 ust. 1, że "warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie". Nie można zatem w sytuacjach rozstrzygania zagadnień budzących wątpliwości prawne tych fundamentalnych dla naszego porządku prawnego zasad pomijać.

W ocenie Sądu Organ gminy pominął w swoich rozważaniach, iż zgodnie z art. 88 ust. 1 Konstytucji warunkiem wejścia w życie aktów prawnych tam wymienionych jest ich ogłoszenie, stąd też warunkiem wejścia w życie aktu normatywnego jest nie tylko jego przyjęcie przez posiadający stosowną kompetencję organ, w przewidzianym prawem trybie i formie ale także ogłoszenie tego aktu prawnego.

Na poziomie ustawowym problem ten został uregulowany w art. 4 i 5 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Ustawa ta jest rozwinięciem przepisów konstytucyjnych. Z tych aktów prawnych wynika kiedy akty normatywne są ogłoszone i kiedy wchodzą w życie. Opierając się na tych regulacjach prawnych, w ocenie Sądu rację ma Skarżący, iż podjęcie uchwały, o której mowa w art. 20a ust. 1 u.p.o.l. obejmuje zarówno sam fakt jej głosowania przez radę (podjęcie) jak i jej należytą publikację (ogłoszenie). Dopiero spełnienie obu tych warunków stanowi, że dany akt normatywny wszedł do porządku i obrotu prawnego.

Takie stanowisko zawarte jest także w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 marca 1995 r. w sprawie K 1/95 (OTK 1995/1/7). Orzeczenie to podjęte zostało na tle badanych przez sąd konstytucyjny regulacji podatku dochodowego od osób fizycznych, nie mniej jednak Trybunał Konstytucyjny przyjął, że rozważania te są aktualne dla podatków pobieranych w skali roku podatkowego (kalendarzowego). Trybunał wskazał m. in. na wymogi pewności prawa i zaufania obywateli do państwa. Stwierdził, że gwarancje prawne ochrony interesu jednostki mają w prawie podatkowym duże znaczenie i to zarówno w płaszczyźnie materialnoprawnej i proceduralnej. Chodzi tu o możliwość rozporządzania przez obywateli swoimi interesami przy uwzględnieniu obowiązku podatkowego jeszcze przed rozpoczęciem roku podatkowego. Stawarza to wymóg takiego sposobu wprowadzania regulacji prawnych, aby ustawodawstwo dotyczące podatków płaconych w skali rocznej znane było podatnikom ze stosownym wyprzedzeniem czasowym przed początkiem roku podatkowego, a tym bardziej, aby nie było wprowadzane z mocą wsteczną.

Obowiązek i możliwość zapoznania się z obowiązującym prawem może zostać zrealizowany przez podatnika tylko wówczas, gdy prawo to zostanie w sposób należyty opublikowane.

Odnosząc się do odpowiedzi organu w tym zakresie, bez znaczenia dla prawidłowości publikacji uchwały pozostaje okoliczność, iż "uchwała została zamieszczona w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronie internetowej urzędu w dniu [...] grudnia 2011 r." a także, że na "sesji Rady odbytej w dniu [...] grudnia 2011 r. obecni byli wszyscy radni i sołtysi, stąd wszyscy mieli świadomość zmian wprowadzonych do uchwały".

W ocenie Sądu Organ gminy podnosząc taki argument i wywodząc skutki prawne obciążające obywateli z samego faktu zamieszczenia Uchwały w BIP czy na stronie internetowej urzędu czy też z obecności na sesji rady radnych i sołtysów, wykazuje istotne braki w znajomości prawa, jego poszanowaniu i podważa autorytet instytucji organu administracji publicznej. Stąd nietrudno wyprowadzić wniosek, że takie działanie Rady Gminy nie podnosi w konsekwencji zaufania obywateli do państwa, samorządu terytorialnego i jego organów a także stanowionego przez nie prawa, a wręcz przeciwnie - osłabia.

13. Przypomnieć należy, że w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego klauzula demokratycznego państwa prawa traktowana jest jako zbiorczy wyraz szeregu zasad i reguł o bardziej szczegółowym charakterze, które nie są wprawdzie wyraźnie zawarte w ustawie zasadniczej, ale z niej wynikają w sposób pośredni.

W orzecznictwie ugruntowało się stanowisko, że nieodzownym elementem tej metaklauzuli systemowej są zasady stanowienia prawa, określane jako zasady przyzwoitej legislacji (por. uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 marca 2001 r., sygn. OPS 14/00). W ramach tej zasady ogólnej, Trybunał Konstytucyjny sformułował m.in. szereg konkretnych zasad stanowienia prawa, które muszą być przestrzegane w demokratycznym państwie prawa, takich jak: zakaz stosowania prawa wstecz, nakaz zachowania odpowiedniego vacatio legis, zasadę ochrony praw nabytych, zasadę proporcjonalności oraz zasadę określoności prawa.

Zakaz działania prawa wstecz stanowi jeden z elementów zasady demokratycznego państwa prawa wyrażonego w art. 2 Konstytucji RP.

Zasada ta zakazuje stanowienia norm prawnych znajdujących zastosowanie do stosunków prawnych i sytuacji, które istniały przed wejściem w życie tych norm. Zasada niedziałania prawa wstecz nie ma charakteru absolutnego i dopuszczalne są od niej wyjątki jednak, trzeba mieć na uwadze, że zakaz ten odnosi się bezwzględnie do takich wypadków, w których nowy akt normatywny, miałaby pogorszyć dotychczasową, korzystniejszą dla adresata normy sytuację.

W doktrynie i orzecznictwie wyrażany jest pogląd, iż sprzeczne z tą zasadą jest w szczególności nakładanie na podmiot nieistniejącego dotychczas po jego stronie obowiązku, jak też pozbawianie go dotychczasowych uprawnień z mocą wsteczną. Zasada zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez niego prawa wymaga bowiem, by mocy wstecznej nie nadawać przepisom, które regulują prawa i obowiązki podmiotów i pogarszają ich sytuację prawną. Podsumowując, jeżeli akt prawny pogarsza dotychczasową pozycję prawną podmiotu jest to dostateczna podstawa do wykluczenia wstecznego działania takiej normy. W razie wątpliwości – w imię ochrony praw nabytych jednostki - należy opowiedzieć się za zasadą stosowania przepisów poprzednich (por. wyrok WSA w Krakowie z dnia 8 maja 2012 r., sygn. I SA/Kr 2045/11).

W wielu orzeczeniach Trybunał Konstytucyjny podkreślał, że zakaz ten nie ma charakteru bezwzględnego, absolutnego i w sytuacjach nadzwyczajnych ustawodawca może od niego odstąpić (zob. np. wyrok TK z dnia 24 października 2000 r., K 12/00, OTK 2000, nr 7, poz. 255). W szczególności w wyroku z dnia 25 września 2000 r. Trybunał uznał, że działanie prawa wstecz nie oznacza naruszenia art. 2 Konstytucji, o ile tak wprowadzone przepisy polepszają sytuację prawną niektórych adresatów danej normy prawnej i zarazem nie pogarszają sytuacji prawnej pozostałych jej adresatów (sygn. akt K 26/99, OTK 2000, nr 6, poz. 186).

Ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, przewiduje wyjątki od zakazu retroakcji. Norma zawarta w art. 5 przewiduje możliwość nadania aktowi normatywnemu mocy wstecznej, jeżeli zasady demokratycznego państwa prawa nie stoją temu na przeszkodzie. Należy zauważyć, że skoro art. 5 powołanej ustawy dopuszcza nadanie aktowi normatywnemu "mocy wstecznej", ale tylko "jeżeli zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie" to obowiązkiem organów w przypadku korzystania z tej instytucji prawnej jest podanie faktycznego i prawnego uzasadnienia, że pomimo działania wstecz aktu normatywnego będzie on realizował zasady demokratycznego państwa prawa.

Zdaniem Sądu z ostrożnością należy podchodzić do stanowiska doktryny i niektórych orzeczeń, że co do zasady, należy wykluczyć możliwość zastosowania tej normy (mocy wstecznej) do nakładania obowiązków. Sąd podziela pogląd wyrażony w wyroku WSA w Kielcach z dnia 19 kwietnia 2012 r., (sygn. I SA/Ke 109/12), zgodnie z którym: "Życie społeczne jest złożone, często wymaga wyważenia obowiązków i uprawnień jednostek i zbiorowości. Poza tym obowiązki z jednej strony rodzą z reguły uprawnienia z drugiej strony. Dopiero konkretna sprawa daje możliwość rozstrzygnięcia, wyważenia czy ‘zasady państwa demokratycznego stoją temu na przeszkodzie’."

W niniejszej sprawie Sąd miał na uwadze doniosłość swojego rozstrzygnięcia w zakresie skutków dla mieszkańców i prawidłowości funkcjonowania gminy. Niemniej jednak Organ gminy nie podjął żadnej próby prawnego i faktycznego uzasadnienia ewentualnego zastosowania rozwiązania z art. 5 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Nie uzasadnił konieczności zastosowania wstecznego działania skutków zaskarżonej uchwały przy wejściu jej w życie.

Natomiast zaprezentowane stanowisko organu w tym przedmiocie, oparte o orzeczenia WSA w Białymstoku nie znajduje podstawy w konfrontacji z treścią Konstytucji i art. 4 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych oraz wyżej przedstawionym stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego, zawartym w orzeczeniu z dnia 15 marca 1995r.

Z treści art. 20a ust. 1 u.p.o.l. należy zatem wywieść, że w kolejnym roku podatkowym mogą obowiązywać nowe stawki, o ile w roku poprzedzającym zostanie podjęta uchwała, w znaczeniu obejmującym również jej prawidłową publikację. W innym przypadku obowiązują stawki dotychczasowe, a więc z roku poprzedzającego nowy rok podatkowy.

15. W świetle powyższych uwag Sąd stwierdza, że naruszenie w zaskarżonej uchwale zasad prawidłowej legislacji, zakazu niedziałania prawa wstecz, zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez niego prawa, przy jednoczesnym pogorszeniu sytuacji podatników z uwagi na podwyższenie stawek w podatku od środków transportowych, bez stosownego uzasadnienia, stanowi istotne naruszenie prawa.

16. W podsumowaniu stwierdzić należy, że zgodnie z obowiązującym porządkiem prawnym i rocznym charakterem podatku od środków transportowych, uchwała Rady mająca obejmować rok 2012 została wprawdzie podjęta przed końcem roku podatkowego 2011, ale sposób jej ogłoszenia i retroaktywny moment wejścia jej w życie bez uwzględnienia vacatio legis w istocie przeczy regułom prawidłowej legislacji i narusza obowiązujące prawo w sposób istotny.

17. Zakres derogacji przyjęto zgodnie z wnioskiem skargi, mając na względzie, iż przedmiotowa uchwała jako akt prawa miejscowego winna spełniać podstawowe kryteria zastosowania normatywnego. Realizacja zasady legalności, w pryzmacie środków kontroli sądowej z art. 134 § 1 w zw. z art. 147 § 1 p.p.s.a., wymagała zatem wyeliminowania z obrotu całego zaskarżonego aktu.

O pkt 2 wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 152 p.p.s.a.



Powered by SoftProdukt