Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

|Sygn. akt IV SA/Wr 484/18 | | , [pic], , WYROK, , W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ, , , Dnia 18 stycznia 2019 r., , , Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, w składzie następującym:, Przewodniczący:, , Sędzia WSA Lidia Serwiniowska, , Sędziowie:, Sędzia WSA Ewa Kamieniecka (sprawozdawca), Sędzia WSA Wanda Wiatkowska-Ilków, , , Protokolant:, sekretarz sądowy Aneta Januszkiewicz, , , po rozpoznaniu w Wydziale IV na rozprawie w dniu 18 stycznia 2019 r., sprawy ze skargi Z. K., na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w J., z dnia [...] sierpnia 2018 r., nr [...], w przedmiocie skierowania do domu opieki społecznej, , I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji;, II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w J. na rzecz skarżącego Z. K. kwotę 480 (słownie: czterysta, osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego., , ,

Decyzją z dnia [...] lipca 2018 r. nr [...] Zastępca Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w J. G. skierował Z. K. do Domu Pomocy Społecznej w K., przeznaczonego dla osób niepełnosprawnych fizycznie. Organ pierwszej instancji wyjaśnił, że zainteresowany ([...] lat) jest osobą samotną, bezdomną, po przebytym zawale serca i amputacji kończyny dolnej powyżej kolana. Porusza się na wózku inwalidzkim i wymaga całodobowej opieki z powodu pogarszającego się stanu zdrowia. Dotychczas zamieszkiwał na terenie ogródków działkowych w J. G. przy ul. [...], a obecnie przebywa w hospicjum w K. Z córkami utrzymuje sporadyczny kontakt. Utrzymuje się z emerytury w wysokości [...] zł. Jednocześnie wskazano, że opłata za pobyt w domu pomocy społecznej będzie ustalona odrębną decyzją.

W odwołaniu zainteresowany wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i skierowanie do Domu Pomocy Społecznej bądź Zakładu Opiekuńczo – Leczniczego na terenie J. G. lub miejscowości ościennej, ewentualnie o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy organowi pierwszej instancji do dalszego prowadzenia, zarzucając naruszenie:

- art. 7 i art. 8 k.p.a. przez pominięcie relacji zainteresowanego z innymi członkami rodziny niż córki,

- art. 71 ust. 1 Konstytucji RP przez nieuwzględnienie całokształtu sytuacji rodzinnej zainteresowanego,

- art. 18 Konstytucji RP przez arbitralne uznanie, że zainteresowany nie ma innej rodziny niż córki i można go skierować do DPS oddalonego od J. G. o około [...] km, przez co odwołujący utraci kontakt z dalszą rodziną,

- art. 32 Konstytucji RP przez zupełne pominięcie relacji zainteresowanego z braćmi,

- art. 2 Konstytucji RP przez uchybienie zasady państwa urzeczywistniającego sprawiedliwość społeczną.

Zainteresowany wyjaśnił, że w J. G. mieszkają jego trzej bracia, którzy wspierali go, gdy zamieszkiwał na działkach i przebywał w szpitalu. Jednakże bracia z uwagi na podeszły wiek, zły stan zdrowia i brak środków finansowych nie będą w stanie odbywać podróży do K. Także odwołujący nie będzie w stanie odbywać podróży do J. G. Rodzina zainteresowanego kontaktowała się z pracownikami MOPS zarówno w szpitalu, jak i w biurze MOPS w J. G. Zerwanie kontaktów z rodziną pozbawi zainteresowanego "ostatniej w życiu namiastki normalności".

Decyzją z dnia [...] sierpnia 2018 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w J. G. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Organ odwoławczy wskazał, że każdy rodzaj domu opieki ma swoje właściwości i specyfikę, dostosowaną do schorzeń pensjonariuszy. Zgodnie z orzeczeniem lekarskim zachodzą przesłanki do umieszczenia strony w domu pomocy społecznej dla osób niepełnosprawnych fizycznie. Jak wynika z wyjaśnień organu pierwszej instancji, w J. G., na terenie powiatu j. i całego województwa d. nie jest prowadzony dom pomocy społecznej o profilu dla osób niepełnosprawnych fizycznie, działający na zlecenie gminy czy powiatu. Taki DPS znajduje się w K. i stąd decyzja o skierowaniu tam skarżącego. Zrozumiałe są więzi łączące rodzeństwo, jednak ze wskazań lekarskich wynika jednoznacznie, jakiego typu placówka może zapewnić stronie właściwą opiekę. Gdyby organ pierwszej instancji postąpił odmiennie od wskazań zawartych w orzeczeniu lekarskim i skierował wnioskodawcę do placówki o innym profilu, to placówka ta nie byłaby w stanie zagwarantować właściwej opieki nad niepełnosprawnym fizycznie wnioskodawcą i stałoby to w oczywistej sprzeczności z celami pomocy społecznej.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu skarżący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i umieszczenie strony w domu pomocy społecznej przystosowanym do opieki nad niepełnosprawnymi fizycznie na terenie województwa d., zarzucając naruszenie:

- art. 54 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej przez przyjęcie, że DPS w K. jest najbliżej położonym DPS-em przystosowanym do opieki nad osobami niepełnosprawnymi fizycznie od obecnego miejsca pobytu strony,

- art. 54 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej przez nieuzyskanie jednoznacznej zgody skarżącego na umieszczenie go w DPS-ie oddalonym od jego rodziny w odległości około [...] km,

- art. 56 ustawy o pomocy społecznej przez nieuwzględnienie, że na terenie D. funkcjonują placówki przystosowane do opieki nad osobami niepełnosprawnymi fizycznie,

- art. 7 i art. 8 k.p.a. przez pominięcie faktu, że na terenie D. istnieją DPS – y przystosowane do opieki nad osobami z niepełnosprawnością, z którą zmaga się strona.

W uzasadnieniu skargi strona wyjaśniła, że nie chodzi o umieszczenie jej w ośrodku o profilu dla osób niepełnosprawnych fizycznie, ale w DPS – ie, który świadczyłby usługi w zakresie jej niepełnosprawności. Według skarżącego na terenie J. G. i okolic działa co najmniej kilka ośrodków, które są częściowo przystosowane do opieki nad osobami z niepełnosprawnością fizyczną. Większość placówek na terenie województwa d., również tych działających na zlecenie gminy lub powiatu, jest dostosowana architektonicznie dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Nie jest prawdą, że najbliższa tego typu placówka znajduje się w K. Skarżący nie wymaga specyficznej rehabilitacji i innej opieki specjalistycznej. Organ pomocy społecznej, dokonując wyboru DPS winien brać pod uwagę również indywidualne potrzeby osoby zainteresowanej.

Skarżący wyjaśnił, że jedyne co mu pozostało to w miarę stabilne relacje z innymi członkami rodziny: braćmi, bratowymi i ich dziećmi. Utrzymanie tych relacji jest niewątpliwie indywidualną potrzebą strony i to nadrzędną nad umieszczeniem go w domu w całości (od dachu do piwnicy) przystosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie i podtrzymało dotychczasowe stanowisko w sprawie, argumentując że skarżący nie wskazał konkretnego domu pomocy społecznej na terenie J. G., który byłby w stanie zapewnić mu właściwą opiekę, ani też nie przedłożył zapewnienia z takiej placówki o możliwości opieki nad stroną.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t. j. Dz. U. z 2017 r., poz. 2188 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W myśl art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, dalej p.p.s.a.), uwzględnienie skargi następuje w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy.

Skarga w rozpatrywanej sprawie jest zasadna.

Przesłanki i zasady umieszczania osób w domu pomocy społecznej reguluje art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej (t. j.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1508), zgodnie z którym osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Stosownie zaś do art. 54 ust. 2 osobę, o której mowa w ust. 1, kieruje się do domu pomocy społecznej odpowiedniego typu, zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej, z zastrzeżeniem ust. 2a, po uzyskaniu zgody tej osoby lub jej przedstawiciela ustawowego na umieszczenie w domu pomocy społecznej.

Przepis ten ustanawia zasadę, w myśl której właściwy organ pomocy społecznej ma obowiązek kierować osoby wymagające całodobowej opieki do domu pomocy społecznej odpowiedniego dla danej osoby typu, położonego najbliżej jej miejsca zamieszkania. Wymóg wskazania w decyzji domu opieki społecznej (odpowiedniego typu) zlokalizowanego najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej do DPS nie jest bezwzględny, gdyż ustawodawca dopuszcza inne rozwiązanie. Otóż nie kieruje się osoby wymagającej całodobowej opieki do domu pomocy społecznej odpowiedniego dla niej typu, leżącego najbliżej miejsca zamieszkania, jeżeli wymagają tego okoliczności sprawy. Przy ocenie, jakie okoliczności sprawy mogą decydować o wyłączeniu powołanej zasady kierować należy się unormowaniem art. 55 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej. Wskazuje ono zakres usług świadczonych przez domy pomocy społecznej, stanowiąc jednocześnie, że zakres tych usług musi odpowiadać indywidualnym potrzebom osób w nich przebywających (art. 55 ust. 1), ze szczególnym uwzględnieniem wolności, intymności, godności i poczucia bezpieczeństwa mieszkańców domu pomocy społecznej oraz stopnia ich fizycznej i psychicznej sprawności (art. 55 ust. 2). Oznacza to, że organ pomocy społecznej dokonując wyboru domu pomocy społecznej, do którego skierowana ma być osoba wymagająca całodobowej opieki, zobowiązany jest brać pod uwagę nie tylko typ domu pomocy społecznej, czas oczekiwania na miejsce w tym domu i zakres świadczonych w nim usług, ale również indywidualne potrzeby danej osoby. Rozpoznanie wniosku o umieszczenie osoby w DPS wymaga dokładnego zbadania, a następnie wykazania w uzasadnieniu decyzji, okoliczności faktycznych, wskazanych w art. 55 ust. 1 i 2 powołanej ustawy, tj. zakresu świadczonych usług odpowiadających indywidualnym potrzebom osoby kierowanej z uwzględnieniem wolności, intymności, godności, poczucia bezpieczeństwa, stopnia fizycznej i psychicznej sprawności.

Powyższe oznacza, że organ pomocy społecznej dokonując wyboru domu pomocy społecznej, do którego ma być kierowana osoba, zobowiązany jest wziąć te okoliczności pod uwagę, nie ograniczając się w tym zakresie tylko do typu domu pomocy społecznej, czasu oczekiwania na miejsce w tym domu, czy zakresu świadczonych w nim usług. Musi zatem uwzględniać również indywidualne potrzeby osoby kierowanej, w tym potrzebę kontaktu z bliskimi osobami, co wpływa na poczucie bezpieczeństwa tej osoby. W sposób szczególny uwzględnić musi, który z domów pomocy społecznej w sposób najpełniejszy zapewni, zgodnie z jej indywidualnymi potrzebami godność i poczucie bezpieczeństwa.

Należy zaznaczyć, że domy pomocy społecznej, w zależności od tego dla kogo są przeznaczone, dzielą się na określone typy domów, w tym domy dla osób w podeszłym wieku, osób przewlekle somatycznie chorych i osób niepełnosprawnych fizycznie (art. 56 ustawy). Jednakże stosownie do art. 56a dom pomocy społecznej może być prowadzony w jednym budynku łącznie dla osób przewlekle somatycznie chorych oraz osób niepełnosprawnych fizycznie (ust. 1 pkt 2) lub osób w podeszłym wieku oraz osób niepełnosprawnych fizycznie (ust. 1 pkt 3), przy czym w tych przypadkach dom pomocy społecznej świadczy usługi na poziomie obowiązującego standardu odpowiednio dla każdego typu domu (ust. 3).

Sposób funkcjonowania określonych typów domów pomocy społecznej i obowiązujący standard podstawowych usług świadczonych przez domy określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012 r. w sprawie domów pomocy społecznej (t. j.: Dz. U. z 2018 r., poz. 734). Zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia dom, niezależnie od typu, świadczy usługi opiekuńcze, polegające na udzielaniu pomocy w podstawowych czynnościach życiowych i pielęgnacji (pkt 2 lit. a i b) oraz usługi wspomagające, polegające na stymulowaniu nawiązywania, utrzymywania i rozwijania kontaktu z rodziną i społecznością lokalną (pkt 3 lit. e). Natomiast stosownie do § 6 ust. 1 rozporządzenia dom uznaje się za spełniający warunki w zakresie usług bytowych, jeżeli budynek i jego otoczenie nie mają barier architektonicznych, a budynek wielokondygnacyjny ma zainstalowaną windę dostosowaną do potrzeb osób niepełnosprawnych (pkt 1 lit. a i lit. b), a także jeżeli znajdują się w nim gabinet medycznej pomocy doraźnej oraz pomieszczenia do terapii i rehabilitacji (pkt 2 lit. d i lit. e).

Każdy dom pomocy społecznej, niezależnie od jego typu, zobowiązany jest do wspomagania swoich mieszkańców w utrzymywaniu i rozwijaniu kontaktu z rodziną, co istotnie wpływa na zapewnienie mieszkańcom domu poczucia bezpieczeństwa.

W rozpatrywanej sprawie, organ pierwszej instancji, przesyłając odwołanie skarżącego do SKO, w piśmie z dnia [...] lipca 2018 r. wskazał, że zarówno w J. G., jak i w powiecie j. nie funkcjonują domy pomocy społecznej dla osób niepełnoprawnych fizycznie, a w województwie d. nie ma domów działających na zlecenie gminy, jak i powiatu o wskazanym profilu. Natomiast organ odwoławczy, powołując się na organ pierwszej instancji, powtórzył że w J. G., na terenie powiatu j. i całego województwa d. nie jest prowadzony dom pomocy społecznej o profilu dla osób niepełnosprawnych fizycznie, działający na zlecenie gminy czy powiatu, a taki DPS znajduje się w K. i stąd decyzja o skierowaniu tam skarżącego.

Organ pierwszej instancji poprzestał jedynie na ustaleniu, w jakiej miejscowości poza województwem d. znajduje się dom pomocy społecznej o profilu dla osób niepełnosprawnych fizycznie i skierowaniu do tego domu skarżącego. Pominięto zaś ocenę, czy wskazana placówka w pełni odpowiada indywidualnym potrzebom skarżącego w zakresie utrzymywania i rozwijania kontaktów z rodziną. Nie ustalono, czy jest dom pomocy społecznej na terenie J. G. lub powiatu j. dla osób w podeszłym wieku lub osób przewlekle somatycznie chorych przystosowany do przyjęcia osoby niepełnosprawnej na wózku inwalidzkim, ze schorzeniami stwierdzonymi u skarżącego, zwłaszcza że zgodnie z przepisami rozporządzenia budynki domów pomocy i ich otoczenie nie powinny posiadać barier architektonicznych, a budynki wielokondygnacyjne powinny mieć zainstalowaną windę dostosowaną do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Jak wynika z odwołania i skargi do Sądu dla skarżącego niezwykle ważną rzeczą jest utrzymywanie kontaktów z rodzeństwem i ich rodzinami oraz możliwość wzajemnych odwiedzin, które znacznie utrudni lub wręcz uniemożliwi znaczna odległość pomiędzy J. G. i K. Ponadto w trakcie wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w dniu [...] czerwca 2018 r. przez pracownika socjalnego ze skarżącym stwierdzono, że jedna z córek skarżącego, K. K. zamieszkała w N. B. (około [...] km od J. G. i około [...] km od K.) utrzymuje kontakt z ojcem (s. [...] kwestionariusza wywiadu środowiskowego). Również w trakcie wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w dniu [...] czerwca 2018 r. przez pracownika socjalnego z K. K. stwierdzono, że córka ma pozytywny stosunek do ojca i z ojcem pozostaje w dobrym kontakcie, deklaruje pomoc w formie rzeczowej i usługowej w miarę swoich możliwości (s. [...] kwestionariusza wywiadu środowiskowego). Także z protokołu negocjacji z dnia [...] czerwca 2018 r. wynika, że K. K. zadeklarowała pomoc rzeczową i usługi dla ojca, a pracownik stwierdził, że utrzymuje stały kontakt z ojcem (s. [...] protokołu negocjacji).

Kierując skarżącego do DPS w K. bez uprzedniego ustalenia, czy na terenie J. G. lub pobliskich powiatów znajduje się dom pomocy społecznej o profilu dla osób w podeszłym wieku lub osób przewlekle somatycznie chorych, przystosowany do przyjęcia skarżącego naruszyły art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a w związku z art. 54 ust. 2 i art. 55 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej. Ponownie rozpoznają sprawę organy zobowiązane są uwzględnić indywidualne potrzeby skarżącego w zakresie kontaktów z rodzeństwem i ich rodzinami i ustalić, czy istnieje możliwość umieszczenia skarżącego w domu pomocy społecznej na terenie J. G. lub pobliskich powiatów.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd, na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i lit. c) p.p.s.a., uwzględnił skargę.