Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach Jolanta Skowronek po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2008 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi Z. J. na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie podatku akcyzowego w zakresie wniosku skarżącego o przyznanie prawa pomocy obejmującego zwolnienie z wpisu sądowego od skargi postanawia: odmówić przyznania prawa pomocy.

Dnia [...] r. (data stempla pocztowego) skarżący Z. J. wniósł skargę na decyzję Dyrektora Izby Celnej w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie podatku akcyzowego.

W treści powyższej zamieścił dodatkowy wniosek o zwolnienie z obowiązku uiszczenia należnego na tym etapie sprawy wpisu sądowego od skargi, który powtórzył następnie na urzędowym formularzu (druk PPF), czyniąc tym samym zadość wezwaniu z dnia [...] r.

W jego uzasadnieniu podał, iż gospodarstwo domowe prowadzi z żoną, która jest osobą [...] i [...], znajdującą się pod stałą opieką lekarską,

co wiąże się z dodatkowymi wydatkami. Tymczasem oboje nie posiadają żadnych oszczędności, papierów wartościowych czy przedmiotów o wartości powyżej

3000 euro. Ponieważ prowadzona przez skarżącego działalność gospodarcza

w [...] r. i [...] r. przyniosła stratę w wysokości [...] zł i [...] zł,

ich miesięczne dochody wynoszą jedynie [...] zł netto i obejmują [...] skarżącego w kwocie [...] zł oraz dodatek [...] żony w wysokości [...] zł.

Jako składniki posiadanego majątku Z. J. wymienił mieszkanie typu własnościowego o pow. [...] m2 darowane wnukowi oraz [...] ha lasu otrzymany

w spadku po rodzicach przez żonę skarżącego, który z uwagi na położenie

nie przynosi żadnych dochodów i nie przedstawia żadnej wartości. Tymczasem z akt sprawy o sygn. III SA/Gl 1211/07 wynika, iż wnioskodawca jest również właścicielem działki o pow. [...] m2, gdzie zlokalizowana jest jego firma (vide: odpis z księgi wieczystej nr [...]).

Jednocześnie skarżący podniósł, iż majątek prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa obciążony jest [...] wynoszącym [...] zł

na rzecz Banku "A" oraz kwotą [...] zł pożyczoną od "B" – Polska Organizacja [...] S.A. w W. (zabezpieczoną w Rejestrze Sądowym Sądu Rejonowego w K.).

Ponadto w odpowiedzi na wezwanie do uzupełnienia złożonego wniosku do akt sprawy nadesłano kserokopie następujących dokumentów źródłowych:

- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia skarżącego i jego żony

wraz z dowodami ponoszonych opłat za leki;

- oświadczenie w przedmiocie oddzielnego zamieszkiwania wnuka i jego rodziny;

- postanowienie [...] z dnia [...] r. o podjęciu postępowania egzekucyjnego;

- odpis z księgi wieczystej nr [...] potwierdzający, iż żona skarżącego jest współwłaścicielem w [...] niezabudowanej działki o pow. [...] ha i [...] m2;

- odcinek pobieranego na rzecz żony zasiłku [...];

- decyzję ZUS z dnia [...] r. o waloryzacji [...]

wraz z przekazem pocztowym, z treści których wynika, iż ta ulega zmniejszeniu

o egzekucję administracyjną w wysokości [...] zł;

- pismo z dnia [...] r. obrazujące wielkość ponoszonych opłat

za czynsz ([...] zł), energię elektryczną ([...] zł), gaz ([...] zł), telefon

([...] zł), RTv ([...] zł), a ponadto wyjaśniające, iż stosowne dokumenty

w tym przedmiocie wystawione są na wnuka, bo to on jest właścicielem mieszkania, mimo iż w nich nie partycypuje.

Ponieważ w dalszej części pisma skarżący poinformował tut. Sąd, iż stosowna dokumentacja związana z prowadzoną na jego nazwisko działalnością gospodarczą zostanie sporządzona do [...] r. wstrzymano się z rozpoznaniem niniejszego wniosku. Do dnia dzisiejszego ta nie została jednak nadesłana.

Tymczasem z przedłożonych do sprawy o sygn. III SA/Gl 1211/07 kserokopii zeznań podatkowych PIT-36 ustalono, iż dochód skarżącego za lata [...] i [...]

z tytułu pobieranej [...] wynosił [...] zł i [...] zł, natomiast strata

z prowadzonej działalności kształtowała się w wysokości [...] zł i [...] zł. Dodatkowo na podstawie ugody cywilnoprawnej zawartej z [...] Bank "A" ciąży

na nim spłata zadłużenia rozłożona na [...] miesięcznych rat nie mniejszych

niż [...] zł począwszy od [...] r.

Natomiast do akt o sygn. III SA/Gl 1535/07 skarżący nadesłał: rachunek

z apteki opiewający na kwotę [...] zł (według wyjaśnień skarżącego kwota ta stanowi koszt zakupu leków za [...] miesiące); umowę o pracę wnuka, z treści której ustalono, iż jego pracodawcą jest sam skarżący, a wypłacane wnukowi wynagrodzenie wynosi "[...] zł + premia uznaniowa"; deklaracje na podatek od towarów i usług za okresy od [...] do [...] r. (w pierwszym z tych miesięcy nie wykazano żadnej podstawy opodatkowania, w kolejnych miesiącach wartość ta kształtowała się następująco: [...] zł – w [...],[...] zł – w [...],[...] zł – we [...],[...] zł – w [...] oraz [...] zł – w [...]); postanowienie z dnia [...] r. o podjęciu postępowania egzekucyjnego zawieszonego na wniosek wierzyciela; rozliczenie salda czynszowego skierowanego do wnuka skarżącego; zaświadczenie lekarskie dotyczące skarżącego; wyciąg z rachunku bankowego skarżącego z dnia [...] r. ([...] saldo końcowe na rachunku wynosiło wówczas [...] zł); a także pisma związane z postępowaniem w sprawie zezwolenia, o które skarżący ubiega się w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Dokumenty te również wykorzystano w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze wszystkie podniesione wyżej okoliczności zważono,

co następuje.

Stosownie do treści art. 245 § 1 w zw. z art. 243 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153,

poz. 1270 ze zm.) strona może ubiegać się o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym.

Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 2 ustawy). Przysługuje ono osobie fizycznej, która wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1 ustawy).

Natomiast prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje – stosownie do treści art. 245 § 3 ustawy - zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego z urzędu. Przyznaje się je takim osobom, które wykażą, że nie są

w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 ustawy).

W tym miejscu należy zauważyć, iż z treści art. 212 § 1 i art. 213 ustawy wynika, że opłatami sądowymi są wpis i opłata kancelaryjna, natomiast do wydatków zalicza się w szczególności należności tłumaczy i kuratorów ustanowionych w danej sprawie, koszty ogłoszeń oraz diety i koszty podróży należne sędziom i pracownikom sądowym z powodu wykonania czynności sądowych poza budynkiem sądowym, określone w odrębnych przepisach.

Ponieważ w niniejszej sprawie skarżący domagał się wyłącznie zwolnienia

z obowiązku uiszczenia należnego od wniesionej skargi wpisu sądowego, który wynosi [...] zł, stąd złożony przez niego wniosek rozpoznano wyłącznie w tym zakresie.

Dokonana w tej materii analiza stanu rodzinnego i majątkowego wnioskodawcy – przeprowadzona w oparciu o podniesione okoliczności oraz załączone do akt,

w tym również do akt o sygn. III SA/Gl 1211/07 i III SA/Gl 1535/07 kserokopie dokumentów, prowadzi do wniosku, iż skarżący nie wykazał w dostateczny

i przekonujący sposób, iż nie jest w stanie go ponieść. Jak bowiem ustalono

Z. J. jest właścicielem nieruchomości o łącznej powierzchni [...] m2, na której prowadzi własną działalność gospodarczą, w ramach której osiąga znaczny przychód (w roku [...] wynosił on [...] zł). Tym samym uznać należało, iż poniesiona w [...] r. z tego tytułu strata wynosząca [...] zł nie jest spowodowana nierentownością czy brakiem popytu na usługi, które skarżący świadczy. Wręcz przeciwnie wysokość ponoszonych kosztów uzyskania przychodu przyczynia się do takiego stanu sprawy. Stąd przyjąć należało, że gdyby skarżący w ramach tych wydatków, które w [...] r. wynosiły [...] zł wygospodarował stosowne środki na uiszczenie należnej opłaty sądowej jaką jest wpis od skargi byłby w stanie go ponieść. Tym bardziej, że trwające od dłuższego czasu postępowanie podatkowe powinno było skłonić go do przedsięwzięcia stosownych kroków by zabezpieczyć się finansowo. W orzecznictwie sądowym powszechny jest wszakże pogląd, iż strona prowadząca działalność gospodarczą powinna liczyć się z koniecznością poniesienia kosztów postępowania. Od przedsiębiorców wymaga się bowiem przezorności, zapobiegliwości i profesjonalizmu, gdyż prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się ze swej istoty z ryzykiem ponoszenia wszystkich związanych z nią konsekwencji, w tym kosztów – także sądowych. Zwłaszcza, że zgodnie z art. 200 ustawy w razie pozytywnego dla skarżącego rozstrzygnięcia jego skargi wszelkie poniesione przez niego opłaty na poczet prowadzonego postępowania podlegać będą zwrotowi (por. postanowienie NSA z dnia 31 grudnia 2004 r., sygn. akt GZ 156/04 niepubl. oraz postanowienie NSA z dnia 24 kwietnia 2006 r., sygn. akt I FZ 128/06 niepubl.).

Nie można przy tym tracić z pola widzenia faktu, iż skarżący posiada jeszcze stały dochód z tytułu pobieranej [...], której wysokość po odliczeniu kosztów leczenia i utrzymania jest w ocenie rozpoznającego wniosek wystarczająca na pokrycie wpisu sądowego od skargi. Tym bardziej, że z treści zawartego w dniu

[...] r. aktu notarialnego ustalono, iż Z. J. darował swojemu wnukowi mieszkanie spółdzielcze własnościowe o pow. [...] m2, zastrzegając sobie "nieodpłatne i dożywotnie jego użytkowanie". Okoliczność ta przemawia za stwierdzeniem, iż to na obdarowanym powinien spoczywać ciężar związanych z tym opłat. Jednak niezależnie od relacji łączących skarżącego z wnukiem zaznaczyć należy, że na wnuku skarżącego spoczywa obowiązek [...] (art. 128 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego), co więcej sam fakt udzielenia darowizny również wiąże się z podobnym obowiązkiem prawnym określonym w art. 897 Kodeksu cywilnego. Nawet jednak gdyby skarżący nie znajdował się w niedostatku winien w pierwszej kolejności szukać pomocy w uzyskaniu środków potrzebnych na uiszczenie opłat sądowych u wnuka, a dopiero później korzystać z dofinansowania z budżetu państwa.

Podkreślić ponadto w tym miejscu należy, iż w orzecznictwie sądowym zgodnie przyjmuje się, że udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym powinno sprowadzać się do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście obiektywnie niemożliwe. Instytucja prawa pomocy w zakresie zwolnienia z opłat,

do których zalicza się należny na tym etapie sprawy wpis sądowy od skargi stanowi bowiem wyjątek od generalnej zasady odpłatności wymiaru sprawiedliwości obowiązującej w procedurach sądowych, w tym w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Każdy podmiot zamierzający wytoczyć sprawę lub wziąć udział w sprawie powinien zatem liczyć się z koniecznością poniesienia związanych

z tym kosztów i odpowiednio wcześniej w miarę istniejących możliwości gromadzić środki potrzebne na ich pokrycie zwłaszcza w sytuacji, gdy posiada inne możliwości zarobkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, w ramach której ponosi dodatkowe wydatki związane ze spłatą zadłużenia, którego raty na podstawie zawartej ugody z bankiem wynoszą [...] zł lub też jest – razem z żoną - właścicielem innych składników majątku (tj. nieruchomości o pow. [...] m2 oraz [...] ha lasu).

W świetle powyższego przyjąć należało, iż przewidziana w art. 246 § 1 pkt 2

w zw. z art. 245 § 3 ustawy przesłanka zwolnienia Z. J.

z obowiązku uiszczenia należnego na tym etapie sprawy wpisu sądowego od skargi,

który wynosi [...] zł, nie została spełniona w stopniu pozwalającym

na uwzględnienie złożonego wniosku. Skarżący nie wykazał bowiem w dostateczny

i przekonujący sposób jakoby jego sytuacja materialna była na tyle trudna,

iż uzasadniałaby zastosowanie tej szczególnej instytucji procesowej jaką jest przyznanie prawa pomocy w zakresie odpowiadającym żądaniu wnioskodawcy.

Podkreślić wszakże w tym miejscu należy, że instytucja prawa pomocy stanowi wyjątek od generalnej zasady odpłatności wymiaru sprawiedliwości obowiązującej

w procedurach sądowych, w tym w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Zatem to na wnioskodawcy spoczywa obowiązek należytego wykazania, tj. dowiedzenia, udowodnienia, przedstawienia czegoś w sposób przekonywający, pokazania, unaocznienia - por. Słownik języka polskiego pod red.

M. Szymczaka, tom III, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1978, wyd. IX

z 1994 r., str. 805 - że przewidziana w art. 246 § 1 pkt 2 ustawy przesłanka przyznania prawa pomocy w jego przypadku wystąpiła.

Tymczasem skarżący do dnia dzisiejszego nie nadesłał dokumentów źródłowych związanych z prowadzoną na jego nazwisko działalnością gospodarczą. Wobec powyższego weryfikacja złożonego w tym zakresie oświadczenia nie była możliwa. Przyjąć zatem należało, iż Z. J. ubiegając się o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia z wpisu sądowego od skargi nie dołożył również należytej staranności w wykazaniu, że nie jest w stanie go ponieść.

Stąd działając na podstawie art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 w zw. z art. 258 § 3

oraz art. 245 § 1 i § 3 w zw. z art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, postanowiono orzec

jak w sentencji.