Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Justyna Mazur, Sędziowie Sędzia WSA Iwona Szymanowicz – Nowak, Sędzia WSA Marek Wroczyński (sprawozdawca), Protokolant Specjalista Ilona Obara, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 października 2018 r. w Radomiu sprawy ze skargi B.G., Ł.P. na uchwałę Sejmiku Województwa [...] z dnia 9 października 2006 r. nr 207/06 w przedmiocie podziału Województwa [...] na obwody łowieckie 1) stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w części dotyczącej działki o numerze ewidencyjnym [...], położonej w miejscowości W. gmina J., stanowiącej własność małżonków B.G. i Ł.P., dla której Sąd Rejonowy w G. prowadzi księgę wieczystą numer [...], znajdującej się w obwodzie łowieckim nr [...]; 2) oddala skargę w pozostałej części; 3) zasądza od Sejmiku Województwa [...] na rzecz skarżących B. G. i Ł.P. solidarnie kwotę [...] ([...]) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

W dniu 10 maja 2018 roku Ł. P. i B. G. wnieśli skargę na uchwałę Sejmiku Województwa [...] nr [...] z dnia [...] października 2006 roku w sprawie podziału Województwa [...] na obwody łowieckie.

Skarżący wnosili o stwierdzenie nieważności przedmiotowej uchwały oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi podnieśli, że w dniu [...] października 2006 roku Sejmik Województwa [...] podjął uchwałę w sprawie podziału województwa na obwody łowieckie. Utworzono między innymi obwód nr [...] administrowany przez koło łowieckie nr [...] ,,[...]‘’ w [...]. Na terenie tego obwodu w miejscowości [...], gmina [...]znajduje się działka rolna, która stanowi współwłasność skarżących. Podstawą prawną podjęcia uchwały nr [...] był art. 27 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1995 roku – prawo łowieckie (Dz.U z 2013 roku, poz. 1226 ze zm. dalej jako prawo łowieckie), który w dniu 22 stycznia 2016 roku utracił moc obowiązującą w związku z wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 roku. W wyroku tym TK stwierdził niezgodność art. 27 ust.1 prawa łowickiego z art. 64 ust.1 i ust.3 w związku z art. 31 ust.3 Konstytucji RP polegającą na upoważnieniu do objęcia reżimem obwodu łowieckiego nieruchomości bez zapewnienia jej właścicielowi odpowiednich środków ochrony praw w sytuacji sprzeciwu wobec wykorzystania należącej do niego nieruchomości na cele związane z organizacją i prowadzenie polowań na zwierzęta.

Uchwała Sejmiku Województwa [...] nr [...] została podjęta w sposób naruszający konstytucyjne prawa i wolności wnoszących skargę, którym nie została zapewniona prawnie skuteczna możliwość sprzeciwienia się włączeniu posiadanej nieruchomości do obwodu łowieckiego.

Skarżący powołali się na stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego

z wyroku z dnia 10 lipca 2017 roku, sygn. akt I OSK 1075/06 gdzie sąd wskazywał

na możliwość eliminacji z obrotu prawnego wydanych przed ogłoszeniem wyroku

TK rozstrzygnięć opartych na podstawie przepisów, których niekonstytucyjność stwierdził trybunał. Podkreślali, że pogląd, iż przepis art. 27 ust.1 prawa łowieckiego nie może być stosowany, poczynając od daty jego uchwalenia został utrwalony

w orzecznictwie sądów administracyjnych, w analogicznych sprawach dotyczących obwodów łowieckich ustanowionych na prywatnym gruncie.

W odpowiedzi na skargę organ wnosił o jej oddalenie w całości.

Organ wskazywał, że wniesiona skarga przekracza interes prawny skarżących, bowiem wnoszą o stwierdzenie nieważności uchwały w całości, podczas gdy są właścicielami działki ewidencyjnej nr [...] położonej w miejscowości [...], która stanowi jedynie część jednego z obwodów łowieckich.

Z dniem 1 kwietnia 2018 roku weszła w życie ustawa z dnia 22 marca 2018 roku o zmianie ustawy Prawo łowieckie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U z 2018 roku, poz. 651), na mocy której sejmiki województw ponownie uzyskały kompetencje podziału województw na obwody łowieckie.

Skarżący zostali poinformowani między innymi o nowych regulacjach prawnych obowiązujących od 1 kwietnia 2018 roku dotyczących procesu uchwalania nowej uchwały o podziale województwa na obwody łowieckie, dających prawo właścicielom

i użytkownikom wieczystym nieruchomości do wypowiadania się co do zapisów uchwały, nowych możliwości prawnych dopuszczających nawet na gruntach spełniających ustawowe wymogi włączenia do obwodu łowieckiego, ustanowienia zakazu polowania przez złożenie oświadczenia przed właściwym starostą. Poinformowano ich o fakcie, że zaskarżona uchwała będzie obowiązywać do momentu wejścia w życie nowej uchwały, ale nie dłużej niż do 31 marca 2020 roku.

W ocenie organu mając na uwadze, że zaskarżona uchwała nr [...] Sejmiku Województwa [...] z dnia [...] października 2006 roku w sprawie podziału województwa [...] na obwody łowieckie została przyjęta z zachowaniem wymogów ustawowych obowiązujących w dacie jej uchwalenia, a także nałożone zobowiązanie przez ustawodawcę do wydania nowej uchwały do 31 marca 2020 roku, spełniającej standardy wyznaczone wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 roku, sygn. akt P 19/13 należało uznać, iż skarga winna być oddalona.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga częściowo zasługuje na uwzględnienie.

Wskazać należy, że w przepisie art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych (DZ.U nr 153, poz. 1269) ustawodawca zastrzegł, że sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m.in. przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, formułując w ten sposób generalne kryterium wiążące sądy administracyjne w pełnym zakresie ich kognicji. Wykonywana również przez sądy administracyjne kontrola administracji publicznej obejmuje również orzekanie w sprawach skarg na akty prawa miejscowego organów samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej; akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej (art. 3 § 1 w związku z § 2 pkt 5 i 6 ustawy z 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postepowaniu przed sądami administracyjnymi (DZ.U z 2017 roku, poz. 1369 ze zm. dalej jako p.p.s.a.)

Zgodnie z art. 82 ust.1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa (DZ.U z 2017 roku, poz. 2096, dalej u.s.w.) uchwała samorządu województwa sprzeczna z prawem jest nieważna. W świetle art. 90 u.s.w. uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone przepisem aktu prawa miejscowego, wydanym w sprawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć przepis do sądu administracyjnego.

W świetle art. 53 udt.2a p.p.s.a. w przypadku innych aktów, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi i nie stanowi inaczej, skargę można wnieść w każdym czasie.

Jak wynika z akt sprawy okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie jest to,

iż zaskarżoną uchwałą nr [...] utworzono obwód łowiecki nr [...] ,,[...]‘’ w [...] w części obejmującej nieruchomość stanowiącą współwłasność skarżących – działkę nr [...], położoną w miejscowości [...]. Zaskarżona uchwała we wskazanej części dotyczy interesu prawnego skarżących wynikającego z art. 140 kodeksu cywilnego.

Przechodząc do oceny zasadności skargi należy zauważyć, iż podstawą zaskarżonej uchwały stanowił przepis art. 27 ust.1 prawa łowieckiego, zgodnie z którym podziału na obwody łowieckie oraz zmiany granic tych obwodów dokonuje w obrębie województwa właściwy sejmik województwa, w drodze uchwały, po zasięgnięciu opinii właściwego dyrektora regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe i Polskiego Związku Łowieckiego, a także właściwej izby rolniczej.

Przepis ten utracił moc obowiązującą na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 roku, sygn. akt P 19/13 (DZ.U z 2014 roku. poz. 951). Wyrokiem tym TK stwierdził niezgodność art. 27 ust.1 w związku z art. 26 prawa łowieckiego z art. 64 ust.1 w związku z art. 64 ust.3 i art. 31 ust.3 Konstytucji RP, przez to, że upoważnia do objęcia nieruchomości reżimem obwodu łowieckiego, nie zapewniając odpowiednich środków prawnych ochrony właściciela tej nieruchomości.

Powyższy wyrok pozbawił wskazane przepisy prawa łowieckiego domniemania konstytucyjności.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 3 grudnia 2014 roku, sygn. akt

II OSK 2311/14 uznając moc wsteczną powołanego wyroku TK wskazał, że akt normatywny uchylony na skutek orzeczenie trybunału, niezależnie od odroczenia utraty mocy obowiązującej, traci również cechę domniemania konstytucyjności. Wzruszenie tego domniemania następuje już z momentem ogłoszenia wyroku. Z tą też chwilą nie ma żadnych wątpliwości, że taki akt nie spełnia standardów konstytucyjnych. Nadto Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 stycznia 2007 roku, sygn. akt III PK 96/06 wskazał,

że na skutek orzeczenia o niekonstucyjności aktu normatywnego następuje zmiana stanu prawnego. Brak jest podstaw, by kończyć postępowanie na podstawie ,,chwilowo’’ konstytucyjnych przepisów, a następnie wznawiać zakończone postepowanie. Za niestosowaniem przepisu, który utracił domniemanie konstytucyjności przemawia ochrona praw jednostki. Pominięcie wzruszenia domniemania konstytucyjności przepisu stanowiącego podstawę prawną działania organu administracji publicznej byłoby sprzeczne z regułami demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej z uwagi na konieczność ochrony innych wartości konstytucyjnych, w tym przypadku prawa własności.

W związku z powyższym Sąd w niniejszej sprawie uwzględnił wyrok TK

z 10 lipca 2014 roku, a także przyjął za własną argumentację, która legła u podstaw tego wyroku.

Trybunał Konstytucyjny wskazał, że właścicielom nieruchomości objętych granicami obwodu nie przysługują żadne szczególne środki prawne pozwalające na wyłączenie nieruchomości stanowiących przedmiot ich własności spod reżimu obwodu łowieckiego. Ponadto TK stwierdził, że mechanizm tworzenia obwodów łowieckich, biorąc pod uwagę całokształt ograniczeń, będących skutkiem objęcia nieruchomości granicami obwodu łowieckiego jest ukształtowany w sposób niespełniający przesłanki proporcjonalności. Podnosił, że analiza rozwiązań przyjętych w prawie łowieckim oraz innych aktach przewidujących objęcie nieruchomości specjalnym reżimem administacyjnoprawnym dowodzi, że wykonywanie przez uprawnione podmioty zadań publicznych, a takim jest prowadzenie gospodarki łowieckiej, jest możliwie przy zapewnieniu właścicielom nieruchomości bardziej skutecznych środków ochrony. Zapewnienie takich środków nie wyklucza realizacji przewidzianego w prawie łowieckim celu społecznego w zakresie uprawiania myślistwa, kultywowania tradycji oraz krzewienia etyki i kultury łowieckiej (art. 3 pkt 4 prawa łowieckiego).

Naczelny Sąd Administracyjny w cytowanym wyroku zwrócił również uwagę,

że ograniczenia prawa własności związane z prowadzeniem gospodarki łowieckiej były przedmiotem licznych rozważań Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W wyroku

z dnia 29 kwietnia 1999 roku w sprawie Chassagnou i inni przeciwko Francji (nr skargi 25088/94,28331/95, 28443/95, LEX nr 76997) wskazał, że wprowadzenie obowiązku tolerowania polowań na terenie prywatnej nieruchomości stanowi ingerencję w prawo własności. Jednocześnie zmuszanie właścicieli na terenie prywatnej nieruchomości, która jest sprzeczna z ich przekonaniem stanowi nieproporcjonalne ograniczenie prawa własności chronionego art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka

i podstawowych wolności (Dz.U z 1995 roku, nr 36, poz. 175/1).

Mając powyższe na uwadze Sąd odmówił zastosowania uznanego

za niekonstytucyjny art. 27 ust.1 prawa łowieckiego względem nieruchomości oznaczonej jako działka nr [...], będącej współwłasnością skarżących, położonej

w miejscowości [...], gmina [...], zapisanej w księdze wieczystej [...]prowadzonej przez Sąd Rejonowy w [...].

W konsekwencji Sąd stwierdził nieważność przedmiotowej uchwały w części obejmującej działkę nr [...], wchodzącej w skład obwodu łowieckiego nr [...]. W ocenie Sądu interes prawny skarżących ograniczał się tylko do przedmiotowej nieruchomości

i dlatego żądanie skargi w pozostałym zakresie zostało oddalone.

Z powyższych względów Sąd na podstawie art. 147 § 1 p.p.s.a. orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku, a w pozostałym zakresie na podstawie art. 151 p.p.s.a. skargę oddalił. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a.