Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Krystyna Chustecka (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia WSA Bożena Dziełak, Asesor WSA Alojzy Skrodzki, Protokolant Lidia Wasilewska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 lutego 2007 r. sprawy ze skargi [...] LTD z siedzibą w W. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia [...] sierpnia 2006 r. nr [...] w przedmiocie pozostawienia bez rozpatrzenia wniosku o zwrot podatku od towarów i usług za okres od stycznia do grudnia 2004 r. oddala skargę

Zaskarżonym postanowieniem, wydanym na podstawie art. 233 § 1 w związku z art. 239, art. 169 § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), dalej Ordynacja podatkowa w związku z § 5 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie zwrotu podatku od towarów i usług niektórym podmiotom (Dz. U. Nr 152, poz. 1478), dalej jako rozporządzenie z 26 sierpnia 2003 r., zmienionego rozporządzeniem Ministra Finansów z 23 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku od towarów i usług niektórym podmiotom (Dz. U. Nr 89, poz. 851), dalej jako rozporządzenie z 23 kwietnia 2004 r.), Dyrektor Izby Skarbowej w W. utrzymał w mocy postanowienie Naczelnika [...] Urzędu Skarbowego w W. z dnia [...] maja 2005 r. w przedmiocie pozostawienia bez rozpoznania wniosku [...] LTD z siedzibą w W. (Skarżącej w niniejszej sprawie) o zwrot podatku od towarów i usług za okres od stycznia do grudnia 2004 r.

W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że wnioskiem z dnia [...] kwietnia 2005 r. Skarżąca wystąpiła o zwrot podatku od towarów i usług za okres od stycznia do grudnia 2004 r. Do przedmiotowego wniosku załączyła zaświadczenie, że jest podatnikiem podatku od towarów i usług w kraju siedziby, wydane w dniu [...] lutego 2004 r., ważne przez okres jednego roku.

W związku z utratą ważności zaświadczenia jeszcze przed złożeniem wniosku o zwrot podatku, organ pierwszej instancji pismem z dnia [...] października wezwał Skarżącą, na podstawie art. 169 Ordynacji podatkowej, do przedstawienia ważnego zaświadczenia potwierdzającego jej rezydencję podatkową w zakresie podatku VAT w kraju siedziby, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia. Przedmiotowe wezwanie doręczono Skarżącej w dniu [...] października 2005 r. W odpowiedzi na wezwanie w dniu [...] stycznia 2006 r., tj. po upływie 3 miesięcy od dnia doręczenia do organu pierwszej instancji wpłynęło żądane zaświadczenie, przesłane w formie nieuwierzytelntonej kopii, wraz z oryginałem tłumaczenia na język polski sporządzonego przez tłumacza przysięgłego.

Naczelnik [...] Urzędu Skarbowego [...] postanowieniem z dnia [...] maja 2006 r. pozostawił wniosek Skarżącej bez rozpatrzenia, z uwagi na nieuzupełnienie braków formalnych w wyznaczonym terminie.

W zażaleniu na powyższe postanowienie Skarżąca podniosła, iż uchybienie terminowi do uzupełnienia braków formalnych wniosku o zwrot podatku VAT nastąpiło z przyczyn niezawinionych przez Spółkę. Przedmiotem wezwania było dostarczenie dokumentu wydanego przez obce władze podatkowe. Uzyskanie zaświadczenia w terminie wyznaczonym przez organ I instancji było niemożliwe również z uwagi na to, że w kraju siedziby Skarżącej trwała wówczas reorganizacja systemu organów podatkowych oraz z uwagi na problemy językowe. Pełnomocnik Skarżącej zaznaczył, iż żądane zaświadczenie zostało przesłane do polskiego organu podatkowego I instancji niezwłocznie po jego otrzymaniu.

Dyrektor Izby Skarbowej w W. utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu podkreślił, że warunki i tryb dokonywania zwrotu podatku od towarów i usług podmiotom nie posiadającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby, miejsca zamieszkania albo miejsca prowadzenia działalności w okresie, którego dotyczy wniosek zostały uregulowane w rozporządzeniu z 26 sierpnia 2003 r. zmienionym od dnia 1 maja 2004 r. rozporządzeniem z dnia 23 kwietnia 2004 r. Zgodnie z § 5 ust. 4 pkt 2 powoływanych rozporządzeń do wniosku o zwrot podatku dołącza się oryginał zaświadczenia, według wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do rozporządzenia, wskazującego, że podmiot uprawniony jest podatnikiem podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze zarejestrowanym w kraju siedziby lub miejsca zamieszkania albo stałego miejsca prowadzenia działalności.

Z akt sprawy wynika, że Skarżąca do wniosku z dnia [...] kwietnia 2005 r. dołączyła przedmiotowe zaświadczenie, na podstawie treści którego, organ pierwszej instancji stwierdził, że utraciło ono ważność w dniu [...] lutego 2005 r. Skarżąca nie spełniła więc warunku określonego w § 5 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia z 23 kwietnia 2004 r. W takim przypadku organ podatkowy zobligowany jest do zastosowania trybu postępowania określonego w art. 169 § l Ordynacji podatkowej. Z treści tego przepisu wynika bezwarunkowo zarówno sam obowiązek zastosowania przez organ podatkowy przewidzianego w nim rozwiązania, jak również termin, w którym powinna mieć miejsce odpowiedź wezwanego. Podjęcie rozstrzygnięcia bez uprzedniego wezwania Strony do usunięcia braków formalnych podania stanowi rażące naruszenia prawa, będące podstawą do uchylenia tego rozstrzygnięcia przez organ odwoławczy, a jeżeli rozstrzygnięcie stało się prawomocne do jego wzruszenia w trybie nadzwyczajnym. Termin zaś określony w cytowanym przepisie ma charakter ustawowy, tzn. nie może być dowolnie skracany lub wydłużany przez organ podatkowy ani z urzędu, ani też na wniosek osoby zainteresowanej. Przepisy Ordynacji podatkowej dają jedynie możliwość przywrócenia tego terminu na wniosek zainteresowanego w przypadku jego niedochowania z przyczyn obiektywnie od niego niezależnych. Z materiału dowodowego sprawy wynika, że Strona uzupełniła brak żądanego zaświadczenia, czyniąc to jednakże z trzymiesięcznym opóźnieniem i nie korzystając przy tym z możliwości wnioskowania o przywrócenie uchybionego terminu, w związku z czym organ I instancji pozostawił jej wniosek o zwrot podatku bez rozpatrzenia

Odnosząc się do zarzutów wskazanych w zażaleniu Dyrektor Izby Skarbowej zauważył, że mogłyby być brane pod uwagę w wypadku wystąpienia Skarżącej w trybie art. 162 Ordynacji podatkowej o przywrócenie terminu do dokonania czynności, dla której ustanowiony był termin.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz o zasądzenie kosztów postępowania sądowego. Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła naruszenie:

- art. 121 Ordynacji podatkowej przez działanie w sposób nie budzący zaufania do organów podatkowych, a także nieudzielanie Skarżącej w toczącym się postępowaniu niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego, pozostających w związku z przedmiotem tego postępowania;

- art. 122 Ordynacji podatkowej przez nie wyjaśnienie w toku postępowania stanu faktycznego, w szczególności nie dokonanie oceny złożonego przez Skarżącą pisma z dnia [...] października 2005 r.;

- art. 139 § l i § 2 Ordynacji podatkowej przez załatwienie sprawy z oczywistym przekroczeniem terminów przewidzianych do załatwienia sprawy, co uniemożliwiło Skarżącej skierowanie w ustawowym terminie ponownego kompletnego wniosku o zwrot podatku VAT za okres styczeń - grudzień 2004 r.

W uzasadnieniu wskazała, że organy obu instancji działały w daleko idącej zwłoce, w sposób sprzeczny z indywidualnym interesem Skarżącej, sprzecznie z zasadą pogłębiania zaufania obywateli do organów administracji publicznej, w sposób pogłębiający nieufność obywateli do organów Państwa. Organy I i II instancji działały wyjątkowo przewlekle, co w konsekwencji spowodowało niepowetowane straty dla Skarżącej.

W jej ocenie przypadek niezałatwienia sprawy w terminie, to naruszenie każdego terminu, zarówno tego, który jest wyznaczony przez przepisy art. 139 § 1-3 Ordynacji podatkowej, jak i tego, który wyznaczył organ podatkowy w trybie art. 140 § l Ordynacji podatkowej. Przepis wprowadza obowiązek zawiadomienia strony o niezałatwieniu sprawy w terminie i koresponduje w tym zakresie z art. 139 Ordynacji podatkowej Obowiązek zawiadomienia strony o niezałatwieniu sprawy w terminie ciąży na organie podatkowym bez względu na to, czy niezałatwienie sprawy nastąpiło z przyczyn leżących po stronie organu, czy też od niego niezależnych. Także wtedy, gdy naruszenie terminu nastąpiło z winy strony. Zawiadomienie o niezałatwieniu sprawy w terminie powinno być przekazywane stronie niezwłocznie, gdy tylko pojawi się przeszkoda, która powoduje zwłokę.

Powołując się na zasadę prawdy obiektywnej Skarżąca podkreśliła również, że organy obu instancji zupełnie nie odniosły się do konsekwencji pisma Skarżącej z dnia [...] października 2005 r., do jego prawnego znaczenia i doniosłości. Bezspornie organ I instancji nie wezwał Skarżącej do zajęcia stanowiska, co do skutków złożonego pisma, nie wyjaśnił również Stronie jak winna się zachować. W piśmie tym zawarty został wniosek o przedłużenie terminu do dostarczenia przedmiotowego zaświadczenia z uzasadnieniem zasługującym na uwzględnienie. Organ I instancji pozostał bezczynny, a złożenie następnie niezwłocznie przez Skarżącą wymaganego zaświadczenia również nie spowodowało jego wnikliwego i szybkiego działania.

Skarżąca jest ponadto zdania, że organy obu instancji nie wyjaśniły dokładnie stanu faktycznego, obejmującego także obowiązek ustalenia rzeczywistego żądania strony. Nie wyjaśniły w pełni treści żądania zawartego w piśmie z dnia [...] października 2005 r. Zgodnie zaś z jednolitym stanowiskiem orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego i nauki prawa administracyjnego żądanie strony w postępowaniu administracyjnym należy oceniać na podstawie treści pisma przez nią wniesionego a nie na podstawie jego tytułu. W razie wątpliwości sprecyzowanie żądania należy do strony a nie do organu administracji. Skoro z pisma skarżącego z dnia [...] października 2005 r. wynika, iż trudność w pozyskaniu wymaganego zaświadczenia ma charakter obiektywny, niezawiniony przez stronę oraz wynika prośba strony o przedłużenie terminu do złożenia wniosku po przez użycie wyrażenia "proszę o odrobinę cierpliwości" to znaczy, iż wniosek taki potraktować winien organ I instancji z uwagą, wezwać stronę do sprecyzowania żądania w oparciu o przepisy Ordynacji podatkowej.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w W. wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonym postanowieniu.

W piśmie procesowym z dnia [...] stycznia 2007 r. pełnomocnik Skarżącej, ustosunkowując się do argumentów podniesionych w odpowiedzi na skargę, podtrzymał w całości skargę oraz zarzuty w niej podniesione.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) kontrola sądowa zaskarżonych decyzji, postanowień bądź innych aktów lub czynności wymienionych w art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej powoływanej jako p.p.s.a., sprawowana jest w oparciu o kryterium zgodności z prawem. W związku z tym, aby wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracyjny konieczne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia bądź prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie, albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a – c p.p.s.a.), a także, gdy decyzja lub postanowienie organu dotknięte są wadą nieważności (art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).

Skarga nie jest zasadna. Zaskarżone postanowienie nie narusza prawa materialnego ani prawa postępowania w stopniu uzasadniającym jego uchylenie.

W niniejszej sprawie u podstaw sporu legło uprawnienie organów do pozostawienia, zgodnie z dyspozycją art. 169 § 4 Ordynacji podatkowej, bez rozpatrzenia wniosku Skarżącej o zwrot podatku od towarów i usług okres od stycznia do grudnia 2004 r. w związku z nieuzupełnieniem w wyznaczonym terminie braków formalnych wniosku. Spór dotyczy więc kwestii proceduralnej.

Z akt sprawy wynika, że Skarżąca składając w dniu [...] kwietnia 2006 r. wniosek o zwrot VAT załączyła zaświadczenie wskazujące, iż jest ona podatnikiem podatku od towarów i usług w kraju siedziby, wydane w dniu [...] lutego 2004 r. i zaświadczenie to ważne było przez okres jednego roku.

Wobec utraty ważności zaświadczenia jeszcze przed dołączeniem go do wniosku, organ podatkowy I instancji zobowiązany był do wezwania Skarżącej do uzupełnienia wniosku o zwrot VAT o oryginał ważnego zaświadczenia. Termin ten zgodnie z art. 169 Ordynacji podatkowej wynosi 7 dni.

Skarżąca nie przesłała jednak, mimo otrzymanego wezwania organu z dnia [...] października 2005 r., oryginału ważnego zaświadczenia wraz z tłumaczeniem przysięgłym, w terminie określonym w art. 169 § 1 Ordynacji podatkowej, pomimo pouczenia jej przez organ podatkowy o skutkach niedokonania powyższej czynności w tym terminie.

Wobec nieprzedłożenia aktualnego zaświadczenia wraz z tłumaczeniem przysięgłym w wyznaczonym terminie Urząd Skarbowy zobowiązany był do pozostawienia wniosku o zwrot podatku bez rozpoznania. Zgodnie z art. 169 § 1 Ordynacji podatkowej, jeżeli podanie nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa, organ podatkowy wzywa wnoszącego podanie do usunięcia braków w terminie 7 dni, z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia. Wskazany w tym przepisie termin 7 dni jest terminem ustawowym. Nie ma możliwości ani skracania, ani wydłużania tego terminu. Na ogólnych zasadach termin ten, jeśli doszło do jego uchybienia bez winy zainteresowanego, może być jedynie przywracany. Jako że Skarżąca nie wnioskowała o przywrócenie terminu do uzupełnienia braków wniosku, Sąd nie dopatrzył się w stanowisku organów podatkowych jakichkolwiek nieprawidłowości.

Za wniosek o przywrócenie terminu nie można było, w ocenie Sądu, uznać pisma Skarżącej z dnia [...] października 2006 r., w którym pełnomocnik "prosi o odrobinę cierpliwości a wymagane dokumenty dostarczy wraz z tłumaczeniem osobiście". Biorąc pod uwagę treść art. 169 Ordynacji podatkowej pismo dotyczące przedłużenia terminu do dokonania czynności, a taka była intencja strony, nie ma wpływu na rozstrzygnięcie o pozostawieniu podania bez rozpatrzenia, z uwagi na ustawowy charakter terminu do uzupełnienia braków podania oraz brak możliwości jego przedłużenia. Zdaniem Sądu organy podatkowe, nie uwzględniając przy podejmowaniu rozstrzygnięcia w sprawie pisma Skarżącej z [...] października 2005 r., nie naruszyły zasady prawdy obiektywnej wyrażonej w art. 122 Ordynacji podatkowej.

Za niezasadny należało również uznać zarzut naruszenia przez organy podatkowe przepisów art. 139 i art. 140 Ordynacji podatkowej. Przepisy rozporządzenia z 23 kwietnia 2004 r., na podstawie których dokonywany jest zwrot podatku VAT, w sposób bowiem odmienny jak zasadnie podniesiono w zaskarżonym postanowieniu, regulują kwestię terminu załatwienia sprawy. Stosownie do treści § 6 ust. 2 powołanego wyżej rozporządzenia naczelnik urzędu skarbowego wydaje decyzję o wysokości uznanej kwoty zwrotu podatku i urząd skarbowy tej kwoty w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku. Wykładnia językowa i systemowa przepisu § 6 ust. 2 rozporządzenia prowadzi do wniosku, że decyzję o wysokości uznanej kwoty zwrotu podatku wydaje Naczelnik [...] Urzędu Skarbowego [...], zwany dalej organem I instancji. Dokonuje również zwrotu tej kwoty w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku o zwrot podatku wraz z dokumentami, o których mowa w § 5 ust. 1 i 4. Jeżeli zasadność zwrotu podatku wymaga dodatkowego sprawdzenia, organ I instancji może przedłużyć termin, o którym mowa w ust. 2, do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego (§ 5 ust. 3). W przedmiotowej wniosek o zwrot podatku VAT Skarżąca złożyła w dniu [...] kwietnia 2005 r. r., zatem do dnia [...] października 2005 r. organ I instancji miał czas na podjęcie wszelkich niezbędnych do jego rozpatrzenia czynności. W dniu [...] października 2005 r., zostało do Skarżącej skierowane wezwanie do usunięcia braków formalnych złożonego przez nią wniosku. Podjęcie dalszych czynności zmierzających do załatwienia sprawy co do jej istoty uzależnione zostało od wywiązania się Strony z nałożonego na nią ww. wezwaniem obowiązku.

Istotnie jak przyznano organ I instancji naruszając obowiązek poinformowania strony o niezałatwieniu sprawy w przewidzianym przepisami prawa terminie i oraz nie przedłużając w sposób formalny postępowania w sprawie zwrotu podatku VAT, działał w sposób naruszający zaufanie do organów podatkowych.

W związku z tym należy jednak zwrócić uwagę, że stosownie do art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W ocenie Sądu to naruszenie przepisów procedury nie mogło mieć wpływu na wynik sprawy.

Jednocześnie był to również czas, w którym Skarżąca mogła uzyskać nowe zaświadczenie, bowiem pierwotnie dołączone do wniosku zaświadczenie było nieważne w chwili złożenia wniosku.

Mając powyższe na uwadze Sąd - na podstawie art. 151 u.p.p.s.a. - orzekł jak w sentencji.