Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Jarosław Wichrowski po rozpoznaniu w dniu 8 września 2022 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi A.V. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] stycznia 2022 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego postanawia: poinformować Prezesa Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. o istotnym naruszeniu prawa w zakresie stosowania przepisów postępowania administracyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy rozpoznawał sprawę ze skargi A. V. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...].01.2022 r., nr [...], utrzymującą w mocy decyzję Wójta Gminy D. z dnia [...].11.2021 r. nr [...] o odmowie przyznania Skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad niepełnosprawnym mężem.

Stosownie do art. 155 § 1 ustawy z dnia 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r. poz. 329, ze zm.), w razie stwierdzenia w toku rozpoznawania sprawy istotnych naruszeń prawa lub okoliczności mających wpływ na ich powstanie, skład orzekający sądu może, w formie postanowienia, poinformować właściwe organy lub ich organy zwierzchnie o tych uchybieniach.

W niniejszej sprawie Sąd doszedł do przekonania, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, co stanowiło podstawę do uchylenia wskazanego rozstrzygnięcia i co zostało wyjaśnione w motywach uzasadnienia wyroku z dnia 18.05.2022 r.

Materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji stanowiły przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych, przede wszystkim zaś art. 17 ust. 1 pkt 4, ust. 1b oraz ust. 5 pkt 1 lit. a, a istota sporu sprowadza się do ustalenia, czy na gruncie obowiązujących przepisów opiekunowi, mającemu ustalone prawo do emerytury, może przysługiwać świadczenie pielęgnacyjne, o którym mowa w art. 17 cyt. ustawy, pomimo, że niepełnosprawność dorosłej osoby niepełnosprawnej powstała w wieku późniejszym niż wskazany w ust. 1b. Ponadto, w sprawie wystąpiły wątpliwości co do obowiązku alimentacyjnego między małżonkami oraz, czy świadczenie pielęgnacyjne można przyznać osobie pobierającej świadczenie emerytalne.

Kolegium zwróciło uwagę na to, że osoba, która spełnia warunki do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego i chce je otrzymać, a pobiera emeryturę, winna móc dokonać wyboru jednego z tych świadczeń poprzez rezygnację z pobierania świadczenia niższego (por. wyrok NSA z 10.08.2020 r. I OSK 487/20). Powyższy wybór można zrealizować przez złożenie do organu rentowego wniosku o zawieszenie prawa do emerytury na podstawie art. 103 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z tym przepisem, prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, może ulec zawieszeniu na wniosek emeryta lub rencisty. O możliwości złożenia wniosku o zawieszenie emerytury i uzależnieniu przyznania świadczenia pielęgnacyjnego od przedstawienia decyzji o wstrzymaniu jej wypłaty organ winien stronę poinformować. W niniejszej sprawie organ I instancji pierwotnie zaniechał poinformowania Skarżącej o przysługującej jej, zgodnie z przedstawioną wyżej wykładnią przepisów prawa, możliwości wyboru świadczenia. Należy podkreślić, że Skarżąca została poinformowana o możliwości zawieszenia prawa do emerytury we wcześniejszej decyzji Kolegium z [...].10.2021 r. znak: [...]. Ponadto, [...].10.2021 r. GOPS wezwał Skarżącą do uzupełnienia wniosku i przedłożenia decyzji o zawieszeniu prawa do emerytury, zatem poinformowano stronę o przysługującym jej prawie.

Z zebranych w sprawie dowodów wynika, że Skarżąca ma ustalone prawo do emerytury, jednak zawiesiła wypłatę tego świadczenia od 1.12.2021 r. Następnie 3.12.2021 r. złożyła wniosek o odwieszenie i wypłatę świadczenia emerytalnego. Zdaniem Kolegium takie działanie oznacza, że mając świadomość, iż pobieranie emerytury stanowi przesłankę negatywną do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego i niepodjęcie kroków do jej wyeliminowania, powoduje, że wniosek nie może być rozpatrzony pozytywnie. Powyższe oznacza, że na dzień wydania niniejszej decyzji Skarżąca nie spełnia przesłanki wynikającej z art. 17 ust. 5 uśr, bowiem zgodnie z tym przepisem świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje osobie, która pobiera emeryturę.

W pierwszej kolejności wskazać trzeba, że Sąd w pełni podzielił stanowisko SKO wyrażone w decyzji z dnia [...].01.2022 r., nr [...], dotyczące konieczności stosowania art. 17 ust. 1 lit. b uśr z uwzględnieniem treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 21.10.2014 r., sygn. K 38/13, co skutkuje tym, że w odniesieniu do osób, których niepełnosprawność powstała po ukończeniu 18. roku życia, oceny spełnienia przesłanek niezbędnych dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego należy dokonywać z pominięciem kryterium momentu powstania niepełnosprawności. Słusznie również argumentuje Kolegium, że osoba, która spełnia warunki do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego i chce je otrzymać, a pobiera emeryturę, winna móc dokonać wyboru jednego z tych świadczeń poprzez rezygnację z pobierania świadczenia niższego. Powyższe jest w sprawie zatem bezsporne. Zatem zarzuty skargi w zakresie naruszenia prawa materialnego były niezasadne, ponieważ SKO de facto podzielało argumentację zawartą w skardze.

Rozpoznając sprawę organ odwoławczy naruszył jednak przepisy postępowania. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na karygodne i nie mogące znaleźć jakiekolwiek uzasadnienia naruszenie przepisów postępowania przez organ I instancji. Mianowicie pouczył on Skarżącą w piśmie z [...].10.2021 r., że warunkiem przyznania jej prawa do wnioskowanego świadczenia jest uprzednie zawieszenie prawa do emerytury. Dostosowując się do treści tegoż pouczenia, Skarżąca przedłożyła decyzję ZUS z [...].11.2021 r. o wstrzymaniu wypłaty emerytury począwszy od 1.12.2021 r. Pomimo tego Wójt wydał decyzję o odmowie przyznania Skarżącej wnioskowanego świadczenia. Następnie spotkało to się z akceptacją SKO. Działanie to narusza podstawowe zasady postępowania administracyjnego, tj. art. 7, art. 8 § 1 i art. 9 k.p.a. Niestety, naruszenie to nie zostało dostrzeżone przez SKO, i to pomimo treści pisma pełnomocnika Skarżącej z [...] .12.2021 r., w którym poinformował on, że Skarżąca złożyła wniosek o odwieszenie emerytury, aby nie pozostać bez środków do życia. Równocześnie jednak w piśmie tym wskazano, że Skarżąca ponownie złoży wniosek o zawieszenie emerytury po otrzymaniu jednoznacznej informacji, że jest to jedyna negatywna przesłanka do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego. Tymczasem SKO w żaden sposób nie ustosunkowało się do treści ww. pisma, a z treści uzasadnienia jego decyzji wynika, że pobieranie przez Skarżącą emerytury stanowiło jedyny powód odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.

Reasumując, na skutek sprzecznego z przepisami k.p.a. działania organu I instancji, następnie potwierdzonego decyzją SKO, doszło do tego, że Skarżąca została na pewien okres czasu pozbawiona przysługującego jej prawa do emerytury, i tym samym środków do życia. Sytuacja ta wymaga szczególnego napiętnowania jako podważająca podstawowe zasady państwa prawa. Poprzez wydanie niniejszego postanowienia Sąd pragnie podkreślić, iż takie procedowanie w sprawie przez organy administracji świadczy o lekceważeniu przez nie podstawowych zasad postępowania administracyjnego. Mając więc na względzie charakter naruszeń, jakich dopuściły się organy administracji publicznej, celowym było wydanie niniejszego orzeczenia. Wskazując na powyższe uchybienia, Sąd oczekuje w terminie 30 dni od doręczenia niniejszego postanowienia z uzasadnieniem pisma z zajętym stanowiskiem w sprawie oraz podjętych działaniach celem wyeliminowania w przyszłości powyższych uchybień i to w myśl art.155 § 2 ustawa - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w sentencji postanowienia.