Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Iwona Bogucka, Sędziowie Sędzia WSA Piotr Broda,, Sędzia WSA Artur Żurawik (spr.), Protokolant specjalista Ewa Jędrasik, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2015 r. sprawy ze skargi R. K. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie dozoru pojazdu 1. uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w T. z dnia [...] r. nr [...]; 2. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w K. na rzecz skarżącego kwotę 357 (trzysta pięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w T. postanowieniem z dnia [...] r., znak [...], wydanym na podstawie art. 17 § 1 i art. 102 § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (j.t. Dz. U. z 2012, Nr 174, poz. 1015 z późn. zm.; obecnie j.t. Dz. U. z 2014 r., poz. 1619 z późn. zm. – dalej u.p.e.a.) w związku z art. 130a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (j.t. Dz. U. z 2012, poz. 1137 z późn. zm. – dalej p.r.d.) oraz § 6 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 lutego 2011 r. w sprawie rozciągnięcia stosowania przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2011 r., Nr 46, poz. 237), po rozpoznaniu wniosku R. K., postanowił odmówić przyznania dozorcy zwrotu koniecznych wydatków związanych z wykonywaniem dozoru oraz wynagrodzenie za dozór nad pojazdem m-ki [...] o nr rej. [...] za okres od [...] r. do [...] r. oraz odmówić wypłaty wynagrodzenia z tytułu przetransportowania w/w pojazdu.

W uzasadnieniu podano m. in., że według dyspozycji usunięcia pojazdu nr [...] z dnia [...] r. przedmiotowy pojazd został przetransportowany na parking "A" w T. przy ul. [...]. Pismem z dnia [...]r. Urząd Miasta w T. Wydział Komunikacji poinformował, że w związku z likwidacją parkingu firmy "A" w T. od dnia [...]r. wszystkie pojazdy usunięte z drogi na terenie miasta Tychy na podstawie art. 130a ust. 1, 2 i 3 p.r.d. należy przewozić na parking prowadzony przez firmę "B" w T. przy ul. [...]. W związku z likwidacją parkingu "A" w/w pojazd został przewieziony w dniu [...]r. na parking R. K.. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa z żądaniem przyznania zwrotu wydatków i wynagrodzenia za dozór pojazdów w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, może wystąpić podmiot, który według dyspozycji usunięcia pojazdu był wyznaczony do usuwania i przechowywania pojazdów. Naczelnik Urzędu Skarbowego w T. po merytorycznym rozpatrzeniu wniosku R. K. z dnia [...]r. stwierdził, że w przypadku stosunku administracyjnoprawnego jego podmiotami są organ i strona. Oznacza to, że stosunek administracyjnoprawny nawiązuje się z mocy samego prawa już z chwilą zaistnienia określonych elementów stanu faktycznego. W tym konkretnym przypadku stosunek administracyjnoprawny został nawiązany pomiędzy Skarbem Państwa, który reprezentuje Naczelnik Urzędu Skarbowego w T., a firmą "A" na podstawie dyspozycji usunięcia pojazdu nr [...] z dnia [...] r., która zawierała zlecenie przetransportowania pojazdu m-ki [...], nr rej. [...], na parking "A". W doktrynie prawa i obowiązującym orzecznictwie podkreśla się osobisty charakter stosunku administracyjnoprawnego, co przejawia się między innymi w wykluczeniu następstwa prawnego. Wyjątkiem od tej zasady osobistego charakteru stosunku administracyjnoprawnego są jedynie podatki, które mogą przechodzić na następców prawnych. Co do zasady R. K. był podmiotem uprawnionym do przechowywania pojazdów usuniętych z drogi i miałby prawo do żądania przyznania wynagrodzenia za dozór w/w pojazdu, gdyby dyspozycja usunięcia pojazdu zlecona przez podmiot uprawniony nakazała zwiezienie w/w pojazdu na jego parking. Z żadnego z zebranych dowodów w sprawie i posiadanych dokumentów nie wynika, aby takie zdarzenie miało miejsce. W związku z powyższym, z żądaniem przyznania zwrotu wydatków i wynagrodzenia za dozór nad pojazdem może wystąpić jedynie podmiot, którego łączy lub łączył ze Skarbem Państwa stosunek administracyjnoprawny. Ten jest zawsze osobisty, niezbywalny i nie może być przenoszony w drodze cesji. Stosunek administracyjnoprawny pomiędzy R. K. a Skarbem Państwa nie został zatem nawiązany, a konsekwencją tego jest fakt, iż wynagrodzenie za dozór oraz zwrot koniecznych wydatków związanych z wykonywaniem dozoru mu od Skarbu Państwa nie przysługuje.

Zażalenie na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego złożył pełnomocnik R. K.. W związku z powyższym wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia, ewentualnie o wskazanie od jakiego podmiotu należy się wynagrodzenie dla R. K. za przechowywanie pojazdów, których własność przeszła na rzecz Skarbu Państwa i które zostały usunięte na mocy art. 130a p.r.d.

W uzasadnieniu podano m. in., że argumentacja organu nie jest precyzyjna i organ nie powinien poprzestać wyłącznie na fakcie, że urzędnicy Miasta T. nie chcą wydać wiążącej odpowiedzi, czy wydali zlecenie przeniesienia pojazdów na inny parking.

Dyrektor Izby Skarbowej w K. postanowieniem z dnia [...] r., znak [...], po rozpatrzeniu zażalenia wniesionego przez R. K., reprezentowanego przez pełnomocnika, na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w T. z dnia [...] r., działając w oparciu o art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. w związku z art. 144 k.p.a. oraz art. 17 § 1, art. 18, art. 23 §1 i 4 pkt 1, a także art. 102 § 4 u.p.e.a., postanowił utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.

W uzasadnieniu podał m. in., że stosunek prawny, którego przedmiotem jest parkowanie usuniętego z drogi pojazdu, jest typowym stosunkiem administracyjnym powstałym na skutek władczych działań organów administracyjnych. Skoro zadanie to jest wykonywane przez jednostki wyznaczone przez organy administracji publicznej, to również te jednostki wykonują zadanie z zakresu administracji publicznej, a wobec tego łączy te jednostki z organami administracji publicznej stosunek prawny o charakterze administracyjnym oparty na założeniu, że otrzymają one wynagrodzenie i zwrot kosztów za wykonywanie nałożonych na nie obowiązków. Zatem z żądaniem przyznania zwrotu wydatków i wynagrodzenia za dozór pojazdu w trybie przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji może wystąpić podmiot, którego łączy lub łączył ze Skarbem Państwa stosunek administracyjny. W niniejszej sprawie R. K. wprawdzie łączył ze Skarbem Państwa stosunek administracyjnoprawny, gdyż był podmiotem uprawnionym do przechowywania pojazdów usuniętych z drogi, zatem miałby on prawo do żądania przyznania należności za dozór w/w pojazdu, gdyby pojazd ten zwieziony był na jego parking na zlecenie podmiotu uprawnionego. Z dostępnych akt sprawy nie wynika, by L. K. (przyjmując, że działała w imieniu Pana R. K.) była umocowana przez podmiot uprawniony do przemieszczenia tego pojazdu z parkingu B. G. na parking strzeżony w T. przy ul. [...]. Należy bowiem mieć na względzie, iż stosunek administracyjnoprawny będzie zawsze osobisty w tym sensie, że nie można wynikających z niego uprawnień i obowiązków uczynić przedmiotem obrotu cywilnoprawnego. Jedną z konsekwencji umowy administracyjnej, jest przekazywanie podmiotom prywatnym części władztwa administracyjnego, poprzez wykonywanie zadań publicznych, to zaś dla stron umowy (porozumienia) jest obowiązkiem ustawowym i niezbywalnym. Żadna ze stron tego stosunku nie może z góry rezygnować z uprawnień przysługujących jej w ich obrębie, ani bez szczególnego upoważnienia ustawowego przenosić je na kogoś innego. Dyrektor Izby Skarbowej w K. stwierdza, że w przedmiotowej sprawie nie ma dokumentu (od stosownych organów) uprawniającego R. K. do przemieszczenia w/w pojazdu z parkingu "A" prowadzonego przez Panią B. G. na parking strzeżony R. K.. W aktach sprawy znajduje się jedynie pismo "wykaz pojazdów przejętych z parkingu A do K.", pod którym podpisy złożyły B. G. i L. K.. Pierwsza strona "wykazu" została zaparafowana przez trzecią osobę - podpis nieczytelny. Ponadto w aktach sprawy znajduje się pismo Urzędu Miasta w T. z dnia [...] r., z którego wynika, że w związku z likwidacją parkingu firmy "A" Wydział Komunikacji Urzędu Miasta T. informuje, że od dnia [...]r. wszystkie pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5t usunięte z drogi na terenie miasta T., należy przewozić na parking prowadzony przez firmę "B".. Z pisma tego nie wynika natomiast, że na parking Skarżącego należy przewieźć pojazdy, które przed [...] r. zostały zwiezione na parking A. Ponadto brak jest jakiejkolwiek innej dokumentacji potwierdzającej zlecenie przetransportowania pojazdu, jak również brak jest podstawy prawnej dokonanego przeniesienia w/w pojazdu z parkingu "A" na parking R. K.. Zatem w przedmiotowej sprawie stosunek administracyjnoprawny nie został nawiązany pomiędzy R. K., a Skarbem Państwa reprezentowanym przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w T.. Stosunek ten natomiast został nawiązany pomiędzy Skarbem Państwa, który reprezentuje Naczelnik Urzędu Skarbowego w T., a firmą "A" B. G. na podstawie dyspozycji usunięcia pojazdu z dnia [...] r. nr [...]. Przez to nie zasługują na uwzględnienie argumenty podnoszone przez pełnomocnika skarżącego w zażaleniu.

Skargę na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. w imieniu R. K. złożył jego pełnomocnik, wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania sądowego od organu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu podał, że w [...]r. oraz w [...] r. Dyrektor Izb Skarbowej oraz Naczelnik Urzędu Skarbowego w T. uznali w tej sprawie, że zachodzi stosunek administracyjnoprawny. Skarżący pragnie mieć pewność, że wyżej wymienione rozstrzygnięcie otwiera mu drogę do dochodzenia swojej należności w trybie cywilnym przeciwko Skarbowi Państwa.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie. Podał, że działał na podstawie i w granicach prawa, a rozstrzygnięcie znajduje umocowanie w zgromadzonym materiale dowodowym. W uzasadnieniu powtórzył swą poprzednią argumentację.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (j.t. Dz. U. z 2014 r., poz. 1647) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m. in. przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym zgodnie z § 2 tegoż artykułu kontrola, o której mowa, jest sprawowana pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sąd rozpoznaje sprawę rozstrzygniętą zaskarżonym aktem z punktu widzenia kryterium legalności, to jest zgodności z prawem całego toku postępowania administracyjnego i prawidłowości zastosowania prawa materialnego. Nadto zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz. U. z 2012 roku, poz. 270 z późn. zm., dalej p.p.s.a.) sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz wskazaną podstawą prawną.

Przeprowadzone w określonych wyżej ramach badanie zgodności z prawem zaskarżonego rozstrzygnięcia wykazało, że jest ono dotknięte uchybieniami uzasadniającymi jego wzruszenie. Zaskarżone rozstrzygnięcie narusza bowiem przepisy postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, co w świetle art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. skutkuje jego uchyleniem.

Zgodnie z przepisem § 6 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 lutego 2011 r. w sprawie rozciągnięcia stosowania przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, do przechowywania ruchomości stosuje się odpowiednio przepisy art. 100-103 ustawy egzekucyjnej. Natomiast art. 102 § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji stanowi, iż organ egzekucyjny winien przyznać, na żądanie dozorcy, zwrot koniecznych wydatków związanych z wykonywaniem dozoru oraz wynagrodzenie za dozór.

Nie można zgodzić się z ustaleniem organów, że stosunek administracyjnoprawny w niniejszej sprawie nie został nawiązany pomiędzy R. K., a Skarbem Państwa i że stosunek ten został nawiązany jedynie pomiędzy Skarbem Państwa, który reprezentuje Naczelnik Urzędu Skarbowego w T., a firmą "A" B. G..

Nie budzi wątpliwości, że parking prowadzony przez R. K. w dacie przetransportowania tam przedmiotowego pojazdu był parkingiem wyznaczonym w rozumieniu art. 130a p.r.d. Nie budzi również wątpliwości, że usuwane pojazdy z drogi w sytuacjach takich, jaka zaistniała w niniejszej sprawie, winny być przewożone na tego rodzaju parkingi wyznaczone. Skoro parking B. G. uległ likwidacji, stąd pojazd należało przetransportować na inny parking spełniający wymagania z art. 130a p.r.d. i była to kontynuacja przechowywania usuniętego pojazdu, która nie została w żaden sposób zakwestionowana przez organ administracyjny.

Przy tym przyjmuje się, że stosunki administracyjnoprawne co do zasady mogą powstawać z mocy prawa i z mocy decyzji organu administracji publicznej. E. Ochendowski wskazywał jednak dodatkowo, że stosunek administracyjnoprawny może być także nawiązany na mocy umowy administracyjnej oraz w wyniku działań faktycznych, co ma szczególne znaczenie w niniejszej sprawie (zob. R. Hauser, Nawiązanie stosunku administracyjnoprawnego i jego ustanie, [w:] R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel [red.], System Prawa Administracyjnego. Instytucje Prawa Administracyjnego, tom I, Warszawa 2015, s. 215 – 216 i podana tam literatura). Podobnie zauważono w wyroku WSA w Gdańsku z 17 maja 2006 r., III SA/Gd 168/06: "(...) w doktrynie prawa administracyjnego wielokrotnie zajmowano się problematyką nawiązania stosunku administracyjnoprawnego, wskazując, że może on być nawiązany z mocy samej ustawy (tak powstają m. in. prawa i obowiązki w sferze podatkowej, obowiązku szkolnego, uczestników ruchu drogowego, użytkowników urządzeń publicznych), w drodze aktu administracyjnego, czy też w wyniku innych działań faktycznych (zob. Eugeniusz Ochendowski, Prawo administracyjne. Część ogólna, Toruń 1998, s. 42)".

W tej sytuacji nie budzi wątpliwości, że istniał stosunek administracyjnoprawny łączący R. K. i Skarb Państwa, który winien skutkować przyznaniem mu ewentualnego wynagrodzenia za dozór usuniętego z drogi pojazdu.

Wszystkie te uchybienia przepisom postępowania stwarzają podstawę do uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia oraz poprzedzającego go rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. i art. 135 p.p.s.a.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organy winny mieć na uwadze powyższe ustalenia, bacząc by nie naruszono reguł postępowania, przyznając wnioskodawcy adekwatne wynagrodzenie, którego wysokości Sąd nie przesądza, gdyż wymaga to dokonania szczegółowych obliczeń przez organ(y).

W przedmiocie zwrotu kosztów postępowania, obejmujących wpis od skargi (100 zł) i koszty zastępstwa procesowego (257 zł, wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa), Sąd rozstrzygał w oparciu o przepisy art. 200, art. 205 § 2 i art. 209 p.p.s.a.

Powołane wyżej orzecznictwo sądowo-administracyjne dostępne jest w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, pod adresem internetowym http://orzeczenia.nsa.gov.pl.