Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia WSA Teresa Kurcyusz-Furmanik (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Bożena Miliczek-Ciszewska Sędzia WSA Renata Siudyka Protokolant st. sekr. sąd. Arkadiusz Kmiotek po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 stycznia 2016 r. sprawy ze skargi T.P., A.P. na czynność Wójta Gminy Ś. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy zwrotu kosztów dojazdu dziecka do szkoły 1) stwierdza bezskuteczność czynności Wójta Gminy Ś. z dnia [...]; 2) zasądza od Wójta Gminy Ś. na rzecz skarżących kwotę [...] zł (słownie: [...] złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

W dniu 12 kwietnia 2013 r. T. i A. P. zwrócili się do Wójta Gminy Ś. z wnioskiem o dowóz ich syna – K. do szkoły z Ł. w roku szkolnym 2013/2014.

Pismem z dnia [...]r. nr [...] Wójt Gminy Ś. poinformował T. i A. P., że wyraża zgodę na dowóz ich syna –K., do szkoły prowadzonej przez Fundację [...] w Ł. i jednocześnie poprosił rodziców o zgłoszenie się do Urzędu Gminy w Ś. w sierpniu 2013 r. celem uzgodnienia szczegółów dowozu.

W dniu 27 września 2013 r. strona złożyła w Urzędzie Gminy w Ś. wniosek o zwrot kosztów transportu z uwagi na niezadowolenie rodziców z dowozu zorganizowanego przez Gminę.

Pismem z dnia [...]r. Wójt Gminy Ś. poinformował rodziców K. P., że zwrot kosztów za dowóz ucznia własnym samochodem przysługuje na zasadach określonych w umowie między wójtem gminy, a rodzicem dowożonego dziecka jednakże umowę taką sporządza się tylko w dwóch przypadkach po pierwsze, jeśli gmina nie zapewnia dowozu lub po drugie, jeżeli dziecko jest upośledzone w stopniu głębokim, a rodzice wyrażą taką wolę. W związku z powyższym skoro Gmina zapewnia dowóz dzieci specjalistycznym samochodem z fachową opieką i zarazem K. P. nie jest upośledzony w stopniu głębokim to tym samym nie jest możliwe pokrycie przedstawionego rachunku.

W odpowiedzi na wyżej wymienione pismo T. i A. P. pismem z dnia 9 października 2013 r. ponownie wyrazili swoje niezadowolenie z transportu organizowanego przez Gminę i jednocześnie domagali się rzeczowej oceny ich sytuacji oraz udzielenia odpowiedzi na ich wniosek.

Pismem z dnia [...]r. Wójt Gminy Ś. poinformował ponownie stronę, że zwrot kosztów za indywidualny dowóz dziecka nie jest możliwy wtedy, gdy Gmina takowy dowóz zapewnia i wcześniej nie została zawarta umowa.

Wnioskiem z dnia 8 września 2014 r. T. i A. P. zwrócili się do Wójta Gminy Ś. o zwrot kosztów dowożenia K. P. do Zespołu Szkół [...] w Ł. w roku szkolnym 2014/2015. Jako podstawę swojego żądania wskazali art. 17 ust. 3a i art. 71b ust. 3 ustawy o systemie oświaty oraz orzeczenie Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Ż. z dnia [...]r. nr [...] o potrzebie kształcenia specjalnego a także powołali się na wykładnię zawartą w rozdziale 8 i 15 "Informatora dla rodziców dzieci z niepełnosprawnością", który został opracowany w Ośrodku Rozwoju Edukacji we współpracy z Departamentem Zwiększania Szans Edukacyjnych Ministerstwa Edukacji Narodowej. Następnie wyjaśnili, że rodzice dziecka z niepełnosprawnością decydują o wyborze szkoły i oni wybrali Zespół Szkół [...] w Ł. Poza tym powołując się na wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 28 maja 2008 r. sygn. akt II SA/Bd 210/08 podnieśli, iż w sytuacji gdy rodzice zdecydują się na dowożenie dziecka we własnym zakresie, wówczas gmina nie może tego kwestionować. Podsumowując wyliczyli koszty dowozu K. P. do wyżej wymienionej szkoły na kwotę 72 zł dziennie.

W odpowiedzi na wniosek Wójt Gminy Ś. w piśmie z dnia [...]r. nr [...] oświadczył, że zwrot kosztów indywidualnego dowozu dziecka strony nie jest możliwy, z uwagi na fakt zorganizowania i zapewnienia przez Gminę Ś. dojazdu do szkoły K. P. Zdaniem organu administracji transport odbywa się regularnie, przystosowanym do tego pojazdem, pod opieką wykwalifikowanych pracowników. A ponadto Wójt zwrócił uwagę, iż zgodnie z orzecznictwem sądowym, w razie gdy realizacja obowiązku zapewnienia uczniowi dojazdu do szkoły odbywałaby się poprzez zwrot kosztów dojazdu, to byłyby to koszty dojazdu do najbliższej szkoły umożliwiającej potrzebę kształcenia specjalnego ucznia (Szkoła w Ż. przy ul. [...]). W związku z powyższym organ odmówił wnioskowanemu żądaniu.

W piśmie z dnia 24 września 2014 r. T. i A. P., reprezentowani przez adwokata A.M., wnieśli o "wydanie przez Wójta Gminy pozytywnej decyzji, w stosownej formie, w sprawie przez nich podniesionej". Pełnomocnik strony podkreśliła, że zgodnie z obowiązującym prawem to rodzice dziecka decydują, czy ma ono być dowożone do szkoły transportem organizowanym przez Gminę, czy sami taki transport zapewniają i wtedy mają prawo domagać się od Gminy zwrotu jego kosztów. Następnie wskazała, iż jej mocodawcy nie mogą korzystać z dowozu zorganizowanego przez Gminę w szczególności ze względu na brak drogi dojazdowej do ich posesji co wiąże się z koniecznością znoszenia 35-kilowego dziecka na rękach przez 0,5 km w miesiącach letnich oraz przez 2 km w miesiącach zimowych, kiedy to samochód Gminy nie dojeżdża nawet do ostatniego przystanku. Ponadto wyjaśniła, że organizacja dojazdu zapewnianego przez Gminę polega na rozwożeniu dzieci do kilku placówek, co powoduje spędzanie przez chore dziecko aż 2 godzin w samochodzie w jedną stronę. Dodała również, iż wskazana w piśmie organu szkoła w Ż. nie zapewnia pełnej realizacji orzeczenia poradni psychologiczno-pedagogicznej co do sposobów kształcenia K. P., u którego występuje upośledzenie [...] w stopniu znacznym. Poza tym pełnomocnik strony, powołując się na informacje uzyskane od dyrektora tej szkoły, stwierdziła, że wyżej wymieniona placówka jest przepełniona, gdyż kształci ponad 200 dzieci zarówno upośledzonych jak i nieupośledzonych. Oświadczyła także, że szkoła ta u K. P. wzbudzała poważne stany lękowe. Następnie adwokat A.M. podniosła, iż syn jej mocodawców uczy się w Zespole Szkół [...] w Ł., gdzie grupy chorych dzieci są pięcioosobowe, przy zapewnieniu dwuosobowej opieki nad nimi. Tym samym w jej ocenie możliwa jest w powyższej placówce pełna realizacja wskazań edukacyjnych dla K. P. i jest to najbliższa dla dziecka taka placówka. Reasumując zdaniem pełnomocnika T. i A. P. słusznie domagali się zwrotu kosztów dowozu ich dziecka do szkoły w Ł. na poziomie 72 zł dziennie zwłaszcza, że nawet przy przyjęciu konieczności nauki dziecka w placówce w Ż. i tak rodzicom dziecka należałby się zwrot na poziomie 36 zł dziennie z uwagi na fakt, iż trasa do Ł. jest o połowę dłuższa, niż trasa do Ż. W opinii pełnomocnika wniosek z dnia 8 września 2014 r. nie został odpowiednio rozpatrzony, gdyż nie została wydana decyzja merytorycznie rozstrzygająca sprawę.

Pismem z dnia [...]r. nr [...] Wójt Gminy Ś. poinformował pełnomocnika strony, że sytuacja dotycząca dowozu K. P. nie uległa zmianie i może być on dowożony transportem organizowanym przez Gminę albo może być zwracany koszt jego dowozu do najbliższego specjalistycznego ośrodka, jeżeli dziecko do takiego jest dowożone. Natomiast w sytuacji, gdy dziecko nie korzysta z żadnych z wyżej wymienionych możliwości, nie jest wymagane podjęcie decyzji przez Wójta Gminy. W załączeniu przesłano również pismo Dyrektora Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Ż. z dnia [...]r., z którego wynika, że placówka ta nigdy nie była przepełniona (obecnie uczy się w niej 157 dzieci), do szkoły tej nigdy nie były i nie są przyjmowane dzieci w normie intelektualnej, a w Szkole Podstawowej dla uczniów w stopniu umiarkowanym i znacznym klasy liczą od 6 do 8 uczniów. Poza tym dyrektor poinformowała, że adwokat A.M. nigdy nie kontaktowała się w powyższej sprawie ani z dyrekcją ani z pracownikami SOSW w Ż.

W piśmie z dnia 19 grudnia 2014 r. pełnomocnik strony podtrzymała wniosek o dokonanie zwrotu kosztów dowozu K. P. do szkoły prowadzonej przez [...] w Ł. Jednocześnie oświadczyła, że T. i A. P. od września 2013 r. nie otrzymują zwrotu kosztów dowozu ich syna do szkoły pomimo, iż Wójt Gminy Ś. wyraził zgodę na dowóz dziecka do Ł. Pełnomocnik ponownie wyjaśniła, że dowóz organizowany przez Gminę nie spełnia swojego zadania wobec K. P., gdyż musiał on spędzać w samochodzie do 2 godzin w jedną stronę i przez to tracił poranne zajęcia w szkole, w tym śniadanie i naukę higieny oraz cofał się w rozwoju ze względu na koniczność zakładania na podróż pampersa. Następnie pełnomocnik przedstawiła wyliczenia, z których wynikało, że wysokość zwrotu kosztów dojazdu do Ł. wynosi dziennie 72 zł, czyli miesięcznie 1.584 zł (za średnio 22 dni nauki). W związku z powyższym adwokat domagała się wypłaty zwrotu kosztów dowozu dziecka do szkoły za okres od września 2013 r., w sumie za 14 miesięcy kwoty 22.176 zł oraz systematycznego pokrywania tych kosztów na przyszłość. Do swojego pisma dołączyła m.in. zaświadczenie lekarskie z 16 grudnia 2014 r. wydane przez specjalistę neurologa dziecięcego, potwierdzające konieczność dowozu dziecka do szkoły przez rodziców oraz opinię psychologiczno-pedagogiczną z dnia 16 grudnia 2014 r. z Zespołu Szkół [...] w Ł., z której wynika, że wszelkie zmiany miejsca nauki dziecka wpłynęłyby niekorzystnie na jego rozwój.

Pismem z dnia [...]r. nr [...] Wójt Gminy Ś. poinformował pełnomocnika strony, że na podstawie art. 17 ust. 3a pkt 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 ze zm.), nie istnieje możliwość zwrotu kosztów dowozu ucznia o orzeczonym stopniu upośledzenia umysłowego (znacznym) do innej szkoły niż szkoła najbliższa. Następnie organ zacytował treść art. 71b wyżej wymienionej ustawy oraz wskazał, że T. i A. P. domagają się zwrotu kosztów dowozu ich syna – K. do niepublicznej placówki, położonej w Ł, znajdującej się w odległości około 15 km od miejsca zamieszkania ucznia. Jednocześnie organ zwrócił uwagę na fakt, iż najbliżej położoną placówką oświatową w stosunku do miejsca zamieszkania ucznia, która byłaby w stanie zapewnić mu odpowiednie warunki nauki, zgodnie z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, jest Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy w Ż., przy ul. [...], gdyż placówka ta położona jest w odległości ok. 6,6 km od miejsca zamieszkania ucznia. Tym samym w ocenie organu brak jest nie tylko podstaw do żądania zwrotu kosztów przejazdu ucznia, już poniesionych przez jego rodziców do placówki w Ł., ale także nie istnieją podstawy do zawarcia w przyszłości umowy o zwrot kosztów przejazdu ucznia do tej placówki. A zatem zgłaszane przez stronę roszczenia, zarówno co do zasady, jak i co do wysokości poniesionych kosztów organ uznał za bezpodstawne. Na potwierdzenie słuszności zajętego w sprawie stanowiska organ przytoczył fragmenty wyroku NSA z dnia 6 stycznia 2010 r. sygn. akt I OSK 1022/09 i wyroku WSA w Bydgoszczy z dnia 5 czerwca 2008 r. sygn. akt II SA/Bd 211/08.

W piśmie z dnia 2 lutego 2015 r. adwokat A.M. wezwała Wójta Gminy Ś. do usunięcia naruszenia prawa oraz ponownie wniosła o dokonanie przez Gminę zwrotu kosztów dowozu K. P. do szkoły położonej w Ł. Jednocześnie, powołując się na zaświadczenie lekarskie i opinię psychologiczno-pedagogiczną wydane w dniu 16 grudnia 2014 r., oświadczyła, że dowożenie dziecka przez rodziców jest konieczne, a zmiana miejsca jego nauki jest niewskazana. Podtrzymała również zarzuty stawiane dotychczas Gminie, w szczególności te z zakresu organizacji dowozu dzieci niepełnosprawnych do placówek.

W odpowiedzi na powyższe wezwanie pismem z dnia [...]r. nr [...] Wójt Gminy Ś. poinformował pełnomocnika strony, że nie znalazł podstaw prawnych do uwzględnienia żądania zawartego w piśmie z dnia 2 lutego 2015 r., ani we wcześniejszych pismach strony. Poza tym organ uznał podnoszone przez stronę argumenty za nieodpowiadające rzeczywistości, w szczególności nie zgodził się z twierdzeniem, iż szkoła w Ż. jest nieprzystosowana do zapewnienia realizacji orzeczenia o stopniu upośledzenia umysłowego, ani z oświadczeniem, że droga dojazdowa do szkoły w Ł., organizowana przez Urząd Gminy w Ś. zajmuje 2 godziny. Jednocześnie organ podkreślił, że czas drogi dojazdowej autobusu z uczniami ze Ś. do Ł. wynosi w jedną stronę ok. 30 minut. Następnie ponownie oświadczył, iż jego zdaniem obecnie obowiązujące przepisy prawa nie przewidują możliwości zwrotu kosztów dowozu ucznia o orzeczonym znacznym stopniu upośledzenia umysłowego do innej szkoły niż szkoła najbliższa, czyli w przypadku K. P. do Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego w Ż. zwłaszcza w sytuacji gdy placówka ta potwierdziła fakt swojego przystosowania do zapewnienia temu uczniowi warunków umożliwiających kształcenie zgodnie z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego.

W skardze z dnia 31 marca 2015 r. skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach pełnomocnik T. i A. P. zaskarżyła "bezczynność Wójta Gminy Ś. w postaci niepodejmowania czynności z zakresu administracji publicznej, wyznaczonej art. 17 ust. 3a pkt 3 ustawy o systemie oświaty, a to zawarcia z rodzicami dziecka umowy dotyczącej zwrotu kosztów przejazdu ucznia – K. P. do szkoły w Ł. oraz dokonania zwrotu tych kosztów". Jednocześnie adwokat A.M. wniosła o zobowiązanie Wójta Gminy Ś. do zawarcia ze skarżącymi umowy dotyczącej zwrotu kosztów przejazdu ucznia K. P. do szkoły w Ł. oraz do dokonania zwrotu kosztów dotychczas poniesionych a także o orzeczenie zwrotu od strony przeciwnej na rzecz skarżących kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu skargi oświadczyła, że skarżący są rodzicami małoletniego K. P., urodzonego w dniu [...]r., u którego stwierdzono sprawność umysłową na poziomie niedorozwoju w stopniu znacznym i legitymującego się orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Pełnomocnik wyjaśniła również, że K. P. jest uczeniem Szkoły Podstawowej przy Zespole Szkół [...] w Ł. i uczęszcza do klasy dla dzieci z upośledzeniem umysłowym umiarkowanym i znacznym. Następnie przedstawiła dotychczasowy przebieg sprawy na podstawie korespondencji prowadzonej z organem. Zarzuciła Wójtowi Gminy Ś. naruszenie prawa w postaci nie zawarcia ze skarżącymi umowy w przedmiocie zwrotu kosztów dowozu ich syna do szkoły w Ł. i zarazem stwierdziła, że placówka najbliższa w znaczeniu art. 17 ust. 3a pkt 3 ustawy o systemie oświaty ma być placówką mogącą zapewnić pełną realizację orzeczenia poradni psychologiczno-pedagogicznej wydanego w stosunku do konkretnego dziecka. Ponadto pełnomocnik wskazała, iż przebywanie przez K. P. w szkole w Ż. (terytorialnie najbliższej) było dla niego bardzo traumatycznym doświadczeniem, gdyż szkoła ta nie spełniała standardów, o których rodzice byli zapewniani przez Wójta. Z tego też powodu skarżący poszukiwali placówki odpowiedniej, merytorycznie przygotowanej na zajęcie się ich synem i w ocenie pełnomocnika taką właśnie placówką jest szkoła w Ł., gdzie dziecko robi duże postępy. Poza tym adwokat ponownie podniosła zarzut nieodpowiedniego transportu organizowanego przez Gminę polegającego, w szczególności na braku bezpośredniego dostępu opiekuna do dziecka oraz braku możliwości skorzystania z toalety w trakcie długotrwałego przejazdu a także opóźnienia w dowożeniu dzieci do szkoły, co zdaniem pełnomocnika powodowało pogłębianie się problemów rozwojowych u dziecka. Postulowała także rozważenie zasadności choćby tylko zwracania rodzicom dziecka kosztów dojazdu, jakie ponieśliby dowożąc syna do postulowanej przez Wójta szkoły w Ż. Podsumowując dodała, że sytuacja materialna skarżących jest bardzo ciężka, na utrzymaniu mają oprócz K. dwójkę dzieci (19-letnią A. i 6-letnią M.) a zatem zwrot kosztów dowozu syna ma ogromne znaczenie w ich budżecie domowym.

W odpowiedzi na skargę pełnomocnik Wójta Gminy Ś. wniósł o odrzucenie skargi na bezczynność organu jako niedopuszczalnej ewentualnie o jej oddalenie jako bezzasadnej. W uzasadnieniu pełnomocnik zaznaczył, że zarzut bezczynności organu jest chybiony, albowiem w odpowiedzi na wezwanie T. i A. P. z dnia 19 grudnia 2014 r. co do zwrotu kosztów organ pismem z dnia [...]r. odmówił stronie zwrotu kosztów dowozu K. P. do placówki w Ł., a także tym samym pismem odmówił zawarcia umowy na zwrot kosztów z tego tytułu. Następnie powołując się na postanowienie NSA z dnia 4 lutego 2014 r. sygn. akt I OSK 2614/13 stwierdził, że skarga na bezczynność organu w sprawie odmowy zawarcia umowy o zwrot kosztów dojazdu ucznia oraz odmowy zwrotu kosztów z tytułu dowozu ucznia do szkoły, nie należy do kognicji sądów administracyjnych i dlatego podlega odrzuceniu. Zdaniem pełnomocnika organu – radcy prawnego A.K. jedynie na odmowę zawarcia umowy o zwrot kosztów dojazdu, służy środek prawny w postaci zaskarżenia do sądu administracyjnego czynności odmowy, po wcześniejszym wezwaniu organu do usunięcia naruszenia prawa. Pełnomocnik wskazał również, iż skarżący są reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika, który pismem z dnia 2 lutego 2015 r., odniosła się wyraźnie do czynności odmowy Wójta Gminy Ś. z dnia [...]r. i wezwała niewątpliwie organ do usunięcia naruszenia prawa spowodowanego odmową. Tym samym w ocenie pełnomocnika wniesiona skarga powinna dotyczyć odmowy zawarcia umowy, a nie bezczynności organu. Następnie podkreślił, że żądania skarżących stanowiące podstawę wniesionej skargi nie mają uzasadnienia prawnego i opierają się na niewłaściwej interpretacji przepisów ustawy o systemie oświaty. Dodał również, iż K. P. mieszka w P. – Gmina Ś., uczęszcza do szkoły w Ł. natomiast placówką najbliższą terytorialnie, o najodpowiedniejszym dojeździe, gwarantującą w sposób obiektywny możliwość kształcenia zgodnie z wydanym orzeczeniem o potrzebie kształcenia ucznia, jest Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy w Ż. Ponadto zdaniem pełnomocnika placówka ta wbrew uporczywym i subiektywnym twierdzeniom skarżących jest w pełni przystosowana do zapewnienia opieki i właściwej edukacji dzieciom ze znacznym stopniem upośledzenia umysłowego, takim jak w przypadku K. P.. Następnie zauważył, iż syn skarżących nigdy nie był uczniem Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego w Ż. natomiast czas dowozu organizowanego przez Gminę K. P. z miejsca zamieszkania do szkoły w Ł. trwał, według relacji kierowcy, w jedną stronę około 30 – 40 minut. Poza tym pełnomocnik organu wyjaśnił, że w 2013 r. Gmina zapewniała kilku uczniom o upośledzeniu umysłowym w stopniu głębokim dowóz do placówki w Ł. i dlatego Wójt Gminy Ś. wyraził grzecznościowo K.P. zgodę na dowóz do tej placówki, jednak jego rodzice nie skorzystali wówczas z tej propozycji. Ustosunkował się również do wniosku o częściowy zwrot kosztów transportu i zauważył, że przepisy ustawy nie dopuszczają możliwości zwrotu częściowych kosztów dowozu, ani tym bardziej nie przewidują dowozu wykonywanego przez Gminę, tylko na część trasy do placówki. Podsumowując wyraził swoją opinię co do podnoszonych przez skarżących argumentów, w szczególności o dużych postępach w leczeniu ucznia osiąganych w placówce w Ł., czy o odpowiednim samopoczuciu dziecka i uznał je za subiektywne, o znaczeniu jedynie pozaprawnym oraz za pozostające bez wpływu na prawa i obowiązki wynikające z przepisów.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Przystępując do oceny zasadności wniesionej skargi na wstępie zaznaczyć należy, że Sąd podziela pogląd judykatury co do tego, że odmowa zwrotu kosztów transportu dziecka do właściwej szkoły lub ośrodka stanowi czynność prawno -techniczną, na którą służy stronie skarga do sądu administracyjnego na podstawie art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U, z 2012r. poz. 270 ze zm.). – dalej "P.p.s.a." Pogląd taki wyrażono na przykład w wyroku NSA z dnia 18 listopada 2014r. sygn. akt I OSK 2871/14, z dnia 29 kwietnia 2015r. sygn. akt IV SA/Gl 1096/13, czy w wyroku WSA w Bydgoszczy z dnia 5 czerwca 2008r. sygn. akt II SA/Bd (publ. CBOSA)

Skargę T. i A. P. zakwalifikować należało zatem jako skargę na czynność wymienioną w art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a. Kwalifikacja ta obligowała Sąd do dokonania kontroli wypełnienia przesłanek warunkujących formalną skuteczność skargi, o których mowa we wskazanym przepisie. Skargę taką wnieść bowiem można po uprzednim wezwaniu organu do usunięcia naruszenia prawa złożonego w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się o czynności.

Dokonując oceny spełnienia tego warunku Sąd przyjmuje, że postępowanie prowadzone przez Wójta Gminy Ś. zakończyło się definitywnie w dniu [...]r. W tym to dniu organ sporządził pismo przedstawiające jego ostateczne stanowisko, a skarżący otrzymawszy to pismo w dniu 19 stycznia 2015r. z zachowaniem czternastodniowego terminu wystąpili z wezwaniem o usunięcie naruszenia prawa. Co prawda przed dniem [...]r. organ i strony prowadziły korespondencję, ale w tym też czasie prowadzone były przez organ czynności wyjaśniające. Skarżący, po kolejnej wymianie stanowisk, mogli więc oczekiwać zmiany stanowiska organu wskutek kontynuowania działań służących wyjaśnieniu sprawy.

Wobec faktu, że skarga ta poprzedzona została terminowym wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa i wniesiona we właściwym terminie, o którym mowa w art. 53 § 2 P.p.s.a., należało przejść do jej merytorycznej oceny.

Jak wynika z przedstawionych Sądowi akt sprawy, zaskarżona czynność podjęta została w związku ze złożonym przez strony wnioskiem z dnia 27 września 2013r. We wniosku tym wnioskodawcy wystąpili o zwrot kosztów dowozu niepełnosprawnego dziecka zamieszkałego w P. do Zespołu Szkół [...] w Ł. prowadzonych przez Fundację [...] do Szkoły Małoletni, urodzony w 2006r., objęty jest obowiązkiem szkolnym, o którym mowa w art. 15 ustawy o systemie oświaty i uczęszczał do wskazanej placówki realizując ten obowiązek w klasie dla dzieci z upośledzeniem umysłowym umiarkowanym i znacznym. Rozpoznanie co do rozwoju dziecka wynikające z orzeczenia Poradni Psychologiczno-Pedagogicznego w Ż. wskazywało na upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Ż. w orzeczeniu nr [...] z [...]r. orzekła o potrzebie kształcenia specjalnego z zaleceniami m.in. kształcenia w szkole ogólnodostępnej, integracyjnej, specjalnej lub specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym. Żądanie zwrotu kosztów dowozu dziecka do szkoły uzasadnione było negatywnymi dla zdrowia dziecka skutkami dowozu zbiorowego proponowanego przez Gminę (zaświadczenie lekarskie z dnia [...]r. wystawione przez specjalistę neurologii dziecięcej –M.K. Poradnia Neurologiczna Dla Dzieci w B.

Materiał sprawy pozwala także stwierdzić, że organ odmówił żądaniu stron wskazując na dwie przyczyny – po pierwsze zauważył, że Gmina Ś. zorganizowała i zapewniła w sposób właściwy dojazd do szkoły K. P. (transport odbywał się regularnie, przystosowanym do tego pojazdem, pod opieką wykwalifikowanych pracowników). Po drugie - realizacja obowiązku zapewnienia uczniowi dojazdu do szkoły poprzez zwrot kosztów dojazdu byłaby możliwa, gdyby był to dojazd do najbliższej szkoły umożliwiającej potrzebę kształcenia specjalnego ucznia. Organ wskazał, że warunki takiej szkoły spełnia Szkoła w Ż. przy ul. [...]). W celu wykazania tej okoliczności organ wystąpił dwukrotnie do Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Ż. o informacje dotyczące placówki i o wydanie opinii na temat pobytu małoletniego K. w Specjalnym Ośrodku (pismo z dnia [...]r. i z dnia [...]r.).

Przyjmując za bezsporny tak przedstawiony stan faktyczny sprawy, Sąd stwierdza, że nie można odmówić racji skarżącym, iż to do nich, jako rodziców niepełnosprawnego ucznia, należeć będzie wybór właściwej szkoły dla swego dziecka, co gwarantuje im art. 70 ust. 1 i 3 Konstytucji, a także do nich należy decyzja czy będą dowozić dziecko do szkoły czy też skorzystają z usługi przygotowanej przez gminę. Stanowi o tym wyraźnie treść art. 17 ust. 3a pkt 3 w zw. z pkt 1 ustawy o systemie oświaty ( dalej "ustawa"). Z treści wskazanego przepisu wynika wola ustawodawcy zapewnienia uczniom niepełnosprawnym bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu albo zwrotu kosztów dowozu dziecka do szkoły przez rodzica w celu umożliwienia wypełnienia obowiązku szkolnego i nauki. Realizacja tego obowiązku spoczywa na gminie. Z treści wskazanego przepisu wynika jednak również, że w sytuacji gdy wybór szkoły dotyczyć nie będzie placówki szkolnej położonej najbliżej, gmina zwolniona jest z obowiązku zapewnienia przewozu lub zwrotu jego kosztów. W przypadku uczniów niepełnosprawnych pobierających naukę w szkole obowiązek faktycznego dowozu lub zwrotu jego kosztów obejmuje bowiem tylko szkołę położoną w najbliższej odległości, a nie każdą ze szkół wybranych przez rodziców ucznia. Potwierdza taką konstatację analiza art. 17 ust. 3a ustawy dokonana poprzez pryzmat jej nowelizacji jakie miały miejsce na przestrzeni lat 1999 - 2007. W wersji ustawy obowiązującej od 1 stycznia 1999r. gmina, w ramach realizacji zadań oświatowych, zobowiązana była do zapewnienia uczniom uczęszczającym do publicznych szkół podstawowych i gimnazjum bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu. W noweli obowiązującej od 21 października 2001r. ustawodawca ograniczył ten obowiązek gminy do zapewnienia transportu jedynie do najbliższej szkoły podstawowej (gimnazjum lub placówki wymienionej w art. 2 pkt 5 ustawy, do której uczeń został skierowany). Kolejna nowelizacja obowiązującą od 21 sierpnia 2003r., pozostawiając warunek najbliższej szkoły lub ośrodka dla dzieci z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi, rozszerzyła obowiązek gminy obciążając ją zwrotem kosztów przejazdu ucznia i opiekuna środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice.

W wyniku nowelizacji, która miała miejsce w 2007r. warunek najbliższej placówki utrzymano w stosunku do szkół podstawowych i gimnazjum rezygnując z niego tylko w przypadku transportu lub dowozu dzieci z zdiagnozowanym upośledzenie umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi do ośrodków umożliwiających realizację obowiązku szkolnego i nauki. Ustawodawca zrezygnował także z określenia w ustawie zasad zwrotu kosztów dowozu realizowanego przez rodziców lub opiekunów jako wydatków na komunikację publiczną ucznia i opiekuna, pozostawiając ustalenie zasad rozliczenia tych kosztów umownym uzgodnieniom pomiędzy gminą, a osobami sprawującymi opiekę nad uczniem i organizującymi jego transport.

Zakwestionowane przez skarżących stanowisko organu, wobec faktu, że ich syn nie ma zdiagnozowanego upośledzenia umysłowego z niepełnosprawnościami sprzężonymi byłoby zatem zgodne z regulacją zawartą w art. 17 ust. 3a pkt 3 ustawy, gdyby w istocie w położonej bliżej niż wybrana przez skarżących szkole podstawowej istniałaby możliwość edukacji małoletniego odpowiadająca jego potrzebom.

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego obowiązek bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu względnie zwrotu kosztów dowozu do szkoły podstawowej ucznia niepełnosprawnego dotyczy:

- odpowiedniej ze względów zdrowotnych najbliższej szkoły;

- w której uczeń taki ma faktyczną możliwość uczęszczania i realizacji obowiązku szkolnego;

- a ciężar dowodu, że taka sytuacja ma miejsce obciąża gminę (por. wyrok tut. Sądu z dnia 13 kwietnia 2015r. sygn. akt IV SA/Gl 34/15 publ. CBOSA).

W kontrolowanej sprawie Sąd nie dysponuje wystarczającym materiałem, który pozwalałaby stwierdzić bezspornie, że Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczego w Ż. spełnia wskazane warunki. Organ dokonał co prawda próby ustalenia, czy jest to szkoła odpowiednia ze względów zdrowotnych dla małoletniego K.. Zdaniem Sądu są to jednak ustalenia wyłącznie generalne i hipotetyczne nie pozwalające na odpowiedź w konkretnej, ocenianej sprawie. Użyty przez ustawodawcę termin "najbliższa szkoły" odnosi się do takiej szkoły, która przyjmie niepełnosprawnego ucznia i w rzeczywistości pozwoli mu na wypełnienie obowiązku nauki.

W tym celu konieczne było po stronie organu dokonanie odpowiednich ustaleń pozwalających na ocenę, czy szkoła, o której ogólne informacje znajdują się w aktach, będzie szkołą właściwą w konkretnym, zdiagnozowanym przez specjalistów przypadku. Konieczne w tym celu będzie zobligowanie rodziców dziecka do nawiązania kontaktu ze wskazaną placówką, a także specjalistami, pod których opieką dziecko przebywa w celu skonsultowania, przy uwzględnieniu medycznej wiedzy specjalistycznej, najistotniejszej w sprawie kwestii spornej. Kwestia tą, niezbędną dla rozstrzygnięcia przedstawionej Sądowi do kontroli sprawy jest, czy sugerowana przez organ szkoła spełniać będzie indywidualne wymagania zdrowotne dziecka, przez co zapewni mu możliwość wypełniania obowiązku szkolnego.

Mając na względzie stan faktyczny i prawny sprawy Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdza, że podjęte przez organ stanowisko nie zostało poprzedzone wnikliwą analizą istotnych dla sprawy okoliczności z odniesieniem ich do hipotezy art. 17 ust. 3a pkt 3 ustawy. Z tych przyczyn zaskarżona czynność uznana być musi za bezskuteczną.

W ponownym postępowaniu obowiązkiem organu będzie należyta ocena zebranego w sprawie materiału i przyporządkowanie go pod treść art. 17 ust. 3a pkt 3 ustawy odczytanego zgodnie z wykładnią przedstawioną powyżej.

Skoro skarga uznana została za zasadną, Sąd orzekł na podstawie art. 146 § 1 P.p.s.a. jak w sentencji. O kosztach, na które składa się wpis sądowy w kwocie 200 zł oraz koszty postępowania kasacyjnego orzeczono zgodnie z art. 200 oraz 205 § 1 powołanej wyżej ustawy.

.