Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Sylwester Golec (spr.), Asesor WSA Maciej Kurasz, Asesor WSA Hieronim Sęk, Protokolant Robert Powojski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 września 2007 r. sprawy ze skargi E. Ł. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia [...] kwietnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie uznania zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego za nieuzasadnione 1) uchyla zaskarżone postanowienie i poprzedzające je postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w C. z dnia [...] lutego 2007 r. nr [...] oraz postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia [...] stycznia 2007 r. nr [...] i poprzedzające je postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w C. z dnia [...] listopada 2006 r. nr [...], 2) stwierdza, że uchylone postanowienia nie mogą być wykonane w całości.

Zaskarżonym do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie postanowieniem z dnia [...] kwietnia 2007 r., Dyrektor Izby Skarbowej w W., utrzymał w mocy postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w C. z dnia [...] lutego 2007 r., którym uznano wniesione przez skarżącego E. L. zarzuty w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej za nieuzasadnione.

Na podstawie przesłanych do Sądu akt sprawy Sąd przyjął następujący stan faktyczny.

Naczelnik Urzędu Skarbowego prowadził w stosunku do skarżącego postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułu wykonawczego nr [...] z dnia [...] września 2006 r. obejmującego kwoty zaległości w podatku od towarów i usług spółki cywilnej, której wspólnikiem był skarżący. Należności te wynikały z decyzji w sprawie odpowiedzialności skarżącego za zobowiązania podatkowe spółki cywilnej. W postępowaniu tym organ egzekucyjny był jednocześnie wierzycielem.

Pismem z dnia 8 listopada 2006 r. skarżący zgłosił zarzuty do w/w postępowania, podnosząc, że należność podatkowa objęta przedmiotowym tytułem wykonawczym została uregulowania. Skarżący wskazywał, że dokonał zapłaty egzekwowanej należności, lecz z powodu toczącego się w stosunku do spółki cywilnej postępowania upadłościowego wpłata ta została przekazana syndykowi do masy upadłości. Organ nie zgłosił egzekwowanej wierzytelności do zaspokojenia w postępowaniu upadłościowym. Zdaniem skarżącego dokonana przez niego wpłata, mimo że nastąpiła poza toczącym się postępowanie upadłościowym spowodowała wygaśnięcie dochodzonej od niego należności.

Postanowieniem z dnia [...] listopada 2006 r., zawierającym stanowisko wierzyciela, wydanym zgodnie z art. 34 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r., Nr 229, poz. 1954 ze zm.; dalej powoływana jako u.p.e.a.) Naczelnik Urzędu Skarbowego uznał zarzuty skarżącego za nieuzasadnione.

Dyrektor Izby Skarbowej po rozpatrzeniu zażalenia postanowieniem z dnia [...] stycznia 2007 r. utrzymał w mocy postanowienie organu pierwszej instancji.

Postanowieniem z dnia [...] lutego 2007 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego uznał zarzuty przedstawione przez skarżącego za nieuzasadnione. W uzasadnieniu powołał się na ostateczne rozstrzygniecie wierzyciela w kwestii zarzutów oraz na przepisy art. 34 § 1 i 4 u.p.e.a., wskazujące na związanie organu egzekucyjnego stanowiskiem wierzyciela.

Pismem z dnia 9 marca 2007 r. skarżący zaskarżył w/w postanowienie przytaczając argumentację wskazaną w piśmie zawierającym zarzuty do prowadzonego postępowania egzekucyjnego.

Dyrektor Izby Skarbowej postanowieniem z [...] kwietnia 2007 r. utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie, podzielając w całości stanowisko organu pierwszej instancji zawarte w jego uzasadnieniu.

Skarżący niezadowolony z w/w rozstrzygnięcia, pismem z dnia 15 maja 2007 r. złożył skargę, w której wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz postanowienia pierwszej instancji w całości. Zarzucił naruszenie art. 76 w zw. z art. 59 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. z 2005 r. Dz. U. Nr 8 poz. 60 ze zm.; zwanej O. p.) poprzez przyjęcie, iż Skarżący posiada zaległości w podatku od towarów i usług. W uzasadnieniu skargi ponownie podkreślił, iż stan faktyczno-prawny sprawy jest bezsporny, odmienna jest tylko jego ocena. Skarżący podniósł również, iż organy naruszyły art. 108 § 4 Ord. pod., gdyż egzekucja zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej może być wszczęta dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku podatnika okazała się w całości lub w części bezskuteczna.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w W. podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu i wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna, jednakże nie z powodu zarzutów w niej podniesionych. Zgodnie z treścią art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz 1270 ze zm., w dalszej części uzasadnienia powoływanej jako p.p.s.a.) sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Korzystając z uprawnień przyznanych przez ustawodawcę w powołanym przepisie Sąd orzekający w niniejszej sprawie oparł rozstrzygnięcie zawarte w sentencji niniejszego wyroku na naruszeniach prawa, które nie zostały wskazane w skardze. Sąd zważył, że zaskarżone postanowienie w swym uzasadnieniu odwołuje się do ostatecznego postanowienia wierzyciela z dnia [...] stycznia 2007 r. w przedmiocie zasadności zgłoszonego w niniejszej sprawie zarzutu w sprawie prowadzonej egzekucji administracyjnej. Z treści zaskarżonego postanowienia wynika, że argumentem do nieuznania zgłoszonego przez skarżącego zarzutu w sprawie prowadzonego postępowania egzekucyjnego, było wydanie przez wierzyciela postanowienia w przedmiocie jego stanowiska w zakresie zgłoszonego zarzutu, którym wierzyciel uznał zgłoszony przez skarżącego zarzut za bezzasadny. W postanowieniach wydanych w niniejszej sprawie organ egzekucyjny nie odnosił się merytorycznie do zgłoszonego przez skarżącego zarzutu i wskazywał jedynie, że w sprawie wydał jako wierzyciel postanowienie w przedmiocie swojego stanowiska w zakresie zarzutu skarżącego oraz, że zgodnie z treścią art. 34 § 1 u.p.e.a. jest tym stanowiskiem związany.

Sąd zważył, że uregulowana w art. 34 § 1 u.p.e.a. instytucja stanowiska wierzyciela w zakresie zgłoszonych zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej przede wszystkim służyć ma wyjaśnieniu wszystkich okoliczności faktycznych związanych z wniesionymi zarzutami. Częstokroć zarzuty odnoszą się do meritum sprawy np. wykonania, nieistnienia, umorzenia, braku wymagalności egzekwowanego obowiązku, odroczenia terminu wykonania obowiązku albo braku wymagalności obowiązku z innego powodu, rozłożenia na raty spłaty należności pieniężnej, określenia egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z orzeczenia, o którym mowa w art. 3 i 4 u.p.e.a. W takich sytuacjach dokładne zbadanie zasadności zarzutu wymaga uzyskania od wierzyciela stanowiska co do zgłoszonego zarzutu, gdyż to wierzyciel najlepiej jest zorientowany w dotychczasowym przebiegu sprawy i to on najczęściej ma odpowiednią wiedzę pozwalającą na właściwą ocenę i wyjaśnienie organowi egzekucyjnemu kwestii materialno-prawnych związanych ze zgłoszonymi zarzutami. Z tego też powodu ustawodawca w art. 34 § 1 u.p.e.a. stwierdził, że stanowisko wierzyciela w zakresie zarzutów wymienionych w art. 3 pkt 1-5 u.p.e.a., które odnoszą się do kwestii materialno-prawnych, jest wiążące dla organu egzekucyjnego. W sytuacji gdy, w postępowaniu egzekucyjnym ten sam organ jest wierzycielem i organem egzekucyjnym potrzeba wypowiedzenia się przez organ jako wierzyciel w zakresie zgłoszonych zarzutów nie zachodzi, gdyż organ egzekucyjny będący jednocześnie wierzycielem egzekwowanej wierzytelności może wypowiedzieć się co do zgłoszonych zarzutów również z pozycji wierzyciela w postanowieniu wydanym w przedmiocie zgłoszonych zarzutów. W omawianej sytuacji organ egzekucyjny po wniesieniu zarzutów jest w stanie ocenić ich zasadność bez formalnego wyrażania swojego stanowiska, jako wierzyciel w trybie określonym w art. 34 § 1 u.p.e.a. Z tych względów Sąd uznał, że wydawanie postanowienia w przedmiocie stanowiska wierzyciela w zakresie zgłoszonych zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego w administracji, w sytuacji gdy wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym jest sprzeczne z zasadą ekonomiki procesowej. Rozstrzygając niniejszą sprawę Sąd w pełni podzielił stanowisko wyrażone w omawianej kwestii w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 czerwca 2007 r. sygn. akt I FPS 4/06 i nie znajdując podstaw do ponownego sformułowania zagadnienia prawnego w zakresie, którego dotyczyła ta uchwała, do rozstrzygnięcia przez NSA w drodze uchwały, na podstawie art. 269 § 1 p.p.s.a. uznał się za związany powołaną uchwałą.

Z tych wszystkich powodów Sąd uznał, że zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie organu pierwszej instancji zostało wydane z naruszeniem art. 34 § 1 u.p.e.a., które miało istotny wpływ na wynik sprawy.

Oceniając zarzuty sformułowane w skardze Sąd doszedł do wniosku, że były one bezzasadne. Strona skarżąca podnosiła w skardze, że dokonała zapłaty dochodzonej od niej należności podatkowej, wskutek czego egzekwowany obowiązek wygasł. Zdaniem Sądu dokonana przez stronę skarżącą zapłata należności była bezskuteczna, gdyż nastąpiła w toku postępowania upadłościowego toczącego się w stosunku do spółki cywilnej, której skarżący był wspólnikiem. Należało zważyć, że organ wykonując zarządzenie sędziego komisarza zwrócił uzyskane kwoty do masy upadłościowej. Zgodnie z treścią mającego zastosowanie w sprawie przepisu art. 20 § 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (t. jedn. Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm., w dalszej części uzasadnienia powoływanego jako Pr.upadł.) na skutek ogłoszenia upadłości upadły traci z samego prawa zarząd oraz możność korzystania i rozporządzania majątkiem, należącym do niego w dniu ogłoszenia upadłości, jako też nabytym w toku postępowania. Majątek ten stanowi masę upadłości. W art. 27 Pr. upadł. ustawodawca stanowi, że po ogłoszeniu upadłości żaden wierzyciel nie może uzyskać przeciwko upadłemu prawa zastawu ani wpisu do ksiąg wieczystych lub wpisu w rejestrze celem zabezpieczenia wierzytelności, chociażby powstała ona przed ogłoszeniem upadłości. Zgodnie z treścią art. 63 § 1 Pr. upadł. postępowanie egzekucyjne, wszczęte przed ogłoszeniem upadłości przeciwko upadłemu w poszukiwaniu jego długu osobistego, będzie zawieszone z ogłoszeniem upadłości. Będzie ono umorzone z mocy prawa po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Sumy, uzyskane w zawieszonym postępowaniu egzekucyjnym, a jeszcze nie wydane, będą przelane do masy upadłości (§ 2). Przytoczone przepisy wskazują, że postępowanie upadłościowe ma formę egzekucji generalnej, która wyklucza regulowanie przez upadłego jego zobowiązań poza tym postępowaniem. Postępowanie upadłościowe ma na celu spieniężenie majątku upadłego i zaspokojenie z uzyskanych kwot wierzycieli w kolejności wskazanej przez przepisy art. 204 Pr. upadł. Do wierzycieli tych zgodnie z treścią art. 204 § 1 pkt 2a Pr. upadł. zalicza się Skarb Państwa z tytułu zobowiązań podatkowych. W rozpoznanej sprawie, jak wskazuje Dyrektor Izby Skarbowej w W. w postanowieniu z dnia [...] stycznia 2007 r. bezskuteczność zapłaty przez skarżącego części egzekwowanych należności została potwierdzona wyrokiem Sądu Rejonowego w C. z dnia [...] lutego 2004 r. sygn. akt [...].

Oceniając podniesiony w skardze zarzut naruszenia zaskarżonym postanowieniem art. 108 § 4 O. p. należało uznać że przepis ten mógł stanowić podstawę do sformułowania zarzutu w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego wymienionego w art. 33 pkt. 6 u.p.e.a. - niedopuszczalność egzekucji administracyjnej. W toku postępowania w wyniku którego wydane zostało zaskarżone postanowienie, strona skarżąca zarzutu tego nie podniosła. Należy podkreślić, że z treści art. 33 i art. 34 u.p.e.a. wynika, że organ egzekucyjny wydaje postanowienie w przedmiocie zarzutów, które zgodnie z treścią art. 27 § 1 pkt 9 u.p.e.a. zgłosić może wyłącznie zobowiązany. Wyłączne prawo zobowiązanego do wniesienia zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji w administracyjnej przesądza o tym, że organ nie ma obowiązku z urzędu badać, czy w sprawie wystąpiły podstawy do sformułowania innych zarzutów niż zarzuty zgłoszone przez zobowiązanego. Z tego względu powołanie nowego zarzutu w zażaleniu na postanowienie organu pierwszej instancji wydane w przedmiocie zarzutów nie może świadczyć o wadliwości tego postanowienia. W rozpoznanej sprawie skarżący, oparty na treści art. 108 § 4 O.p., zarzut niedopuszczalności egzekucji administracyjnej zgłosił na etapie zażalenia wniesionego na postanowienie organu pierwszej instancji i okoliczność ta przesądzała o tym, że w świetle powołanych przepisów organ drugiej instancji nie miał uprawnienia do uwzględnienia tego zarzutu w postępowaniu zażaleniowym. Z tych względów Sąd uznał, że skarżący nie mógł skutecznie podnosić w skardze naruszenia przez organ drugiej instancji naruszenia art. 108 § 4 O.p.

W prowadzonym na nowo postępowaniu organ egzekucyjny obowiązany będzie do wydania postanowienia w przedmiocie zarzutu zgłoszonego przez skarżącego w piśmie z dnia 8 listopada 2006 r. bez uprzedniego wydawania postanowienia w przedmiocie stanowiska organu w zakresie tego zarzutu, jako wierzyciela. Organ powołując w uzasadnieniu postanowienia w przedmiocie zgłoszonego zarzutu okoliczności związane z postępowaniem upadłościowym obowiązany będzie załączyć do akt sprawy dokumenty potwierdzające te okoliczności.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 135, 145 § 1 pkt 1 lit. c i art. 152 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji. Zwrotu kosztów postępowania sądowego nie orzeczono z uwagi na treść przepisu art. 210 § 1 p.p.s.a.