Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Mirosław Wincenciak, Sędziowie sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska (spr.),, sędzia WSA Małgorzata Roleder, Protokolant Anna Makal, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 15 listopada 2011 r. sprawy ze skarg J. O. i I. O. na decyzję Wojewody P. z dnia [...] lutego 2011 r. nr [...] w przedmiocie wymeldowania z pobytu stałego 1. oddala skargi; 2. przyznaje adwokat W. P. od Skarbu Państwa (Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku) kwotę 295,20 zł (dwieście dziewięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy) tytułem wynagrodzenia za zastępstwo prawne skarżącego J. O. wykonane na zasadzie prawa pomocy; 3. przyznaje adwokat M. M. od Skarbu Państwa (Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku) kwotę 295,20 zł (dwieście dziewięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy) tytułem wynagrodzenia za zastępstwo prawne skarżącej I. O. wykonane na zasadzie prawa pomocy.-

Zaskarżoną decyzją z dnia [...].02.2011 r. nr [...] Wojewoda P., po rozpatrzeniu odwołania wniesionego przez I. O. i J. O., od decyzji Prezydenta Miasta B. z dnia [...].01.2011 r. nr [...] o wymeldowaniu J. O. z pobytu stałego w B. przy ul. M. [...], utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

U podstaw tego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia faktyczne.

W dniu 2.07.2010 r. do Urzędu Miejskiego w B., Departament Obsługi Mieszkańców, wpłynął wniosek Prokuratura Prokuratury Rejonowej w B. o wszczęcie postępowania w przedmiocie wymeldowania J. O. z pobytu stałego przy ul. M. [...] w B. W uzasadnieniu podano, że J. O. od wielu miesięcy nie przebywa

w miejscu stałego zameldowania i nie jest znane jego aktualne miejsce pobytu oraz, że za podejrzanym wysłano list gończy.

Prezydent Miasta B. decyzją z dnia [...].01.2011 r. nr [...] orzekł o wymeldowaniu J. O. z pobytu stałego przy ul. M. [...]. W uzasadnieniu organ pierwszej instancji wskazał, że w przedmiotowej sprawie zostały spełnione przesłanki z art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10.04.1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139 poz 993 ze zm.). Prezydent podniósł, że z materiału dowodowego wynika, że właścicielem przedmiotowego lokalu jest I. O. (matka) oraz, że J. O. (syn) został zameldowany na pobyt stały w dniu 19.02.2007 r. Ponadto z zeznań I. O. wynika, że syn w grudniu 2009 r. wyjechał do USA. Fakt niezamieszkiwania w ww. lokalu potwierdzili przesłuchani w sprawie świadkowie. Od powyższej decyzji J. O. I. O. złożyli odwołanie. J. O. wniósł o umorzenia postępowania o wymeldowanie uzasadniając, że decyzja jest bezprawna, bo jako przyszły spadkobierca lokalu i opiekujący się matką, ma pełne prawo do bycia zameldowanym w tym lokalu. Podniósł również, że pojawia się w mieszkaniu, ponieważ pomaga matce.

Utrzymując w mocy zaskarżoną decyzję Wojewoda P. stwierdził, że w przedmiotowej sprawie zostały spełnione przesłanki warunkujące wymeldowanie, gdyż Skarżący faktycznie nie przebywa w lokalu przy ul. M. [...] w B. oraz zaistniał u niego zamiar wyprowadzenia się na stałe. Organ odwoławczy podniósł, że J. O. dobrowolnie opuścił lokal w następstwie zawinionych przez niego działań. Ponadto Wojewoda P. podkreślił, że długotrwały utrzymujący się przez kilka lat stan faktyczny, w którym Skarżący będąc zameldowany na pobyt stały w przedmiotowym lokalu w rzeczywistości tam nie mieszka, przebywając w tym czasie w różnych miejscach, nie wyczerpuje znamion stałego pobytu, o których mowa w art. 6 ust. 1 cyt. ustawy z dnia 10.04.1974 r.

Na powyższą decyzję skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Białymstoku złożył J. O. oraz I. O.

J. O. w uzasadnieniu skargi podniósł, że często pod nieobecność matki przebywa w mieszkaniu przy ul. M. [...]. Zaznaczył, że nie rozumie faktu wymeldowania tym bardziej, że jest jedynym spadkobiercą oraz, że opiekuje się matką. Stwierdził, że zeznania świadków, tj. A. O. (brata Skarżącego), Pani E. Z. oraz Pana M. P. odnośnie jego nieprzebywania w przedmiotowym lokalu są nieprawdziwe. Autor skargi dodał również, że jest schorowany, oraz że ma zaległości w płaceniu alimentów.

Z kolei Pani I. O. w złożonej do sądu administracyjnego skardze "zgodziła się z pismem" syna J. O. Ponadto podniosła, że jest schorowana oraz, że J. O. jest jedyną osobą, którą się nią opiekuje. Dodała również, że cyt. "mam takie prawo (...) aby mój syn objął spadek w postaci mieszkania po mnie". Końcowo stwierdziła, że wymeldowanie syna będzie wiązało się z jej śmiercią, gdyż pozostanie bez żadnego wsparcia.

W odpowiedzi na skargi Wojewoda P. podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko wyrażone w kwestionowanej decyzji i wniósł o ich oddalenie.

Podczas rozprawy w dniu 15 listopada 2011 r. Sąd postanowił na podstawie art. 111 p.p.s.a. połączyć sprawę II SA/Bk 270/11 ze skargi J. O. ze sprawą II SA/Bk 271/11 ze skargi I. O., celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia. Obydwie sprawy mogły być objęte jedną skargą, dotyczą bowiem tej samej decyzji, opartej (wobec obydwojga Skarżących) na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

Obie skargi są niezasadne.

Stosownie do treści art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) zwanej dalej p.p.s.a., sąd administracyjny bada legalność zaskarżonej decyzji, to jest jej zgodność z prawem materialnym określającym prawa i obowiązki stron oraz prawem procesowym regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej i oceny tej dokonuje w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony

w sprawie.

Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd orzeka w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.). Oznacza to, że sąd ma obowiązek dokonać oceny zgodności z prawem zaskarżonej decyzji nawet wówczas, gdy dany zarzut nie zostanie podniesiony w skardze.

Rozpoznając skargę w tak zakreślonej kognicji, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku nie dopatrzył się, aby w zaskarżonej decyzji zostało naruszone prawo materialne oraz przepisy postępowania administracyjnego.

Na wstępie wskazać należy, iż przedmiotem kontroli sądowoadministracyjnej

w niniejszej sprawie jest ocena zgodności z prawem rozstrzygnięcia Wojewody P. z dnia [...].02.2011 r. nr [...] utrzymującego w mocy decyzję Prezydenta Miasta B. z dnia [...].01.2011 r. nr [...] o wymeldowaniu J. O. z pobytu stałego w B. przy ul. M. [...].

W przedmiotowej sprawie jako materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia organy wskazały przepis art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10.04.1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych, w myśl którego organ gminy wydaje na wniosek strony lub z urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad trzy miesiące i jednocześnie nie dopełniła obowiązku wymeldowania się.

Z brzmienia cytowanego powyżej przepisu wynika, że jedyną przesłanką wymeldowania jest fakt opuszczenia miejsca zameldowania bez dopełnienia obowiązku wymeldowania, przy czym w orzecznictwie sądowym powszechnie przyjęty został pogląd, że o opuszczeniu miejsca pobytu stałego można mówić jedynie wówczas, jeżeli ma ono charakter dobrowolny i trwały. Odnosząc się do tej kwestii wskazywano, że opuszczenie miejsca pobytu stałego nie oznacza tylko fizycznego przebywania w innym miejscu niż miejsce pobytu stałego, lecz by łączył się z tym zamiar stałego związania się z tym innym miejscem i urządzenie w nim nowego centrum życiowego. Rezygnacja z przebywania w określonym lokalu może nastąpić w sposób wyraźny - poprzez złożenie stosownego oświadczenia, ale także w sposób dorozumiany - poprzez zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wyraża wolę danej osoby skoncentrowania swojej aktywności życiowej w innym miejscu (por. np. wyrok NSA z dnia 7.12.2005 r., sygn. akt II OSK 302/05, opubl. LEX nr 190969; wyrok NSA z dnia 23.04.2001 r., sygn. akt V SA 3169/00, opubl. LEX nr 50123).

Jednocześnie podkreślić należy, iż w orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtowała się wykładnia art. 15 ust. 2 cytowanej ustawy, którą skład orzekający

w niniejszej sprawie w pełni podziela, że opuszczenie lokalu na skutek wyjazdu zagranicznego z jednoczesnym brakiem jakichkolwiek informacji o miejscu faktycznego przebywania i przypuszczalnym terminie powrotu, w sytuacji gdy osoba ta ukrywa się przed organami ścigania, uznać należy za dobrowolne opuszczenie dotychczasowego miejsca pobytu bez wymeldowania w rozumieniu cytowanego wyżej przepisu (por. np. wyrok NSA z dnia 5 września 1994 r., sygn. akt V SA 772/94, wyrok NSA z dnia 23 kwietnia 2008 r., sygn. akt II OSK 27/07, wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 27 marca 2008 r., sygn. akt III SA/Wr 619/06).

Przekładając powyższe wywody na realia niniejszej sprawy stwierdzić należy,

iż Wojewoda P. prawidłowo uznał, iż w rozpoznawanym przypadku zachodzą przesłanki uzasadniające wymeldowanie, o których mowa w art.15 ust. 2 ww. ustawy.

Z akt sprawy wynika bowiem, że J. O. nie zamieszkuje w miejscu stałego zameldowania od ok. 2 lat oraz, że przebywa obecnie poza granicami kraju, jednakże jego nowe miejsce pobytu nie jest znane. Ewidentnie więc koncentruje on swoje życie osobiste i zaspokaja potrzeby mieszkaniowe w innym miejscu zamieszkania niż dotychczasowe. Należy zwrócić uwagę, że I. O. (matka) podczas przesłuchania zeznała, że J. O. w grudniu 2009 r. wyjechał do USA, oraz że nie zna jego adresu i nie utrzymuje z nim kontaktów. Potem zmieniła swoje zeznania, twierdząc, że syn odwiedza ją czasami, świadcząc pomoc osobistą i materialną. Dodała również, że nie zgadza się na wymeldowanie syna z przedmiotowego lokalu. Również z zeznań pozostałych świadków, tj. A. O. (brata), E. Z.(sąsiadki I. O.) oraz M. P. (sąsiada I. O.) wynika, że od kilku lat nie widują Skarżącego oraz, że nie wiedzą gdzie przebywa. Ponadto z ustaleń dokonanych przez Policję wynika, że J. O. nie utrzymuje kontaktów z rodziną, nieznane jest jego miejsce pobytu oraz, że w okresie od 20.07.2009 r. do 15.10.2009 r. przebywał w Areszcie Śledczym w B.

Na uwagę zasługuje też fakt, iż J. O. poszukiwany jest listem gończym w związku z toczącą się przeciwko niemu sprawą karną. Sąd pragnie zauważyć, iż Skarżący nie może wywodzić dla siebie pozytywnych skutków z faktu ukrywania się przed Policją. Okres, w ciągu którego ani organy ścigania, ani też organy meldunkowe nie mogły ustalić, gdzie faktycznie przebywa Skarżący, należy – zdaniem składu orzekającego – uznać za w pełni wystarczający do przyjęcia,

iż opuszczenie spornego lokalu miało charakter trwały, tym bardziej że w toku postępowania administracyjnego Skarżący nie deklarował obecnie chęci powrotu do dotychczasowego mieszkania. Oceny tej nie zmienia okoliczność, że Skarżący, po wydaniu decyzji o wymeldowaniu przez organ I instancji, osobiście złożył odwołanie a następnie wniósł skargę do Sądu. Z treści samej skargi (a także odwołania) wynika, że Skarżący pojawia się w mieszkaniu matki ok. 2 razy w miesiącu, nie ujawniając swego pobytu przed sąsiadami. Tak też twierdziła I. O., zmieniając pierwotne zeznania. Gdyby nawet uznać te twierdzenia za wiarygodne,

to nie świadczą one o stałym pobycie J. O. w miejscu zameldowania, a jedynie o sporadycznych odwiedzinach w mieszkaniu matki I. O.

W realiach rozpoznawanej sprawy nie powinno również budzić wątpliwości, że opuszczenie to nosi znamiona dobrowolności. Trafności takiej oceny nie może bowiem podważać przyczyna, która skłoniła J. O. do wyprowadzenia się z dotychczasowego mieszkania. Obawa przed organami ścigania i chęć uniknięcia odpowiedzialności karnej za niepłacenie alimentów nie może wszak stanowić usprawiedliwienia, które mogłoby skutkować w sprawie o wymeldowanie. Nie do przyjęcia byłoby zapatrywanie, że osoba naruszająca prawo może powoływać się skutecznie na obawę przed konsekwencjami tego typu naruszeń,

w celu uniknięcia wymeldowania, zgodnego z prawem. (Podobne stanowisko zajął WSA w Białymstoku w wyroku z dnia 4.08.2011 r. o sygn. II SA/Bk 196/11 oraz

z dnia 3.11.2009 r.- II SA/Bk 329/09).

Za takie, w pełni odpowiadające prawu, należy zaś uznać wymeldowanie, którego legalność podlegała kontroli sądu w niniejszej sprawie. W świetle dotychczasowych wywodów trzeba się w pełni zgodzić z oceną organu odwoławczego, iż poczynione w tym wypadku ustalenia całkowicie uzasadniały zastosowanie art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych,

a to w celu wyeliminowania oczywistej fikcji meldunkowej, jaka zaistniała

po opuszczeniu przez Skarżącego spornego lokalu, zgodnie z założeniem wynikającym z art. 9 ust. 2b tej ustawy.

Zatem rozumowanie organu odwoławczego, iż opuszczenie lokalu przez J. O. ma charakter trwały i dobrowolny, jest uzasadnione, gdyż zapewne obawia się on powrotu do miejsca zameldowania przewidując ujęcie przez organy ścigania i poniesienie odpowiedzialności karnej.

Należy wyjaśnić Skarżącym, że wymeldowanie z pobytu stałego nie jest uzależnione od zgody, bądź nie wyrażenia zgody, przez właściciela mieszkania. Zameldowanie i wymeldowanie nie mają też żadnego wpływu na dziedziczenie majątku (w tym przypadku - dziedziczenie mieszkania). Są to odrębne kwestie, uregulowane przepisami prawa cywilnego, a nie administracyjnego. Wymeldowanie stanowi, w świetle art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, eliminację tzw. fikcji prawnej polegającej na tym, że dana osoba jest zameldowana pod wskazanym adresem, pod którym w rzeczywistości nie zamieszkuje. Jeżeli Skarżący wróci, w przyszłości, do mieszkania matki, będą podstawy do jego zameldowania.

Mając, zatem na uwadze, że zarzuty skargi zarówno J. O. jak

i skargi I. O. nie znalazły oparcia w przepisach prawa oraz, że Sąd nie dostrzegł takich naruszeń przepisów prawa procesowego lub materialnego, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy - skargę należało oddalić.

Z przedstawionych wyżej względów, na podstawie art. 151 ustawy Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzeczono jak w sentencji.

O wysokości kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, przyznanych ustanowionym

z urzędu adwokatom, Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 250 p.p.s.a. oraz przepisów § 2 ust. 3, § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości

z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej

z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).