Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Artur Kot, Sędziowie Sędzia WSA Sławomir Fularski, Sędzia WSA Leszek Kobylski /sprawozdawca/, Protokolant Referent stażysta Magdalena Krawczyk, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 lutego 2013 r. sprawy ze skargi L. M. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] sierpnia 2012 r. nr [...] w przedmiocie wymeldowania z pobytu stałego 1) uchyla zaskarżoną decyzję; 2) stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości do chwili uprawomocnienia się niniejszego wyroku; 3) zasądza od Wojewody [...] na rzecz skarżącego L. M. kwotę [...] ([...]) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Decyzją z dnia [...] czerwca 2012 r. znak [...] Burmistrz Gminy

i Miasta G. (dalej: "Burmistrz", "organ I instancji"), działając na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.; dalej: "ustawa o ewidencji ludności") orzekł

o odmowie wymeldowania L. M. (dalej "skarżący") z miejsca stałego zameldowania w G. przy ul. [...].

Uzasadniając Burmistrz wskazał, że przedmiotowe postępowanie zostało wszczęte na wniosek Starosty Powiatu G.. Podniósł, iż właścicielem lokalu przy ul. [...] w G. jest Powiat G., który nabył całą nieruchomość na której się on znajduje z mocy prawa z dniem [...] stycznia 1999 r. Przedmiotowy lokal jest przedmiotem najmu i od początku lat osiemdziesiątych ub. wieku zamieszkuje w nim jako jego najemca skarżący. Zauważył, iż od [...] lutego 2006 r. jest on w nim zameldowany na pobyt stały, a obecnie prowadzony jest remont lokalu stanowiącego przedmiot najmu. W lokalu tym nie zamieszkują inne osoby. Burmistrz wskazał także, iż Powiat G. nie wypowiedział umowy najmu tego lokalu. Nadto skarżący dysponuje kluczami do lokalu oraz stara się o jego wykup. Organ I instancji podniósł, iż z uwagi na charakter wykonywanej działalności gospodarczej zdarzały się okresy, w których przez dłuższy czas skarżący nie przebywał w lokalu, a w 2010 r. w związku z wypadkiem przebywał on dłuższy czas w szpitalu i sanatorium.

Orzekając o odmowie wymeldowania Burmistrz wskazał, iż w niniejszej sprawie nie ma podstaw do przyjęcia, aby skarżący opuścił przedmiotowy lokal w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności. Zauważył, iż opuszczenie lokalu jest to nie tylko fizyczne nieprzebywanie, ale i zamiar opuszczenia danego lokalu, z jednoczesnym zerwaniem związków z dotychczasowym lokalem i założeniem w nowym ośrodku swoich osobistych i majątkowych interesów. Podniósł, iż ustalone działania skarżącego, mimo nawet dłuższych okresów fizycznego niezamieszkiwania przez niego

w przedmiotowym lokalu, wskazują na to, że nie ma on zamiaru opuścić lokalu na stałe, w sposób trwały i dobrowolny.

We wniesionym odwołaniu Starosta Powiatu G. zarzucił organowi

I instancji wyciągnięcie błędnych wniosków mimo prawidłowo ustalonego stanu faktycznego. Wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i dokonanie wymeldowania skarżącego z lokalu nr [...] przy ul. [...] w G. Uzasadniając podniósł, iż skarżący zameldował się na stałe w przedmiotowym lokalu w związku z postępowaniem związanym z jego wykupem. Wskazał, iż mimo oferty sprzedaży tegoż lokalu skarżący odmówił zakupu spodziewając się maksymalnej bonifikaty, która była uzależniona od okresu zamieszkania. Podniósł, iż ponieważ skarżący w tym lokalu nigdy nie mieszkał

i był krótko zameldowany bonifikata była niewielka. Wskazał, iż taki stan faktyczny upoważnia organ do wydania decyzji o wymeldowaniu, gdyż lokal ten – w ocenie Starosty – nigdy nie był i nie będzie centrum życiowym skarżącego i jest traktowany jako wartość majątkowa, a nie miejsce przebywania i życia.

Decyzją z dnia [...] sierpnia 2012 r. znak: [...] Wojewoda M. (dalej: "Wojewoda", "organ odwoławczy"), biorąc za podstawę art. 138 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.; dalej: "k.p.a.") w zw. z art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności orzekł o : uchyleniu decyzji organu I instancji oraz wymeldowaniu skarżącego z pobytu stałego z lokalu nr [...] przy ul. [...] w G.

W ocenie Wojewody – w świetle zgromadzonego materiału dowodowego – nie ulega wątpliwości, iż skarżący trwale i dobrowolnie opuścił wskazany lokal,

w konsekwencji czego od dawna w nim nie zamieszkuje, co stanowi podstawę do jego wymeldowania. Wskazał, iż niezamieszkiwania w spornym lokalu nie kwestionuje sam skarżący, który składając wyjaśnienia do protokołu podczas oględzin zeznał, iż obecnie mieszkanie jest niezamieszkałe, ale po remoncie będzie zamieszkałe. Zdaniem Wojewody kolejnym dowodem na to, iż skarżący nie zamieszkuje w tymże lokalu są zeznania świadków. Przesłuchani do protokołu w charakterze świadków mieszkańcy nieruchomości przy ul. [...] jednoznacznie zeznali, iż skarżący od kilku, kilkunastu lat nie zamieszkuje w spornym lokalu. Również z oględzin spornego lokalu wynika, iż mieszkanie to jest niezamieszkałe przez skarżącego. Przedstawiając okoliczności sprawy za udowodnioną organ odwoławczy uznał, iż skarżący centrum swojego życia rodzinnego, osobistego i zawodowego skoncentrował w innym miejscu, niż w lokalu nr [...] przy ul. [...] w G. W ocenie Wojewody zarówno stan mieszkania, przeprowadzona wizja lokalna, zeznania samego skarżącego, oraz zeznania świadków (mieszkańców nieruchomości przy ul.[...] ) dowodzą tego, iż opuścił on sporny lokal dobrowolnie i trwale. Nadto Wojewoda wyjaśnił, iż kwestia zamiaru zamieszkiwania w przyszłości w lokalu nr [...] przy ul. [...] w G. przez skarżącego pozostaje bez wpływu na treść rozstrzygnięcia, a utrzymywanie zameldowania skarżącego w przedmiotowym lokalu bez zamieszkiwania stanowiłoby utrzymywanie niedozwolonej fikcji meldunkowej. Wskazał także, iż nic nie stoi na przeszkodzie aby skarżący po wyremontowaniu i ponownym zamieszkaniu w tym lokalu zameldował się w nim na pobyt stały lub czasowy zgodnie z charakterem jego pobytu.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Warszawie złożył skarżący. Zarzucił jej:

– błędne i bezpodstawne - bez wskazania jakichkolwiek dowodów na podstawie których dokonano takich ustaleń - ustalenie, że skarżący opuścił miejsce dotychczasowego zameldowania na pobyt stały i w nim nie przebywa, mimo pełnego (faktycznie i prawnie) dysponowania lokalem, którego dotyczy miejsce zameldowania;

– błędne uznanie, że czasowe niezamieszkiwanie w lokalu spowodowane przeprowadzanym remontem, może stanowić podstawę do wydania decyzji

o wymeldowaniu;

– niewskazanie w decyzji, mimo ustalenia, że nie posiada swojego centrum spraw życiowych w G. przy ul.[...], gdzie ono się znajduję, skoro od lat 80 ub.w. skarżący jest w posiadaniu przedmiotowego lokalu;

– przyjęcie przez organ odwoławczy błędnego stanowiska, sprzecznego

z orzecznictwem sądowoadministracyjnym, jak również ze zdrowym rozsądkiem, że wystarczającą podstawą do wymeldowania osoby z miejsca jej zamieszkania na pobyt stały jest czasowe niezamieszkiwanie w lokalu spowodowane przeprowadzeniem jego remontu.

Wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i utrzymanie w mocy decyzji Burmistrza, ewentualnie uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Uzasadniając skarżący wskazał, iż ustalając, że ktoś opuścił miejsce pobytu stałego trwale i dobrowolnie, organ powinien wskazać kiedy to nastąpiło i gdzie na dzień orzekania koncentruje się centrum spraw życiowych danej osoby. W jego ocenie to jest podstawa do tego, aby wydać decyzję o wymeldowaniu. Skarżący podniósł, iż

w niniejszej sprawie organ odwoławczy nie dokonał takich ustaleń, a mimo to wydał decyzję o wymeldowaniu. Nadto zauważył, iż organ odwoławczy powołuje się na zeznania świadków, nie dokonując ich oceny w sposób indywidualny, lecz ocenia je grupowo nie wskazując bliżej ich treści, co również wskazuje na małowszechstronne rozpoznanie sprawy. W ocenie skarżącego stanowisko organu odwoławczego jest bardzo jednostronne i sprzeczne z utrwalonym orzecznictwem sądowoadministracyjnym. Wskazał, iż skoro posiada lokal, ma w nim swoje rzeczy

i remontuje go, aby poprawić jego stan, to nie sposób uznawać, że jego w nim zameldowanie stanowi jakąś "fikcję meldunkową", której utrzymywanie naruszałoby czyjeś prawa. Skarżący podniósł, iż skoro według zeznań jakichś świadków (organ nie wskazał których) miałby nie zamieszkiwać w lokalu od kilkunastu lat, to dlaczego właśnie teraz, gdy prowadzi remont lokalu chce się go wymeldować. Organ nie odpowiedział na to pytanie, mimo że odpowiedź jest prosta i dotyczy konfliktu personalnego z zarządem wspólnoty mieszkaniowej

W odpowiedzi na skargę Wojewoda M. wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Stwierdził, iż skarżący chce jedynie utrzymać fikcyjny meldunek w przedmiotowym lokalu celem jego wykupu, niezamieszkując tam, co pozostaje w sprzeczności z obowiązkiem meldunkowym określonym w art. 1 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo

o postępowaniu przez sądami administracyjnymi (j.t. Dz. U. z 2012 r. poz. 270; dalej: "p.p.s.a.") sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej

i stosują środki określone w ustawie. Oznacza to, iż sąd rozpoznając skargę ocenia, czy zaskarżona decyzja nie narusza przepisów prawa materialnego bądź przepisów postępowania administracyjnego. Zgodnie z art. 134 p.p.s.a. Sąd rozstrzyga

w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną. Uwzględnienie skargi następuje w przypadku stwierdzenia naruszenia przez Sąd przepisów prawa, wskazanego w art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a.

Podstawą materialnoprawną wydanego rozstrzygnięcia jest art. 15 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności. Przepis ten stanowi, iż osoba, która opuszcza miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego dłużej niż 3 miesiące, jest obowiązana wymeldować się w organie gminy, właściwym ze względu na dotychczasowe miejsce jej pobytu, najpóźniej w dniu opuszczania tego miejsca. Niewykonanie tego obowiązku upoważnia organ gminy do wydania na wniosek strony lub z urzędu decyzji w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się (art. 15 ust. 2 ustawy

o ewidencji ludności).

Z brzmienia powyższego przepisu wynika, że jedyną przesłanką wymeldowania jest fakt opuszczenia miejsca zameldowania bez dopełnienia obowiązku wymeldowania, przy czym w orzecznictwie sądowym powszechnie przyjęty został pogląd, że o opuszczeniu miejsca pobytu stałego można mówić jedynie wówczas, jeżeli ma ono charakter dobrowolny i trwały. Opuszczenie miejsca pobytu stałego nie oznacza tylko fizycznego przebywania w innym miejscu niż miejsce pobytu stałego, lecz by łączył się z tym zamiar stałego związania się z tym innym miejscem i urządzenie w nim nowego centrum życiowego (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 grudnia 2005 r., II OSK 302/05, LEX nr 190969; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 kwietnia 2001 r., V SA 3169/00, LEX nr 50123, wyrok NSA z dnia 5 stycznia 2007 r., II OSK 133/06, LEX nr 327831, wyrok NSA z dnia 19 października 2010 r., II OSK 1577/09, LEX nr 746658, wyrok NSA z dnia 14 maja 2010 r., II OSK 851/09, LEX nr 597910).

Wskazać należy, że za miejsce stałego pobytu uznaje się miejsce, w którym dana osoba stale realizuje swoje podstawowe funkcje życiowe. Przesłanki stanowiące przyczyny przebywania danej osoby na stałe w konkretnym lokalu mogą mieć

w poszczególnych przypadkach różną postać lub częstotliwość, co może wiązać się

z sytuacją życiową danej osoby, np. z nauką, zdobywaniem kwalifikacji zawodowych, wyjazdem do pracy. Wieloaspektowość stanu przebywania na stałe w danym lokalu prowadzi do wniosku, iż sam fakt przejściowej nieobecności, czy też występowanie dłuższego okresu fizycznej nieobecności w miejscu stałego zameldowania nie mogą stanowić podstawy do przyjęcia, że doszło do opuszczenia stałego pobytu w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności. O istnieniu przesłanki opuszczenia, czy też nieopuszczenia miejsca stałego pobytu w sposób trwały można mówić wtedy, gdy całokształt zachowań zainteresowanej osoby będzie wskazywał, iż lokal, w którym była na stałe zameldowana, jest nadal miejscem koncentracji jej interesów życiowych lub przestał być tego rodzaju miejscem (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 5 marca 2007 r., IV SA/Wa 2451/06, LEX nr 322339).

Wojewoda orzekając o wymeldowaniu skarżącego z pobytu stałego stwierdził, że materiał dowodowy zebrany w sprawie (tj. wyjaśnienia skarżącego, zeznania świadków, oględziny lokalu) doprowadził do ustalenia, że skarżący trwale i dobrowolnie opuścił lokal i od dawna w nim nie zamieszkuje.

W ocenie Sądu stwierdzenia te są wątpliwe, jednostronne i nie poprzedzone dokładnym wyjaśnieniem stanu faktycznego sprawy. Przede wszystkim w decyzji Wojewody eksponowana jest teza o pozorności działań remontowych przez skarżącego, który w ten sposób chce potwierdzić swoją obecność w lokalu. Zdaniem Sądu Wojewoda dla wyjaśnienia tej okoliczności powinien uzupełnić postępowanie

(w trybie art. 136 k.p.a.) poczynając ustalenia, czy skarżący zakończył remont i czy zamieszkuje w lokalu. Ponadto Sąd zauważa, że jeżeli Wojewoda twierdzi, że skarżący faktycznie mieszka gdzie indziej (wskazując na ul.[...]) winien z pomocą Policji ustalić, gdzie to jest i w drodze wywiadu policyjnego powyższe potwierdzić albo wykluczyć.

Sąd zauważa, iż postępowanie dowodowe w sprawie o wymeldowanie powinno być tak przeprowadzone, aby jego rezultaty nie pozostawiały jakiejkolwiek wątpliwości co do istnienia ustawowej przesłanki wymeldowania. Wbrew obowiązkom wynikającym z treści art. 7 i art. 77 k.p.a. Wojewoda zaniechał wyczerpującego zebrania

i rozpatrzenia materiału dowodowego, a co za tym idzie dokładnego ustalenia stanu faktycznego sprawy. Bez ustalenia prawidłowego stanu faktycznego sprawy –

w kierunkach wyżej wskazanych – decyzja Wojewody jako przedwczesna narusza przepisy art. 7, art. 77 oraz art. 80 k.p.a. Błędne ustalenia faktyczne i wyciągnięte z tak zebranego materiału dowodowego wnioski spowodowały w konsekwencji naruszenie prawa materialnego w postaci art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności.

Rozpoznając ponownie sprawę organy winny przeprowadzić postępowanie dowodowe, zgodnie z ww. przepisami, niezbędne dla wyjaśnienia wszystkich okoliczności spornych, czemu służy m.in. instytucja rozprawy administracyjnej (art. 89 § 2 k.p.a.), na której można konfrontować ze sobą zeznania świadków i stron. Dokładnie zebrany materiał dowodowy należy następnie wszechstronnie ocenić, czy na jego podstawie zachodzą przesłanki do wymeldowania skarżącego, mając na uwadze powyższe wywody Sądu zawarte w uzasadnieniu wyroku. Jeśli organ ustali, że skarżący wyprowadził się z dotychczasowego miejsca zamieszkania, to dalszym jego obowiązkiem będzie ustalenie także nowego miejsca, w którym skoncentrował ośrodek swoich osobistych i majątkowych interesów.

Mając powyższe na względzie, działając na podstawie art. 145 § 1 lit. a i c oraz art. 152 p.p.s.a. Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym i drugim sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 200 p.p.s.a. (punkt trzeci sentencji wyroku).