Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Mirosław Trzecki Sędzia NSA Joanna Kabat - Rembelska (spr.) Sędzia del. WSA Stefan Kowalczyk Protokolant Sylwia Nerkowska po rozpoznaniu w dniu 21 października 2016 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skarg kasacyjnych Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. oraz H. W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G z dnia 13 października 2014 r., sygn. akt I SA/Gl 101/14 w sprawie ze skargi Prokuratora Rejonowego w T. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] czerwca 2013 r., nr [...] w przedmiocie określenia kwoty dotacji podlegającej zwrotowi 1. uchyla zaskarżony wyrok, 2. oddala skargę, 3. zasądza od Prokuratora Rejonowego w T. G. na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. i H. W. po 220 (dwieście dwadzieścia) złotych tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z 13 października 2014 r., sygn. akt I SA/Gl 101/14, po rozpoznaniu sprawy ze skargi Prokuratora Rejonowego w T. G., uchylił decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z [...] czerwca 2013 r. nr [...] w przedmiocie spraw budżetowych jednostek samorządu terytorialnego.

Sąd pierwszej instancji orzekał w następującym stanie sprawy:

Starostwo Powiatowe w T. G., od [...] kwietnia 2012 r. do [...] kwietnia 2012 r., przeprowadziło kontrolę prawidłowości wykorzystania dotacji udzielonych dla Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego z Gimnazjum Specjalnym z siedzibą w K. przy ul. R. [...]. W wyniku kontroli stwierdzono różnicę między liczbą wychowanków i uczniów wynikającą z miesięcznych sprawozdań przekazywanych do Starostwa Powiatowego oraz rozliczenia dotacji za 2011 r., a rzeczywistą liczbą uczniów Gimnazjum Specjalnego i wychowanków ośrodka wychowawczego w okresie objętym kontrolą, tj. od [...] stycznia 2011 r. do [...] czerwca 2011 r. Ponadto stwierdzono, że część dotacji (602,70 zł) została wydatkowana niezgodnie z przeznaczeniem na naprawę służbowego samochodu.

Starosta T. decyzją z dnia [...] lutego 2013 r. ustalił kwotę dotacji przypadającą do zwrotu do budżetu Powiatu T. przez H. W. – E..R. w B.– B., pobraną od [...] stycznia 2011 r. do [...] czerwca 2011 r. w wysokości 89.328,08 zł, w tym 88.725,38 zł, tytułem dotacji pobranej w nadmiernej wysokości i 602,70 zł, tytułem dotacji wydatkowanej niezgodnie z przeznaczeniem oraz określił termin naliczania odsetek należnych od kwoty 602,70 zł począwszy od [...] kwietnia 2011 r., a od kwoty 88.725,38 zł począwszy od dnia następującego po upływie terminu zwrotu dotacji.

H. W. wniósł odwołanie od decyzji Starosty T..

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. (dalej: SKO lub organ odwoławczy) decyzją z [...] czerwca 2013 r. uchyliło w całości decyzję Starosty T. z [...] lutego 2013 r. oraz określiło do zwrotu przez H. W. - .E R. H.. W. w B.- B. do budżetu Powiatu T. część dotacji (603 zł), która została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem.

W uzasadnieniu SKO wyjaśniło, że w sprawie ma zastosowanie ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 885, dalej: u.f.p.).

Organ odwoławczy podniósł, że dotacje mogą być udzielane m.in. na realizację zadań wynikających z ustawy o systemie oświaty. Odwołując się do treści art. 90 ust. 3a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t. j. Dz. U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 ze zm., dalej: u.s.o.) wskazał, że placówki niepubliczne, o których mowa w art. 2 pkt 5 i 7 u.s.o., czyli m.in. młodzieżowe ośrodki wychowawcze otrzymują na każdego wychowanka dotację z budżetu powiatu w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jednego wychowanka tego rodzaju placówki w części oświatowej subwencji ogólnej dla danej jednostki samorządu terytorialnego, a w przypadku niepublicznych ośrodków umożliwiających realizację obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3 u.s.o, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7 u.s.o., a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jednego wychowanka tego rodzaju ośrodków w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego, pod warunkiem, że osoba prowadząca placówkę przedstawi planowaną liczbę wychowanków organowi właściwemu do udzielenia dotacji, nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji. Zaznaczył, że stosownie do art. 90 ust. 3e i ust. 4 u.s.o. dotacje przyznane szkołom i innym placówkom z budżetu jednostek samorządu terytorialnego mogą być kontrolowane przez organy tych jednostek, którym ustawodawca pozostawił pewną swobodę w zakresie ukształtowania kwestii trybu udzielania i rozliczania tych dotacji oraz trybu i zakresu kontroli prawidłowości ich wykorzystywania, udzielając organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego upoważnienia do ich uregulowania.

Rada Powiatu w T. G., na podstawie tego upoważnienia, podjęła, w dniu [...] grudnia 2009 r., uchwałę Nr [...] w sprawie trybu udzielania i rozliczania dotacji oraz kontroli prawidłowości wykorzystania dotacji dla szkół i placówek niepublicznych oraz publicznych prowadzonych przez osoby prawne lub fizyczne (t. j. Dz. Urz. Woj. Śl. z 2012 r., poz. 4611 ze zm.). Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 tej uchwały z budżetu Powiatu udziela się dotacji dla niepublicznych szkół i placówek wymienionych w § 1 z przeznaczeniem na dofinansowanie realizacji zadań szkoły lub placówki w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej oraz wczesnego wspomagania. Dotacje te - w myśl postanowień § 4 uchwały - ustala się w oparciu o rzeczywistą liczbę uczniów lub wychowanków według stanu na dzień 1 każdego miesiąca na podstawie informacji sporządzonej według wzoru określonego załącznikiem do uchwały. Wzór informacji określa załącznik Nr 2 do tej uchwały. Dotacje przekazywane są w 12 ratach, w terminie do ostatniego dnia miesiąca za dany miesiąc. Zgodnie z § 6 uchwały dotacje udzielone z budżetu powiatu podlegają zwrotowi do budżetu powiatu: 1) w części niewykorzystanej do końca roku budżetowego w terminie do 31 stycznia następnego roku, 2) wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości w ciągu 15 dni od dnia stwierdzenia ww. okoliczności wraz z odsetkami, w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, naliczonymi począwszy od dnia: a) przekazania z budżetu powiatu dotacji wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem, b) następującego po upływie terminów zwrotu dotacji pobranej nienależnie, w nadmiernej wysokości lub niewykorzystanej do końca roku budżetowego.

Podmiot otrzymujący dotację jest zobowiązany do półrocznego rozliczania się w terminie do 15 lipca za okres od 1 stycznia do 30 czerwca i do rocznego rozliczenia się w terminie do 15 stycznia roku następnego po udzieleniu dotacji za okres od 1 stycznia do 31 grudnia z otrzymanej dotacji poprzez przedstawienie na piśmie zestawienia wydatków według załącznika nr 3 do uchwały (§ 7 uchwały).

Zdaniem SKO, kwestią sporną w sprawie jest interpretacja pojęcia "wychowanek", to znaczy, czy wychowankiem jest osoba skierowana do danego młodzieżowego ośrodka wychowawczego, czy też jest to osoba fizycznie przebywająca w tym ośrodku. Ustalenie znaczenia wyrazu "wychowanek" wpływa na ocenę, czy dana dotacja została pobrana w sposób prawidłowy. Organ zaznaczył, że żaden akt prawny regulujący kwestie oświaty nie definiuje pojęcia "wychowanek". Na podstawie art. 3 pkt 11 u.s.o. można tylko stwierdzić, że wychowanek jest także uczniem, co nie daje odpowiedzi na wyżej postawione pytanie. W związku z tym, aby ustalić, czy przez "wychowanka" należy rozumieć nieletniego skierowanego do tego ośrodka, czy też fizycznie do niego przyjętego, należy dokonać wykładni systemowej i celowościowej obowiązujących w tej materii przepisów prawa.

Stosownie do § 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w młodzieżowym ośrodku wychowawczym oraz młodzieżowym ośrodku socjoterapii (Dz. U. Nr 178, poz. 1833 ze zm.. dalej: rozporządzenie MENiS z dnia 26 lipca 2004 r.) nieletni, wobec którego sąd rodzinny orzekł o umieszczeniu w młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub młodzieżowym ośrodku socjoterapii, kierowany jest do ośrodka wskazanego przez Ośrodek Rozwoju Edukacji (dalej: ORE), przez starostę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania nieletniego, a w przypadku braku miejsca zamieszkania - starostę właściwego ze względu na miejsce pobytu nieletniego. W związku z tym, § 2 ust. 3 rozporządzenia MENiS z dnia 24 lipca 2004 r. nakłada na organ prowadzący ośrodek obowiązek stałej analizy stanu wykorzystania miejsc w ośrodku. Przywołując treść § 3 ust. 4 i ust. 5 oraz § 4 ust. 4 i ust. 5 rozporządzenia MENiS z dnia 26 lipca 2004 r. wskazał, że na podstawie wniosku starosty, ORE wskazuje odpowiedni dla nieletniego ośrodek oraz powiadamia o tym sąd rodzinny, wskazany ośrodek oraz rodziców lub opiekunów, zaś starosta wydaje skierowanie dla nieletniego do wskazanego przez ORE ośrodka i przekazuje skierowanie do wskazanego ośrodka za pośrednictwem systemu teleinformatycznego oraz poczty. W przypadku niedoprowadzenia nieletniego do ośrodka w ciągu miesiąca od dnia wskazania tego ośrodka przez ORE, dyrektor ośrodka powiadamia o tym właściwego starostę oraz ORE, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, a ponadto - sąd rodzinny. Niezwłocznie po powiadomieniu właściwego starosty oraz ORE o przypadku niedoprowadzenia nieletniego do ośrodka dyrektor ośrodka przesyła właściwemu staroście, za pośrednictwem poczty, dokumentację nieletniego, o której mowa w § 3 ust. 6 rozporządzenia MENiS z dnia 26 lipca 2004 r.

Zdaniem SKO, należało także uwzględnić przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. Nr 23, poz. 225 ze zm., dalej: rozporządzenie MENiS z dnia 19 lutego 2002 r.). Organ odwoławczy podniósł, że w myśl postanowień § 5 ust. 2 powołanego rozporządzenia do księgi wychowanków wpisuje się imię (imiona) i nazwisko, datę i miejsce urodzenia oraz numer PESEL wychowanka, imiona i nazwiska rodziców (prawnych opiekunów) i adresy ich zamieszkania, adres dotychczasowego miejsca zamieszkania wychowanka, datę przyjęcia wychowanka do placówki oraz datę i przyczynę skreślenia z listy wychowanków, a także nazwę i adres placówki, do której wychowanek został przeniesiony.

Organ odwoławczy ustalił, że H. W prowadzi działalność gospodarczą pod firmą E.R. H. W. w B. – B., w ramach której działa Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w K. (dalej: MOW). H. W. w sprawozdaniach sporządzanych celem uzyskania dotacji na wychowanków MOW wykazywał liczbę nieletnich faktycznie przebywających w MOW oraz liczbę nieletnich skierowanych do MOW przez właściwego starostę, dla których zobowiązany był przez okres miesiąca (o ile nie zostali doprowadzeni) utrzymywać zarezerwowane miejsce. Starosta Powiatu T. przyjął natomiast, że we wspomnianych sprawozdaniach powinna być wykazywana liczba nieletnich faktycznie przyjętych do MOW, zaś dotacja pobrana na osoby skierowane, które w ciągu miesiąca nie przybyły do Ośrodka jest dotacją pobraną w nadmiernej wysokości.

Dokonując oceny stanu faktycznego oraz interpretacji powołanych przepisów prawa SKO stwierdziło, że za "wychowanka" należy uznać osobę skierowaną przez starostę do konkretnego ośrodka. Nieletni traci status "wychowanka" po upływie miesiąca, jeżeli w tym czasie nie został doprowadzony. Kolegium zaznaczyło, że pojęcie "wychowanka" nie zostało zdefiniowane w żadnym akcie prawnym, zaś przyjęcie w uchwale Rady Powiatu T. z 29 grudnia 2009 r. nr [...] w sprawie trybu udzielania i rozliczania dotacji oraz kontroli prawidłowości wykorzystania dotacji dla szkół i placówek niepublicznych oraz publicznych prowadzonych przez osoby prawne lub fizyczne (t. j. Dz. Urz. Woj. Śl. z 2012 r., poz. 4611 ze zm.), że dotację ustala się w oparciu o rzeczywistą liczbę uczniów lub wychowanków niczego nie wyjaśnia. Sformułowanie użyte w uchwale jest ogólnikowe i nie pozwala w żaden sposób wyeliminować wątpliwości nasuwających się przy jego interpretacji. Organ odwoławczy zauważył, że wykładnia celowościowa przytoczonych przepisów prawa prowadzi do wniosku, że celem udzielania dotacji młodzieżowemu ośrodkowi wychowawczemu jest pokrycie jego wydatków bieżących, które w znacznej części są niezależne od tego czy skierowany nieletni stawił się w ośrodku czy też nie. Podniósł również, że przyznana dotacja ma charakter ryczałtowy i nie jest dookreślone, jaka jej część dotyczy wydatków związanych ściśle z osobą wychowanka, a jaka z utrzymaniem ośrodka jako instytucji. Podkreślił także, że przez okres miesiąca ośrodek musi pozostawać w gotowości do przyjęcia skierowanego nieletniego i mieć zapewnione dla niego miejsce w ośrodku. W tym czasie ośrodek na to miejsce nie może nikogo przyjąć i musi to miejsce utrzymywać. Wobec powyższego SKO w pełni podzieliło stanowisko Ministra Edukacji Narodowej wyrażone w odpowiedzi na interpelację Posłanki na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej - Izabeli Leszczyny, zawarte w piśmie Nr DZSE — 2 - EM - 040 - 8/2012. Tym samym stwierdziło, że brak jest podstaw do żądania od uczestnika postępowania zwrotu części dotacji otrzymanej z budżetu Powiatu T. na realizację zadań realizowanych przez prowadzony MOW w K., wyliczonej przez Starostę T. na kwotę 88.725,38 zł.

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału, organ odwoławczy uznał, że część dotacji w wysokości 602,70 zł, którą MOW otrzymał z budżetu Powiatu T. została wydatkowana na naprawę samochodu służbowego. W ocenie SKO wydatek ten nie mieścił się w wydatkach bieżących MOW, a tym bardziej nie był związany zadaniami MOW. Z tej przyczyny SKO uznało, że ta część dotacji została wydatkowana niezgodnie z przeznaczeniem.

Prokurator Rejonowy w T. G. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach skargę na decyzję SKO z [...] czerwca 2013 r., zarzucając naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. nieprawidłową wykładnię art. 3 pkt 11, art. 90 ust. 2a, ust. 3a, ust. 3d, ust. 4 oraz art. 80 ust. 4 u.s.o. oraz przepisów rozporządzenia MENiS z dnia 26 lipca 2004 r. poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że za "wychowanka" należy uznać osobę skierowaną przez starostę do młodzieżowego ośrodka wychowawczego, a nieletni traci ten status dopiero po upływie miesiąca, jeżeli w tym czasie nie został doprowadzony, podczas gdy prawidłowa analiza przepisów wskazuje, że status "wychowanka" nieletni nabywa dopiero w chwili przyjęcia do ośrodka i od tego momentu placówka ponosi w związku z jego pobytem określone koszty, co uzasadnia możliwość otrzymania i wykorzystania dotacji z budżetu powiatu.

W odpowiedzi na skargę organ Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. wniosło o jej oddalenie, podtrzymując w całości stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej: p.p.s.a.) uchylił zaskarżoną decyzję.

Sąd pierwszej instancji podzielił stanowisko przedstawione przez stronę skarżącą co do interpretacji pojęcia "wychowanek". Podniósł, że ustawa o systemie oświaty nie zawiera ustawowej definicji pojęć "uczeń" i "wychowanek", a art. 3 pkt 11 stanowi jedynie, że gdy mowa o uczniach należy przez to rozumieć także słuchaczy i wychowanków. Sąd, odwołując się do przepisów ustawy o systemie oświaty, wskazał, że stosownie art. 90 ust. 3a u.s.o. placówki niepubliczne, o których mowa w art. 2 pkt 5 i 7 u.s.o., czyli m.in. młodzieżowe ośrodki wychowawcze otrzymują na każdego wychowanka dotacje z budżetu powiatu w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jednego wychowanka tego rodzaju placówki w części oświatowej subwencji ogólnej dla danej jednostki samorządu terytorialnego, pod warunkiem, że osoba prowadząca placówkę przedstawi planowaną liczbę wychowanków organowi właściwemu do udzielenia dotacji nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji.

Z art. 90 ust. 2a i art. 90 ust. 3a u.s.o. wynika, że podstawowym kryterium udzielenia dotacji jest liczba uczniów - wychowanków - danej jednostki. Liczbę tę ustala się w oparciu o dane o planowanej liczbie uczniów wynikające z wniosku o przydzielenie dotacji, składanym do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji. Z kolei zgodnie z treścią art. 90 ust. 3c u.s.o. dotacje, o których mowa w ust. 1a-3a, są przekazywane w 12 częściach w terminie do ostatniego dnia każdego miesiąca na rachunek bankowy szkoły lub placówki. Zdaniem Sądu, w świetle przepisów ustawy o systemie oświaty, oczywiste jest, że dotacje przysługują w wysokości odpowiadającej faktycznej, rzeczywistej liczbie uczniów. Z wniosku złożonego obligatoryjnie do 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji wynikać musi prognozowana liczba uczniów (wychowanków) placówki, co ma umożliwić zaplanowanie w budżecie dotacji na następny rok. Dotacje te są przekazywane w comiesięcznych transzach wypłacanych do ostatniego dnia miesiąca, a zatem wpłaca się je według danych o faktycznej liczbie uczniów na dany (np. pierwszy) dzień miesiąca. Odpowiednie uregulowanie w tym zakresie zawiera postanowienie § 4 uchwały Rady Powiatu w T. G. z 29 grudnia 2009 r. Nr [...], w myśl którego dotację ustala się w oparciu o rzeczywistą liczbę uczniów lub wychowanków według stanu na dzień 1 każdego miesiąca na podstawie informacji sporządzonej według wzoru określonego załącznikiem do uchwały.

Sąd zaznaczył, że w stanie prawnym obowiązującym w 2011 r. szczegółowe zasady dotyczące kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych uregulowane został w rozporządzeniu MENiS z dnia 26 lipca 2004 r. Następnie zasady te zostały na nowo określone w drodze rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 grudnia 2011 r. (data wejścia w życie 31 grudnia 2011 r.), przy czym obie te regulacje nie wykazują zasadniczych różnic.

W ocenie Sądu analiza przepisów ustawy oświatowej oraz rozporządzenia MENiS z dnia 26 lipca 2004 r., które posługuje się pojęciami takim jak: "przyjęcie", "przybycie", "doprowadzenie" uzasadnia w wniosek, że to moment przyjęcia nieletniego do ośrodka wyznacza stosunek materialno - prawny kreujący sytuację wychowanka. Dopiero bowiem od momentu "przekroczenia progu ośrodka" nieletni nabywa status prawny "wychowanka". Tym samym - dopiero z tym momentem powstają prawa i obowiązki tak wychowanka, jak i wszystkich innych podmiotów, których podstawy działania są z tym związane. WSA zauważył, że takie stanowisko zajął Minister Edukacji Narodowej w pismach z 4 grudnia 2012 r. nr DZSE-EM-045/82/2012 oraz z 19 grudnia 2012 r. nr DZSE-EMU45/84/2012, stanowiących odpowiedź na wystąpienie Wicestarosty Powiatu T. . W powołanych pismach Minister wyraził jednoznaczny pogląd, że wychowankiem jest osoba przyjęta do placówki i z dniem przyjęcia wpisana do księgi wychowanków. Minister powołał się na § ust. 2 rozporządzenia MENiS z dnia 19 lutego 2002 r., który stanowi, że do księgi wychowanków wpisuje się m.in. datę przyjęcia wychowanka do placówki. Ponadto, ze względu na potrzebę unikania podwójnego liczenia ucznia/wychowanka, zmiana wpisu w systemie informacji oświatowej (SIO) - przyporządkowująca ucznia lub wychowanka do określonej jednostki systemu oświaty - następuje właśnie dopiero po przyjęciu wychowanka do MOW (także do szkoły w MOW) i przekazaniu tej informacji do szkoły macierzystej.

Sąd podkreślił, że przedstawiony pogląd jest przeciwny do wcześniejszego stanowiska, wyrażonego w odpowiedzi Ministra Edukacji Narodowej na interpelację poselską z 12 lipca 2012 r., na którą powołał się organ odwoławczy w zaskarżonej decyzji.

Zdaniem Sądu, nie sposób podzielić zapatrywania SKO i uczestnika postępowania H. W., że "wychowankiem" młodzieżowego ośrodka wychowawczego, w rozumieniu przepisów ustawy i komentowanego rozporządzenia będzie nieletni skierowany do tego ośrodka przez uprawniony organ na podstawie wskazania ORE, bez względu na to czy nieletni faktycznie znalazł się w ośrodku. Akceptacja tego poglądu oznaczałaby bowiem w praktyce uznanie za "wychowanków" osób, które nigdy się w placówce nie pojawiły. Co istotne, przyjęcie takiego punktu widzenia powodowałoby, że w tym momencie dotacja naliczana byłaby podwójnie, zarówno na ucznia szkoły funkcjonującej w strukturze ośrodka oraz szkoły macierzystej nieletniego - skoro skierowany wychowanek staje się jednocześnie także uczniem szkoły w młodzieżowym ośrodku wychowawczym. Dotacje budżetowe przysługują w wysokości odpowiadającej faktycznej, rzeczywistej liczbie uczniów lub wychowanków. Rzeczywistym wychowankiem nie będzie zaś osoba jedynie skierowana do młodzieżowego ośrodka wychowawczego.

Ponadto Sąd zauważył, że przepisy ustawy o systemie oświaty nie obejmują możliwości dotowania placówki za "pozostawanie w gotowości" przyjęcia wychowanka posiadającego wskazanie i skierowanie do tej placówki (w systemie oświaty problem ten dotyczy jedynie MOW). O ile bowiem zgodzić się wypada z argumentem organu i uczestnika postępowania, że placówka ponosi wydatki bieżące niezależnie od tego, czy nieletni stawił się w placówce czy też nie, o tyle oczywistym jest, że koszty w okresie tzw. "pozostawania w gotowości" nie będą takie same, jak koszty utrzymania wychowanków faktycznie przebywających w ośrodku w tym czasie. WSA zaznaczył, że z protokołu kontroli znajdującego się w aktach administracyjnych badanej sprawy wynika, że w poszczególnych miesiącach 1-go półrocza 2011 r. różnice pomiędzy faktyczną liczbą wychowanków/uczniów gimnazjum a liczbą wykazaną w sprawozdaniu podmiotu (obejmującą także wychowanków, których faktycznie nie było w ośrodku) wynosiły od 2 (w ciągu trzech miesięcy) do 5 osób (w marcu 2011). Należy zatem wnioskować, że różnice te nie zawsze będą miały wpływ na zwiększenie poziomu wydatków bieżących placówki.

Sąd podkreślił, że stwierdzenie, czy dotacje udzielone z budżetu jednostki samorządu terytorialnego zostały wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem albo pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości, następuje na etapie rozliczenia dotacji. W orzecznictwie sądów administracyjnych nie budzi zastrzeżeń, że dopuszczalną formą kontroli przyznanej dotacji może być rozliczenie faktycznej liczby uczniów, na których przyznano dotację. Czym innym jest dotacja, która przysługuje na jednego wychowanka (ucznia), a czym innym dotacja otrzymana na taką osobę.

Sąd uznał za racjonalne przyjęcie, że skoro nieletni w ogóle nie został przyjęty do młodzieżowego ośrodka wychowawczego (nie stał się wychowankiem), to ośrodek powinien zwrócić dotację w części na niego niewykorzystanej, gdyż inaczej placówka pobierać będzie dotacje w pełnej wysokości na faktycznie nieobecnych uczniów czy też wychowanków, co wydaje się nie do pogodzenia z art. 44 ust. 3 u.f.p.

Zdaniem WSA, jeżeli dana dotacja miała określone przeznaczenie, a w toku prawidłowo prowadzonego postępowania wykazano, że liczba uczniów (wychowanków) podana w informacji przewyższa liczbę rzeczywistą (wynikająca z zapisów w księdze uczniów i w innych dokumentach), to trzeba uznać, że część dotacji za określony miesiąc została pobrana w nadmiernej wysokości i podlega zwrotowi w trybie i na zasadach określonych art. 252 u.f.p.

Podsumowując, Sąd uznał za nieprawidłową wykładnię pojęcia "wychowanek", dokonaną przez organ odwoławczy i podzieloną przez uczestnika postępowania. Tym samym zasadne okazały się podniesione w skardze zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. oraz uczestnik postępowania H. W. zaskarżyli wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach w całości. Wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach oraz zasądzenie kosztów postępowania.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. zarzuciło naruszenie:

I. prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 90 ust. 3a u.s.o. oraz § 4 ust. 1 uchwały nr [...] Rady Powiatu w T. G. z dnia 29 grudnia 2009 r. w sprawie trybu udzielania i rozliczania dotacji oraz kontroli prawidłowości wykorzystania dotacji dla szkół i placówek niepublicznych oraz publicznych prowadzonych przez osoby prawne lub fizyczne (Dz. Urz. Woj. Śląsk z 2012 r., nr 4611) w związku z art. 90 ust. 4 u.s.o.;

II. przepisów postępowania tj. art. 134 § 1 p.p.s.a. na skutek rozstrzygnięcia poza granicami sprawy.

Uczestnik postępowania H. W. zarzucił naruszenie:

I. przepisów postępowania, tj. art. 141 § 4 p.p.s.a. w związku z art. 3 § 1 p.p.s.a. poprzez niepoprawne sporządzenie uzasadnienia wyroku, polegające na lakonicznym i zdawkowym wyjaśnieniu zastosowanej podstawy prawnej orzeczenia przez ograniczenie się jedynie do powielenia argumentacji zawartej w uzasadnieniu skargi Prokuratury Rejonowej w T. G. przy bardzo powierzchownym odniesieniu się do stanowiska organu oraz uczestnika poprzez stwierdzenie, iż jest ono niezasadne (drugi akapit 27 strony uzasadnienia) bez przekonywującego umotywowania rozstrzygnięcia w powyższym zakresie, przez co uczestnik pozbawiony został możliwości poznania przyczyn dla których Sąd uznał rację skarżącego za zasadną, zaś argumentację organu oraz uczestnika za niezasługującą na uwzględnienie, w następstwie czego brak jest możliwości kontroli kasacyjnej orzeczenia;

II. przepisów prawa:

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a. w związku z art. 3 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 134 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 3 pkt 11 w związku z art. 90 ust 2a i 3a w związku z art. 90 ust 3d u.s.o. poprzez brak wszechstronnego rozważenia wszystkich aspektów sprawy, mających istotne znaczenie dla ich rozstrzygnięcia, co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia wskazanych powyżej przepisów prawa materialnego poprzez ich nieprawidłową wykładnię i uznanie, że wychowankiem (uczniem) jest nieletni, który przybył do placówki, w następstwie czego Sąd przyjął, iż dotacja należna jest jedynie wobec podopiecznego, który przybywa w placówce, co skutkuje pozbawieniem uczestnika możliwości otrzymania finansowania kosztów poniesionych w związku z gotowością placówki do przybycia nieletniego, podczas gdy prawidłowa interpretacja powyższych przepisów nakazuje uznać, iż pojęcie wychowanek (uczeń) obejmuje swoim zakresem także nieletniego, który został skierowany do placówki bez względu na to, czy do niej dotarł, czy też nie, bowiem taka wykładnia pozwala na realizację celowego charakteru przyznawanej dotacji;

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a. w związku z art. 3 § 1 p.p.s.a. w związku z § 4 ust 2 i 3 oraz w związku z § 5 ust 2 i 3 rozporządzenia MENiS z dnia 19 lutego 2002 r. poprzez uznanie skargi za zasadną na skutek nieprawidłowej wykładni zastosowanego w wyszczególnionych powyżej przepisach materialnych pojęcia "przyjęcie" i uznanie, iż przepisy te nakazywały dokonywania wpisu ucznia (wychowanka) do księgi uczniów (wychowanków) chronologicznie według daty przybycia nieletniego podczas, gdy prawidłowa ich interpretacja wymaga przyjąć, iż pojęcie "przyjęcie" nie powinno być traktowane jako jednoznaczne z pojęciem "przybycie", a co za tym idzie istnieje podstawa do tego, aby wpisu dokonywano w stosunku do uczniów (wychowanków) skierowanych, co znajduje uzasadnienie we wprowadzonych rozporządzeniem MEN z dnia 29 sierpnia 2014 r. (Dz. U. 2014. poz. 1170) zmianach w zakresie dokonywanego do księgi uczniów wpisu;

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a. w związku z art. 3 § 1 p.p.s.a. w związku z § 4 ust 4 rozporządzenia MENiS z dnia 26 lipca 2004 r. poprzez uchylenie decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] czerwca 2013 r. w następstwie niezastosowania wskazanego powyżej przepisu rozporządzenia podczas interpretacji pojęcia "wychowanka", a który to przepis wskazuje, iż przez okres trzech miesięcy prowadzący zobowiązany jest rezerwować miejsce dla danego nieletniego bez możliwości przyjęcia na to miejsce innego nieletniego, w następstwie czego ponosi koszty, które winne być sfinansowane ze środków dotacyjnych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skargi kasacyjne są zasadne, chociaż nie wszystkie podniesione w nich zarzuty okazały się trafne.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego chybiony jest, podniesiony w skardze kasacyjnej H. W. , zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 141 § 4 p.p.s.a.

W tym miejscu należy zauważyć, że art. 141 § 4 p.p.s.a. określa elementy, jakie powinno zawierać uzasadnienie wyroku. Powołany przepis zawiera dyrektywę skierowaną pod adresem sądu sporządzającego uzasadnienie wyroku, by zawierało ono zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. Podkreślenia wymaga, że do naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. może dojść wówczas, gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera wszystkich istotnych elementów i w związku z tym zaskarżony wyrok nie poddaje się kontroli instancyjnej. W rozpoznawanej sprawie strona wnosząca skargę kasacyjną nie wykazała, by taka sytuacja miała miejsce. Dodać także należy, że Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale składu siedmiu sędziów z 15 lutego 2010 r. wyjaśnił, że przepis art. 141 § 4 p.p.s.a. może stanowić samodzielną podstawę kasacyjną (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.), jeżeli uzasadnienie wojewódzkiego sądu administracyjnego nie zawiera stanowiska co do stanu faktycznego przyjętego jako podstawa skarżonego rozstrzygnięcia (uchwała NSA z 15.02.2010 r. II FPS 8/09 ONSAiWSA 2010, Nr 3, poz. 39).

Uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie jest dotknięte tego rodzaju wadą. Sąd pierwszej instancji uznał za prawidłowe ustalenia faktyczne poczynione w toku postępowania administracyjnego, a tym samym przyjął je za podstawę orzeczenia.

W orzecznictwie i piśmiennictwie nie budzi wątpliwości, że przewidziany w art. 141 § 4 p.p.s.a. wymóg przedstawienia w uzasadnieniu wyroku zarzutów podniesionych w skardze nie może ograniczać się jedynie do ich przytoczenia, ale oznacza także konieczność odniesienia się do nich przy wyjaśnianiu podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia te warunki. Sąd przedstawił istotę zarzutów podniesionych w skardze, a następnie odniósł się do nich, przedstawiając argumenty, które w jego ocenie dawały podstawy do uznania ich za zasadne. Nieco mniej uwagi WSA poświęcił argumentacji przedstawionej w zaskarżonej decyzji i odpowiedzi uczestnika postępowania na skargę wniesioną przez Prokuratora Rejonowego w T. G.. Nie sposób jednak uznać, że ta argumentacja została pominięta. Podkreślić należy, że nie można mylić dostateczności uzasadnienia z siłą jego przekonywania i trafnością wskazanych w nim argumentów. Celem uzasadnienia jest wprawdzie przekonanie stron postępowania o trafności rozstrzygnięcia, ewentualna wadliwość argumentacji bądź prezentowanie przez stronę innego poglądu niż wskazany w uzasadnieniu, nie stanowi jednak o naruszeniu przez sąd art. 141 § 4 p.p.s.a., gdy uzasadnienie zawiera odniesienie się do wszystkich zarzutów poprzez odwołanie się do treści przepisów prawa i wyjaśnienie ich zastosowania w konkretnej sprawie. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego część analityczna uzasadnienia zaskarżonego wyroku pozwala na odtworzenie toku rozumowania Sądu, który doprowadził do stanowiska o niezgodności z prawem zaskarżonej decyzji, a tym samym możliwa jest kontrola instancyjna zaskarżonego wyroku.

Naczelny Sąd Administracyjny uznał za niezasadny, postawiony w skardze Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. , zarzut naruszenia art. 134 § 1 p.p.s.a.

W stanie prawnym obowiązującym w dacie wydania zaskarżonego wyroku powołany przepis stanowił: "Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną." Wnoszący skargę kasacyjną podniósł, że w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził: "(...) skoro nieletni w ogóle nie został przyjęty do MOW (nie stał się wychowankiem) to ośrodek powinien zwrócić dotację w części na niego niewykorzystanej." Zdaniem SKO, Sąd pierwszej instancji dopuścił się tym samym naruszenia art. 134 § 1 p.p.s.a., gdyż zaskarżona decyzja rozstrzygała sprawę zwrotu nienależnej dotacji a nie dotacji niewykorzystanej.

W związku z tak sformułowanym stanowiskiem Naczelny Sąd Administracyjny zauważa, że rozstrzygnięcie "w granicach danej sprawy" oznacza, że sąd nie może uczynić przedmiotem rozpoznania legalności innej sprawy administracyjnej, niż ta, w której wniesiono skargę. Określenie "w granicach danej sprawy" wskazuje, że chodzi o sprawę administracyjną w znaczeniu materialnym, na którą składają się elementy podmiotowe i przedmiotowe. Tożsamość elementów podmiotowych to tożsamość podmiotu będącego adresatem praw lub obowiązków, a tożsamość przedmiotowa to tożsamość treści tych praw i obowiązków oraz ich podstawy prawnej i faktycznej. Analiza uzasadnienia zaskarżonego wyroku prowadzi do wniosku, że niewątpliwie istniała tak rozumiana tożsamość sprawy rozpoznanej przez Sąd i Samorządowe Kolegium Odwoławcze. Sąd pierwszej instancji rozstrzygał więc "w granicach danej sprawy". Trzeba dodać, że poza cytowanym przez SKO zdaniem, Sąd w uzasadnieniu wyroku nie nawiązuje do kwestii zwrotu niewykorzystanej dotacji, co potwierdza, że przedmiotem rozpoznania przez Sąd nie była inna sprawa, niż ta w której skarga została wniesiona.

Naczelny Sąd Administracyjny uznał za trafne zarzuty skarg kasacyjnych zmierzające do wykazania, że Sąd pierwszej instancji niewłaściwie zinterpretował pojęcie "wychowanka" i w konsekwencji uznał, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa materialnego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy.

Istota sporu, jaki powstał w rozpoznawanej sprawie, sprowadzała się do tego, jak należy rozumieć użyte w ustawie o systemie oświaty określenia "wychowanek". Nie ulega wątpliwości, że pojęcie to nie zostało zdefiniowane we wspomnianej ustawie. W związku z tym należało rozważyć, które ze stanowisk odnośnie do znaczenia określenia "wychowanek" jest prawidłowe.

W tym miejscu należy przypomnieć, że Sąd pierwszej instancji podzielił stanowisko Prokuratora Rejonowego w T. G., że "wychowankiem" jest nieletni skierowany do młodzieżowego ośrodka wychowawczego i faktycznie w nim przebywa. Z kolei według Samorządowego Kolegium Odwoławczego i uczestnika postępowania "wychowankiem" jest nieletni, który został skierowany przez właściwego starostę do młodzieżowego ośrodka wychowawczego.

Z uwagi na to, że określenie "wychowanek" nie zostało zdefiniowane w ustawie należało w pierwszej kolejności odwołać się do jego językowego znaczenia. Według Popularnego słownika języka polskiego PWN "wychowanek" to: 1.absolwent jakiejś szkoły; uczeń, 2. osoba wzięta na wychowanie przez kogoś, będąca pod czyjąś opieką (Popularny słownik języka polskiego, PWN 2003, s. 1152). Słowo "wychowanek" nie ma więc w języku polskim jednego znaczenia. Mając jednak na uwadze kontekst prawny rozpoznawanej sprawy należało uznać, że "wychowanek" to osoba wzięta na wychowanie przez kogoś, będąca pod czyjąś opieką.

Umieszczenie nieletniego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym następuje na podstawie orzeczenia sądu rodzinnego, który w przypadkach określonych w art. 12 zdanie pierwsze ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t. j. Dz. U. z 2010 r., Nr 33, poz. 178), jeżeli zachodzi potrzeba zapewnienia nieletniemu jedynie opieki wychowawczej, może orzec umieszczenie go w młodzieżowym ośrodku wychowawczym (art. 12 zdanie drugie). Z powołanego przepisu wynika zatem, że nieletni, wobec którego orzeczono umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, jest osobą wziętą na wychowanie, będącą pod opieką takiego ośrodka.

Zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia MENiS z dnia 26 lipca 2004 r. w ośrodku dla każdego nieletniego opracowuje się i realizuje indywidualny program resocjalizacyjny lub terapeutyczny. Nieletniemu umieszczonemu w ośrodku zapewnia się warunki niezbędne do nauki, wychowania, resocjalizacji i terapii, w tym warunki bezpiecznego pobytu (§ 6 ust. 1 rozporządzenia). Z kolei całodobowa placówka opiekuńczo-wychowawcza zapewnia nieletniemu wychowankowi tej placówki podczas pobytu w ośrodku pokrycie kosztów wyżywienia oraz zaopatrzenia nieletniego wychowanka w odzież, obuwie, środki czystości i środki higieny osobistej oraz leki, okulary, podręczniki i pomoce szkolne, a także kieszonkowe (§ 6 ust. 2 rozporządzenia). Wymieniony zakres obowiązków ośrodka wobec wychowanka prowadzi do wniosku, że ośrodek przejmuje wykonywanie zadań, które składają się na wychowanie rozumiane jako całokształt zabiegów mających na celu ukształtowanie człowieka.

Ustalenie, że "wychowankiem" jest osoba wzięta na wychowanie, znajdująca się pod czyjąś opieką nie jest jednak wystarczające dla oceny zasadności stanowiska przyjętego przez Sąd pierwszej instancji. Istotne w tej kwestii jest rozważenie, kiedy nieletni wobec którego sąd rodzinny orzekł umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, staje się "wychowankiem".

W tym kontekście należało rozważyć regulacje zawarte w rozporządzeniach MENiS z 26 lipca 2004 r. i 19 lutego 2002 r.

Sąd pierwszej instancji, kierując się treścią art. 3 pkt 11 u.s.o., uznał, że jeżeli uczniem jest osoba przyjęta do szkoły i która figuruje w księdze uczniów to wychowankiem jest osoba przyjęta do młodzieżowego ośrodka wychowawczego i wpisana do księgi wychowanków. Należy jednak zauważyć, że przyjęcie do szkoły nie jest równoznaczne z rozpoczęciem nauki. Uczeń, który został przyjęty do szkoły i wpisany, zgodnie z § 4 ust. 3 rozporządzenia MENiS z dnia 19 lutego 2002 r. do księgi uczniów, może, z różnych przyczyn, nie podjąć nauki w tej szkole. Analogicznie wychowanek przyjęty do młodzieżowego ośrodka wychowawczego i wpisany do księgi wychowanków (§ 5 ust. 3 rozporządzenia MENiS z dnia 19 lutego 2002 r.), może do tego ośrodka nie przybyć.

W skardze kasacyjnej H. W. podniesiono, że rozporządzenie MENiS z dnia 19 lutego 2002 r. zostało zastąpione rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 sierpnia 2014 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2014 r., poz. 1170 ze zm.). Z § 6 ust. 3 powołanego rozporządzenia wynika, że wpisów w księdze uczniów dokonuje się chronologicznie według daty rozpoczęcia nauki w danej szkole. Prawodawca w tym przypadku dostrzegł potrzebę rozróżnienia przyjęcia do szkoły i rozpoczęcia nauki i wpisywania do księgi uczniów tylko tych osób, które rozpoczęły naukę w danej szkole. Tego rodzaju zmiany nie zostały wprowadzone w regulacji dotyczącej prowadzenia księgi wychowanków, z czego można wnosić, że prawodawca nie łączy przyjęcia wychowanka do ośrodka z jego przybyciem. Omawiane rozporządzenie nie obowiązywało w dacie wydawania zaskarżonej decyzji, jednak zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, wprowadzone nim zmiany stanowić mogą pewną wskazówkę interpretacyjną. Zachowanie prawodawcy, który zachował dotychczasowe unormowanie dotyczące prowadzenia księgi wychowanków dodatkowo przemawia za uznaniem, że przyjęcie wychowanka nie powinno być utożsamiane z jego faktycznym przybyciem do młodzieżowego ośrodka wychowawczego.

Naczelny Sąd Administracyjny zauważa, że w § 4 rozporządzenia MENiS z dnia 26 lipca 2004 r. pojęcia "przybycie" i "przyjęcie" używane są zamiennie. Podkreślenia wymaga, że powołany przepis określa czynności, które podejmuje dyrektor ośrodka po przybyciu nieletniego, przy czym z istoty czynności wymienionych w § 4 ust. 1 wynika, że wymagają one obecności nieletniego. Stwierdzić należy, że powiadomienie, o którym mowa w § 4 ust. 3 rozporządzenia MENiS z dnia 19 lutego 2002 r. następuje więc w istocie po przybyciu, a nie przyjęciu do ośrodka. Przyjęcie jest bowiem czynnością wcześniejszą i następuje na podstawie skierowania właściwego starosty. Dyrektor ośrodka, zgodnie z § 3 ust. 6 rozporządzenia MENiS z dnia 26 lipca 2004 r., wraz ze skierowaniem otrzymuje pełną dokumentację dotyczącą nieletniego i ma obowiązek zapewnienia nieletniemu miejsca w ośrodku (§ 4 ust. 4 rozporządzenia MENiS z dnia 26 lipca 2004 r.). Z przytoczonych regulacji wynika, że dyrektor ośrodka nie może odmówić przyjęcia nieletniego, zaś od chwili skierowania nieletniego do ośrodka na dyrektorze spoczywają określone obowiązki. Z uwagi na to, że data przybycia nieletniego do ośrodka nie jest znana, obowiązki wymienione w § 5 i § 6 rozporządzenia MENiS z dnia 26 lipca 2004 r. aktualizują się od chwili doręczenia dyrektorowi ośrodka skierowania wraz z dokumentacją, o której mowa w § 3 ust. 6 tego rozporządzenia.

Zgodnie z art. 90 ust. 3d u.s.o. dotacje, o których mowa w art. 90 ust. 1a-3b u.s.o. są przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań szkoły lub placówki w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej i mogą być wykorzystane wyłącznie na pokrycie wydatków bieżących szkoły lub placówki. Uwzględniając podmiotowo-celowy charakter dotacji należy zauważyć, że finansowanie wydatków związanych z rezerwacją miejsca dla skierowanego do ośrodka nieletniego mieści się w pojęciu realizacji zadań placówki, o których mowa w art. 90 ust. 3d u.s.o. W związku z tym podkreślić trzeba, że brak jest uzasadnionych podstaw do przyjęcia, że w przypadku gdy ośrodek realizuje ustawowe zadania w okresie oczekiwania na przybycie wychowanka nie powinien otrzymywać dotacji w wysokości uwzględniającej także tego wychowanka.

Naczelny Sąd Administracyjny zauważa, że Minister Edukacji Narodowej różnie interpretował pojęcie "wychowanka". Samorządowe Kolegium Odwoławcze powołało się na pismo Ministra Edukacji Narodowej z 25 maja 2012 r. skierowane do Marszałka Sejmu RP, stanowiące odpowiedź na interpelację poselską. W powołanym piśmie stwierdzono, że nieletniego skierowanego do młodzieżowego ośrodka wychowawczego w okresie rezerwacji dla niego miejsca należy traktować jak wychowanka tej placówki, na którego przysługuje dotacja. Sąd pierwszej instancji powołał się natomiast na pisma Ministra Edukacji Narodowej z 4 grudnia 2012 r. i 19 grudnia 2012 r., stanowiące odpowiedź na wystąpienie Wicestarosty Powiatu T. . We wspomnianych pismach Minister Edukacji Narodowej zajął stanowisko, zgodnie z którym dopiero po przybyciu nieletniego do ośrodka powstają prawa i obowiązki wychowanka i wszystkich podmiotów, których podstawy działania są z tym związane.

Z kolei w piśmie z 28 czerwca 2016 r. nr 3791/2016 (dostępne na www.sejm.gov.pl), będącym odpowiedzią Ministra Edukacji Narodowej na interpelację w sprawie rozliczania subwencji oświatowej przeznaczonej dla młodzieżowych ośrodków wychowawczych wyjaśnił, że: "Do 2012 r. MEN zajmował stanowisko, że ośrodek jest zobowiązany do rezerwowania przez określony czas miejsca dla nieletniego, mogącego w każdej chwili pojawić się w ośrodku, co pozwalało uznać zasadność subwencjonowania tego okresu. Problem ujmowania w SIO wychowanków niedoprowadzonych do MOW i MOS, a w konsekwencji naliczania dla nich wag przeliczeniowych w algorytmie podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla JST, został wskazany w raporcie specjalnego Centralnego Biura Antykorupcyjnego (CBA) z 2 lutego 2012 r. pt. Wątpliwości dotyczące zasad przyznawania dotacji niepublicznym placówkom resocjalizacyjnym. W raporcie potraktowano jako nieprawidłowość wykazywanie w SIO oraz przekazywanie subwencji/dotacji na nieletnich, którym wskazano miejsce w ośrodku, a nie zostali do niego doprowadzeni, co skutkowało odmiennym stanowiskiem MEN w kwestii wykazywania w SIO wychowanków, którym wskazano ośrodek, a którzy fizycznie nie zostali w nim umieszczeni.

Stanowisko prezentowane po 2012 r. zostało poddane szczegółowej analizie, w związku z dużą liczba interwencji ze strony środowiska placówek resocjalizacyjnych, organów prowadzących oraz parlamentarzystów."

Efektem tej analizy było wprowadzenie w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz. U. z 2015 r., poz. 1872), definicji wychowanka. Z § 15 powołanego rozporządzenia wynika, że nieletni wobec którego sąd rodzinny orzekł o umieszczeniu w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, staje się wychowankiem młodzieżowego ośrodka wychowawczego z dniem otrzymania przez dyrektora ośrodka, za pośrednictwem poczty, skierowania nieletniego do ośrodka, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 81 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Odpowiednie zmiany zostały wprowadzone również w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 45 ze zm.). Przepisem art. 5 pkt 4 lit. b) ustawy z dnia 23 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 1010), dodano do art. 16 ustawy o systemie informacji oświatowej punkt 5, stanowiący, że dane dziedzinowe obejmują w przypadku wychowanka młodzieżowego ośrodka wychowawczego datę: a) otrzymania przez dyrektora ośrodka, za pośrednictwem poczty, skierowania wychowanka do ośrodka, b) przekazania informacji o niedoprowadzeniu wychowanka do ośrodka - zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 81 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2014 r. poz. 382 oraz z 2015 r. poz. 1418 i 1707).

Wobec powyższego stwierdzić należy, że zmiany które nastąpiły w stanie prawnym już po wydaniu zaskarżonej decyzji i kontrolowanego wyroku, dodatkowo potwierdziły prawidłowość stanowiska, że wychowankiem młodzieżowego ośrodka wychowawczego, który powinien być wykazywany w informacji stanowiącej podstawę otrzymania dotacji, o której mowa w art. 90 ust. 3a u.s.o. jest także nieletni, który został skierowany do ośrodka przez właściwego starostę, w okresie od daty otrzymania przez kierownika ośrodka, za pośrednictwem poczty, skierowania nieletniego do ośrodka do przekazania przez dyrektora ośrodka informacji o niedoprowadzeniu wychowanka do ośrodka.

Naczelny Sąd Administracyjny mając na uwadze również to, że sprawa dotyczy dotacji otrzymanej przez uczestnika postępowania w pierwszym półroczu 2011 r., kiedy Ministerstwo Edukacji Narodowej zajmowało stanowisko, że młodzieżowy ośrodek wychowawczy powinien otrzymywać dotacje także na wychowanka w czasie rezerwacji dla niego miejsca w ośrodku, tj. w okresie między skierowaniem do ośrodka a upływem terminu wskazanego w § 4 ust. 4 rozporządzenia MENiS z dnia 26 lipca 2004 r. stwierdza, że brak jest podstaw do tego, by późniejsza, przejściowa, zmiana stanowiska MEN rodziła dla uczestnika postępowania niekorzystne skutki w postaci obowiązku zwrotu dotacji pobranej w nadmiernej wysokości.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 188 p.p.s.a. w związku z art. 151 p.p.s.a. uchylił zaskarżony wyrok i oddalił skargę wniesioną przez Prokuratora Rejonowego w T. G..

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 203 pkt 2 p.p.s.a.