Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Elżbieta Sobielarska Sędziowie Sędzia WSA Emilia Lewandowska Sędzia WSA Jerzy Siegień /spr./ Protokolant Michał Samoraj po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 lipca 2007 r. sprawy ze skargi E. S. na decyzję Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia [...] grudnia 2006 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania stypendium za osiągnięcia w nauce 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia [...] września 2006 r., nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego decyzją z dnia [...] grudnia 2006 r., po ponownym rozpatrzeniu wniosku Rady Wydziału [...] Wyższej Szkoły [...] w Ł. przedstawionego przez Rektora tej uczelni utrzymał w mocy decyzję Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia [...] września 2006 r. odmawiającą przyznania E. S., studentce Wyższej Szkoły [...] w Ł., stypendium ministra za osiągnięcia w nauce na rok akademicki 2006/2007.

W uzasadnieniu powyższej decyzji organ orzekający wskazał, że w dniu 25 lipca 2006 r. Rektor Wyższej Szkoły [...] w Ł. przedstawił Ministrowi Nauki i Szkolnictwa Wyższego wniosek Rady Wydziału [...] tej uczelni o przyznanie E. S. stypendium ministra za osiągnięcia w nauce na rok akademicki 2006/2007.

W dniu [...] września 2006 r. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego wydał decyzję o odmowie przyznania E. S. stypendium. Minister uznał, że studentka nie spełniła warunku określonego w § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 listopada 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków, trybu przyznawania i wypłacania stypendium ministra za osiągnięcia w nauce oraz stypendium ministra za wybitne osiągnięcia sportowe (Dz. U. Nr 245, poz. 2458), uzyskując w okresie zaliczonych lat studiów zbyt niską średnią ocen (tj. 4,9, gdy najwyższą oceną w skali ocen jest 6).

W dniu 10 listopada 2006 r. E. S. zwróciła się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie spraw. We wniosku tym studentka wyjaśniła, że w roku akademickim 2005/2006 ukończyła Wyższą Szkołę [...] w Z., gdzie najwyższą ocena w skali ocen wynosi 5,00, a następnie rozpoczęła studia, drugiego stopnia w Wyższej Szkoły [...] w Ł., gdzie najwyższa ocena w skali ocen wynosi 6,00. Ponadto wskazała, że we wniosku znalazła się błędna informacja, iż kształci się ona na drugim roku studiów.

Organ orzekający ponownie przeanalizował wniosek Rady Wydziału [...] przedstawiony przez Rektora Wyższej Szkoły [...] w Ł. w dniu [...] lipca 2006 r. W oparciu o dokumenty zgromadzone w sprawie, po ponownej analizie stanu faktycznego Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego uznał, że przedstawione we wniosku osiągnięcia naukowe i aktywność naukowa były niewystarczające do przyznania stypendium, pomimo spełnienia warunków określonych w § 2 rozporządzenia. Spośród 11 rodzajów osiągnięć i aktywności naukowej określonych w tym rozporządzeniu, studentka wypełniła 7. Ocena poszczególnych osiągnięć naukowych opierała się nie tylko na kryteriach ilościowych, ale również jakościowych Przy ocenie wniosku organ orzekający preferował osiągnięcia o charakterze ściśle naukowym, zwłaszcza takie, które wykraczają poza program nauczania. Największą wagę przy podejmowaniu decyzji Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego przywiązywał do następujących form aktywności naukowej: udział w pracach naukowo-badawczych, publikacje o charakterze naukowym, zwłaszcza o zasięgu ogólnokrajowym lub międzynarodowym oraz czynny udział w konferencjach naukowych, konkursach i festiwalach.

Skargę na decyzję Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia [...] grudnia 2006 r. złożyła E. S. podnosząc, że spełniła wymagane przez ministra kryteria. Przez cały okres studiów udzielała się społecznie działając w wolontariacie na rzecz Ośrodka [...] w Z., Miejskiego Przedszkola nr [...] z Oddziałami [...] w Z. oraz w Stowarzyszeniu "[...]". Uczestniczyła również w działalności sekcji radiowej "[...]" oraz w pracach Naukowego Koła [...], które zaowocowało udziałem w Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej pod hasłem "[...]" na którym zaprezentowała referat pt. "[...]"; jak również udziałem w dwóch Międzyuczelnianych Sesjach [...], na których zaprezentowałam referaty pt. "[...]" oraz "[...].". Opracowane referaty zostały opublikowane w [...] studiach i materiałach pod redakcją J. S. oraz w materiałach pokonferencyjnych - Pracach Studenckich [...] Wyższej Szkoły [...] w Z.

Skarżąca podkreśliła, że przez okres studiów odbyła praktyki w Sądzie Okręgowym w Z., Miejskim Przedszkolu nr [...] z Oddziałami [...] w Z. i Gimnazjum nr [...] imienia [...] w H., jak również ukończyła kurs [...], kurs [...] oraz zajęcia warsztatowe doskonalące podstawowe umiejętności z zakresu [...], warsztat "[...]" warsztat szkoleniowy "[...]" zorganizowany w ramach projektu "[...]". Skarżąca działała również na rzecz środowiska akademickiego, uczestnicząc w Studenckim Zespole "[...]", Sekcji [...] z ramienia Samorządu Studenckiego oraz w działaniach [...].

W roku akademickim 2005/2006 skarżąca była stypendystką Ministra Edukacji Narodowej za osiągnięcia w nauce, jak również zajęła I miejsce w uczelni w konkursie na najlepszego studenta [...] "[...]".

Jednocześnie skarżąca zwróciła uwagę na fakt, że cztery studentki z Wyższej Szkoły [...] w Z. mając niższą średnią i mniejszą aktywność naukową, oraz zajmując niższe miejsce w konkursie na najlepszego studenta [...] "[...]" otrzymały stypendium Ministra na rok akademicki 2006/2007.

W odpowiedzi na skargę Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego wskazał, że brzmienie art. 152 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (oraz art. 173 ust. 1 pkt 4 obowiązującej ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo szkolnictwie wyższym) stanowi, że student może ubiegać się o pomoc materialną ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa w formie stypendium ministra za osiągnięcia w nauce. Analiza treści przepisu art. 152 ust. 1 pkt 3 i art. 152e ust. 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (oraz art. 173 ust. 1 pkt 4 i art. 181 ust. 2 obowiązującej ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym) prowadzi do wniosku, iż przesłanką warunkującą przyznanie stypendium jest odpowiednia ilość zabezpieczonych środków przeznaczonych na stypendia w budżecie państwa. Dlatego też Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyznając stypendia ma obowiązek kierowania się również i tą przesłanką, a więc przyznawania stypendiów w granicach zabezpieczonych w budżecie środków. Mając bowiem wnioski ze wszystkich uczelni w całym kraju, minister musi - wśród osób spełniających warunki określone w § 2 rozporządzenia - dokonać podziału posiadanych środków. Mając na uwadze zachowanie prestiżowego charakteru stypendium i wysokości stypendium (1.300 zł miesięcznie), Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego stwierdził, że nie ma możliwości przyznawania stypendium wszystkim osobom spełniającym kryteria określone w przedmiotowym rozporządzeniu. Wobec tego w przypadku większej ilości osób spełniających kryteria przyznania stypendium niż ilość zabezpieczonych w budżecie środków może zdarzyć się sytuacja, że nie wszystkie osoby otrzymają stypendium ministra, lecz jedynie te mające największe osiągnięcia.

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego wskazał, że w roku 2006, w dwóch terminach wpłynęło do Ministerstwa 2.826 wniosków o przyznanie stypendium za osiągnięcia w nauce na rok akademicki 2006/2007. Minister przyznał 1.149 stypendiów za osiągnięcia w nauce na rok akademicki 2006/2007 (co stanowi ok. 41% wszystkich złożonych wniosków). Zaś środki będące w dyspozycji Ministra określone w Ustawie budżetowej na 2006 r. wynosiły 15.745.000 zł.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.), Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Skargę wniesioną w rozpoznawanej sprawie należy uwzględnić, bowiem zaskarżona decyzja narusza przepisy postępowania ze skutkiem mogącym mieć wpływ na wynik sprawy.

Jak zasadnie podkreślił Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego w odpowiedzi na skargę, art. 152 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385, z późn. zm.) stanowi, że student może ubiegać się o pomoc materialną ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa w formie stypendium ministra za osiągnięcia w nauce, a jedną z przesłanek od której uzależnione jest przyznanie stypendium jest również odpowiednia ilość zabezpieczonych środków przeznaczonych na stypendia w budżecie państwa.

Decyzja w sprawie przyznania stypendium jest zatem decyzją uznaniową. Organ orzekający w sprawie nie dostrzega jednak, że to właśnie w postępowaniu poprzedzającym wydanie decyzji uznaniowej organ prowadzący to postępowanie jest obowiązany do dołożenia szczególnej staranności w dokładnym wyjaśnieniu stanu faktycznego sprawy, a następnie dokonania oceny całokształtu materiału dowodowego. Dokonując kontroli zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji z dnia [...] września 2006 r., Sąd uznał, że decyzje te zostały uzasadnione w sposób wyjątkowo ogólnikowy i niespełniający wymogów art. 107 § 1 i 3 k.p.a. Uzasadnienie decyzji powinno stwarzać możliwość kontroli przez stronę oraz sąd prawidłowości toku rozumowania organu wydającego decyzję oraz motywów rozstrzygnięcia, co jest szczególnie istotne przy ocenie decyzji o charakterze uznaniowym. Brak prawidłowego uzasadnienia uniemożliwia bowiem ustalenie czy organ nie przekroczył granic przyznanego mu uznania administracyjnego.

O ile zatem może się tak zdarzyć, że wobec większej ilości osób spełniających kryteria przyznania stypendium niż ilość zabezpieczonych w budżecie środków, nie wszystkie osoby otrzymają stypendium ministra, lecz jedynie te mające największe osiągnięcia, to w uzasadnieniu decyzji odmawiającej przyznania stypendium muszą być jednak wskazane jednoznaczne kryteria oceny osiągnięć naukowych osoby ubiegającej się o przyznanie stypendium. W oparciu o te kryteria organ powinien wykazać dlaczego osiągnięcia danej osoby nie wystarczają do uzyskania stypendium.

Niewystarczające jest natomiast, jak uczynił to organ orzekający w sprawie, stwierdzenie, że największą wagę przy podejmowaniu decyzji Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego przywiązywał do następujących form aktywności naukowej: udział w pracach naukowo-badawczych, publikacje o charakterze naukowym, zwłaszcza o zasięgu ogólnokrajowym lub międzynarodowym oraz czynny udział w konferencjach naukowych, konkursach i festiwalach. Stwierdzenie powyższe z uwagi na jego ogólnikowość mogłoby być zamieszczone w każdej decyzji dotyczącej przyznania stypendium. Nie znajduje ono również żadnego odniesienia do stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie odniósł się do znajdującego się w aktach sprawy zaświadczenia Zastępcy Kierownika Katedry [...] z dnia [...] czerwca 2006 r., z którego wynika, że E. S. w roku szkolnym 2005/2006 aktywnie działała w strukturach Koła [...]. W ramach sekcji naukowej brała czynny udział w realizowaniu badań [...] o charakterze [...]. W maju 2006 r. skarżąca wzięła również udział w Międzyuczelnianej Sesji Kół [...] w Z. pn. Człowiek w społeczeństwie informacyjnym" oraz wystąpiła z referatem "[...]" (tekst referatu został złożony do druku).

Skarżąca wykazała się zatem również tymi formami aktywności naukowej, do których największą wagę przy podejmowaniu decyzji przywiązywał Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jeżeli natomiast te osiągnięcia w świetle osiągnięć innych osób ubiegających się o przyznanie stypendium okazały się niewystarczające, niezbędne było dokonanie w tym zakresie szczegółowych ustaleń oraz wyjaśnienie w uzasadnieniu stronie zasadności przesłanek którymi przy załatwianiu jej sprawy kierował się organ. W przeciwnym razie, tak jak w niniejszej sprawie, zasadnie skarżąca może postrzegać rozstrzygnięcie zaskarżonej decyzji jako krzywdzące jej osobę.

Nie sposób również w takim przypadku odnieść się do zarzutu skarżącej, że cztery studentki z Wyższej Szkoły [...] w Z. mając niższą średnią i mniejszą aktywność naukową, oraz zajmując niższe miejsce w konkursie na najlepszego studenta [...] "[...]" otrzymały stypendium ministra na rok akademicki 2006/2007. Należy natomiast pamiętać, że jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 listopada 1990 r. (III ARN 28/90; OSP 1992, z. 3, poz. 56), organ administracji może na podstawie decyzji zróżnicować sytuację obywateli w zakresie pewnej określonej grupy stosunków prawnych tylko na podstawie konkretnie sformułowanych przesłanek, wynikających z niewątpliwie różnej sytuacji faktycznej, wyraźnego nakazu prawa lub ze względu na interes publiczny przemawiający za odmiennym potraktowaniem poszczególnych obywateli.

Wobec naruszenia przez organ orzekający art. 7, 8, 11, 77 § 1, 80 oraz art. 107 § 1 i 3 k.p.a. w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy, Sąd postanowił, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c i art. 152 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.), orzec jak w sentencji wyroku.