Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Hanna Knysiak-Sudyka Sędziowie WSA Kazimierz Bandarzewski (spr.) NSA Krystyna Kutzner Protokolant Małgorzata Krasowska-Świt po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 maja 2018 r. sprawy ze skargi Gminy Wadowice na zarządzenie zastępcze Wojewody Małopolskiego z dnia 13 grudnia 2017 r. nr WN.II.4131.1.69.2017/ZZ w przedmiocie nadania nazwy ulicy I. uchyla zaskarżone zarządzenie zastępcze; II. odrzuca skargę na opinię Instytutu Pamięci Narodowej z dnia 3 listopada 2017 r. znak: BUW-3540-230(4)/17.

Zarządzeniem zastępczym z dnia 13 grudnia 2017 r. Wojewoda Małopolski nadał nazwę dr. Gustawa Studnickiego ulicy gen. Bruno Olbrychta położonej w Wadowicach.

Zarządzenie zastępcze weszło w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Małopolskiego. Jako podstawę prawną zarządzenia wskazano przepisy art. 6 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki (Dz. U. z 2016 r. poz. 744 oraz z późn. zm.) dalej jako "ustawa dekomunizacyjna".

W uzasadnieniu zarządzenia zastępczego Wojewoda Małopolski wyjaśnił, że obowiązująca od dnia 2 września 2016 r. ustawa dekomunizacyjna wprowadziła w art. 1 ust. 1 regulację zgodnie z którą nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg, ulic, mostów i placów, nadawane przez jednostki samorządu terytorialnego nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny, ani w inny sposób takiego ustroju propagować. Ustawa ta w art. 6 ust. 1 nałożyła na właściwe organy jednostek samorządu terytorialnego obowiązek zmiany, w terminie 12 miesięcy od dnia jej wejścia w życie, obowiązujących w dniu wejścia w życie ustawy nazw budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg, ulic, mostów i placów, upamiętniających osoby, organizacje, wydarzenia lub daty symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitarny lub propagujących taki ustrój w inny sposób. W przypadku niewykonania tego obowiązku przez organy jednostek samorządu terytorialnego, zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy wojewoda wydaje zarządzenie zastępcze, w którym nadaje nazwę zgodną z art. 1 ustawy dekomunizacyjnej.

Ponieważ Rada Miejska w Wadowicach do dnia 2 września 2017 r. nie dokonała zmiany ul. Bruno Olbrychta, to organem właściwym do dokonania tej zmiany stał się Wojewoda Małopolski.

W piśmie z dnia 3 listopada 2017 r. Dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie wskazał, że w ocenie Instytutu nazwa ulicy Bruno Olbrychta podlega zmianie jako wypełniająca dyspozycję art. 1 ust. 1 ustawy dekomunizacyjnej. W dalszej części uzasadnienia Wojewoda Małopolski przytoczył treść tejże opinii wskazując, że Bruno Olbrycht mimo wcześniejszej służby w AK, w 1945 r. podjął aktywną współpracę z władzami komunistycznymi, m.in. we wrześniu 1945 r. został przez komunistów mianowany dowódcą Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Do grudnia 1946 r. kierował walką z podziemiem niepodległościowym na podległym mu terenie, przyczyniając się do umocnienia struktur władzy podległej komunistom.

W ocenie Wojewody Małopolskiego opinia Dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie jest prawidłowa, została fachowo sporządzona i nie budzi żadnych zastrzeżeń, a osoba Bruno Olbrychta stanowi postać związaną z ustrojem komunistycznym, a tym samym symbolizującą i propagującą komunizm.

Ponadto Wojewoda Małopolski wskazał, że sam dokonał dodatkowych ustaleń stwierdzając, że Bruno Olbrycht kierował w 1946 r. akcjami mającymi na celu rozbijanie oddziałów podziemia poakowskiego na terenie województw warszawskiego, białostockiego i lubelskiego. Bruno Olbrycht organizował walkę z żołnierzami podziemia niepodległościowego, kierował największą akcją pacyfikacyjną od 5 do 27 lutego 1946 r. na obszarze województw warszawskiego, białostockiego i lubelskiego.

Zastępując dotychczasową nazwę ul. Bruno Olbrychta nazwą ul. Dr Gustawa Studnickiego Wojewoda Małopolski przytoczył biogram patrona ulicy wskazując, że był to w szczególności pedagog i popularyzator regionu wadowickiego i w swojej pracy zajmował się popularyzowaniem matematyki oraz historii regionu.

Skargę na powyższe zarządzenie zastępcze wniosła Gmina Wadowice, domagając się uwzględnienia skargi, uchylenia w całości zaskarżonego zarządzenia zastępczego Wojewody Małopolskiego, uchylenia opinii Instytutu Pamięci Narodowej z dnia 3 listopada 2007 r. znak BUW-940-233(4)17 i zasądzenia kosztów postępowania od strony przeciwnej.

Zaskarżonemu zarządzeniu zarzucono naruszenie następujących przepisów:

1) art. 1 ust. 1 i 2 w związku z art. 6 ust. 1 i 2 ustawy dekomunizacyjnej poprzez jej zastosowanie mimo, że osoba Bruno Olbrychta nie symbolizuje komunizmu ani nie propaguje komunizmu lub innego totalitarnego ustroju

2) art. 7 w związku z art. 77 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1257) poprzez brak użycia właściwej nazwy ulicy, ponieważ ulica Brunona Olbrychta nosiła nazwę gen. Bruno Olbrychta.

Gmina Wadowice wniosła o uchylenie opinii IPN-u zarzucając naruszenie:

1) art. 7, art. 77 § 1 i art. 11 K.p.a. poprzez brak powołania się na źródła historyczne celem uzasadnienia tez opinii, a tym samym braku przeprowadzenia rzetelnej kwerendy w archiwach i błędy faktograficzne w opinii;

2) art. 106 § 5 K.p.a. poprzez brak doręczenia opinii IPN-u stronie skarżącej, celem umożliwienia jej zaskarżenia;

3) art. 45 ust. 1 i 2 oraz art. 78 Konstytucji RP poprzez odmówienie stronie skarżącej prawa do zaskarżania opinii IPN.

W uzasadnieniu Rada Miejska w Wadowicach zaakcentowała życiorys oraz dokonania generała Bruno Olbrychta tak w okresie do września 1939 r. jak i w okresie okupacji hitlerowskiej. Wskazała, że chociaż generał Bruno Olbrycht ujawnił się w 1945 r. i pełnił funkcje kierownicze w Oficerskiej Szkole Piechoty i Kawalerii oraz jako dowódca Warszawskiego Okręgu Wojskowego, to jednak jego postawa kontestująca angażowanie jednostek wojskowych w operacje zbrojne i ściganie grup żołnierzy nie mogą być interpretowane jako symbolizowanie komunizmu.

W ocenie Rady Miejskiej w Wadowicach mimo zmiany ustawy dekomunizacyjnej, w okolicznościach tej sprawy zaskarżenie zarządzenia zastępczego jest dopuszczalne, co powinno wynikać także z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Ponadto z art. 165 ust. 2 Konstytucji RP zawiera zasadę samodzielności gmin.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda Małopolski wniósł o oddalenie lub odrzucenie skargi oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W ocenie Wojewody wobec bezczynności Rady Miejskiej w Wadowicach niezbędnym było wydanie zaskarżonego zarządzenia zastępczego. Zarządzenie to zostało poprzedzone opinią Instytutu Pamięci Narodowej, który to organ w związku z posiadaniem fachowej wiedzy jest właściwy do oceny, czy dana postać może być zaliczona do propagujących komunizm. Postać Bruno Olbrychta do takich osób należy, a celem ustawy dekomunizacyjnej jest wymazanie z przestrzeni publicznej osób propagujących lub symbolizujących komunizm. Wojewoda ocenił opinię Instytutu Pamięci Narodowej i stwierdził, że jest ona sporządzona prawidłowo, przekonywująca i nie budzi żadnych zastrzeżeń.

Zarzuty dotyczące naruszenia przepisów K.p.a. nie znajdują w tej sprawie uzasadnienia, a postępowanie dowodowe zostało przez Wojewodę przeprowadzone prawidłowo. Wojewoda wprawdzie dostrzegł także inną działalność Bruno Olbrychta, ale przeważyło zaangażowanie tej osoby w tworzenie i utrzymywanie komunistycznego totalitaryzmu, a tym samym propagowania idei komunizmu.

Wojewoda Małopolski uznał za niezasadne zarzuty naruszenia przepisów Konstytucji RP oraz ustawy dekomunizacyjnej, ponieważ zaskarżone zarządzenie zastępcze zostało wydane na podstawie przepisów ustawy i stanowi jej wykonanie. Wojewoda nie pozbawił prawa Rady Miejskiej w Wadowicach do wykonywania zadania publicznego w postaci nadawania nazw ulicom, ale w tej sprawie to przepisy ustawy dekomunizacyjnej nakazywały podjęcie stosowanych działań.

Ponadto w ocenie Wojewody Małopolskiego mając na uwadze art. 6c ustawy dekomunizacyjnej należałoby skargę Gminy Wadowice odrzucić, ponieważ nie zaistniała żadna niezależna od organów samorządu przyczyna nie podjęcia w terminie 12 miesięcy uchwały przez Radę Miejską w Wadowicach uchwały w sprawie zmiany nazwy ul. Bruno Olbrychta na inną nazwę.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2188, z późn. zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369, z późn. zm.) zwanej dalej w skrócie P.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga zasługuje na uwzględnienie, choć nie wszystkie argumenty strony skarżącej są trafne.

W pierwszej kolejności należy ustalić dopuszczalność zaskarżenia zarządzania zastępczego w tej sprawie. Jak wynika z art. 6c ustawy dekomunizacyjnej skarga na zarządzenie zastępcze wydane w związku ze zmianą nazwy ulicy symbolizującej lub propagującej ustrój totalitarny do sądu administracyjnego przysługuje gminie jedynie w przypadku, gdy brak możliwości wykonania obowiązku zmiany takiej nazwy ulicy wynikał z przyczyn niezależnych od gminy.

Tak zredagowany przepis stanowi wyraźne ograniczenie samodzielności samorządu terytorialnego. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 16 ust. 2 stanowi, że samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, a przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Wprost koresponduje z tym art. 165 ust. 2 Konstytucji RP zgodnie z którym samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej. Zasada samodzielności samorządu terytorialnego stanowi jedną z podstawowych różnic pomiędzy administracją samorządową, a administracją rządową, przy czym funkcjonowanie tej ostatniej nie może opierać się na jakiejkolwiek samodzielności. Samodzielność dotyczy tylko samorządu i stanowi podstawową i immanentną cechę samorządu gminnego zarówno w sferze prywatnoprawnej, jak i publicznoprawnej.

Samodzielność publicznoprawna gminy oznacza, że jest ona zdecentralizowanym podmiotem władzy publicznej, działającym na podstawie i w granicach wynikających z przepisów obowiązującego prawa i w tym zakresie jakakolwiek ingerencja podmiotu zewnętrznego (np. organu nadzoru) dopuszczalna jest tylko w przypadku wprost wskazanym w przepisie ustawy i musi być powiązana z prawem do ochrony tejże samodzielności. Samodzielność oznacza również, że ustawodawca kreując zadania publiczne dla samorządu musi zabezpieczyć określony zakres swobody w doborze sposobu wykonywania danego zadania. Nie ma samodzielności samorządu, jeżeli ustawodawca tak zdefiniuje sposób wykonywania zadania, że organom samorządu pozostawia się jedynie ich zastosowanie bez możliwości jakiejkolwiek modyfikacji lub dostosowania do lokalnych warunków i potrzeb.

Z tak przyznaną samodzielnością w zakresie wykonywania zadań publicznych musi być powiązana ochrona owej samodzielności, która realizuje się poprzez konstytucyjną gwarancję ochrony sądowej samorządu wynikającą z art. 165 ust. 2 Konstytucji RP. Co istotne, Konstytucja nie dopuszcza do możliwości ustawowego ograniczenia lub wyłączenia prawa samorządu do sądowej ochrony swojej samodzielności.

Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie zajmował się samodzielnością samorządu i ochroną owej samodzielności wskazując, że Konstytucja RP poddaje pod ochronę samodzielność jednostek samorządu terytorialnego, w dwóch aspektach: a) w aspekcie pozytywnym obejmującym możliwość swobodnego wyboru działań podejmowanych do realizacji zadań publicznych oraz w b) aspekcie negatywnym oznaczającym wolność od arbitralnej ingerencji ze strony innych organów władzy publicznej i w tym zakresie wszelkie formy ingerencji w sferę działania jednostki samorządu terytorialnego podlegają zaskarżeniu do właściwego sądu (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 29 października 2009 r. sygn. akt

K 32/08, opub. w OTK-A 2009/9/139).

Tym samym oceniając dopuszczalność zaskarżenia zarządzenia zastępczego Wojewody na podstawie art. 6c ustawy dekomunizacyjnej należy wyraźnie stwierdzić, że wykładnia tego przepisu, która miałaby polegać na niedopuszczalności zaskarżania tego aktu nadzoru nad samorządem jest wprost sprzeczna z art. 165 ust. 2 Konstytucji RP, który to przepis konstytucyjny w tej sprawie znajduje bezpośrednie zastosowanie. Skoro Konstytucja RP nie zawiera żadnej podstawy do ograniczania sądowej ochrony samodzielności samorządu, to naruszałaby zasadę lex superior derogat legi interiori taka wykładnia art. 6c ustawy dekomunizacyjnej która polegałaby na ograniczaniu prawa do zaskarżania aktów nadzoru i która byłaby sprzeczna z art. 165 ust. 2 Konstytucji RP.

Sąd w tej sprawie nie dokonuje oceny zgodności ustawy dekomunizacyjnej z Konstytucją RP. Sąd dokonując wykładni poszczególnych przepisów ustawy dekomunizacyjnej stwierdza jedynie, że w tej sprawie literalna wykładnia art. 6c ustawy wskazująca na niedopuszczalność skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego jest sprzeczna z wykładnią systemową, celowościową i gramatyczną art. 165 ust. 2 Konstytucji RP.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 września 1998 r. sygn. akt III RN 49/98, opub. w Lex poz. 35586 wyraził pogląd, że art. 165 ust. 2 Konstytucji RP podlega bezpośredniemu stosowaniu przez sądy na podstawie art. 8 ust. 2 Konstytucji i wynika z niego obowiązek sądów takiej wykładni przepisów prawa, by zapewnić jednostkom samorządu terytorialnego prawo do sądu.

Nie może zostać zaakceptowany także pogląd, zgodnie z którym wejście w życie art. 6c ustawy dekomunizacyjnej wobec treści art. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki oraz ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz. U. z 2017 r. poz. 2495) stanowiłby przeszkodę przed wniesieniem skargi, ponieważ przepis ten stanowi, że do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem 7 stycznia 2018 r. stosuje się przepisy ustawy dekomunizacyjnej w brzmieniu nadanym nowelizacją z 14 grudnia 2017 r.

Taka interpretacja art. 6c w związku art. 4 ww. ustawy nowelizującej stanowi rażące naruszenie nie tylko gwarancji sądowej ochrony samodzielności samorządu terytorialnego wynikającej z powoływanego już art. 165 ust. 2 Konstytucji RP, ale także fundamentalnej zasady niedziałania prawa wstecz, zapewnionej w ramach konstytucyjnej zasady państwa prawnego, chronionej przez art. 2 Konstytucji RP. Zakazu działania prawa wstecz nie naruszałaby jedynie taka interpretacja art. 4 ustawy nowelizującej, zgodnie z którą pod pojęciem zakończenia postępowania należałoby rozumieć wydanie zarządzenia zastępczego przez wojewodę, a nie rozstrzygnięcie sprawy przez sąd. Zaskarżone zarządzenie zastępcze wydane zostało 13 grudnia 2017 r., a zatem przed wejściem w życie ustawy nowelizującej. Zastosowanie w niniejszej sprawie wykładni przepisu art. 6c ustawy zgodnej z zasadą nieretroaktywności prawa nie podważa w żadnej mierze przedstawionego wyżej stanowiska Sądu co do sprzecznej wykładni art. 6c ustawy dekomunizacyjnej zgodnie z którą ograniczeniu podlega możliwość skarżenia do sądu zarządzeń zastępczych wojewody z gwarancją ochrony sądowej samodzielności gminy zawartą w art.165 ust. 2 Konstytucji RP.

Dodatkowo z art. 11 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607 z późn. zm.) wynika, że społeczności lokalne mają prawo do odwołania na drodze sądowej w celu zapewnienia swobodnego wykonywania uprawnień oraz poszanowania zasad samorządności lokalnej, przewidzianych w Konstytucji lub w prawie wewnętrznym. Karta ta stanowi ratyfikowaną umowę międzynarodową i jest ona częścią krajowego systemu źródeł prawa. Powołany przepis Karty także stanowi podstawę do zaskarżenia zarządzenia zastępczego i pochodzi on z aktu prawnego wyższego hierarchicznie od ustawy dekomunizacyjnej.

Ponadto należy stwierdzić, że samodzielność samorządu została poddana nadzorowi organów administracji rządowej z punktu widzenia legalności i w formach przewidzianych przepisami prawa i kryterium zgodności z prawem stanowi jedyną podstawę oceny zaskarżonego zarządzenia zastępczego w tej sprawie.

Niedopuszczalnym byłoby doszukiwanie się w tym orzeczeniu Sądu jakiegokolwiek innego kryterium oceny zaskarżonego aktu nadzoru.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że zasadnymi są te zarzuty skargi w których Gmina Wadowice podnosi naruszenie przez Wojewodę samodzielności samorządu terytorialnego pozbawiając go prawa do zaskarżania zarządzeń zastępczych.

W związku z powyższym uznając za dopuszczalne zaskarżenie zarządzenia zastępczego Sąd dokonał oceny zgodności z prawem tego zarządzenia.

Podstawowa treść zaskarżonego zarządzenia zastępczego obejmuje powielenie opinii Instytutu Pamięci Narodowej (dalej w skrócie IPN) z dnia 3 listopada 2017 r. zgodnie z którą nazwa ulicy Bruno Olbrychta jest niezgodna z art. 1 ust. 1 ustawy dekomunizacyjnej. W ocenie Wojewody opinia ta została przygotowana przez profesjonalny podmiot, jest prawidłowa, logiczna i przekonywująca.

Sąd nie podziela tego stanowiska. Opinia ta została sporządzona w sposób w istocie nie pozwalający na jej kontrolę. Rację ma Wojewoda Małopolski stwierdzając, że IPN jest instytucją wyspecjalizowaną w ocenie najnowszej historii Polski i z tego powodu ustawodawca wskazał na tę Instytucję jako opiniującą wątpliwości organu nadzoru co do określonych nazw ulic w rozumieniu ustawy dekomunizacyjnej.

Każda opinia sporządzana na potrzeby postępowania prowadzonego w oparciu o przepisy prawa, musi spełniać pewne podstawowe wymogi. Opinia musi mieć swoje uzasadnienie, które ma zawierać przesłanki, jakimi kierowała się osoba sporządzającą daną opinię i które to przesłanki doprowadziły do zawarcia w niej określonych konkluzji. Opinia powinna zawierać wskazanie na źródła, z których korzystano przy jej opracowywaniu. Opinia powinna być sporządzona poprawnie metodologicznie, a więc w przypadku dokonywania ocen określonych zjawisk lub osób powinna zawierać wyraźne wskazanie źródła zaczerpnięcia wiadomości z przypisaniem temu źródłu konkretnego stanowiska lub poglądu zawartego w opinii.

Opinia musi być sporządzona w sposób logiczny i z tej logiki powinno wynikać jej przekonywujący charakter.

Innymi słowy analizując daną opinię nawet osoba nie posiadająca wiedzy specjalistycznej winna nabrać przekonania, że każde jednoznaczne stwierdzenie lub pogląd zawarty w opinii wynika z konkretnych zdarzeń mających oparcie o źródła i osoba sporządzająca opinię łączy dane wydarzenia z formułowaniem oceny lub konkluzji.

Przechodząc do oceny zarządzenia zastępczego opartego o opinię IPN-u z 3 listopada 2017 r. należy stwierdzić, że ani stanowisko Wojewody zawarte w zarządzeniu, ani opinia nie zostały w tej sprawie sporządzone poprawnie metodologicznie i zaistniałe błędy w ogóle uniemożliwiają kontrolę legalności zaskarżonego aktu.

Już wskazując na podstawy prawne organ nadzoru w zasadzie nie wskazał, czy nazwa ulicy gen. Bruno Olbrychta jest niezgodna z art. 1 ust. 1 czy z art. 1 ust. 2 ustawy dekomunizacyjnej. Z uzasadnienia zarządzenia zastępczego można wnioskować, że osoba Bruno Olbrychta była ściśle związana z ustrojem komunistycznym, a zatem symbolizującą komunizm. Tak też wynika to z opinii IPN-u z 3 listopada 2017 r.

Tymczasem ustawodawca różnicuje zakres ustawy dekomunizacyjnej do nazw ulic upamiętniających osoby, organizacje, wydarzenia lub daty symbolizujące bądź propagujące komunizm lub inny ustrój totalitarny (art. 1 ust. 1 ustawy dekomunizacyjnej) od nazw odwołujących się do osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących represyjny, autorytarny i niesuwerenny system władzy w Polsce w latach 1944-1989 (art. 1 ust. 2 ustawy dekomunizacyjnej) i tylko w tym ostatnim zakresie zrównuje je z propagowaniem (ale już nie z symbolizowaniem) komunizmu.

Tym samym należało w zaskarżonym zarządzeniu zastępczym wyraźnie wskazać, czy postać Bruno Olbrychta stanowi osobę symbolizującą lub propagującą idee komunizmu, czy też postać odwołującą się do osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących represyjny, autorytarny i niesuwerenny system władzy w Polsce w latach 1944-1989.

Należy również stwierdzić, że nawet przyjmując za Wojewodą Małopolskim, że osoba Bruno Olbrychta miałaby symbolizować idee komunizmu lub propagować idee komunizmu, to w zaskarżonym zarządzeniu powinno znaleźć się wyjaśnienie, na czym polegało owo symbolizowanie lub propagowanie. Przytaczając pojęcie symbolizowania trafnie Wojewoda wskazał, że oznacza ono bycie symbolem czegoś, a sam symbol miałby pełnić funkcję zastępczą wobec przedmiotu, pojęcia lub symbolu. Skoro tak, to powinien Wojewoda Małopolski wskazać, dlaczego postać Bruno Olbrychta stanowi symbol komunizmu. W tym zakresie znajduje się w uzasadnieniu samego zarządzenia zastępczego stwierdzenie, zgodnie z którym jako dowódca Warszawskiego Okręgu Wojskowego kierował w 1946 r. akcjami mającymi na celu rozbijanie oddziałów podziemia poakowskiego na terenie województw warszawskiego, białostockiego i lubelskiego.

Takiego stwierdzenia nie zawiera opinia IPN-u z 3 listopada 2017 r., a skoro stanowisko co do spełniania przesłanek z art. 1 ust. 1 lub 2 ustawy dekomunizacyjnej ma zawierać się w opinii IPN-u jako wyspecjalizowanego podmiotu, to zastępowanie lub uzupełnianie opinii IPN-u własnym stanowiskiem Wojewody dowodzi i tego, że już sporządzona opinia jest przynajmniej niepełna bądź zbyt ogólna. Ustawodawca w ustawie dekomunizacyjnej nałożył tylko na IPN obowiązek sporządzania opinii, co oznacza, że po uzyskaniu przez wojewodę takiej opinii, następuje jej ocena co do poprawności sporządzenia, logiczności wywodu i poprawności merytorycznej i w razie stwierdzenia braków w tym zakresie – organ prowadzący postępowanie nadzorcze nie dokonuje samodzielnie ustaleń objętych opinią, ale powinien zwrócić się do IPN-u o przekazanie uzupełnionej lub poprawionej opinii.

Jak natomiast wynika z opinii IPN-u z 3 listopada 2017 r., ani nie wskazano w jakim trybie i jak został mianowany Bruno Olbrycht na stanowisko dowódcy okręgu wojskowego (poza enigmatycznym sformułowaniem "mianowania przez komunistów") i jakie czynności podejmował w czasie kierowania okręgiem wojskowym. W szczególności w żaden sposób nie wskazano, w jakim okresie i z jakimi grupami żołnierzy walczyły odziały wojskowe dowodzone przez Bruno Olbrychta. Charakter wiedzy notoryjnej ma fakt, że tuż po zakończeniu drugiej wojny światowej na terenach Polski funkcjonowało wiele grup zbrojnych, w tym także i takich, które nie były niepodległościowym podziemiem. Te wszystkie okoliczności winny znaleźć się w opinii IPN i być należycie uzasadnione z podaniem materiałów źródłowych.

Jak wynika z art. 1 ust. 1 ustawy dekomunizacyjnej, ustawodawca nie objął zakresem tej ustawy osób związanych z ustrojem komunistycznym, ale osoby symbolizujące komunizm. Pojęcie "związania" z ustrojem komunistycznym jest dużo szersze pojęciowo niż samo symbolizowanie lub propagowanie komunizmu, a sam ustawodawca nie zdefiniował samego "związania" z ustrojem komunistycznym. Tym samym skoro art. 1 ust. 1 ustawy dekomunizacyjnej (ani też nawet art. 1 ust. 2 ww. ustawy) nie posługuje się pojęciem "związania" danej osoby z ustrojem komunistycznym, to nie można uznać, że samo związane danej osoby z ustrojem komunistycznym automatycznie oznacza symbolizowanie lub propagowanie idei komunizmu.

Pojęcia zawarte w przepisach ustaw muszą być interpretowanie precyzyjnie szczególnie wówczas, gdy ma miejsce ingerowanie w zadania publiczne powierzone przez ustawodawcę do wykonywania przez samorząd terytorialny jako zadania własne tego samorządu. Takim zadaniem jest nadawanie nazw ulicom. Poprzez uchwalenie ustawy dekomunizacyjnej ustawodawca nie odebrał gminom zadania objętego art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1875). Tym samym pojęcia zawarte w art. 1 ustawy dekomunizacyjnej muszą być interpretowanie zarówno precyzyjnie jak i ścieśniająco (zawężająco), ponieważ domniemanie na rzecz prawa do wykonywania tego zadania przysługuje samorządowi gminnemu.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że zasadnymi są te zarzuty skargi w których Gmina Wadowice, w których zarzuca się naruszenie art. 1 ust. i ust. 2 w związku z art. 6 ust. 1 i 2 ustawy dekomunizacyjnej poprzez brak wyraźnego stwierdzenia, że Bruno Olbrycht był symbolem lub propagatorem komunizmu. Zasadnym jest także zarzut naruszenia przez Wojewodę art. 7 w związku z art. 77 § 1 K.p.a. Wprawdzie ustawa dekomunizacyjna nie odwołuje się do przepisów K.p.a., tym niemniej regulacja tej ustawy wskazuje na uprawnienie wojewody jako organu nadzoru do podejmowania czynności władczych wobec organów samorządu. Zgodnie z art. 91 ust. 5 ustawy o samorządzie gminnym do postępowania nadzorczego uregulowanego w ustawie o samorządzie gminnym stosuje się odpowiednio przepisy K.p.a., a skoro tak, to również odpowiednio dopuszczalnym jest stosowanie przepisów K.p.a. do postępowania w sprawie wydania zarządzenia zastępczego.

Obowiązek zebrania w sposób wyczerpujący materiału dowodowego i dokonania na podstawie całokształtu tego materiału, czy dana okoliczność została udowodniona stanowi podstawowy warunek prawidłowego prowadzenia każdego postępowania opartego o przepisy prawa publicznego. W tej zaś sprawie, opierając się na wadliwie sporządzonej opinii z 3 listopada 2017 r., przedwcześnie Wojewoda stwierdził, że osoba Bruno Olbrychta spełnia przesłanki z art. 1 ust. 1 ustawy dekomunizacyjnej.

Przedłożone w toku rozprawy przez pełnomocnika Wojewody Małopolskiego stanowisko nie może być potraktowane jako opinia IPN-u z kilku przyczyn. Po pierwsze stanowisko to zostało zajęte po wydaniu zaskarżonego zarządzenia zastępczego i nie mogło mieć wpływu na treść wydanego zarządzenia zastępczego. Po drugie, nie jest to stanowisko IPN-u, tylko osoby pracującej w IPN-ie i z treści tego dokumentu nie wynika, aby osoba ta wyrażała stanowisko w imieniu Instytucji. Po trzecie, stanowisko to jest niepodpisane co oznacza, że zawiera ono wady formalne uniemożliwiające uznanie jej za jakąkolwiek opinię. Każda opinia musi bowiem być podpisana.

Natomiast Sąd uznał, że żądanie dotyczące uchylenia opinii IPN-u z 3 listopada 2017 r. nie znajduje podstaw prawnych do jego merytorycznego rozpoznania. Nie mieszczą się one w art. 3 § 2 P.p.s.a., a w szczególności nie są to ani akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a., ani też akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej (art. 3 § 2 pkt 5 P.p.s.a.), ani akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej (art. 3 § 2 pkt 6 P.p.s.a.) lub akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego (art. 3 § 2 pkt 7 P.p.s.a.). Opinię tę wydał IPN będący podmiotem pozostającym poza administracją samorządową, opinia ta nie stanowi aktu prawa miejscowego i sama opinia nie jest aktem nadzoru nad samorządem. Wreszcie opinia ta nie dotyczy uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa.

Także wydawane na podstawie art. 89 ustawy o samorządzie gminnym stanowiska, uzgodnienia i opinie nie obejmują opinii IPN-u wydawanych na podstawie ustawy dekomunizacyjnej. Powołany art. 89 ustawy o samorządzie gminnym dotyczy stanowisk, uzgodnień, opinii wydawanych w toku postępowania prowadzonego przez organ samorządu, natomiast wydana w tej sprawie opinia IPN-u to stanowisko zajęte przez podmiot w toku postępowania wszczętego przez Wojewodę Małopolskiego.

Tym samym stwierdziwszy brak podstaw prawnych do uchylenia zaskarżonej opinii, w tym zakresie Sąd skargę odrzucił.

Należy jeszcze raz podkreślić, że Sąd w tej sprawie nie dokonał oceny, czy osoba Bruno Olbrychta stanowi postać propagującą komunizm. W tym zakresie Sąd w ogóle nie posiada kompetencji do stawiania ocen historycznych lub historyczno-ideologicznych. Sąd dokonał jedynie oceny, że na podstawie tak zredagowanej opinii dopuszczalnym było przyjęcie przez Wojewodę Małopolskiego, że opinia IPN z 3 listopada 2017 r. jest logiczna, przekonywująca i została prawidłowo sporządzona. Błędy tej opinii zostało już powyżej wykazane i nie jest wykluczone, że w razie ich usunięcia, a więc sporządzenia jasnej, precyzyjnie zdefiniowanej i opartej o weryfikowalny materiał źródłowy opinii, będzie mógł Wojewoda Małopolski logicznie wykazać, że postać Bruno Olbrychta spełnia warunki wymienione w art. 1 ust. 1 lub art. 1 ust. 2 ustawy dekomunizacyjnej.

Mając powyższe na uwadze, wobec ziszczenia się przesłanki z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a. a więc naruszenia przepisów postępowania w stopniu, który miał istotny wpływ na wynik sprawy, działając na podstawie art. 148 P.p.s.a. Sąd uwzględniając skargę jednostki samorządu terytorialnego na akt nadzoru uchylił zaskarżone zarządzenie zastępcze. Naruszenie przepisów postępowania polegało na oparciu się przez Wojewodę Małopolskiego na nieprawidłowo sporządzonej opinii IPN i braku dostrzeżenia istotnych wad tejże opinii.

Odrzucenie skargi na opinię IPN-u nastąpiło na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 P.p.s.a.