Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dorota Pędziwilk-Moskal, Sędziowie Sędzia WSA Renata Detka, Sędzia WSA Beata Ziomek (spr.), Protokolant Starszy sekretarz sądowy Sebastian Styczeń, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2016r. sprawy ze skargi M. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 9 listopada 2015r. znak: [...] w przedmiocie unieważnienia egzaminu praktycznego na prawo jazdy uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję organu I instancji.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 9 listopada 2015r. znak: [...] po rozpoznaniu odwołania M. P. od decyzji Marszałka Województwa z dnia 27 sierpnia 2015r. znak: [...] orzekającej unieważnieniu w części praktycznej egzaminu państwowego, na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W motywach rozstrzygnięcia organ odwoławczy przedstawił następujący stan faktyczny i prawny.

W dniu 10 czerwca 2015r. o godz. 11.00 w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego przystąpiła do egzaminu praktycznego w zakresie prawa jazdy kat. B M. S. i uzyskała ocenę negatywną. Pełnomocnik egzaminowanej złożył skargę na przebieg egzaminu, wnosząc o jego unieważnienie. W uzasadnieniu wniosku podniesiono, że prowadzący egzamin swoim zachowaniem wprowadził nerwową atmosferę, a jego postawa wyrażała niechęć wobec egzaminowanej, wywołując u niej stres.

Decyzją z dnia 27 sierpnia 2015r. znak: [...] Marszałek Województwa działając na podstawie art. 72 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2015 r. poz. 155 ze zm.) unieważnił w części praktycznej egzamin państwowy przeprowadzony w dniu 10 czerwca 2015r. o godz. 11.00 przez M. P., w związku z ubieganiem się przez M. S. o uzyskanie uprawnień do kierowania pojazdami silnikowymi w zakresie prawa jazdy kat. B stwierdzając, że komentarze egzaminatora dotyczące umiejętności M. S. wykraczały poza określone przepisami ustawy i rozporządzenia uprawnienia egzaminatora, wprowadzały atmosferę nerwowości, niepewności i potęgowały stres u zdającej egzamin, przez co wpłynęły bezpośrednio na przebieg egzaminu.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył M. P. nie zgadzając się z ustaleniami organu w kwestii stanu emocjonalnego osoby zdającej i dowodząc, że nie ma związku pomiędzy wykonywanym zadaniem na placu manewrowym, a najeżdżaniem na krawężniki w ruchu drogowym dwa kilometry dalej. Egzaminator odniósł się szczegółowo do zastrzeżeń odnośnie sytuacji na drodze oraz zakwestionował dokonaną przez organ interpretację § 27 pkt 6 rozporządzenia. Zdaniem strony, zgodnie z treścią tego przepisu osoba egzaminowana została poinformowana o popełnionych błędach oraz dowiedziała się na czym ten błąd polegał, zaś rozporządzenie nie precyzuje formy w jakiej ma być podana informacja o popełnionym błędzie.

Rozpatrując odwołanie Kolegium przytoczyło brzmienie art. 67 ustawy o kierujących pojazdami, określającego uprawnienia marszałka województwa w ramach nadzoru nad przeprowadzaniem egzaminów państwowych na prawo jazdy oraz art. 68 ust. 1, 1a i 2 i 72 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy, określających tryb i warunki wniesienia skargi dotyczącej tego egzaminu.

Organ ustalił, że M. S. otrzymała negatywną ocenę z egzaminu z uwagi na dwukrotne popełnienie błędu polegającego na nieprawidłowej jeździe drogami dwukierunkowymi jednojezdniowymi – przyjęcie nieprawidłowego toru jazdy tj. najechaniu na krawężnik. Tym samym dwukrotnie nieprawidłowo wykonała zadanie egzaminacyjne określone w tabeli nr 7 poz. 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 13 lipca 2012r. w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach (Dz.U. z 2012r., poz. 995 ze zm.), tj. jazda drogami dwukierunkowymi jednojezdniowymi o różnej liczbie wyznaczonych i niewyznaczonych pasów ruchu, posiadających odcinki proste i łuki, wzniesienia i spadki, obniżone i podwyższone dopuszczalne prędkości.

W ocenie organu, analiza nagrania przebiegu egzaminu, wyjaśnienia egzaminatora, wyjaśnienia egzaminatora nadzorującego oraz przepisy prawa pozwalają stwierdzić, że w sprawie zaistniały przesłanki do unieważnienia egzaminu. M. P. komentował i wdawał się w dyskusje po każdym niewłaściwie wykonanym poleceniu przez kandydatkę na kierowcę, w sytuacji gdy zgodnie z § 27 pkt 6 cyt. rozporządzenia, egzaminator informuje osobę egzaminowaną o nieprawidłowym wykonaniu zadania egzaminacyjnego; w przypadku dwukrotnego nieprawidłowego wykonania tego samego zadania egzaminacyjnego lub przerwania egzaminu państwowego, egzaminator informuje osobę egzaminowaną o negatywnym wyniku części praktycznej egzaminu państwowego. Z tego względu przepis nie upoważnia egzaminatora do komentowania i oceniania zachowań osoby egzaminowanej już na etapie wykonywania poszczególnych dyspozycji. Szczegółowe omówienie z osobą egzaminowaną oraz odpowiednio tłumaczem obecnym na egzaminie, wyniku części praktycznej egzaminu, a w przypadku wyniku negatywnego podanie przyczyn jego uzyskania, następuje po zakończeniu części praktycznej egzaminu (§ 28 ust. 2 pkt 1 rozp.).

W uzasadnieniu stwierdzono, że dyskusja z osobą egzaminowaną w trakcie jazdy oraz uwagi i komentarze dotyczące umiejętności kandydata na kierowcę przed zakończeniem egzaminu mają bezpośredni wpływ na psychikę egzaminowanego i mogą mieć wpływ na jego wynik. Podkreślono również, że egzaminator wykazał się niekonsekwencją w działaniu, skoro pomimo użytego hamulca ręcznego na skrzyżowaniu ul. D. i ul. Ś. w K. nie przerwał egzaminu, lecz po dyskusji z osobą egzaminowaną kontynuował egzamin. Zdaniem organu odwoławczego, taki brak konsekwencji mógł wywołać u M. S. poczucie niestabilności w ocenie jej poczynań.

Skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 9 listopada 2015r. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach M. P. kwestionując podstawy unieważnienia egzaminu.

Odnosząc się do ustaleń organu w kwestii podawania niezrozumiałych poleceń na placu manewrowym dotyczących włączania lub nie włączania świateł i silnika w samochodzie wskazał, że nie miały one żadnego wpływu na wynik egzaminu. Osoba egzaminowana miała wyłączyć światła, włączyć silnik i dopiero po uruchomieniu silnika ponownie włączyć światła mijania, które powinny być używane podczas jazdy na placu manewrowym. W tym zakresie po powtórzeniu polecenia zadanie egzaminacyjne zostało wykonane. W ocenie skarżącego insynuowanie, że egzaminator wyrażał zdecydowaną niechęć do zdającej jest bezzasadne.

Zdaniem skarżącego, sytuacja na skrzyżowaniu ul. D. i ul. Ś., w której doszło do zaciągnięcia hamulca, wynikała z konieczności zachowania pełnego bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Decyzja o kontynuowaniu egzaminu została podjęta ponieważ sytuacja na drodze budziła wątpliwości.

Skarżący nie zgodził się ze stanowiskiem Kolegium odnośnie interpretacji § 27 pkt 6 rozporządzenia MTBiGM z 13.07.2012r. stwierdzając, że rozporządzenie nie precyzuje w jakiej formie ma być podawana przez egzaminatora informacja o popełnionym błędzie. Wyjaśniając definicję użytego w tym przepisie pojęcia "informacja", autor skargi powołał się na Słownik języka polskiego wydanie PWN Warszawa 1998 pod redakcją prof. Mieczysława Szymczaka, w myśl którego jest to "powiadomienie o czymś, zakomunikowanie czegoś, wiadomość, wskazówka, pouczenie". W świetle powyższego istotne jest zatem, by informacja od egzaminatora była jasna i zrozumiała, zaś egzaminowany na etapie wykonywania poszczególnych dyspozycji wiedział co zrobił źle. W konsekwencji nie można takim wypowiedziom zarzucić, że są komentowaniem i wykraczają poza ramy rozporządzenia. Czym innym jest według skarżącego uściślenie informacji, by "kursant" zrozumiał swój błąd, a czym innym szczegółowe omawianie popełnionych błędów po zakończeniu egzaminu, które nieraz wymaga graficznego przedstawienia problematycznej sytuacji.

Za nieuprawnione uznał twierdzenia dotyczące nagany udzielonej skarżącemu przez pracodawcę, będącej w ocenie organu potwierdzeniem nieprawidłowo przeprowadzonego egzaminu, skoro podstawą jej udzielenia była decyzja Marszałka o unieważnieniu egzaminu.

W odpowiedzi na skargę, Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (j.t. Dz. U. z 2014 r., poz. 1647) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m. in. przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym zgodnie z § 2 tegoż artykułu kontrola, o której mowa, jest sprawowana pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sąd rozpoznaje sprawę rozstrzygniętą zaskarżonym aktem z punktu widzenia kryterium legalności, to jest zgodności z prawem całego toku postępowania administracyjnego i prawidłowości zastosowania prawa materialnego. Nadto zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz. U. z 2012 roku, poz. 270 z późn. zm., dalej p.p.s.a.) sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz wskazaną podstawą prawną.

Przeprowadzone w określonych wyżej ramach badanie zgodności z prawem zaskarżonego rozstrzygnięcia wykazało, że jest ono dotknięte uchybieniami uzasadniającymi jego wzruszenie. Zaskarżone rozstrzygnięcie narusza bowiem zarówno przepisy prawa materialnego jak i przepisy postępowania, które miały wpływ na wynik sprawy, co w świetle art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i lit. c p.p.s.a. skutkuje uchyleniem decyzji obu instancji.

Podstawę materialnoprawną zaskarżonej decyzji stanowiły przepisy ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U.2011 nr 30, poz. 151 ze zm.).

Zgodnie z art. 72 ust. 1 pkt 2 powołanej ustawy marszałek województwa, w drodze decyzji administracyjnej, unieważnia egzamin państwowy, jeżeli był przeprowadzony w sposób niezgodny z przepisami ustawy, a ujawnione nieprawidłowości miały wpływ na jego wynik.

Z treści cytowanego przepisu wynika, że wydanie decyzji o unieważnieniu egzaminu uzależnione jest od spełnienia łącznie następujących przesłanek:

- stwierdzenia, że egzamin na prawo jazdy prowadzony był niezgodnie z przepisami, - wykazania, że ujawnione nieprawidłowości miały wpływ na wynik egzaminu.

W ocenie Sądu, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do uznania, że obie z wymienionych wyżej przesłanek wydania decyzji o której mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami, zostały spełnione.

WSA nie podziela poglądu zaprezentowanego przez organ odwoławczy, że komentarze i ocena zachowania osoby egzaminowanej w trakcie trwania egzaminu wykraczały poza uprawnienia egzaminatora określone w § 27 pkt 6 Ministra Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 13 lipca 2012r. w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach (Dz.U. z 2012r., poz. 995 ze zm.). Zgodnie z treścią przywołanego przepisu podczas części praktycznej egzaminu państwowego egzaminator informuje osobę egzaminowaną o nieprawidłowym wykonaniu zadania egzaminacyjnego; w przypadku dwukrotnego nieprawidłowego wykonania tego samego zadania egzaminacyjnego lub przerwania egzaminu państwowego egzaminator informuje osobę egzaminowaną o negatywnym wyniku części praktycznej egzaminu państwowego. Zgodnie natomiast z treścią § 28 ust. 2 pkt 1 cyt. rozporządzenia, po zakończeniu części praktycznej egzaminu państwowego egzaminator szczegółowo omawia z osobą egzaminowaną wynik części praktycznej egzaminu państwowego, a jeżeli wynik jest negatywny – podaje przyczyny jego uzyskania.

Podkreślenia wymaga, że żaden przepis ustawy bądź rozporządzenia nie określa formy ani stopnia szczegółowości w jakim egzaminator powinien poinformować zdającą o popełnionym błędzie. Z tego względu, informowanie na bieżąco, przy wykonywaniu poszczególnych dyspozycji o popełnionych błędach, nie umożliwia stwierdzenia, że egzamin w tej części został przeprowadzony z naruszeniem § 27 ust. 6 rozporządzenia. Rację ma skarżący twierdząc, że czym innym jest uściślenie informacji, żeby kursant zrozumiał swój błąd, a czym innym szczegółowe omówienie błędów po zakończeniu egzaminu, które nie miało miejsca w trakcie prowadzenia egzaminu.

Bez wątpienia wypowiedzi egzaminatora do zdającej: "niech Pani jedzie, no zobaczymy co tam dalej Pani jeszcze wymyśli..., jak Pani będzie tak dalej robić to się pożegnamy bardzo szybko", nie powinny się zdarzyć. Nie mniej jednak należy wziąć pod uwagę okoliczności, które te wypowiedzi poprzedziły. Sytuacja, w której doszło do użycia hamulca na skrzyżowaniu ulic D. i Ś., gdyż nadjeżdżał pojazd z przeciwka, będący na drodze z pierwszeństwem wymagała szybkiej reakcji i jak wskazuje analiza nagrania oraz wyjaśnienia obu egzaminatorów mogła budzić wątpliwości. W wyniku uwzględnienia argumentacji skarżącej, egzaminator nie przerwał egzaminu, pozwalając w ten sposób osobie egzaminowanej wykazać się swoimi umiejętnościami. Zarówno ta sytuacja, jak i opisana na placu manewrowym nie stanowi potwierdzenia o negatywnym nastawieniu egzaminatora do zdającej. Polecenia i uwagi egzaminatora dotyczące sprawdzenia działania świateł drogowych na placu manewrowym wydawane były w sposób zrozumiały i miały na celu ochronę sprawności działania pojazdu egzaminacyjnego, co potwierdziły wyjaśnienia egzaminatora nadzorującego. Nie sposób uznać, że podnoszone zarzuty co do spowodowania przez egzaminatora zamieszania, które wywołało "zrozumiały stres", miały wpływ na wynik egzaminu. Od przyszłego kierowcy należy wymagać umiejętności radzenia sobie ze stresem, w celu zapewnienia bezpieczeństwa na drodze wszystkim użytkownikom.

Poza sporem pozostaje fakt dwukrotnego nieprawidłowego wykonania zadania egzaminacyjnego określonego w tabeli nr 7 poz. 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia tj. jazda drogami dwukierunkowymi jednojezdniowymi o różnej liczbie wyznaczonych i niewyznaczonych pasów ruchu, posiadającymi odcinki proste i łuki, wzniesienia i spadki, obniżone i podwyższone dopuszczalne prędkości. Z zapisu na płycie CD oraz wyjaśnień egzaminatorów wynika, że po wjechaniu na ul. Ś na prostym odcinku drogi egzaminator po raz pierwszy poinformował M. S., że najechała na krawężnik, a po raz drugi najechanie na krawężnik nastąpiło na ul. G., o czym również egzaminowana została poinformowana w sposób prawidłowy, wraz ze stwierdzeniem o uzyskaniu negatywnego wyniku z części praktycznej egzaminu na prawo jazdy.

Reasumując, skoro Kolegium w uzasadnieniu nie wykazało okoliczności faktycznych potwierdzających, że sposób przeprowadzenia egzaminu naruszał dyspozycję § 27 pkt 6 rozporządzenia z dnia 13 lipca 2012r. to oznacza, iż nie występuje druga z przesłanek, od których spełnienia zależy wydanie decyzji określonej w art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami. Jednakże nawet gdyby uznać, że tego typu okoliczności co do sposobu przeprowadzenia egzaminu w zakresie wynikającym z § 27 pkt 6 zaistniały, to brak podstaw do uznania, iż miały one wpływ na wynik egzaminu. Wyrażone przez Kolegium przypuszczenia, że "uwagi i komentarze dotyczące umiejętności kandydata na kierowcę przed zakończeniem egzaminu, mogą mieć wpływ na jego wynik", oraz, że "brak konsekwencji egzaminatora mógł wywołać u M. S. poczucie niestabilności w ocenie jej poczynań" – nie oznaczają, rzeczywistego wykazania wpływu ujawnionych nieprawidłowości na wynik egzaminu, a taki wymóg wprowadza regulacja zawarta w art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami.

Oceniając prawidłowość przeprowadzonego egzaminu w oparciu o przepisy § 27 ust. 6 w zw. z § 28 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Samorządowe Kolegium Odwoławcze naruszyło przepisy prawa procesowego, co miało istotny wpływ na wynik sprawy.

Wadliwa ocena okoliczności faktycznych skutkowała wydaniem zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Marszałka Województwa z naruszeniem art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami, co miało wpływ na sposób rozstrzygnięcia i uzasadniało uchylenie przez Sąd zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit.a i lit.c w zw. z art. 135 p.p.s.a.

Rozpoznając sprawę ponownie organ I instancji wyda stosowne rozstrzygnięcie mając na względzie przedstawione wyżej uwagi i wyeliminuje dotychczasowe naruszenia prawa.