Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Krystyna Nowak (sprawozdawca), Sędziowie NSA Edyta Anyżewska, WSA del. Jadwiga Danuta Mróz, Protokolant Justyna Bluszko - Biernacka, po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2010 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej W. K. i C. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 27 sierpnia 2008 r. sygn. akt I SA/Bk 105/08 w sprawie ze skargi W. K. i C. K. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia 9 stycznia 2008 r. nr [...] w przedmiocie uchybienia terminu do wniesienia odwołania w sprawie odmowy stwierdzenia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2002 r. i określenia zobowiązania w tym podatku odrzuca skargę kasacyjną.

Wyrokiem z 27 sierpnia 2008 r. sygn. akt I SA/Bk 105/08, wydanym na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku oddalił skargę W. i C. K. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w B. z 9 stycznia 2008 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia uchybienia terminu do wniesienia odwołania w sprawie odmowy stwierdzenia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2002 r. i określenia zobowiązania w tym podatku.

Z uzasadnienia wyroku wynikało, że skarżący 4 maja 2007 r. złożyli korektę zeznania podatkowego za 2002 r.; na wezwanie organu I instancji przedstawili wniosek o stwierdzenie nadpłaty wynikającej z korekty.

Po analizie dowodów zebranych w sprawie, Naczelnik Urzędu Skarbowego w B. decyzją z 25 października 2007 r. [...] określił podatnikom zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2002 r. na 1.315,30 zł i odmówił żądanego stwierdzenia nadpłaty. Decyzja została doręczona pod adresem: ul. S. [...] w B.

Skarżący złożyli odwołanie, w którym wnieśli o uchylenie decyzji i stwierdzenie nadpłaty podatku.

Dyrektor Izby Skarbowej w B. postanowieniem z 9 stycznia 2008 r. stwierdził, że odwołanie z 13 listopada 2007 r. od decyzji organu pierwszej instancji zostało wniesione z uchybieniem terminu.

Nie godząc się z postanowieniem, Skarżący złożyli skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku.

W skardze wnieśli o:

– przywrócenie terminu do złożenia odwołania od decyzji organu pierwszej instancji,

– zmianę postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej w B. z 9 stycznia 2008 r. Nr [...] stwierdzającego, że odwołanie z 13 listopada 2007 r. zostało wniesione z uchybieniem terminu do jego wniesienia,

– rozpoznanie odwołania z 13 listopada 2007 r. od decyzji organu pierwszej instancji i zajęcie stanowiska zgodnie z uzasadnieniem wniosku skarżących,

– wydanie orzeczenia stwierdzającego nadpłatę w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2002 r.

W uzasadnieniu żądań wskazali, iż od 25 maja 2001 r. do chwili obecnej mieszkają u córki przy ul. Z. [...] m [...], a nie przy ul. S. [...], gdzie były kierowane wszystkie pisma organów podatkowych, w tym: decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego w B., jak również postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w B.

Skarżący nie byli w stanie, ze względu na stan zdrowia, spełnić żądań Urzędu Miejskiego w związku ze zmianą miejsca zameldowania.

Ponadto wskazali, iż mieszkańcy domu przy ul. S. [...] mieli kategoryczny zakaz odbierania korespondencji kierowanej do Skarżących.

Decyzję organu pierwszej instancji odebrał wnuk R., a Skarżący o przesyłce dowiedzieli się kilka dni później, jednakże nie wcześniej niż 30 października 2007 r.

Ponadto do skargi dołączyli pismo z 22 lutego 2002 r. skierowane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych informujące, że korespondencja powinna być kierowana na adres: ul. Z. [...] m [...].

W odpowiedzi na zarzuty organ odwoławczy wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku stwierdził, że skarga na uwzględnienie nie zasługiwała.

Z akt sprawy wynikało, że decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. z 25 października 2007 r. odmawiająca stwierdzenia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2002 r. i określająca zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za ten rok została doręczona 29 października 2007 r. Decyzję odebrał R. K., wnuk Skarżących, pełnoletni domownik, który podjął się oddać ją adresatowi, co potwierdził własnoręcznym podpisem na zwrotnym potwierdzeniu odbioru. Decyzja została doręczona pod adresem: ul. S. [...], B.

W pismach Skarżących w sprawie wskazano ten sam adres, (wniosek o stwierdzenie nadpłaty z dnia 7 sierpnia 2007 r. – k. 4 akt adm.; odwołanie z dnia 13 listopada 2007 r. – k. 1 akt adm.).

Zgodnie z art. 168 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), podanie powinno zawierać co najmniej treść żądania, wskazanie osoby, od której pochodzi oraz jej adresu (miejsca zamieszkania lub pobytu, siedziby albo miejsca prowadzenia działalności), a także czynić zadość innym wymogom ustalonym w przepisach szczególnych. Konieczność zawarcia w podaniu informacji o adresie (miejscu zamieszkania lub pobytu, siedziby albo miejsca prowadzenia działalności) wynikała wyraźnie z treści wskazanego przepisu. Uzyskując taką informację organ podatkowy pod wskazany przez wnoszącego podanie adres doręcza wszelką korespondencję (pisma), zgodnie z art. 144–154c o.p. Skoro zatem w piśmie inicjującym postępowanie Skarżący wskazali adres: ul. S. [...], B., to organy podatkowe były ze wszech miar uprawnione do doręczania pism, w tym także decyzji, pod ten adres, wskazany przez Skarżących.

Skarżący dopiero 18 lutego 2008 r. złożyli zgłoszenie aktualizacyjne do organu podatkowego, w którym wskazali jako swój adres ul. Z. [...] m [...].

Nie miał żadnego znaczenia dla niniejszej sprawy fakt poinformowania przez Skarżących Zakładu Ubezpieczeń w B. o nowym adresie, pod który ma być wysyłana korespondencja. Pismo to nie było skierowane do organu podatkowego. Trudno oczekiwać od tego organu, ażeby ustalał (weryfikował) aktualny adres podatnika wnoszącego podanie, czerpiąc informacje od innych organów państwowych i samorządowych. W tym zakresie organ podatkowy kierować powinien się ewidencją podatników oraz w pierwszej kolejności danymi o adresie wskazanymi w piśmie inicjującym postępowanie.

Nie można było mieć zatem jakichkolwiek wątpliwości co do tego, że pismo zostało doręczone pod właściwym adresem.

Zgodnie z art. 149 o.p. w przypadku nieobecności adresata w mieszkaniu pisma doręcza się za pokwitowaniem pełnoletniemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, gdy osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. W związku z powyższym decyzja organu pierwszej instancji została skutecznie doręczona, zgodnie z ww. przepisem.

Ze zwrotnego potwierdzenia odbioru decyzji wynika, jw., że została ona odebrana przez dorosłego domownika, który podjął się oddania pisma adresatom. Domniemywać zatem należy, że pismo zostało doręczone Skarżącym. Domniemania tego Skarżący nie wzruszyli, albowiem nie zakwestionowali faktu przekazania pisma przez wnuka. Wprost przeciwnie w skardze wskazali, że pismo otrzymali nie wcześniej niż 30 października 2007 r.

W świetle postanowień art. 149 o.p. nie ma żadnego znaczenia dla skuteczności doręczenia pisma fakt zakazania przez adresata dorosłym domownikom odbioru korespondencji. Jeżeli nawet działając wbrew takiemu zakazowi dorosły domownik dokona odbioru pisma i podejmie się oddania pisma adresatowi, pismo należy uznać za doręczone zgodnie z art. 149 o.p.

W skardze kasacyjnej od opisanego wyroku W. K. i C. K. mający uprawnienia radcy prawnego wnieśli:

1) jak w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego – pkty 1, 2, 3 i 4 (k. 6 akt);

2) ewentualnie – przekazanie sprawy to B., z zaleceniem merytorycznego rozpoznania sprawy.

Dodatkowo do k. 6 akt – (dotyczy uzyskania nowych dowodów osobistych dla skarżących). C. K. wskazał, że dnia 2 kwietnia 2002 r. w Urzędzie Miejskim w B. złożył wnioski o wydanie dowodów osobistych skarżącym, wraz z opłatą w kwocie po 30 zł za wydanie dowodu osobistego, z jednoczesnym zameldowaniem się przy ul. Z. [...] m [...] w B.

Jak podał w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (k. 6 akt), Urząd kategorycznie odmówił załatwienia sprawy. Odmówił przyjęcia zdjęć.

Dnia 16 października 2008 r. z Archiwum Urzędu Miejskiego otrzymał ksero dowodów wpłat z dnia 2 kwietnia 02 r. na kwoty po 30 zł (w załączeniu).

Wnioski z dnia 2 kwietnia 2002 r. o wydanie dowodu zostały zniszczone, jako zbędne, nieprzydatne do archiwizowania, ponieważ w "Naszych" aktach są wnioski aktualne, na podstawie których dowody osobiste z dnia 14 grudnia 2007 r. zostały wydane skarżącym.

Urząd Skarbowy ww. wielokrotnie odmawiał zmiany adresu na ul. Z. [...] m [...] w B.

Takiego problemu nie miał z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych w B. (vide k. 6 akt).

Dodatkowo Skarżący pragnie skierować NSA uwagę na załączniki do protokołu rozprawy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 9 lipca 2008 r. zm. 27 sierpnia 2008 r. oraz zał. II z dnia 27 sierpnia 2008 r. dot. decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w B. z 6 sierpnia 2008 r. [...], "... po rozpatrzeniu odwołania z 03.06.2008 r. od decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. z 20.05.2008 r. ...

– uchyla w całości decyzję organu pierwszej instancji i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania przez ten organ".

Pragnę uprzejmie zauważyć, iż uchylona w całości decyzja ww. organu pierwszej instancji jest identyczna jak sprawa I SA/Bk 105/08.

Odpowiadając na przytoczoną wyżej skargę kasacyjną W. i C. K. Dyrektor Izby Skarbowej w B. wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na rzecz organu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, zwracając uwagę na braki formalne skargi.

W piśmie procesowym z 24 kwietnia 2010 r., które wpłynęło do NSA 29 kwietnia tego roku, C. K. wniósł o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania i wydanie orzeczenia stwierdzającego nadpłatę w podatku dochodowym od osób fizycznych. Załączył odpis pisma Ministerstwa Finansów z 10 marca 2010 r. nr [...].

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga tego rodzaju była (i jest) środkiem prawnym dalece sformalizowanym.

Jej przedmiotem mógł być wyłącznie wyrok lub kończące postępowanie w sprawie, postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego (art. 173 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Zatem przeciw takiemu, konkretnemu orzeczeniu winny być kierowane wnioski i zarzuty skargi.

Zgodnie z art. 3 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.): "Naczelny Sąd Administracyjny sprawuje nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie orzekania, w trybie określonym ustawami, a w szczególności rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów (podkr. NSA)...".

Zarzuty kasacyjne mogły być wywiedzione wyłącznie na dwu podstawach wskazanych w art. 174 Prawa o postępowaniu...:

– naruszeniu (przez w.s.a.) prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (pkt 1),

– naruszeniu (przez w.s.a.) przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (pkt 2).

Zgodnie natomiast z art. 176 Prawa o postępowaniu... "Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie (podkr. NSA), wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany".

Zarzucając wyrokowi naruszenie prawa materialnego autor skargi kasacyjnej winien wskazać rodzaj naruszenia: błędna wykładnia czy niewłaściwe zastosowanie i przepisy tego prawa naruszone przez w.s.a. skarżonym wyrokiem oraz wyjaśnić na czym polegała błędna wykładnia lub niewłaściwe zastosowanie przepisu (przepisów) przez sąd administracyjny I instancji – dla potrzeb oceny zgodności z prawem przedmiotu zaskarżenia (art. 1 Prawa o ustroju sądów administracyjnych) i jaka – jego zdaniem – była wykładnia właściwa lub prawidłowe zastosowanie tego przepisu (przepisów) w jego sprawie.

Z kolei zarzucając naruszenia prawa procesowego skarżący miał obowiązek wskazać przepisy, spośród regulujących postępowanie sądowoadministracyjne ewentualnie w powiązaniu z naruszeniem przepisów regulujących postępowanie, w którym zaskarżony akt administracyjny został podjęty i wyjaśnić jaki był możliwy, istotny wpływ tych naruszeń na wynik sprawy – treść wyroku; wywieść, że gdyby sąd prawa nie naruszył wyrok, co do istoty, byłby odmienny od skarżonego.

Skarga kasacyjna W. i C. K. dalece tym wymaganiom nie odpowiadała.

Jak słusznie zauważył Dyrektor Izby Skarbowej w B. w odpowiedzi na tę skargę, w ogóle nie zawierała zarzutów kasacyjnych, a co za tym idzie i uzasadnienia tych zarzutów w świetle przesłanek z art. 174 Prawa o postępowaniu...

Dla porządku jedynie należało zwrócić uwagę, że opisując swoje i żony perturbacje z uzyskaniem dowodów osobistych autor skargi nie wyjaśnił dlaczego wskazał organowi podatkowemu, w żądaniu zwrotu nadpłaty, adres pod którym nie zamieszkiwał, nie przebywał i który nie miał być adresem do doręczeń i jak w ogóle wyobrażał sobie doręczenie mu przez organ odpowiedzi na to żądanie.

Wobec tego, że z powodu braków skargi kasacyjnej odnoszących się do istoty tego środka zaskarżenia, Sąd nie mógł jej merytorycznie rozpoznać w granicach wskazanych w art. 183 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ponieważ nie zostały one zakreślone przez stronę skarżącą, na podstawie art. 178 w związku z art. 180 tej ustawy orzekł jak w postanowieniu.

Do orzeczenia o zwrocie kosztów zastępstwa procesowego na rzecz organu, z uwagi na rodzaj rozstrzygnięcia brak było podstawy prawnej (vide art. 203 i art. 204 Prawa o postępowaniu...).