Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Małgorzata Roleder (spr.), Sędziowie asesor sądowy WSA Marta Joanna Czubkowska, sędzia WSA Marek Leszczyński, Protokolant specjalista Katarzyna Derewońko, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 19 marca 2024 r. sprawy ze skargi K. Z. na czynność Dyrektora Powiatowego Urzędu Pracy w Bielsku Podlaskim z dnia 25 stycznia 2024 r. nr ZC.5282.1.9.2023.MKK w przedmiocie bonu na zasiedlenie oddala skargę

W dniu 29 grudnia 2023 r. K.Z. zwrócił się do Dyrektora Powiatowego Urzędu Pracy w B. (dalej: "Dyrektor PUP") o przyznanie bonu na zasiedlenie w wysokości 14.389,90 zł z przeznaczeniem na pokrycie kosztów zamieszkania (w związku z podjęciem pracy poza miejscem dotychczasowego zamieszkania), na zasadach określonych w art. 66n ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2021, poz. 1100 ze zm.; dalej: "u.p.z."). W treści wniosku wnioskodawca wskazał, że podejmie zatrudnienie w A. Sp. z o.o. w W., zaś z załączonej do wniosku umowy o pracę na czas określony, zawartej dnia 29 grudnia 2023 r. wynika, że świadczenie pracy w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku analityka, rozpoczyna się dnia 1 stycznia 2024 r., a kończy z dniem 30 kwietnia 2024 r.

Decyzją z dnia 9 stycznia 2024 r. Dyrektor PUP orzekł o utracie przez K.Z. statusu osoby bezrobotnej z dniem 1 stycznia 2024 r., w związku z podjęciem przez niego zatrudnienia.

Pismem z dnia 25 stycznia 2024 r. nr ZC.5282.1.9.2023.MKK Dyrektor PUP poinformował wnioskodawcę, że wniosek o przyznanie bonu na zasiedlenie został rozpatrzony negatywnie ze względu na utratę przez wnioskodawcę statusu osoby bezrobotnej w związku z podjęciem w dniu 1 stycznia 2024 r. zatrudnienia. Okoliczność ta, w świetle art. 66n u.p.z., uniemożliwia dalsze procedowanie wniosku o przyznanie bonu na zasiedlenie, co skutkuje stwierdzeniem o niespełnieniu ustawowych warunków, od których zależy przyznanie przedmiotowego bonu.

Na powyżej opisaną czynność Dyrektora PUP K.Z. wniósł skargę do sądu administracyjnego, w której wniósł o ponowne rozpatrzenie sprawy. W jej treści wskazał, że w dniu złożenia wniosku o przyznanie bonu na zasiedlenie posiadał status osoby bezrobotnej i poszukiwał zatrudnienia, które znalazł poza miejscem dotychczasowego zamieszkania. W związku z tym złożył przedmiotowy wniosek, aby móc osiedlić się w innym mieście. Odmowa przyznania mu wnioskowanego bonu, w jego ocenie, nie promuje zatrudnienia w myśl ustawy, lecz zachęca do pozostawania biernym i bezrobotnym. Skarżący podkreślił, że w chwili wnioskowania o przedmiotowy bon spełniał warunki określone w art. 66n u.p.z., zaś jego sytuacja uległa zmianie dopiero z dniem 1 stycznia 2024 r., kiedy to podjął zatrudnienie, co skutkowało utratą statusu osoby bezrobotnej. Skarżący zauważył, że art. 66n u.p.z. nie nakłada żadnych ograniczeń co do rozpatrzenia wniosku, ani nie wskazuje, że w ww. sytuacji wniosek zostanie rozpatrzony negatywnie. Końcowo skarżący wskazał na następujące przepisy prawa: art. 66n u.p.z., który nie zawiera ograniczeń co do pozytywnego rozpatrzenia wniosku w przypadku utraty statusu osoby bezrobotnej; art. 3 k.p., powołując w tym względzie zasadę prawdy obiektywnej, która nakazuje organowi uwzględnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy; a także art. 107 § 1 k.p.a.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i umorzenie postępowania, podtrzymując stanowisko i argumentację, zawarte w piśmie z dnia 25 stycznia 2024 r. Organ doprecyzował, że w związku z utratą przez skarżącego statusu osoby bezrobotnej od dnia podjęcia zatrudnienia i niespełnienia warunku z art. 2 ust. 1 pkt 2 u.p.z., nie zostały spełnione warunki art. 66n u.p.z., w związku z czym nie było możliwe pozytywne rozpatrzenie wniosku skarżącego. Organ odniósł się do zarzutów powołanych w skardze, które uznał za bezpodstawne, zaś końcowo powołał się na wyrok WSA w Szczecinie z dnia 25 maja 2017 r. (sygn. akt II SA/Sz 118/17) rozstrzygający o skutkach podjęcia pracy przed zawarciem umowy określającej warunki przyznania bonu na zasiedlenie, który zapadł w analogicznym stanie faktycznym. Konkluzją ww. wyroku jest stwierdzenie, że podjęcie pracy przed zawarciem umowy o przyznanie bonu na zasiedlenie skutkuje brakiem możliwości zawarcia takiej umowy i tym samym przyznania bonu na zasiedlenie.

W piśmie procesowym z dnia 8 lutego 2024 r. skarżący ustosunkował się do argumentacji powołanej w odpowiedzi na skargę przez organ, podtrzymując co do zasady swoje stanowisko, a dodatkowo wskazując, że przytoczony przez organ wyrok WSA w Szczecinie nie zapadł w analogicznym stanie faktycznym, bowiem w sprawie rozstrzyganej przez ww. sąd, skarżący uzyskał dochód wykonując prace zarobkową na podstawie umowy cywilnoprawnej, pozostając zarejestrowanym jako osoba bezrobotna i bez poinformowania organu o tym fakcie. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej czynności.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że nie budzi wątpliwości sądu, że skarga na czynność Dyrektora PUP w B. wyrażona w piśmie z dnia 25 stycznia 2024 r. o odmowie uwzględnienia wniosku skarżącego z dnia 29 grudnia 2023 r. o przyznanie bonu na zasiedlenie, podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego.

Zgodnie z art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 1634, dalej powoływana jako: "p.p.s.a."), kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg m.in. na inne niż określone w pkt 1-3 tego przepisu (tj. decyzje administracyjne; postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty; postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie) akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, poza wyjątkami wskazanymi w tym przepisie.

Przepisy u.p.z. nie przewidują wyraźnie formy decyzji rozstrzygającej o przyznaniu lub odmowie przyznania bonu na zasiedlenie na podstawie art. 66n ust. 1. Wśród bowiem spraw wymienionych w art. 9 ust. 1 pkt 14 ww. ustawy, ustawodawca nie przewidział wydawania decyzji o przyznaniu lub odmowie przyznania bonu na zasiedlenie. A zatem odmowa przyznania tego prawa, zdaniem składu orzekającego, stanowi inną czynność z zakresu administracji publicznej dotyczącą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, o której mowa w 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.

W ocenie Sądu, odmowa przyznania bonu na zasiedlenie jest aktem zewnętrznym, skierowanym do podmiotu indywidualnego spoza struktury organizacyjnej organu administracji publicznej, ma charakter publicznoprawny i dotyczy uprawnień wynikających z przepisów prawa. Przyznanie zatem bonu na zasiedlenie lub odmowa jego przyznania stanowią akty przesądzające w sposób władczy kwestię rozdysponowania środków publicznych na realizację zadań zleconych, a zatem nie są to akty (zdarzenia) prawnie irrelewantne; przeciwnie - dotyczą sfery finansów publicznych (a więc gospodarowania środkami finansowymi, których źródłem są w szczególności podatki i inne daniny publiczne). Po stronie oferentów tworzą prawo do skutecznego domagania się (z prawem do sądu włącznie), by właściwe organy władzy publicznej działały zgodnie z prawem (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 15 grudnia 2020 r. sygn. akt SK 12/20).

Mając na uwadze powyższe, tj. uznanie skargi za dopuszczalną należało dokonać merytorycznej oceny czynności organu w postaci jego pisma z dnia 25 stycznia 2024 r.

Rozpatrzenie wniosku o przyznanie bonu na zasiedlenie następuje na podstawie przepisów art. 66n ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zgodnie z tym przepisem, "na wniosek bezrobotnego do 30 roku życia starosta, na podstawie umowy, może przyznać bon na zasiedlenie w związku z podjęciem przez niego poza miejscem dotychczasowego zamieszkania zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej , jeżeli:

1) z tytułu ich wykonywania będzie osiągał wynagrodzenie lub przychód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę brutto miesięcznie oraz będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym;

2) odległość od miejsca dotychczasowego zamieszkania do miejscowości, w której bezrobotny zamieszka w związku z podjęciem zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej wynosi co najmniej 80 km lub czas dojazdu do tej miejscowości i powrotu do miejsca dotychczasowego zamieszkania środkami transportu zbiorowego przekracza łącznie co najmniej 3 godziny dziennie;

3) będzie pozostawał w zatrudnieniu, wykonywał inną pracę zarobkową lub będzie prowadził działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy."

Z treści powyższego przepisu wynika, że bon na zasiedlenie może zostać przyznany na wniosek bezrobotnego, który zamierza podjąć zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność gospodarczą poza miejscem dotychczasowego zamieszkania. Krąg osób bezrobotnych uprawnionych do skorzystania z tego instrumentu został zawężony wyłącznie do osób bezrobotnych, które nie ukończyły 30 roku życia. Ponadto co istotne, młody bezrobotny, który chce otrzymać bon na zasiedlenie, musi spełnić łącznie trzy warunki, o których mowa wyżej (tzn. ma zapewnić, że zostaną spełnione). Dopiero pozytywne rozpatrzenie wniosku skutkuje zawarciem umowy między młodym bezrobotnym a starostą.

Podkreślenia również wymaga, że z brzmienia art. 66n ust. 1 u.p.z. w sposób jednoznaczny wynika to, że rozstrzygnięcie wniosku zostało pozostawione uznaniu organu, co oznacza, że nie zawsze nieukończenie 30 roku życia, status bezrobotnego i deklaracja podjęcia pracy w odległości przekraczającej 80 km od dotychczasowego miejsca zamieszkania będzie skutkowało przyznaniem tego świadczenia.

W przedmiotowej sprawie poza sporem jest, że w dniu złożenia wniosku, tj. w dniu 29 grudnia 2023 r. skarżący posiadał status osoby bezrobotnej oraz nie ukończył 30 roku życia. Powyższe zdaniem skarżącego powinno skutkować przyznaniem mu bonu na zasiedlenie. Innego zdania był natomiast organ, który odmówił przyznania wnioskowanego bonu, z uwagi na fakt, że skarżący utracił status bezrobotnego w związku z podjęciem przez niego zatrudnienia.

Rozstrzygając powyższy spór, Sąd podzielił stanowisko prezentowane w tej sprawie przez organ.

Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 2 u.p.z., określenie bezrobotny - oznacza osobę, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 1 i 2 lit. a-g oraz i-m oraz osobę, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. ha, która bezpośrednio przed rejestracją jako bezrobotna była zatrudniona nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres co najmniej 6 miesięcy, oraz osobę, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 3, 4 i 4a, niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub w danej służbie albo innej pracy zarobkowej albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem uczącej się w szkołach dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu programu nauczania tej szkoły oraz uczącej się w branżowej szkole II stopnia i szkole policealnej, prowadzącej kształcenie w formie stacjonarnej lub zaocznej, lub w szkole wyższej, gdzie studiuje na studiach niestacjonarnych, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej (...).

Jak wynika z akt sprawy, skarżący zarejestrował się w Powiatowym Urzędzie Pracy w B. w dniu 6 grudnia 2023 r. (decyzja Starosty Bielskiego z dnia 6 grudnia 2023 r. - akta organu I instancji). Następnie na mocy decyzji Starosty Bielskiego z dnia 9 stycznia 2024 r. skarżący utracił status osoby bezrobotnej z dniem 1 stycznia 2024 r. z powodu podjęcia pracy w A. Sp. z o.o. w W. na czas określony, tj. od 1 stycznia 2024 r. do 30 kwietnia 2024 r.

Mając na uwadze przedstawiony wyżej stan prawny oraz faktyczny, rację należy przyznać organowi, że jeżeli "bezrobotnym" może być jedynie osoba niepozostającą w stosunku pracy, czy stosunku służbowym oraz niewykonująca innej pracy zarobkowej w rozumieniu przytoczonego art. 2 ust. 1 pkt 2 u.p.z., to skarżący nie spełniał podstawowego warunku do otrzymania bonu.

W przedmiotowej sprawie skarżący w dniu złożenia wniosku, tj. w dniu 29 grudnia 2023 r. posiadał status osoby bezrobotnej, jednakże co należy podkreślić wobec podjęcia zatrudnienia z dniem 1 stycznia 2024 r., status ten utracił. W tym miejscu zwrócić należy uwagę na treść art. 66n ust. 3 pkt 1 u.p.z, który wskazuje, że "bezrobotny, który otrzymał bon na zasiedlenie, jest obowiązany w terminie do 30 dni od dnia otrzymania bonu na zasiedlenie dostarczyć do powiatowego urzędu pracy dokument potwierdzający podjęcie zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej i oświadczenie o spełnieniu warunku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2". Treść powyższego przepisu - wbrew twierdzeniom skarżącego, wprost stanowi, że bezrobotny może podjąć zatrudnienie lub otworzyć firmę najwcześniej w dniu otrzymania bonu, a nie jak to miało miejsce w niniejszej sprawie po złożeniu wniosku a przed jego rozpatrzeniem. Jak już to wyżej wskazano, bon na zasiedlenie może bowiem być przyznany wyłącznie osobie, która zamierza (planuje) podjąć zatrudnienie. W konsekwencji powyższego przyjąć należy, że do wniosku o przyznanie omawianego bonu należy załączyć oświadczenie pracodawcy o zamiarze zatrudnienia, ewentualnie oświadczenie o tym, że wnioskodawca zamierza rozpocząć działalność gospodarczą, a nie zawartą już z pracodawcą umowę o pracę. Podjęcie zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej przed przyznaniem bonu na zasiedlenie (zawarciem umowy), powoduje zdaniem Sądu, że osoba, która ubiega się o to wsparcie nie może go otrzymać.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w wyroku WSA w Szczecinie z dnia 25 maja 2017 r. II SA/Sz 118/17, w którym wyrażono pogląd, że samo złożenie wniosku o przyznanie bonu na zasiedlenie nie powoduje utraty statusu bezrobotnego. Podkreślono jednak, że podstawą otrzymania bonu jest umowa, w której określone zostaną warunki przyznania bonu - między innymi termin otrzymania bonu, który wyznacza rozpoczęcie okresu, w którym bezrobotny jest zobowiązany do podjęcia wynikających z przepisów czynności takich jak, np. podjęcie pracy i dostarczenie dokumentów potwierdzających zatrudnienie. Stąd podjęcie pracy przed zawarciem umowy, czy też innej pracy zarobkowej powoduje w tym zakresie brak możliwości zawarcia umowy i tym samym przyznania bonu na zasiedlenie. Powyższy pogląd został wprawdzie wyrażony - jak trafnie zauważył skarżący, na tle nieco innego stanu faktycznego, jednakże dotyczył on wykładni art. 66n ust. 1 u.p.z., który stanowi podstawę obecnie kontrolowanej czynności. Sąd w składzie obecnym zaprezentowaną w tym wyroku wykładnię ww. przepisu w pełni podziela.

Dodatkowo wskazać należy, że art. 1 u.p.z. określa zadania państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej (ust. 1), zaś zadania te są realizowane przez instytucje rynku pracy działające w celu: 1) pełnego i produktywnego zatrudnienia; 2) rozwoju zasobów ludzkich; 3) osiągnięcia wysokiej jakości pracy; 4) wzmacniania integracji oraz solidarności społecznej; 5) zwiększania mobilności na rynku pracy (ust. 2). Zawarte w ustawie różnego rodzaju regulacje i rozwiązania nie mają zatem na celu dodatkowego wspomagania finansowego osób, które już mają pracę, ale przede wszystkim pomoc osobom, które takiej pracy same znaleźć nie mogą.

Końcowo zwrócić również należy uwagę na cel przyznania bonu na zasiedlenie, który stanowi formę wsparcie młodych bezrobotnych, zamierzających podjąć prace poza dotychczasowym miejscem zamieszkania. Oferta urzędu pracy skierowana jest do określonej grupy bezrobotnych i polega na przyznaniu im określonej kwoty pieniężnej na pokrycie kosztów związanych z podjęciem pracy poza miejscem zamieszkania. Przyznanie bonu na zasiedlenie ma zatem na celu aktywizację osoby bezrobotnej, która na rynku lokalnym nie jest w stanie znaleźć zatrudnienia. Stąd niecelowym jest przyznawanie środków w ramach bonu na zasiedlenie w sytuacji, gdy skarżący podjął już zatrudnienie nie czekając na rozpatrzenie wniosku.

Ponadto w ocenie Sądu skarżący nie spełnił jeszcze jednej ustawowej przesłanki do otrzymania bonu, o której nie wspomina organ, a mianowicie okres zatrudnienia, musi wynosić co najmniej 6 miesięcy. Tymczasem skarżący został zatrudniony na okres 4 miesięcy.

Z wyżej wymienionych przyczyn zaskarżonej czynności nie można czynić zarzutu naruszenia prawa materialnego. Zakwestionowana w skardze czynność wydana została w oparciu o właściwie i wyczerpująco ustalony stan faktyczny i przy prawidłowym zastosowaniu obowiązujących przepisów prawa w tym zakresie. W sprawie zebrano wystarczający materiał dowodowy i dokonano jego właściwej oceny, biorąc również pod uwagę wyjaśnienia skarżącego.

Z tych względów, na podstawie art. 151 p.p.s.a., skarga podlegała oddaleniu.