Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 3 czerwca 2020 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Małgorzata Górecka Sędziowie WSA Marzenna Kosewska WSA Walentyna Długaszewska (spr.) po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu [...] czerwca 2020r. przy udziale sprawy ze skargi W. S. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] stycznia 2020 r. nr [...] w przedmiocie uznania zarzutu na prowadzone postępowanie egzekucyjne za nieuzasadniony I. uchyla zaskarżone postanowienie i poprzedzające je postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego [...] z dnia [...] listopada 2019 r. nr [...] oraz postanowienie [...] S.A. z dnia [...] października 2019 r. nr [...] i postanowienie [...] S.A. z dnia [...] czerwca 2019 r. nr [...], II. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej na rzecz skarżącego kwotę [...]- ([...]) złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Dyrektor Izby Skarbowej postanowieniem z dnia [...] stycznia 2020 r. nr [...] utrzymał w mocy postanowienie Naczelnika Urzędnika Skarbowego [...] z dnia [...] listopada 2019 r. nr [...], dotyczące zarzutów W. S., w którym Naczelnik:

1. uznał za nieuzasadniony zarzut nieistnienia obowiązku wskazanego w tytule wykonawczym nr [...] z [...] kwietnia 2016 r.,

2. uznał za nieuzasadniony zarzut braku uprzedniego doręczenia upomnienia zobowiązanemu, o którym mowa w art. 15 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2019 r., poz. 1438 z późn. zm., zwanej dalej u.p.e.a.),

3. uznał za uzasadniony zarzut przedawnienia obowiązku wskazanego w pozycjach od [...] do [...] ww. tytułu wykonawczego, obejmujących zaległe opłaty abonamentowe za okres od stycznia 2011 r. do grudnia 2013 r.,

4. uznał za nieuzasadniony zarzut przedawnienia obowiązku wskazanego w pozycjach od [...] do [...] ww. tytułu wykonawczego, obejmujących zaległe opłaty abonamentowe za okres od stycznia 2014 r. do stycznia 2016 r.,

5. umorzył postępowanie egzekucyjne w zakresie wskazanym pkt 3.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym.

Przedmiotowy tytuł wykonawczy dotyczy zaległości z tytułu nieuiszczonej opłaty abonamentowej za okres od stycznia 2011 r. do stycznia 2016 r. Organ egzekucyjny w celu wyegzekwowania należności zawiadomieniem z [...] marca 2019 r. dokonał zajęcia innej wierzytelności pieniężnej u dłużnika zajętej wierzytelności - Naczelnika Urzędu Skarbowego [...]. Pismem z [...] kwietnia 2019 r. W. S. złożył zarzuty na prowadzone postępowanie egzekucyjne, wskazując na nieistnienie obowiązku uiszczania opłat, przedawnienie w części obowiązku uiszczania opłat oraz brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia, o którym mowa w art. 15 § 1 u.p.e.a. Jednocześnie wniósł o zawieszenie prowadzonego postępowania egzekucyjnego i nieprzekazywanie zajętych kwot wierzycielowi, do czasu zakończenia sprawy.

Postanowieniem z [...] czerwca 2019 r. wierzyciel - [...] S.A. uznał wniesione przez skarżącego zarzuty za: nieuzasadnione w zakresie nieistnienia obowiązku, nieuzasadnione w zakresie braku uprzedniego doręczenia upomnienia, o którym mowa w art. 15 § 1 u.p.e.a., uzasadnione w zakresie przedawnienia zobowiązania w części tytułu wykonawczego za okres od stycznia 2011 r. do grudnia 2013 r., nieuzasadnione w zakresie przedawnienia zobowiązania w części tytułu wykonawczego za okres od stycznia 2014 r. do grudnia 2016 r.

Skarżący złożył zażalenie na to postanowienie. [...] S.A. postanowieniem z [...] października 2019 r. utrzymała zaskarżone postanowienie w mocy. W związku z powyższym, Naczelnik Urzędu Skarbowego [...] wydał ww. postanowienie z [...] listopada 2019 r. Z kolei Dyrektor Izby Skarbowej, rozpoznając zażalenie skarżącego na postanowienie Naczelnika z [...] listopada 2019 r., opisanym na wstępie postanowieniem utrzymał w mocy postanowienie organu I instancji.

Organ II instancji wskazał, że zgodnie z art. 34 § 1 u.p.e.a. zarzuty zgłoszone na podstawie art. 33 § 1 pkt 1-7, 9 i 10, a przy egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym - także na podstawie art. 33 § 1 pkt 8, organ egzekucyjny rozpatruje po uzyskaniu stanowiska wierzyciela w zakresie zgłoszonych zarzutów, z tym, że w zakresie zarzutów, o których mowa w art. 33 § 1 pkt 1-5 i 7, stanowisko wierzyciela jest dla organu egzekucyjnego wiążące. Podstawą wniesionych zarzutów, jest zarzut nieistnienia i wygaśnięcia obowiązku oraz braku doręczenia upomnienia z art. 33 § 1 pkt 1 i pkt 7 u.p.e.a. Ponadto wskazał, że wierzyciel napisał w postanowieniu z [...] czerwca 2019 r., że skarżący dokonał rejestracji odbiornika radiofonicznego i telewizyjnego, w wyniku czego otrzymał książeczkę, stanowiącą dowód dopełnienia formalności i służącą do dokonywania opłat. Ponadto stosownym zawiadomieniem został powiadomiony o nadaniu indywidualnego numeru abonenta, przy czym przesłanie zawiadomienia miało wyłącznie charakter informacyjny, wtórny do samego nadania numeru identyfikacyjnego, a organ nie był zobowiązany do uzyskania potwierdzenia odbioru powiadomienia strony o jego nadaniu. Ponadto wskazał Wierzyciel, że w sytuacji rzekomego nie otrzymania przedmiotowego zawiadomienia użytkownik winien zgłosić ten fakt w placówce operatora wyznaczonego. Nieotrzymanie bowiem zawiadomienia o nadaniu numeru identyfikacyjnego nie upoważniało użytkownika do zaprzestania uiszczania opłat abonamentowych, w sytuacji, gdy abonent nie dokonał wyrejestrowania odbiorników RTV. Wyłącznie podjęcie przez abonenta działań zmierzających do prawidłowego wyrejestrowania odbiorników RTV może doprowadzić do ustania obowiązku uiszczania opłat abonamentowych. Brak skutecznego wyrejestrowania odbiorników skutkuje obowiązkiem uiszczania opłat abonamentowych. Obowiązek wnoszenia opłat wiąże się wyłącznie z zarejestrowaniem odbiornika, a wierzyciel ma prawo dochodzić zaległych nieprzedawnionych opłat w czasie nieograniczonym. Tak więc w interesie zobowiązanego jest przechowywanie dowodu potwierdzającego fakt wyrejestrowania obowiązku w terminie dłuższym niż 5 lat. [...] S.A. nie kierowała do zobowiązanego żadnych wezwań do zapłaty, gdyż nie ma obowiązku informowania abonentów o zaległościach powstałych na skutek zaprzestania wnoszenia opłat abonamentowych.

W skardze wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu W. S. napisał, że podtrzymuje swoje dotychczasowe zarzuty w sprawie co do nieistnienia po jego stronie obowiązku zapłaty opłaty abonamentowej RTV, bowiem dokonał wyrejestrowania odbiornika RTV i to w 2004 r., w trakcie zmiany miejsca zamieszkania. Nie posiada dokumentu potwierdzającego ten fakt (pisma skierowanego do [...]) jednakże nie przypuszczał, iż będzie mu taki dokument potrzebny, po upływie ok. 14 lat. Tak samo jak skarżący nie posiada stosownego potwierdzenia wyrejestrowania odbiornika RTV, tak samo [...] nie posiada dowodu zawiadomienia skarżącego o nadaniu indywidualnego numeru abonenta. Tę jednak okoliczność [...] traktuje za pewną, natomiast z niezrozumiałych przyczyn podważa stanowisko skarżącego co do wyrejestrowania odbiornika. Z załączonych w sprawie dokumentów jednoznacznie wynika, iż [...] wysłała ewentualnie ww. zawiadomienie nie listem poleconym i to na poprzedni adres zamieszkania skarżącego. Nadto [...] nie podała jakiego rodzaju szczegółowe czynności podjęła celem sprawdzenia czy skarżący wyrejestrował odbiornik RTV. [...] posłużyła się tylko ogólnikowym twierdzeniami , iż sprawa ta została szczegółowo zbadana.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Stosownie do treści art. 3 § 2 pkt 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 z późn. zm.) - dalej: "p.p.s.a", kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie, z wyłączeniem postanowień wierzyciela o niedopuszczalności zgłoszonego zarzutu oraz postanowień, przedmiotem których jest stanowisko wierzyciela w sprawie zgłoszonego zarzutu. Zgodnie z art. 134 § 1 p.p.s.a., sąd administracyjny rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Na podstawie zaś art. 135 p.p.s.a., sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia.

Z treści ww. przepisów wynika zatem możliwość objęcia sądową kontrolą legalności nie tylko zaskarżonego aktu (w niniejszej sprawie - postanowienia), ale również wszystkich innych aktów lub czynności, które zostały wydane w ramach tego samego stosunku administracyjno-prawnego, ponieważ użyty w obu tych przepisach termin "sprawa" występuje w znaczeniu materialnym, a nie procesowym. Wniosek ten znajduje uzasadnienie w treści art. 135 p.p.s.a., który nakazuje sądowi zastosowanie przewidzianych ustawą środków w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych "we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga". Granice tej sprawy administracyjnej wyznaczają bowiem zakres sądowej kontroli działalności administracji publicznej, o której stanowi art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 2167 z późn. zm.), która to kontrola sprawowana jest pod względem zgodności z prawem.

W rozpoznawanej sprawie organ egzekucyjny nie był wierzycielem, a więc stosownie do treści art. 34 § 1 u.p.e.a. był zobowiązany do uzyskania stanowiska wierzyciela w przedmiocie zgłoszonych zarzutów i tym stanowiskiem był związany. Zajęte przez wierzyciela stanowisko, jako wiążące, stało się podstawą do wydania przez organ egzekucyjny I instancji postanowienia co do niezasadności i zasadności zarzutów zgłoszonych w postępowaniu egzekucyjnym, a następnie także podstawą wydania postanowienia organu egzekucyjnego II instancji, którym utrzymano w mocy postanowienie organu I instancji.

W tym miejscu należy zatem wskazać, że o ile stanowisko wierzyciela wiązało organy egzekucyjne obu instancji co do treści ich rozstrzygnięcia, to sąd, rozpoznając skargę na postanowienia tych organów, w ramach swojej kognicji, dokonuje samodzielnej oceny zgłoszonych przez stronę skarżącą zarzutów, a więc kontroluje także, czy wierzyciel w swoim stanowisku, zgodnie z prawem uznał, że faktycznie istniało wymagalne zobowiązanie z tytułu nieuiszczonej opłaty abonamentowej za wskazany okres, oraz, że dokonano doręczenia upomnienia zobowiązanemu, a tym samym, czy dopuszczalne było prowadzenie egzekucji administracyjnej. W dalszej kolejności sąd dokonuje merytorycznej oceny rozstrzygnięć organów egzekucyjnych, co do ich zgodności z prawem.

Należy również wskazać, że zgodnie z art. 133 § 1 p.p.s.a., Sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy, na podstawie akt sprawy. Podstawą orzekania przez Sąd jest zatem materiał dowodowy zgromadzony przez organy administracji publicznej w toku całego postępowania toczącego się przed organami. Kontrolując zatem zaskarżone rozstrzygnięcie, Sąd nie ogranicza się jedynie do tego aktu, lecz bada, czy ustalone przez organ okoliczności znajdują odzwierciedlenie w dokumentacji zgromadzonej w nadesłanych aktach sprawy.

Podkreślenia przy tym wymaga, że to na organie ciąży obowiązek przedłożenia wraz ze skargą kompletnych akt, zawierających wszystkie dowody i dokumenty, które stały się podstawą wydanego przez niego aktu i które pozwolą sądowi dokonującemu kontroli na pełną ocenę jego zgodności z prawem.

W kontrolowanej sprawie organy wskazują, że rejestracja odbiorników: radiofonicznego i telewizyjnego, zarejestrowanych na dane adresowe: ul. [...], [...], została zgłoszona na imię i nazwisko skarżącego. Potwierdzeniem dokonanej rejestracji była książeczka opłat rtv. W 2008 r. skarżącemu został nadany indywidualny numer identyfikacyjny abonenta, o czym został poinformowany listem zwykłym, przesłanym [...] lipca 2008 r. i nie odnotowano zwrotu wysłanej korespondencji. W ocenie organu, nie doszło zatem do skutecznego wyrejestrowania odbiorników przez skarżącego, nie przedstawił on bowiem jakiegokolwiek dokumentu w tym zakresie. Organ stwierdził ponadto, że [...] S.A. nie ma w swojej dokumentacji potwierdzenia dopełnienia formalności w zakresie wyrejestrowania, a zatem skarżący nadal posiada status abonenta.

W ocenie Sądu jednakże, w sytuacji, gdy zobowiązany kwestionuje obowiązek zapłaty opłaty abonamentowej, z uwagi na wyrejestrowanie odbiornika, tak jak to ma miejsce w przedmiotowej sprawie, poczynienie przez organ ustaleń, jak wyżej wskazano, jest niewystarczające dla rozstrzygnięcia sprawy. Zdaniem Sądu, [...] nie dokonała wyczerpujących ustaleń faktycznych w zakresie okoliczności dotyczącej istnienia obowiązku podlegającego przedmiotowej egzekucji. Stanowisko wierzyciela nie zawiera niezbędnych informacji umożliwiających dokonanie oceny przez Sąd, czy jest ono prawidłowe w zakresie zarzutu nieistnienia obowiązku. Wierzyciel ograniczył własną argumentację do konstatacji, że skarżący nie udokumentował faktu wyrejestrowania odbiornika. Tymczasem wierzyciel nie wykazał zarejestrowania odbiornika na imię i nazwisko skarżącego. Sąd zaznacza przy tym, że [...], zgodnie z zasadami dowodowymi (realizującymi także uprawnienia dowodowe strony tego postępowania), zobowiązana będzie - w ponownym postępowaniu – do wykazania faktu wskazującego, że na imię i nazwisko skarżącego został zarejestrowany odbiornik. Sąd stwierdza, że dla skutecznego zawiadomienia strony o nadaniu jej numeru indentyfikacyjnego nie było niezbędne dokonanie tego zawiadomienia w formie przesyłki ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Nie ulega jednak wątpliwości, że w aktach dotyczących przedmiotowego numeru identyfikacyjnego winny być informacje o przesłaniu tego numeru, np. w formie zwykłej przesyłki listownej. [...] poza twierdzeniem o nadaniu numeru identyfikacyjnego oraz duplikatem wystawionym na podstawie danych przechowywanych w systemie nie przedłożyła jakiejkolwiek dokumentacji w tej sprawie. Ponadto, w okolicznościach niniejszej sprawy (na podstawie analizy akt administracyjnych) wieloletni brak jakiejkolwiek reakcji wierzyciela na nieuiszczanie opłat abonamentowych należy uznać za usprawiedliwione przeświadczenie strony o braku obowiązku uiszczania opłat abonamentowych.

Odnosząc się do argumentów organów Sąd stwierdza, że z żadnych przepisów prawa nie wynika, że strona jest zobowiązana posiadać i bezterminowo przechowywać dokument (dowód) wyrejestrowania odbiornika. Na marginesie, wierzyciel nie wskazuje w jaki sposób i przez jaki czas przechowuje dokumenty, informacje dotyczące zarejestrowania (jak i wyrejestrowania) odbiornika. Zdaniem Sądu, skoro termin przedawnienia opłat abonamentowych jest pięcioletni (zastosowanie znajdują tu przepisy Ordynacji podatkowej - art. 70 § 1), to nie sposób wymagać od strony, aby taki dokument przechowywała w nieskończoność. Także nie do zaaprobowania jest sytuacja, że wierzyciel odnosi się do zgłoszonych zarzutów opierając rozstrzygnięcie na przepisach prawa bez wyczerpującego ustalenia stanu faktycznego, jak też braku wskazania, w jaki sposób te ustalenia uczyniono.

W świetle powyższego – w ocenie Sądu – nie budzi wątpliwości, że wierzyciel zobowiązany był do ustalenia i wyjaśnienia kwestii zarejestrowania odbiornika, gdyż to ona przesądza o istnieniu lub nieistnieniu egzekwowanego obowiązku. Z tego też powodu wierzyciel rozpoznając ponownie sprawę przede wszystkim zgromadzi pełen materiał dowodowy i wskaże w jaki sposób dokonał ustalenia stanu faktycznego z którego wnioskuje, że skarżący jest zobowiązany do uiszczenia opłat abonamentowych. Dopiero na podstawie kompleksowego ustalenia istotnych okoliczności faktycznych sprawy wierzyciel będzie mógł dokonać analizy podstaw prawnych i ich zastosowania w niniejszej sprawie.

Z uwagi zaś na to, że organ egzekucyjny jest związany stanowiskiem wierzyciela w zakresie podniesionych zarzutów, a mogło ono zostać skontrolowane przez Sąd dopiero na etapie skargi na postanowienie organu egzekucyjnego w przedmiocie zarzutów egzekucyjnych, to stanowisko wyrażone przez wierzyciela należało uchylić w obu instancjach - na podstawie art. 135 P.p.s.a. W przeciwnym razie organ egzekucyjny, pomimo wskazanych wątpliwości i nieprawidłowości, nie mógłby ich wyjaśnić w toku swojego postępowania, a tym samym nie byłby uprawniony do podważenia stanowiska wierzyciela. Z tego też względu konieczne było wyeliminowanie tych postanowień z obrotu prawnego gdyż jest to niezbędne do załatwienia sprawy.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" oraz art. 135 p.p.s.a. Sąd orzekł jak w pkt 1 i 2 sentencji. O kosztach orzeczono jak w pkt 3 sentencji, na podstawie art. 200 p.p.s.a.