Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jerzy Stelmasiak Sędziowie: Sędzia NSA Leszek Kamiński Sędzia NSA del. Roman Ciąglewicz /spr./ Protokolant: starszy asystent sędziego Anna Pośpiech-Kłak po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2014 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej P.L. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 grudnia 2011 r. sygn. akt IV SA/Wa 1075/11 w sprawie ze skargi P.L. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia [...] kwietnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie wymeldowania oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z dnia 15 grudnia 2011 r., sygn. akt IV SA/Wa 1075/11, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę P.L. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia [...] kwietnia 2011 r., nr [...], w przedmiocie wymeldowania.

Wyrok wydany został w następujących okolicznościach sprawy.

W dniu 20 września 2010 r., na wniosek A. S.A. w M., wszczęte zostało postępowanie administracyjne w przedmiocie wymeldowania skarżącego z pobytu stałego w spornym lokalu. Decyzją z dnia [...] sierpnia 2010 r., nr [...], Burmistrz orzekł o odmowie wymeldowania skarżącego ze spornego lokalu. Decyzją z dnia [...] października 2010 r., nr [...], wydaną w wyniku rozpoznania odwołania wnioskodawcy, Wojewoda uchylił tę decyzję i przekazał Burmistrzowi sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Decyzją z dnia [...] stycznia 2011 r., nr [...], wydaną po ponownym rozpatrzeniu sprawy, Burmistrz orzekł o wymeldowaniu skarżącego z lokalu nr [...] przy ul. [...]. Powołał się na art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.). Organ ustalił, że P.L. nie zamieszkuje w lokalu przy ul. [...]. W wyniku oględzin przeprowadzonych w dniu 26 października 2010 r. ustalono, że lokal jest zaplombowany i pusty. Brat P.L. – M.L. – zabrał rzeczy i wyprowadził się, zostawiając pod wycieraczką klucze od lokalu. W swoich wyjaśnieniach z dnia 4 czerwca 2010 r. i 4 stycznia 2011 r. P.L. wskazał, że po opuszczeniu zakładu karnego chce zamieszkać pod tym adresem. Jednak z materiału dowodowego wynika, że nie utrzymuje żadnego kontaktu z miejscem pobytu stałego, nie posiada w nim swoich rzeczy, nie ponosi kosztów utrzymania lokalu. Wnioskodawca nie zamierza zawrzeć z P.L. umowy najmu lokalu.

Odwołanie wniósł P.L. Wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez organ pierwszej instancji. Podniósł, że w lokalu mieszka od urodzenia, do chwili osadzenia w Zakładzie Karnym (6 czerwca 2005 r. - 6 grudnia 2005 r. i od 22 marca 2006 r. do chwili obecnej). Brat nie informował go o tym, że nie opłacał rachunków, a nawet, że wyprowadził się z mieszkania. A. S.A. nie poinformowała skarżącego o zadłużeniu, jakim obciążony jest lokal. W kwietniu 2010 r. poinformowano skarżącego, że toczy się postępowanie o wymeldowanie go z lokalu, który uważa za swój dom rodzinny. Zarzucił, że nie opuścił lokalu dobrowolnie. Miał i ma zamiar wrócić do lokalu. W chwili obecnej nie mieszka w lokalu, gdyż przebywa w Zakładzie Karnym. Jest oczywiste, że w lokalu nie ma żadnych jego rzeczy, gdyż po wyprowadzeniu się brata skarżącego, A. S.A. wywiozła wszystkie rzeczy do magazynu a lokal zaplombowała. Próbował kontaktować się z A. S.A. oraz proponował, że będzie płacił czynsz co miesiąc oraz, że po wyjściu na wolność spłaci dług. Firma A. S.A. zignorowała jednak pisma skarżącego. Niezrozumiały jest więc zarzut, ze nie utrzymuje kontaktu z lokalem. Odwołujący się wniósł o powołanie świadków: B.C. – kuratora Sadu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim i W.K. – policjanta z Komendy Powiatowej Policji w Mińsku Mazowieckim. Osoby te, zdaniem skarżącego, potwierdzą, że przed osadzeniem w ZK mieszkał i koncentrował swoje życie w lokalu przy ul. [...].

Decyzją z dnia [...] kwietnia 2011 r., nr [...], Wojewoda Mazowiecki, utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy. Wskazał, że najemcą lokalu był brat skarżącego M.L. Pismem z dnia 28 lutego 2007 r., wnioskodawca wypowiedział bratu skarżącego umowę najmu. We wrześniu 2009 r. brat skarżącego opuścił lokal. Obecnie lokal jest zaplombowanym, niezamieszkałym pustostanem. Skarżący przebywał w zakładzie karnym w okresie od 6 czerwca do 6 grudnia 2005 r. W dniu 22 marca 2006 r. został zatrzymany przez Policję w Mińsku Mazowieckim i od tego dnia ponownie przebywa w zakładzie karnym. Przewidywane zakończenie odbywania kary pozbawienia wolności przypada na 1 stycznia 2014 r. Zanim skarżący został pozbawiony wolności, mieszkał w spornym lokalu (okoliczność tę potwierdzili świadkowie). Po zwolnieniu z zakładu karnego skarżący chciałby ponownie zamieszkać w spornym lokalu, w związku z czym podejmie starania o zawarcie umowy najmu z wnioskodawcą.

W ocenie Wojewody, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy upoważnia do stwierdzenia, ze skarżący opuścił sporny lokal w rozumieniu art.15 ust.2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz.993 ze zm.). Organ odwoławczy wywodził, że ewidencja ludności ma służyć odzwierciedleniu stanu faktycznego, tj. potwierdzać rzeczywiste miejsce pobytu obywatela. Powstanie niezgodności stanu między stanem ewidencyjnym (wpis o zameldowaniu) a stanem rzeczywistym (opuszczenie miejsca zameldowania) zobowiązuje organ ewidencyjny do zastosowania instytucji wymeldowania. Organy ewidencyjne nie mogą czynić ustaleń w kwestii przebywania strony postępowania pod danym adresem na pobyt stały wyłącznie na podstawie deklaracji tej strony o woli takiego przebywania. Deklaracja taka musi znaleźć odzwierciedlenie w obiektywnych faktach, tj. w faktycznym przebywaniu strony pod danym adresem, przez co należy rozumieć skoncentrowanie w tym miejscu osobistych i majątkowych interesów strony. Zdaniem Wojewody, oświadczenia skarżącego o zamiarze powrotu do lokalu nie można uznać za przeszkodę do stwierdzenia, że skarżący opuścił sporny lokal. Od czasu rozpoczęcia odbywania kary, tj. od 2006 r., skarżący nie wykazywał zainteresowania spornym lokalem, w szczególności nie wnosił opłat związanych z jego utrzymaniem i nie podejmował starań w celu uzyskania tytułu prawnego do tego lokalu. Inicjatywę w tym zakresie skarżący podjął dopiero w następstwie wszczęcia postępowania o wymeldowanie, informując wnioskodawcę o woli zawarcia umowy najmu. Wnioskodawca nie przyjął propozycji skarżącego, nie przewidując ewentualności udostępnienia lokalu skarżącemu, czy też zawarcia z nim stosownej umowy. Wojewoda podkreślił, że lokal został przez wnioskodawcę przejęty. W ocenie Wojewody, w świetle art. 78 § 1 K.p.a., nie było podstaw do uwzględnienia wniosku skarżącego o przeprowadzenia dowodu z zeznań wskazanych przez niego świadków. Okoliczność faktyczna, na którą dowód ten miałby być przeprowadzony, tj. przebywanie skarżącego w spornym lokalu przed aresztowaniem (okoliczność potwierdzona już innymi, wcześniej przeprowadzonymi dowodami), nie ma bowiem znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

P.L. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Powtórzył twierdzenia zawarte w odwołaniu. Nigdy nie wyprowadził się ze spornego lokalu, nie zabrał z niego żadnych swoich rzeczy, mebli, ubrań artykułów gospodarstwa domowego itp. Mieszkał w lokalu od urodzenia, tj. od 10 listopada 1982 r. Obecnie odbywa karę ośmiu lat i dwóch miesięcy pozbawienia wolności, z czego do końca kary pozostało mu dwa lata i sześć miesięcy. W okresie odbywania kary pozbawienia wolności nie może przebywać w miejscu, gdzie jest zameldowany. Gdy zostanie zwolniony, wróci do spornego lokalu, który uważa za dom rodzinny. Do czasu zatrzymania cały czas mieszkał w w/w lokalu. Fakt, że zatrzymano go na skrzyżowaniu ulic Warszawskiej i Kościuszki w Mińsku Mazowieckim, a następnie osadzono w zakładzie karnym, nie jest dowodem na dobrowolne i trwałe opuszczenie spornego lokalu (co sugeruje uzasadnienie decyzji Wojewody Mazowieckiego). Przed osadzeniem w zakładzie karnym ponosił koszty utrzymania lokalu. Po osadzeniu w zakładzie karnym, na początku 2007 r. przekazał bratu M.L., głównemu najemcy lokalu, kwotę 6500 zł, aby ten opłacał czynsz. Brat nie uiszczał opłat, o czym skarżący nie został poinformowany. Skarżący nie podjął starań o tytuł prawny do lokalu, gdyż myślał, że wszystko jest w porządku i nie miał pojęcia, co się dzieje. Skarżący nie utrzymuje kontaktu ze swoim bratem, który nie interesuje się losem skarżącego i nie mówił mu o zadłużeniu mieszkania. Skarżący złożył wnioskodawcy propozycję, że po powrocie z zakładu karnego spłaci zadłużenie obciążające sporny lokal, podpisze umowę najmu lokalu, ewentualnie lokal wykupi, do czasu opuszczenia zakładu karnego będzie pokrywał wszelkie koszty utrzymania lokalu. Propozycja ta nie została przez wnioskodawcę przyjęta, co jest dla skarżącego niezrozumiałe. Podsumował, że doszło do wymeldowania skarżącego "donikąd", w sytuacji, w której zakład karny nie może być miejscem pobytu stałego skarżącego.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o oddalenie skargi. Powtórzył argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że zaskarżona decyzja jest zgodna z przepisami prawa obowiązującymi w dacie jej wydania. Organy obu instancji trafnie uznały, że skarżący opuścił sporny lokal, w związku z czym zaszły przesłanki do wymeldowania skarżącego z pobytu stałego w tym lokalu na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Organy dochowały obowiązków wynikających z art.7, 77 § 1 i 107 § 3 K.p.a., tj. w wyczerpujący sposób wyjaśniły stan faktyczny, zebrały i rozpatrzyły zgromadzony materiał dowodowy, a także uzasadniły faktyczne i prawne przesłanki wydania rozstrzygnięcia.

W pierwszej kolejności Sąd podkreślił, że w świetle art. 9 ust. 2b ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, zameldowanie w lokalu służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu w tym lokalu. Z powyższego wynika, że ewidencja ludności służy wyłącznie zbieraniu informacji w zakresie danych o miejscu zamieszkania i pobytu osób, a więc rejestracji stanu faktycznego, a nie stanu prawnego. Nie rozstrzyga zatem ani o prawie do lokalu, ani o uprawnieniu do przebywania w nim. Z art.15 ust. 2 tej ustawy wynika zaś, że organ gminy wydaje na wniosek strony lub z urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się. Sąd nawiązał do wyrażanego w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego poglądu, według którego, przesłanka opuszczenia dotychczasowego miejsca pobytu stałego w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy jest spełniona, jeżeli opuszczenie to ma charakter trwały i jest dobrowolne. Sąd zdefiniował pobyt stały w lokalu jako zamieszkiwanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego lub długotrwałego przebywania, z wolą koncentracji w danym miejscu swoich spraw życiowych, w tym założenia ośrodka osobistych i majątkowych interesów (art. 10 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz w zw. z art. 25 K.c.). O istnieniu przesłanki opuszczenia, czy też nie opuszczenia miejsca stałego pobytu, można mówić wtedy, gdy całokształt zachowań zainteresowanej osoby będzie wskazywał, iż lokal, w którym była na stałe zameldowana jest nadal miejscem koncentracji jej interesów życiowych lub przestał być tego rodzaju miejscem.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, okolicznością niesporną jest to, że w marcu 2006 r, skarżący opuścił sporny lokal w związku z aresztowaniem. Stan ten trwa do chwili obecnej. Nieprzebywanie w lokalu przez osobę w nim zameldowaną, wynikające z jej pozbawienia wolności nie może być traktowane jako dobrowolne opuszczenie lokalu. Z powyższego nie można jednak, zdaniem Sądu, wyprowadzać wniosku, że pobyt osoby w zakładzie karnym jest w każdych warunkach automatyczną przeszkodą do jej wymeldowania z lokalu, w którym była zameldowana. Obok dobrowolności opuszczenia lokalu innym istotnym aspektem w sprawie o wymeldowanie jest długotrwałość nieprzebywania w lokalu. W okresie długotrwałego osadzenia w zakładzie karnym utrzymuje się bowiem sytuacja, w której co do zasady, wbrew ustawowemu celowi zameldowania wyrażonemu w art. 9 ust. 2b, potwierdza się przebywanie w danym lokalu osoby, która tam faktycznie, długotrwale nie przebywa. Akceptacja takiego stanu uzależniona jest od postawy zameldowanego, odbywającego karę pozbawienia wolności, tj. wykazania przez niego, że pomimo nieprzebywania w lokalu utrzymuje z nim realny kontakt, traktując niemożność przebywania w lokalu jako okoliczność o charakterze tymczasowym. Sąd zauważył, że zrozumiała jest wyrażana przez skarżącego aktualnie wola powrotu do spornego lokalu w przyszłości. Nie ma podstaw do kwestionowania jej autentyczności. Nie można jednakże, według Sądu, przyjmować, że wyrażenie takiej woli w którymkolwiek, dowolnym momencie po opuszczeniu lokalu znosi automatycznie skutki tych zachowań czy też działań osoby zameldowanej, które dotyczą okresu następującego bezpośrednio po opuszczeniu lokalu i utrzymujących się długotrwale po tym opuszczeniu. Odmowa wymeldowania musi być poprzedzona stwierdzeniem przez organy ciągłości, kontynuacji takiej postawy osoby zameldowanej, nie mogącej chwilowo korzystać z lokalu, która daje wyraźne podstawy do stwierdzenia, że pomimo nieprzebywania w lokalu, wola powrotu do niego jest w konsekwentny, niezmienny sposób podtrzymywana.

W ocenie Sądu, organy trafnie oceniły, że wola skarżącego została wyrażona dopiero po wszczęciu postępowania o wymeldowanie, tj. po upływie długiego okresu, w którym wystąpiły zdarzenia dając podstawę do zakwalifikowania zachowania skarżącego jako opuszczenie spornego lokalu. Zasadnicze znaczenie ma ocena zachowania się skarżącego w ponad czteroletnim okresie przypadającym pomiędzy aresztowaniem skarżącego (marzec 2006 r.), a wszczęciem postępowania o wymeldowanie (wrzesień 2010 r.). Okres ten, odpowiednio długi, stanowiący jednocześnie istotną część okresu obiektywnej przeszkody do fizycznego przebywania w lokalu i rozpoczęty bezpośrednio po powstaniu tej przeszkody, jest, jak dalej wywodził Sąd, najbardziej reprezentatywny dla oceny postawy skarżącego. Sąd uznał, że to w tym okresie skarżący winien był podejmować działania świadczące o tym, że dba o utrzymanie kontaktu ze spornym lokalem i że traktuje go w dalszym ciągu jako centrum własnych spraw życiowych. Sąd podkreślił, że oceny w tym zakresie należy dokonywać z uwzględnieniem faktu, że osoba osadzona w zakładzie karnym ma mniejsze możliwości potwierdzania swoich związków z lokalem niż osoba pozostająca na wolności.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, w zasięgu możliwości osoby osadzonej jest np.:

1) podejmowanie działań mających na celu zapewnienie chociażby nieregularnego pokrywania (ze środków osadzonego lub ze środków innych osób przebywających na wolności) opłat koniecznych dla utrzymania lokalu (ewentualnie prowadzenie korespondencji w celu odroczenia tych opłat, rozłożenia ich na raty, umorzenia, zaciągnięcia pożyczki na ten cel),

2) podejmowanie działań mających na celu zapewnienie utrzymania lokalu (za pośrednictwem innych osób) w niezbędnym porządku, czy stanie technicznym (zlecanie odpłatnej lub nieodpłatnej opieki, konserwacji, napraw, remontów),

3) w przypadku osoby, która pomimo zameldowania w danym lokalu, nie posiada tytułu prawnego do przebywania w nim, podejmowanie chociażby nieskutecznych starań o nabycie tego tytułu.

W odniesieniu do ostatniej ze wskazanych kwestii Sąd zastrzegł, że posiadanie tytułu prawnego do lokalu nie jest warunkiem koniecznym do posiadania w nim meldunku. W tej sytuacji jednak, w której zachodzi wątpliwość, czy osoba, zameldowana w danym lokalu, faktycznie w nim przebywa i traktuje je jako miejsce koncentracji swoich życiowych interesów, stwierdzenie podejmowania przez tę osobę działań mających na celu uzyskanie tytułu prawnego (abstrahując od rezultatu tych działań) może służyć jako dowód na to, że osoba ta przejawia wolę przebywania w tym lokalu.

Odnosząc powyższe uwagi do niniejszej sprawy Sąd stwierdził, że działań, o których mowa powyżej, jak też innych mogących świadczyć o woli utrzymania związków ze spornym lokalem (w szczególności prowadzenia korespondencji z wnioskodawcą), skarżący zaniechał w okresie poprzedzającym wszczęcie postępowania o jego wymeldowanie. Twierdzeń skarżącego odnośnie przekazania bratu środków na pokrycie opłat za mieszkanie, zdaniem Sądu, nie sposób zweryfikować z uwagi na brak dowodu.

Skargę kasacyjną złożył P.L., reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu, adwokata. Zaskarżył wyrok w całości.

Jako podstawę skargi kasacyjnej wskazał:

1. w oparciu o art. 174 pkt 2 P.p.s.a. naruszenie przez WSA przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, polegające na naruszeniu art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. a P.p.s.a. w związku z art. 7, art. 75 § 1, art. 77 § 1 oraz art. 80 K.p.a. poprzez bezpodstawne oddalenie skargi, pomimo że zebrany materiał dowodowy uzasadniał inne naruszenie przepisów postępowania, mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy, przemawiające za jej uwzględnieniem;

2. w oparciu o art. 174 pkt 1 P.p.s.a. naruszenie przez WSA art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że:

a) aby uznać, że osoba odbywająca kilkuletnią karę pozbawienia wolności i pozbawiona jakichkolwiek źródeł przychodu, jak też niemająca kontaktu z członkiem rodziny będącym stroną umowy najmu, nie zerwała związków z lokalem, w którym jest zameldowana, ani też go nie opuściła, musi ona w trakcie odbywania tej kary utrzymywać realny kontakt z lokalem przybierający formę m.in. pokrywania opłat związanych z utrzymaniem lokalu, podejmowania działań o utrzymanie lokalu w dobrym stanie, podejmowania prób uzyskania tytułu prawnego do przebywania w lokalu,

b) osoba odbywająca karę pozbawienia wolności, niebędąca stroną umowy najmu lokalu i niemająca dostępu do informacji dotyczących zadłużenia lokalu z tytułu nieuregulowanego czynszu, co jest podstawą dla wszczęcia postępowania w przedmiocie wymeldowania, jak również niemająca kontaktu z członkiem rodziny będącym stroną umowy najmu, jest zobowiązana wyrazić wolę powrotu do lokalu przed wszczęciem postępowania o jej wymeldowanie, kiedy to po raz pierwszy jest informowana o kwestii zadłużenia lokalu, będącej bezpośrednią przyczyną wszczęcia postępowania o wymeldowywanie.

W oparciu o przytoczone powyżej podstawy kasacyjne, na podstawie art. 185 § 1 P.p.s.a. wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości. Wniósł o zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, gdyż nie zostały one opłacone ani w całości, ani w części.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw. Przepis art. 183 § 1 P.p.s.a. stanowi, że Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak pod rozwagę nieważność postępowania. Z uwagi na to, że wymienionych w art. 183 § 2 P.p.s.a. okoliczności skutkujących nieważność zaskarżonego wyroku w niniejszej sprawie nie stwierdzono, należało ograniczyć się do podstaw kasacji.

W pierwszym rzędzie zbadaniu podlega procesowa podstawa kasacji. Wnoszący kasację powołał przepis art. 145 § 1 pkt 1 lit. a P.p.s.a. w związku z art. 7, 75 § 1, 77 § 1 oraz art. 80 K.p.a., ale sformułował także podstawę materialną. W tej sytuacji zarzut naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. a P.p.s.a. jest procesowym aspektem zarzutów materialnych i jego zasadność zależy od skuteczności materialnoprawnej podstawy skargi kasacyjnej. Brak powołania art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a. w powiązaniu z wyżej wskazanymi przepisami procedury administracyjnej nie wyklucza merytorycznego odniesienia się do tak sformułowanej podstawy proceduralnej (patrz: uchwala NSA z dnia 26 października 2009 r., sygn. akt I OPS 10/09, ONSA i wsa 2010/1/1). Zauważyć trzeba, że zarzut uchybienia procesowego nawiązuje do art. 7, art. 75 § 1, art. 77 § 1 oraz art. 80 K.p.a. oraz wskazuje na to, że zebrany materiał dowodowy uzasadniał inne naruszenie przepisów postępowania, mogące mieć wpływ na wynik sprawy, przemawiające za uwzględnieniem skargi. Z podstawy kasacji odczytać zatem można zarzut niewyczerpującego zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego (art. 77 § 1 K.p.a.) oraz nieprawidłowej, sprzecznej z art. 80 K.p.a., oceny materiału dowodowego. Zarzuty te nie są zasadne. Organy wyczerpująco zebrały dowody odnoszące się do istotnych z punktu widzenia prawa materialnego przesłanek wymeldowania z pobytu stałego, zawartych w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.). Nie ma także podstaw do formułowania zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny materiału dowodowego. Z uzasadnienia omawianego zarzutu wynika, że w tym zakresie podniesiona została jedna kwestia, pominięcie dowodu z zeznań M.L., który potwierdziłby, że skarżący przekazał mu kwotę 6500 zł na opłacenie kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania. W konsekwencji nieuprawniony byłby pogląd o utracie kontaktu skarżącego z lokalem. W związku z tym odnotować należy, że po wejściu w życie, z dniem 11 kwietnia 2011 r., ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2011 r. Nr 6, poz. 18), przepis art. 7 K.p.a. stanowi, że w toku postępowania administracyjnego organy administracji publicznej z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Należy zgodzić się z poglądem, że celem noweli było zaktywizowanie stron, w tym sensie, aby nie przerzucały one całego ciężaru postępowania na organ prowadzący postępowanie (patrz: Andrzej Wróbel [w:] M. Jaśkowska, A. Wróbel "Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego", Teza 11 do art. 7, LEX/el 2014). Jeśli zatem skarżący uważał, że w jego interesie leży dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M.L., to powinien złożyć wniosek dowodowy w tym zakresie wraz z tezą dowodową, tj, wskazaniem okoliczności, którą wnioskowany świadek potwierdzi. Takiego wniosku skarżący w toku postępowania administracyjnego nie złożył. Treść odwołania nawiązująca do przekazania przez skarżącego, przed osadzeniem w zakładzie karnym, bratu kwoty pieniężnej na utrzymanie mieszkania, nie zobowiązywała organu do przeprowadzenia dowodów z urzędu. Okoliczność ta sama w sobie nie skutkowałaby przecież oceną o utrzymywaniu przez skarżącego kontaktów z lokalem od marca 2006 r. do czasu opuszczenia lokalu przez M.L. w 2009 r., a tym bardziej po opróżnieniu i zaplombowaniu mieszkania. Okolicznością istotną było utrzymywanie więzi z lokalem, w tym m.in. ponoszenie kosztów utrzymania mieszkania i ewentualne przekazanie kwot pieniężnych z tym związanych na rzecz wynajmującego, a nie przekazanie pieniędzy bratu, nawet jeśli brat był najemcą lokalu. Podkreślić jeszcze warto, że skarżący brał czynny udział w postępowaniu i zgłosił wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków innych, niż jego brat oraz sformułował tezę dowodową w tym zakresie. Nic nie stało zatem na przeszkodzie aby w ten sam sposób postąpił w odniesieniu do zeznań M.L.

Ocena, według której, skarżący powinien wykazać się aktywnością w trakcie postępowania wyjaśniającego, co do okoliczności dotyczących jego związków z lokalem po osadzeniu skarżącego w zakładzie karnym jest wzmacniana także z powodu norm materialnych regulujących wymeldowanie. Wykładnia art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych nie może abstrahować od obowiązującego w dacie wydania zaskarżonej decyzji przepisu art. 9 ust. 2b tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem, zameldowanie w lokalu służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie pobytu w tym lokalu (obecnie przepis ten został zamieszczony w art. 10 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych). Pamiętać warto, że art. 9 ust. 2 b został dodany do ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych nowelą z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. Nr 93, poz. 887), po wcześniejszym wyroku TK z dnia 27 maja 2002 r., sygn. akt K 20/01. W uzasadnieniu tego wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał, że zameldowanie i wymeldowanie są jedynie aktami rejestracji danych dotyczących pobytu danej osoby w określonym lokalu bądź ustania tego pobytu w dotychczasowym miejscu. Ewidencja ludności służy zaś rejestracji stanu faktycznego (patrz: wyrok TK z dnia 27 maja 2002 r., sygn. akt K 20/01, OTK-A 2002/3/34).

Wymaganą przepisem art. 15 ust. 2 przesłankę wymeldowania stanowi zatem ustanie pobytu w lokalu (por. wyrok NSA z dnia 15 lutego 2012 r., sygn. akt II OSK 2143/10, niepublikowany, treść [w:] CBOSA, https://orzeczenia.nsa.gov.pl/). Odbywanie kary pozbawienia wolności, co do zasady, wiąże się z opuszczeniem miejsca pobytu stałego i potwierdza zaistnienie przesłanki z art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych. W tej sytuacji brak dobrowolności opuszczenia miejsca pobytu stałego nie oznacza przeszkody do wymeldowania się. Opuszczenie lokalu jest bowiem zdarzeniem spowodowanym i zawinionym przez osobę pozbawioną wolności (por. wyroki NSA: z dnia 26 września 2007 r., sygn. akt II OSK 1251/06, z dnia 18 września 2009 r., sygn. akt II OSK 1396/08, z dnia 15 grudnia 2012 r., sygn. akt II OSK 2143/10, z dnia 19 lutego 2013 r., sygn. akt II OSK 1976/11 i z dnia 11 kwietnia 2013 r., sygn. akt II OSK 2407/11, niepublikowane, treść [w:] CBOSA, https://orzeczenia.nsa.gov.pl/).

Nie jest wykluczone, że osoba pozbawiona wolności utrzymuje taki kontakt z lokalem mieszkalnym, w którym jest zameldowana na pobyt stały, że nie można przyjąć domniemania trwałego opuszczenia lokalu. Utrzymywanie tego kontaktu powinno przybrać takie formy zachowania się, jakie przedstawił Sąd pierwszej instancji (pokrywanie opłat związanych z utrzymaniem lokalu, podejmowanie działań mających na celu zapewnienie utrzymywania lokalu w niezbędnym porządku, czy stanie technicznym, podejmowanie starań o utrzymanie lub uzyskanie tytułu do posiadania lokalu, uzewnętrznianie woli powrotu do lokalu przed wszczęciem postępowania o wymeldowanie). Bez tych zachowań nie można przyjąć, że osoba nie opuściła miejsca pobytu stałego. Nie są więc zasadne oba zarzuty naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych.

Na zakończenie skonstatować można, że skarżący nie podważył oceny, według której opuścił lokal mieszkalny przy ulicy [...]. W konsekwencji należało zastosować dyspozycję art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Można jeszcze zauważyć, że wymeldowanie nie rozstrzyga o ewentualnym uprawnieniu skarżącego do zamieszkiwania w tym mieszkaniu. Jak jednak wynika z powyższych uwag, nie jest to przedmiotem postępowania administracyjnego w sprawie o wymeldowanie z pobytu stałego.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 P.p.s.a., oddalił skargę kasacyjną.

Wniosek o przyznanie pełnomocnikowi, ustanowionemu w ramach prawa pomocy, wynagrodzenia, z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu w postępowaniu kasacyjnym, podlega rozpoznaniu przez wojewódzki sąd administracyjny, w postępowaniu określonym w przepisach art. 258-261 P.p.s.a.(por. wyrok NSA z dnia 16 kwietnia 2009 r., sygn. akt II OSK 1333/08, niepublikowany, treść [w:] CBOSA, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/).