Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Wiesława Batorowicz Sędziowie Sędzia WSA Barbara Drzazga Sędzia WSA Danuta Rzyminiak – Owczarczak (spr.) Protokolant ref. stażysta Edyta Rurarz - Kwietniewska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 kwietnia 2016 r. sprawy ze skargi P. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia (...) Nr (...) w przedmiocie dofinansowania kosztów kształcenia młodocianego pracownika I. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzająca ją decyzję Wójta Gminy S. z dnia (...) Nr (...), znak (...), II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz skarżącego kwotę (...) zł tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Decyzją z dnia (...) listopada 2015 r., nr (...), Wójt Gminy S., działając na podstawie art. 70b ust. 1 ustawy z dnia 07 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.), § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 267 ze zm., dalej jako "K.p.a.") orzekł o odmowie przyznania P. K., reprezentującemu Zakład "A" M. K., przy ul. (...), (...), dofinansowania kosztów kształcenia młodocianego pracownika.

W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia wyjaśniono, że zgodnie z art. 70b ustawy o systemie oświaty dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianego pracownika przyznaje się na wniosek pracodawcy. Młodociany pracownik A. P. ukończyła naukę zawodu i zdała pozytywnie egzamin czeladniczy w dniu (...) października 2015 r. Wniosek został złożony przez syna M. K. – P. K.. M. K., występując jako pracodawca, podpisała umowę z młodocianym pracownikiem A. P. w dniu (...) września 2012 r. Młodociany pracownik pracował u pracodawcy do dnia (...) grudnia 2013 r, tj. pełne (...) miesięcy. Następnie umowa została rozwiązana z przyczyny śmierci pracodawcy w dniu (...) stycznia 2014 r., a zakład "A" M. K. w dniu (...) lutego 2014 r. został wykreślony z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej jako: "CEIDG").

Następnie organ zwrócił uwagę, że złożony przez syna M. K. wniosek nie posiada pieczęci pracodawcy, podpisu pracodawcy, a także zawiera formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis odnoszący się do przedsiębiorstwa, które nie widnieje w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Nie ma zatem prawnych podstaw do zwrotu kosztów kształcenia młodocianego pracownika w sytuacji kiedy pracodawca zmarł, a zakład nie istnieje. Wobec powyższych okoliczności organ I instancji uznał, że synowi pracodawcy nie przysługuje dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianego pracownika.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł P. K., wskazując, że jest ona nieprawidłowa. Jak podniesiono, umowa z pracownikiem młodocianym została rozwiązana z powodu śmierci pracodawcy w dniu (...) stycznia 2014 r., z tego też powodu w dniu (...) lutego 2014 r. zakład "A" M. K. został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej. Wniosek o dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianego pracownika został złożony przez spadkobiercę pracodawcy i przez niego został podpisany, dlatego też nie został podpisany przez pracodawcę i nie posiada pieczęci pracodawcy. Z uwagi na śmierć pracodawcy (osoby fizycznej) brak podpisu tej osoby jest oczywisty i nie może zostać usunięty. Z kolej brak pieczęci wynika z faktu, że w związku ze śmiercią osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą konieczne jest wykreślenie podmiotu z CEIDG. Sam wniosek został złożony w terminie przez spadkobiercę i jednocześnie pełnomocnika przedsiębiorcy i w związku z tym powinien zostać rozpatrzony pozytywnie. Brak jest podstaw do przyjęcia, iż przedmiotowe dofinansowanie nie może zostać wypłacone spadkobiercy.

Odwołujący podniósł, iż z aktu poświadczenia dziedziczenia Repertorium A nr (...) z dnia (...) kwietnia 2014 r. wynika, iż spadek po zmarłej M. K. dziedziczą z ustawy syn P. K. oraz syn P. K., po 1/2 części każdy z nich. Jednocześnie z oświadczenia woli spadkobierców z dnia (...) października 2015 r. wynika, iż spadkobiercy zgodnie ustalili podział przypadającego na rzecz spadkodawcy dofinansowania za wyszkolenie młodocianego pracownika A. P. w ten sposób, iż skarżący P. K. otrzymuje 100% tej należności. Tym samym odwołujący jest jedynym spadkobiercą w zakresie powyższej należności. Wobec powyższego dofinansowanie, którego dotyczy niniejsza decyzja, wchodzi w skład masy spadkowej, a wniosek został podpisany przez spadkobiercę.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia (...) stycznia 2016 r., nr (...), działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K,p.a. utrzymało w mocy decyzję Wójta Gminy S. z dnia (...) listopada 2015 r.

Zdaniem organu odwoławczego, zgodnie z art. 70b ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie oświaty pracodawcom, którzy zawarli z młodocianymi pracownikami umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, przysługuje dofinansowanie kosztów kształcenia, jeżeli posiada kwalifikacje wymagane do prowadzenia przygotowania zawodowego młodocianych. Równocześnie zgodnie z art. 70b ust. 7 tejże ustawy, dofinansowanie jest przyznawane na wniosek pracodawcy złożony w terminie trzech miesięcy od ukończenia przez młodocianego pracownika nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy. Pracodawca M. K. podpisała w dniu (...) września 2012 r. umowę o pracę z młodocianą A. P. Umowa została rozwiązana z młodocianą w dniu (...) stycznia 2014 r. z powodu śmierci pracodawcy M. K. Natomiast w dniu (...) lutego 2014 r. Zakład "A" został wykreślony z CEIDG.

P. K. po otrzymaniu informacji o zdanym w dniu (...) października 2015 r. egzaminie przez młodocianą A. P., w terminie ustawowym, złożył wniosek o przyznaniu dofinansowania z tytułu kształcenia młodocianej w Zakładzie jego matki M. K. "A". Zdaniem wnioskującego dofinansowanie przedmiotowe należy się jemu, jako jedynemu spadkobiercy, ponieważ wchodzi w skład masy spadkowej. Organ odwoławczy podkreślił jednak, że wniosek złożony został gdy Zakład już nie istniał (został wykreślony z Ewidencji Działalności Gospodarczej w dniu (...) lutego 2014 r.), nie posiadał pieczęci i podpisu przedsiębiorcy (pracodawcy). W tej sytuacji nie ma podstaw prawnych do zwrotu kosztów kształcenia młodocianego pracownika, gdyż pracodawca zmarł, a zakład nie istnieje. Równocześnie podkreślono, że pracodawca nie nabyła prawa do zwrotu kosztów kształcenia młodocianej. Przed jej śmiercią organ nie wydał decyzji w sprawie.

Skargę na powyższe rozstrzygnięcie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wniósł P. K., wnosząc o jej uchylenie. Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie art. 70b ustawy o systemie oświaty, zgodnie z którym ustawodawca wskazuje trzy przesłanki, które muszą być łącznie spełnione, by można było przyznać dofinansowanie na rzecz pracodawcy: zawarcie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, posiadanie przez pracodawcę lub osobę zatrudnioną u pracodawcy kwalifikacji wymaganych do prowadzenia przygotowania zawodowego młodocianych oraz ukończenia przez młodocianego pracownika nauki zawodu lub przyuczenia zawodowego i zdanie egzaminu zgodnie z odrębnymi przepisami.

Jednocześnie w art. 70b ust. 5 ustawy przewidziano możliwość uzyskania dofinansowania również w przypadku rozwiązania umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. Przepis ten pozwala na przyznanie proporcjonalnego podziału kwoty dofinansowania pomiędzy pracodawców w sytuacji, gdy umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego została rozwiązana z przyczyn niezależnych od pracodawcy, a młodociany pracownik podjął naukę zawodu na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego u innego pracodawcy. Wówczas podział kwoty dofinansowania następuje proporcjonalnie do liczby miesięcy przeprowadzonej przez pracodawców nauki zawodu. Przez "przyczyny niezależne od pracodawcy" należy rozumieć np. zmiany organizacyjne lub likwidację działalności, skutkujące niemożliwością dalszego zatrudniania młodocianego. Żaden z przepisów ustawy o systemie o światy nie stanowi o utracie przez pracodawcę prawa do uzyskania dofinansowania kosztów kształcenia młodocianego pracownika w przypadku likwidacji prowadzenia działalności gospodarczej. Utratę prawa do otrzymania dofinansowania przewiduje jedynie art. 70b ust. 5 ustawy o systemie oświaty w sytuacji, gdy stosunek prawny łączący pracodawcę i młodocianego pracownika ustał wskutek rozwiązania umowy o pracę z winy pracodawcy. Wyłącznie takie rozwiązanie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego nakłada na organ obowiązek wydania decyzji o odmowie przyznania dofinansowania.

Tym samym zaprzestanie prowadzenia działalności, w ramach której zatrudniany był młodociany pracownik na podstawie umowy o pracę, przed złożeniem wniosku o dofinansowanie, nie stanowi przesłanki pozwalającej na odmowę przyznania dofinansowania. Istotna jest bowiem okoliczność, że w toku kształcenia młodocianego pracownika pracodawca spełniał wszystkie wymienione wyżej ustawowe przesłanki warunkujące uzyskanie dofinansowania kosztów kształcenia.

Zdaniem skarżącego należało również zauważyć, że zgodnie z art. 70b ust. 7 ustawy o systemie oświaty, nabycie uprawnienia do uzyskania dofinansowania może nastąpić dopiero z chwilą złożenia wniosku przez uprawniony pomiot. Pomimo dodania do art. 70b ust. 11 ustawy o systemie oświaty nie uległa zmianie treść art. 70b ust. 5 tego przepisu. W przypadku, gdy uczeń pobiera naukę u kilku różnych pracodawców, przysługująca kwota dofinansowania nadal dzieli się między wszystkich pracodawców, proporcjonalnie do liczby miesięcy prowadzonej przez nich nauki młodocianego. Ważne jest, aby w okresie szkolenia pracodawcy spełniali oni warunki do otrzymania dofinansowania. Jeżeli zatem w momencie zawarcia umowy oraz w całym okresie kształcenia młodocianego pracodawca spełniał warunki do otrzymania dofinansowania i dopiero po zakończeniu u niego nauki przez młodocianego zlikwidował działalność gospodarczą, nie istnieją podstawy do odmowy przyznania mu dofinansowania. W przeciwnym wypadku pracodawcy ci pozbawieni byliby w ogóle możliwości otrzymania dofinansowania. Taka zaś sytuacja pozostawałaby w sprzeczności z celem regulacji zawartej w art. 70b ust. 1 ustawy o systemie oświaty, jakim jest zrekompensowanie kosztów dokształcania zawodowego młodocianego pracownika, a więc zrekompensowanie kosztów poniesionych na skutek przejęcia przez pracodawcę obowiązku ciążącego co do zasady na państwie.

Wniosek o dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianego pracownika został złożony przez spadkobiercę pracodawcy i przez niego został podpisany. Z tego też powodu nie został podpisany przez pracodawcę i nie posiada pieczęci pracodawcy. W świetle śmierci pracodawcy (osoby fizycznej) brak podpisu tej osoby jest oczywisty i nie może zostać usunięty. Z kolej brak pieczęci wynika z faktu, że w; związku ze śmiercią osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą konieczne jest wykreślenie podmiotu z CEIDG.

Następnie skarżący wskazał, że ustawodawca nie wymaga, by wnioskodawca ubiegający się o dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianego pracownika, którego zatrudniał w procesie jego kształcenia na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, miał być w momencie składania wniosku nadal podmiotem zatrudniającym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Istotne jest bowiem, aby w toku kształcenia młodocianego pracownika pracodawca spełniał wszystkie wymienione wyżej ustawowe przesłanki warunkujące uzyskanie dofinansowania kosztów kształcenia, a ponadto, by młodociany pracownik ukończył naukę kształcenia; i zdał egzamin. Zatem wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania dofinansowania kosztów kształcenia młodocianego pracownika są spełnione dopiero wówczas, gdy młodociany zakończy proces przygotowywania do zawodu i zda egzamin. Wtedy to otwiera się trzymiesięczny termin na złożenie wniosku przez pracodawcę, który brał udział w procesie kształcenia młodocianego pracownika. Ustawodawca nie wprowadził w przepisie art. 70b ustawy o systemie oświaty innych dodatkowych warunków, z których wynikałoby, że pracodawca, który brał udział w procesie kształcenia młodocianego pracownika, nie może uzyskać dofinansowania tylko z tej przyczyny, że w chwili składania wniosku nie spełnia już warunku bycia pracodawcą.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze podtrzymało swoje stanowisko i wniosło o jej oddalenie.

Podczas trwania rozprawy sądowoadministracyjnej w dniu 28 kwietnia 2016 r., skarżący wyjaśnił, że A. K. jest jego żoną, która pracowała w zakładzie mamy, a następnie po jej śmierci zakład przejęła i prowadzi go nadal. Nic nie uległo zmianie, jeżeli chodzi o wyposażenie zakładu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:

Skarga okazała się zasadna.

Uprawnienia wojewódzkich sądów administracyjnych, określone między innymi w art. 1 §1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2014 r. Nr 1647 ze zm.) oraz w art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), sprowadzają się do kontroli działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, tj. kontroli zgodności zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego. Jednocześnie zgodnie z art. 134 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Sąd obowiązany jest zatem dokonać oceny zgodności z prawem zaskarżonej decyzji także wtedy, gdy dany zarzut nie został podniesiony w skardze.

Przedmiotem prowadzonego przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Poznaniu postępowania jest kwestia prawidłowości rozstrzygnięć organów administracji publicznej w przedmiocie odmowy przyznania dofinansowania kosztów kształcenia młodocianego pracownika.

Materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji stanowił przepis art. 70b ustawy o systemie oświaty, który w ust. 1 przewiduje, że pracodawcom, którzy zawarli z młodocianymi pracownikami umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, przysługuje dofinansowanie kosztów kształcenia, jeżeli: 1) pracodawca lub osoba prowadząca zakład w imieniu pracodawcy albo osoba zatrudniona u pracodawcy posiada kwalifikacje wymagane do prowadzenia przygotowania zawodowego młodocianych określone w przepisach w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania; 2) młodociany pracownik ukończył naukę zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy i zdał egzamin, zgodnie z przepisami, o których mowa w pkt 1.

Zgodnie z art. 70b ust. 5 powołanego przepisu, jeżeli umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego została rozwiązana z przyczyn niezależnych od pracodawcy, a młodociany pracownik podjął naukę zawodu na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego u innego pracodawcy – przysługującą kwotę dofinansowania dzieli się między wszystkich pracodawców, proporcjonalnie do liczby miesięcy prowadzonej przez nich nauki zawodu. Dofinansowanie nie przysługuje temu pracodawcy, z którym umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego została rozwiązana z winy pracodawcy.

Dofinansowanie jest przyznawane na wniosek pracodawcy złożony w terminie 3 miesięcy od dnia zdania przez młodocianego pracownika egzaminu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 (ust. 7), a organem właściwym do rozpoznania wniosku jest wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce zamieszkania młodocianego pracownika, w drodze decyzji, po stwierdzeniu spełnienia warunków określonych w ust. 1 (ust. 6).

Stan faktyczny rozpoznawanej sprawy nie jest sporny. Nie budzi wątpliwości żadnej ze stron, że M. K. podpisała w dniu (...) września 2012 r. umowę o pracę z młodocianą A. P., przy czym w umowie powyższej wskazano, że przygotowanie zawodowe będzie odbywało się pod nadzorem A. K., osoby do tego uprawnionej. Umowa została rozwiązana z młodocianą w dniu (...) stycznia 2014 r. z powodu śmierci pracodawcy M. K.. Natomiast w dniu (...) lutego 2014 r. Zakład "A" został wykreślony z CEIDG. Równocześnie, co warte podkreślenia, z zaświadczenia o zdaniu egzaminu czeladniczego (k. 12 akt administracyjnych) wynika, że A. P. odbywała praktyczną naukę zawodu w "B" A. K., a nauka ta miała miejsce od dnia (...) stycznia 2014 r. do (...) września 2015 r. Jak oznajmił sam skarżący, podczas trwania rozprawy sądowoadministracyjnej – A. K. jest jego żoną, która pracowała w zakładzie mamy, a następnie po jej śmierci go przejęła i prowadzi go nadal.

Rozpoznając przedmiotową sprawę należy w pierwszej kolejności zauważyć, że ustawodawca w żadnej z jednostek redakcyjnych art. 70b ustawy o systemie oświaty nie wskazał, aby konieczną przesłanką uzyskania przedmiotowego dofinansowania była okoliczność bycia przedsiębiorcą w chwili składania wniosku. Innymi słowy, ustawodawca nie wymaga, by wnioskodawca ubiegający się o dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianego pracownika, którego zatrudniał w procesie jego kształcenia na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, miał być w momencie składania wniosku nadal podmiotem zatrudniającym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Istotne jest, aby w toku kształcenia młodocianego pracownika pracodawca spełniał wszystkie wymienione wyżej ustawowe przesłanki warunkujące uzyskanie dofinansowania kosztów kształcenia, a ponadto, by młodociany pracownik ukończył naukę kształcenia i zdał egzamin. Zatem, wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania dofinansowania kosztów kształcenia młodocianego pracownika są spełnione wówczas, gdy młodociany zakończy proces przygotowywania do zawodu i zda egzamin. Wtedy to otwiera się trzymiesięczny termin na złożenie wniosku przez pracodawcę, który brał udział w procesie kształcenia młodocianego pracownika. Ustawodawca nie wprowadził w omawianym przepisie innych dodatkowych warunków, z których wynikałoby, że pracodawca, który brał udział w procesie kształcenia młodocianego pracownika, nie może uzyskać dofinansowania tylko z tej przyczyny, że w chwili składania wniosku nie spełnia już warunku bycia pracodawcą. Ma to oczywiście swoje uzasadnienie prawne, ponieważ dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianego pracownika, obok innej formy pomocy ze strony organów państwa, jaką jest refundacja kosztów wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne, wypłacana w trakcie trwania umowy z młodocianym pracownikiem, ma służyć całemu systemowi kształcenia zawodowego, poprzez wypracowanie mechanizmów zachęcających pracodawców do szerszego włączania się w proces kształcenia w zawodach, jak i w proces ewaluacji jego efektów w ramach konstytucyjnego prawa do nauki – art. 70 ust. 1 i 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 08 października 2014 r., sygn. I OSK 1344/14, Baza NSA). W powyższym świetle przyjąć należało, że wbrew twierdzeniem organów administracji, fakt wykreślenia działalności gospodarczej prowadzonej przez M. K. z CEIDG nie stanowił samodzielnej przeszkody dla złożenia wniosku, o dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianego pracownika już po tym wykreśleniu.

Jak powyżej wskazano, ustawodawca w przepisie art. 70b ust. 1 ustawy o systemie oświaty wskazał na trzy przesłanki, które muszą być spełnione łącznie, by można było przyznać dofinansowanie na rzecz pracodawcy: zawarcie z młodocianym umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, posiadanie przez pracodawcę lub osobę zatrudnioną u pracodawcy kwalifikacji wymaganych do prowadzenia przygotowania zawodowego młodocianych oraz ukończenie przez młodocianego pracownika nauki zawodu lub przyuczenia zawodowego i zdanie egzaminu zgodnie z odrębnymi przepisami. Powyższe przesłanki muszą istnieć w czasie trwania całego okresu przygotowania zawodowego, przy czym, jak wynika z akt sprawy przesłanki powyższe zostały w niniejszej sprawie spełnione. Podstawowe znaczenie dla rozstrzygnięcia, czy wniosek złożony przez skarżącego zasługiwał na uwzględnienie ma natomiast rozstrzygnięcie, czy uprawnienie do żądania wypłaty zwrotu kosztów kształcenia młodocianego pracownika mogło przejść na następców prawnych M. K.

Niewątpliwie śmierć pracodawcy jest zdarzeniem prawnym powodującym ustanie zdolności prawnej osoby fizycznej, a więc również pracodawcy będącego osobą fizyczną. Jeżeli jednak w chwili śmierci taki pracodawca prowadził przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego, czyli zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, wchodzi ono w skład spadku po zmarłym pracodawcy. W takiej sytuacji, w wyniku dziedziczenia spadkobiercy wstępują we wszystkie prawa i obowiązki majątkowe związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. A contrario, jeżeli działalność gospodarcza nie była wykonywana w ramach jednostki organizacyjnej, którą można by uznać za zakład pracy w znaczeniu przedmiotowym, to w skład spadku nie wchodzi taki zakład pracy, nie zostaje on więc przejęty przez spadkobierców w drodze dziedziczenia.

W powyższym świetle przyjąć należy, że w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo stanowi zakład pracy w znaczeniu przedmiotowym, to w wyniku dziedziczenia, co do zasady, dochodzi do przejęcia przez spadkobiercę również uprawnień związanych z jego prowadzeniem, w tym możliwości żądania wypłaty kosztów kształcenia młodocianego pracownika. Tego typu sukcesja następuje w drodze ogólnych przepisów prawa spadkowego. Nie ma przy tym znaczenia, czy spadkobiercy kontynuowali dotychczasową działalność spadkodawcy, czy też wyznaczą inne kierunki działalności.

Potwierdzeniem powyższej tezy, że przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym, wchodzi w skład masy spadkowej, a zatem może być odziedziczone, jest fakt, że zgodnie z art. 63² § 1 Kodeksu pracy, z dniem śmierci pracodawcy umowy o pracę z pracownikami wygasają, z zastrzeżeniem przepisu § 3, stanowiącego, iż przepis § 1 nie ma zastosowania w razie przejęcia pracownika przez nowego pracodawcę na zasadach określonych w art. 23¹ Kodeksu pracy. Innymi słowy, w razie śmierci pracodawcy umowy o pracę wygasają, chyba że pracodawca prowadził zakład pracy w znaczeniu przedmiotowym (jako wyodrębnioną jednostkę organizacyjną zatrudniającą pracowników), a zakład ten został przejęty w sposób określony w art. 23¹ Kodeksu pracy (por. K. Jaśkowski [w:] K. Jaśkowski (red.), E. Maniewska, Kodeks pracy. Tom I. Komentarz. Ustawy towarzyszące z orzecznictwem. Europejskie prawo pracy z orzecznictwem, LEX 2014 nr 162894, komentarz do art. 63² Kodeksu pracy). W tego typu sytuacji pracownicy zatrudnieni w tym zakładzie stają się pracownikami nowego pracodawcy (przejmującego zakład). W przypadku zakładów pracy o celach gospodarczych przy wyjaśnieniu pojęcia ich części oraz istoty aktu "przejęcia" zasadnicze znaczenie mają elementy i uwarunkowania typu majątkowego (por. uchwała SN z dnia 22 lutego 1994 r. sygn. akt I PZP 1/94, OSNP 1994/2/23, LEX nr 11797). Przepis art. 23¹ Kodeksu pracy stosuje się w odniesieniu do pracodawcy prowadzącego działalność na podstawie wpisu do ewidencji gospodarczej wówczas, gdy przejęciu podlega zorganizowana całość, która zachowuje swoją tożsamość jako przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym (por.: teza II wyroku SN z dnia 29 marca 2012 r. sygn. akt I PK 150/11, LEX nr 1167736; wyroki SN z dnia 11 kwietnia 2012 r. sygn. akt I PK 145/11, LEX nr 1168867 i sygn. akt I PK 155/11, OSNP 2013/5-6/55). Należy zarazem podkreślić, że przez nowego pracodawcę, o którym mowa w art. 63² § 3 Kodeksu pracy, należy rozumieć zarówno spadkobierców kontynuujących prowadzenie działalności gospodarczej zmarłego pracodawcy, jak i każdą inną osobę przejmującą w całości lub w części zakład pracy zmarłego pracodawcy.

W przedmiotowej sprawie nie budzi wątpliwości Sądu, że M. K. prowadziła działalność gospodarczą w formie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego, czyli jako zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, co oznacza, że z chwilą jej śmierci weszło ono w skład spadku po zmarłym pracodawcy. W wyniku dziedziczenia P. K. i P. K. wstąpili wobec tego we wszystkie prawa i obowiązki majątkowe związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa, także wynikające z zawartych umów o pracę, w tym umów o pracę w celu przygotowania zawodowego. Stali się zatem "pracodawcą" w rozumieniu art. 70b ust. 1 i 7 ustawy o systemie oświaty. Fakt, iż następnie – przed złożeniem wniosku o dofinansowanie - dokonano likwidacji działalności gospodarczej prowadzonej przez zmarłą matkę, jak wyżej wykazano, nie może mieć wpływu na ocenę przysługującego im w tym zakresie uprawnienia, skoro spełnione zostały ustawowe przesłanki jego przyznania. Równocześnie, wobec złożonego oświadczenie, że to P. K. ma uzyskać dofinansowanie z tytułu wyszkolenia młodocianego pracownika, przyjąć należało, że był on osobą uprawnioną do wystąpienia z wnioskiem o przyznanie dofinansowania.

Należy w tym miejscu podkreślić, iż zamierzeniem przepisów o możliwości zatrudniania młodocianych w celu nauki zawodu, jest realizowanie przez młodocianych obowiązku nauki, który trwa do 18 roku życia, co z kolei stanowi realizację ich konstytucyjnego prawa (art. 70 ust. 1 Konstytucji RP). Tak więc interpretując omawiane wyżej przepisy nie można tracić z pola widzenia celu samej regulacji prawnej, zawartej w art. 70b ustawy o systemie oświaty. Celem tym bowiem było uzyskanie przez pracodawcę częściowego zrekompensowania kosztów dokształcania zawodowego młodocianego pracownika, a więc zrekompensowanie kosztów poniesionych na skutek przejęcia przez pracodawcę obowiązku ciążącego generalnie na Państwie (patrz: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 lutego 2012 w sprawie sygn. akt I OSK 2292/11, Baza NSA). Również w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 września 2011 r. w sprawie sygn. akt I OSK 846/11, Baza NSA, zwrócono uwagę, że przy ocenie stanu faktycznego spraw dotyczących dofinansowania prowadzenia przygotowania zawodowego młodocianych należy mieć na uwadze spełnienie wymogu celowościowego przepisów art. 70 i 70b ustawy o systemie oświaty, tj. uzyskanie przez młodocianego kwalifikacji zawodowych, co w niniejszej sprawie zostało spełnione.

Podsumowując dotychczasowe rozważania wskazać należy, że zaskarżone decyzje organów obu instancji zostały wydane z naruszeniem art. 70b ust. 1 i 5 ustawy o systemie oświaty. Mając powyższe na względzie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji. O kosztach postępowaniu orzeczono na podstawie art. 200 powołanej powyżej ustawy.

Ponownie rozpoznając sprawę organy zobowiązane są do uwzględnienia oceny prawnej przepisów ustawy o systemie oświaty dokonanej przez Sąd.