Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący SWSA Elżbieta Mazur-Selwa Sędziowie WSA Magdalena Józefczyk /spr./ WSA Ewa Partyka Protokolant referent Patrycja Bar po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 lipca 2020 r. sprawy ze skargi M. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] lipca 2017 r. nr [...] w sprawie świadczenia wychowawczego - postanawia- poinformować Prezesa Samorządowego Kolegium Odwoławczego o istotnych naruszeniach prawa w zakresie stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego.

Zgodnie z art. 155 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm., dalej: "P.p.s.a."), w razie stwierdzenia w toku rozpoznawania sprawy istotnych naruszeń prawa lub okoliczności mających wpływ na ich powstanie, skład orzekający sądu może, w formie postanowienia, poinformować właściwe organy lub ich organy zwierzchnie o tych uchybieniach. Jest to tzw. postanowienie sygnalizacyjne, którego istotą jest poinformowanie organu administracji publicznej o nieprawidłowościach w jego funkcjonowaniu, które zostały ujawnione w toku postępowania sądowego. Przez określone w art. 155 P.p.s.a. "istotne naruszenia" należy rozumieć naruszenie prawa tego rodzaju, że choć nie stanowi ono bezpośredniej przyczyny uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia, to świadczy w sposób oczywisty o nieprawidłowościach w stosowaniu prawa przez organ administracji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w dniu 22 lipca 2020 r. rozpoznał na rozprawie sprawę ze skargi MK na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] lipca 2017 r. nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia wychowawczego na podstawie art. 16 ust. 6 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (Dz. U. z 2019 r., poz. 2407 ze zm., zwana dalej w skrócie "u.p.p.") w związku ze stwierdzeniem istotnych naruszeń przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 256; zwana dalej w skrócie K.p.a.) w zaskarżonej decyzji, której Sąd stwierdził nieważność (pkt I wyroku) jak i decyzjach Samorządowego Kolegium Odwoławcze w [...], które zostały wydane z istotnym naruszeniem prawa i podlegały uchyleniu (pkt II sentencji wyroku).

Suma nieprawidłowości stwierdzonych w postępowaniu odwoławczym w składzie orzekającym w zaskarżonej decyzji oraz we wszystkich podjętych w tym samym składzie decyzjach i postanowieniach, wymienionych w pkt II sentencji wyroku stały się podstawą wydania w niniejszej sprawie postanowienia sygnalizacyjnego w zakresie stwierdzonych błędów stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego.

Decyzja Kolegium z dnia [...] kwietnia 2017 r. nr [...] obarczona jest istotnym naruszeniem prawa (uchylona w pkt II sentencji wyroku z dnia 22 lipca 2020 r.). Wymienioną decyzją Kolegium, działając na podstawie art. 138 § 2 K.p.a. uchyliło decyzję Burmistrza Miasta [...] z dnia [...] marca 2017 r. nr [...] zawarło rozstrzygnięcie o następującej treści: "uchylić decyzję Burmistrza Miasta [...] z dnia [...] marca 2017 r. znak: [...] ". W tym rozstrzygnięciu zabrakło dalszej jego części przewidzianej w art. 138 § 2 K.p.a. o przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji. Organ nie skorzystał z możliwości zastosowania w tym przypadku instytucji uzupełnienia decyzji przewidzianej w art. 11 § 1a K.p.a. Powyższe naruszenie nie zostało zauważone przez trzyosobowy skład orzekający.

W takim samym składzie orzekającym i takiej samej konfiguracji funkcyjnej składu, Kolegium wydało decyzję z dnia [...] lipca 2017 r. nr [...] r., której nieważność stwierdził Sąd w wyroku z dnia 22 lipca 2020 r. z powodu stwierdzenia rażącego naruszenia prawa (pkt I wyroku). Sentencja unieważnionej decyzji jawi się jako decyzja o charakterze reformatoryjny, o której mowa w art. 138 § 1 pkt 2 K.p.a., podczas gdy w podstawie prawnej został przywołany przepis art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a., który dotyczy utrzymania w mocy decyzji organu I instancji.

Treść uzasadnień w każdej z tych decyzji nie spełnia minimalnych wymagań określonych w art. 107 § 3 K.p.a., gdyż po przywołaniu treści przepisów i sentencji wyroków, a tej treści uzasadnienie np. w decyzji kasacyjnej zamyka zdanie: "Celem naprawienia błędów proceduralnych postępowania sprawa wymaga w całości ponownego rozpatrzenia". Gdyby strona na taką decyzję wniosła sprzeciw byłby to sprzeciw uzasadniony.

Podobnie rzecz przedstawia się z postanowieniem Kolegium z dnia [...] kwietnia 2017 r. nr [...] w przedmiocie wstrzymania natychmiastowego wykonania decyzji Burmistrza Miasta [...] z dnia [...] marca 2017 r. nr [...], w którym w składzie wpisano jako przewodniczącego składu i członka sprawozdawcę tę samą osobę. Kolegium wskazany błąd, co do składu orzekającego usunęło dopiero postanowieniem z dnia [...] maja 2017 r. nr [...] w przedmiocie sprostowania błędu pisarskiego.

Z akt administracyjnych sprawy wynika, że sprawa o uchylenie decyzji Burmistrza Miasta [...] z dnia [...] kwietnia 2016 r. nr [...] o przyznaniu skarżącej świadczenia wychowawczego na podstawie art. 16 ust. 6 u.p.p. jest prowadzona od 20 października 2016 r. W dacie tej Burmistrz Miasta [...] wydał decyzję nr [...], której nieważność stwierdziło Kolegium decyzją z dnia [...] stycznia 2017 r. nr [...]. W ciągu niemal 4 lat nie została wydana prawidłowa decyzja na podstawie art. 16 ust. 6 u.p.p. ani przez organ I instancji ani też w ramach merytorycznego orzekania przez organ II instancji na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 K.p.a. Podjęta próba reformatoryjnego orzekania w zaskarżonej decyzji okazała się nieważna z przyczyn określonych w art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. Nadto sama redakcja rozstrzygnięcia reformatoryjnego winna odpowiadać regułom wynikającym z art. 138 § 1 pkt 2 K.p.a., poprzedzona stosowną naradą całego składu orzekającego i uwidoczniona w protokole narady. Rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonej decyzji wymaga odkodowania poprzez sięganie do wymienionych w nim decyzji, gdyż nawet w uzasadnieniu brak stosownego wyjaśnienia. Ponadto pouczenie dla strony o środkach zaskarżenia zawarte na 3 stronach potwierdzeniem stanowiska wcześniej wyrażonego o kopiowaniu przepisów. Pouczenie powinno być adekwatne do sprawy, o której orzeczono w decyzji.

Przedstawiony sposób redagowania uzasadnienia decyzji finalnie narusza zasadę praworządności (art. 6 K.p.a.), zasadę prawdy obiektywnej (art. 7 K.p.a.) zasadę pogłębiania zaufania obywateli do władzy publicznej (art. 8 K.p.a.), zasady przekonywania (art. 11 K.p.a.). Te zasady stwarzają stronie formalne gwarancje do prowadzenia rzetelnego, szybkiego i zrozumiałego dla strony postępowania administracyjnego. Jednakże w niniejszej sprawie te gwarancje zostały naruszone przez działanie orzecznicze Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...].

Z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz. U. z 2018 r., poz. 570) zwana dalej w skrócie u.k.s.o. wynika, że kolegium orzeka w składzie trzyosobowym, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Składowi orzekającemu przewodniczy prezes lub etatowy członek kolegium. Członkowie kolegium nieposiadający wykształcenia prawniczego lub administracyjnego są wyznaczani do składów orzekających z uwzględnieniem ich kwalifikacji zawodowych (ust. 3).

Przepis art. 17 ust. 2 u.k.s.o. stanowi, że kolegium wydaje orzeczenia po odbyciu niejawnej narady składu orzekającego, obejmującej dyskusję oraz głosowanie nad orzeczeniem i zasadniczymi motywami rozstrzygnięcia. Sprawę przedstawia członek kolegium wyznaczony jako jej sprawozdawca. Orzeczenia kolegium podpisują wszyscy członkowie składu nie wyłączając przegłosowanego (ust. 5). Sąd stwierdza, że skład orzekający w wyżej wymienionych decyzjach i postanowieniach zaniedbał przed podpisaniem weryfikacji i sprawdzenia podpisanego rozstrzygnięcia i sporządzonego przez członka sprawozdawcę uzasadnienia. Gdyby takie sprawdzenie miało miejsce, to doprowadziłoby do wyeliminowaniem wielu naruszeń prawa skutkujących uwzględnieniem skargi. Eliminowane byłyby też oczywiste pomyłki, czy błędnie wpisani członkowie składów orzekających. Wypełnienie obowiązków ustawowych przez członków składów orzekających miałyby zdecydowany wpływ na skuteczność skarg oraz wpływałyby na skrócenie czasu procedowania.

Wskazując na powyższe uchybienia Sąd oczekuje w terminie 30 dni informacji o zajętym stanowisku w tej sprawie i działaniach podjętych dla wyeliminowania powyższych uchybień. Zgodnie z art. 155 § 2 P.p.s.a. organ, który otrzymał postanowienie, obowiązany jest je rozpatrzyć i powiadomić Sąd w terminie 30 dni o zajętym stanowisku.