drukuj    zapisz    Powrót do listy

6321 Zasiłki stałe, Pomoc społeczna, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Uchylono decyzję I i II instancji, IV SA/Gl 112/16 - Wyrok WSA w Gliwicach z 2016-10-21, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

IV SA/Gl 112/16 - Wyrok WSA w Gliwicach

Data orzeczenia
2016-10-21 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2016-02-12
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach
Sędziowie
Bożena Miliczek-Ciszewska
Renata Siudyka
Teresa Kurcyusz-Furmanik /przewodniczący sprawozdawca/
Symbol z opisem
6321 Zasiłki stałe
Hasła tematyczne
Pomoc społeczna
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Uchylono decyzję I i II instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2016 poz 718 art. 145 par. 1 pkt 1 lit. a
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jednolity
Dz.U. 2016 poz 930 art. 37, art. 99
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - tekst jednolity
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia WSA Teresa Kurcyusz - Furmanik (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Bożena Miliczek - Ciszewska Sędzia WSA Renata Siudyka Protokolant Monika Rał po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 października 2016 r. sprawy ze skargi P. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie zasiłku stałego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wójta Gminy B. z dnia [...] roku nr [...].

Uzasadnienie

Decyzją Wójta Gminy B. z dnia [...]r. wydaną na podstawie art. 6 ust. 7, art. 8 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 3, art. 37 ust. 1 pkt 1, art. 99, art. 102 ust. 1, art. 106 ust. 1 i 4 oraz art. 110 ust. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. Z 2015r. poz. 163) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2 015r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. 2015r. poz. 1058) odmówiono P.K. przyznania świadczenia pieniężnego z pomocy społecznej w formie zasiłku stałego.

W uzasadnieniu decyzji przedstawiono stan faktyczny sprawy wyjaśniając, że strona złożyła w dniu 1 października 2015r. wniosek o przyznanie pomocy w formie zasiłku stałego. Wskazała w nim, że jest osobą w podeszłym wieku, a uzyskiwany dochód jest zbyt niski na pokrycie wszystkich jej wydatków. Przeprowadzono wywiad środowiskowy i na jego podstawie ustalono, że strona jest osobą samotnie gospodarującą, niezdolną do pracy z powodu wieku, gdyż osiągnęła wiek emerytalny określony w art. 24 ust. 1b oraz art. 27 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2015r. poz. 748). Dochód wnioskodawcy ustalono na podstawie art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej w wysokości 517,87 zł. Dochód ten uzyskuje wnioskodawca w formie emerytury.

Powołując się na treść art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej organ stwierdził, że zasiłek stały przysługuje pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest mniejszy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej. Z kolei art. 37 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej stanowi, że w przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, dodatku z tytułu samotnego wychowania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania lub zasiłku dla opiekuna - zasiłek stały nie przysługuje. Organ podniósł nadto, że w kwestiach zasiłku stałego jego przysługiwanie w czasie pobierania renty bądź emerytury uregulowane jest w art. 99 ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z tym przepisem osobie, której przyznano emeryturę lub rentę za okres, za który wypłacono zasiłek stały lub zasiłek okresowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz inne organy rentowe, które przyznały emeryturę lub rentę, wypłacają to oświadczenie pomniejszone o kwotę odpowiadającą wysokości wypłaconych za ten okres zasiłków i przekazuje te kwoty na rachunek bankowy właściwego ośrodka pomocy społecznej.

Mając na uwadze powyższe uregulowanie organ uznał za słuszne odmówić wnioskodawcy prawa do zasiłku stałego przyjmując, że ustawodawca wykluczył możliwość łączenia renty i emerytury z zasiłkiem stałym lub okresowym.

Stwierdzono nadto, że art. 99 w/w ustawy nie stanowi wprost o zakazie łączenia określonych zasiłków z pomocy społecznej z rentą i emeryturę. Nie oznacza to jednak, że jednoczesne pobieranie tych świadczeń jest dopuszczalne, skoro ustawodawca nakazuje zwrot zasiłku w przypadku równoległej wypłaty renty lub emerytury, a zdaniem organu, tym bardziej zakazane jest przyznawanie zasiłku stałego w czasie pobierania świadczeń ubezpieczeniowych.

Z decyzją powyższą nie zgodził się wnioskodawca składając odwołanie, w którym wskazał, że jego emerytura jest niska, a w związku z tym spełnia on kryterium dochodowe.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. decyzją z dnia [...]r. Nr [...] działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymało zaskarżone rozstrzygnięcie w mocy.

Przedstawiono stan faktyczny sprawy i uznano, tak jak organ I instancji, że strona spełnia kryterium dochodowe posiadając emeryturę w wysokości niższej niż 604 zł.

Mimo tego bezspornego faktu Kolegium, działając na podstawie art. 99 ustawy o pomocy społecznej uznało, że zasiłek stały nie przysługuje odwołującemu. Z brzmienia tego przepisu wynika bowiem, że czynności potrącenia bądź pomniejszenia świadczenia mają ustawowo określoną podstawę prawną, a więc z mocy samego prawa właściwe organy mają obowiązek ich dokonania, o ile spełnione są ustawowe przesłanki. Jeżeli więc przyznano zasiłek stały za okres, za który przyznano rentę, zasiłek stały podlega potrąceniu. Tym bardziej więc nie można zasiłku stałego przyznać w sytuacji, kiedy strona ma już przyznaną emeryturę czy rentę. Jest to konsekwencją przyjętej przez ustawodawcę zasady pomocniczość, zgodnie z którą świadczenia z pomocy społecznej nie powinny wyprzedzać świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Ustawodawca wykluczył w szczególności możliwość łączenia renty i emerytury z zasiłkiem stałym i okresowym z pomocy społecznej.

W skardze skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach P.K. wniósł o uchylenie decyzji organu pierwszej i drugiej instancji stwierdzając, że jest uprawniony do emerytury, ale jednak spełnia kryterium dochodowe kwalifikujące go do przyznania zasiłku stałego.

W odpowiedzi na skargę, wnosząc o jej oddalenie, organ powtórzył w całości argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył co następuje.

Po myśli art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jednolity Dz.U. 2016r. poz. 1066) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej a, kontrola ta sprawowana jest pod kątem zgodności z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa jeśli ustawy nie stanowią inaczej. Sądy te zatem dokonują oceny zgodności działania organów administracji publicznej, a w tym wydawanych przez nie aktów z punktu widzenia prawidłowości zastosowanego prawa materialnego, a także pod względem prawidłowości interpretacji prawa, na podstawie którego organ rozstrzygał konkretną sprawę.

Aktem prawnym, który reguluje kwestie związane z przyznaniem albo odmową przyznania uprawnienia do zasiłku stałego jest ustawa o pomocy społecznej (dalej u.p.s.).

Zasiłek stały to jedno z rodzajów świadczeń o charakterze pieniężnym przewidziane w ramach polityki społecznej, której instytucją jest pomoc społeczna. Zarówno rodzaje świadczeń przyznawanych w ramach tej instytucji jak też zasady i tryb ich udzielania określone zostały ściśle przez ustawodawcę (por. art. 2 ust. 1 ab initio i art. 1 pkt 2 u.p.s.).

Szczegółowe zasady przyznawania zasiłku stałego określone zostały w art. 37 u.p.s. W przepisie tym wymieniono pozytywne przesłanki, jakim odpowiadać musi wnioskodawca, by uzyskać pozytywny rezultat w stosunku do złożonego wniosku. Ustawodawca przedstawił także katalog negatywnych przesłanek, których wystąpienie uniemożliwia uzyskanie uprawnienia do zasiłku stałego, a katalog ten ma charakter zamknięty.

Jak wcześniej stwierdza się, przepis art. 37 u.p.s. zawiera szczegółowe zasady odnoszące się do konkretnego rodzaju świadczenia przyznawanego na podstawie u.p.s. Podkreślić trzeba, że wymienione w tym przepisie przesłanki pozytywne i negatywne nie pozwalają na pominięcie wynikających nie tylko z ustawy ale wręcz z ustawy zasadniczej generalnych zasad przyznawania pomocy społecznej.

Stosownie do art. 67 ust. 1 Konstytucji RP obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego, a zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa. Każdemu, pozostającemu w warunkach opisanych w przedstawionej regulacji, przysługuje zatem prawo do zabezpieczenia społecznego, a rolą ustawodawcy określić jest na poziomie ustawy, materialną treść zagwarantowanego konstytucyjnie obywatelskiego uprawnienia. Pomoc społeczna jest jedną z instytucji mającej na celu zagwarantowanie obywatelowi zabezpieczenia społecznego w momentach trudności życiowych, zdrowotnych i finansowych.

Stosownie do podstawowych zasad pomocy społecznej pomoc ta, a w tym bezopornie zasiłek stały, przyznawana być musi osobom, które nie są w stanie przezwyciężyć samodzielnie trudnych sytuacji życiowych, nawet przy wykorzystaniu wszelkich swoich własnych uprawnień, zasobów i możliwości. Pomoc społeczna powinna umożliwić każdej osobie, która nie jest zdolna do samodzielnego zaspokojenia swoich potrzeb, życie w warunkach odpowiadających godności człowieka.

Pomoc społeczna przyznawana jest min. z powodu ubóstwa. Ustawodawca uznał za słuszne posłużyć się w tym wypadku wyraźnie sprecyzowanym kryterium nazwanym kryterium dochodowym, wyznaczanym przez Radę Dialogu Społecznego w terminie do dnia 15 czerwca danego roku kalendarzowego, a w braku uzgodnienia kryterium dochodowego przez Radę Dialogu, wyznaczanym przez Radę Ministrów w terminie do 15 lipca danego roku.

W postępowaniu wszczętym wnioskiem o przyznanie zasiłku stałego, stosownie do przedstawionych kryteriów przyznawania pomocy społecznej, rolą organu jest ustalić czy zachodzą pozytywne przesłanki wymienione w art. 37 ust. 1 u.s.p. W sytuacji ich spełnienia się, organ powinien zbadać sytuację wnioskodawcy w świetle wyżej przytoczonych generalnych zasad udzielania pomocy społecznej określonych w art. 2, art. 3, art. 7 i art. 8 u.p.s. Zbadać powinien nadto czy nie zachodzą negatywne przesłanki, które wykluczają wsparcie pomocowe (np. brak współdziałania strony w przezwyciężaniu swoich trudności, marnotrawienie środków i inne wymienione w przepisach ogólnych ustawy).

Organ zobowiązany jest nadto stwierdzić, czy wnioskodawca nie jest beneficjentem świadczeń wymienionych w katalogu zawartym w art. 37 ust. 4 u.p.s. W takim przypadku, bez względu na spełnienie się innych pozytywnych przesłanek sugerujących możliwość przyznania zasiłku stałego, z wyraźnie uzewnętrznionej woli prawodawcy, świadczenia tego nie przyznaje się. Sąd podkreśla jednak, że katalog tych zdarzeń jest zamknięty i odmowa przyznania zasiłku stałego nie może wynikać z faktu uzyskiwania innego poza wymienionymi w art. 37 ust. 4 u.p.s. rodzaju dochodu.

Emerytura, jaką uzyskuje skarżący jest jednym z rodzajów dochodu, o którym mowa w art. 8 ust. 3 u.p.s. Brak jest normy prawnej zabraniającej przyznania zasiłku stałego osobie uzyskującej emeryturę. Jedynie fakt uzyskiwania emerytury wyższej niż kryterium dochodowe uzasadnia odmowę przyznania zasiłku stałego. W sytuacji otrzymywania emerytury niższej niż kryterium dochodowe, przy spełnieniu pozostałych wymogów wynikających z przepisów u.p.s. odmowa przyznania zasiłku stałego nie znajduje uzasadnienia prawnego.

Powoływany w kontrolowanych decyzjach przepis art. 99 u.p.s. nie jest przepisem o charakterze lex specialis w stosunku do art. 37 u.s.p., na podstawie którego może uznać, że osobie pozostającej w ubóstwie, niezdolnej do samodzielnego zarobkowania i pozbawionej innej możliwości wsparcia niż pomoc społeczna, należy odmówić zasiłku stałego ze względu na sam fakt pobierania emerytury, bez względu na jej wysokość. Przepis art. 99 up.ps. jest natomiast przepisem o charakterze technicznym, regulującym sposób uzyskiwania zwrotu zasiłku stałego czy okresowego, w przypadku, gdy nastąpiło ich równoległe wypłacenia (na ogół w sytuacji oczekiwania na przyznanie emerytury przez beneficjenta zasiłku stałego i uzyskanie świadczenia z ubezpieczenia społecznego wypłaconego z datą wsteczną).

Organom wydającym kontrolowane decyzje umknęła regulacja zawarta w art. 99 ust. 3 u.p.s. Określa się w niej, że kwota pomniejszenia emerytury lub renty z tytułu pobieranego wcześniej zasiłku stałego, za który obecnie przyznaje się jej świadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub świadczenie innych organów rentowych nie może być wyższa niż przyznana za ten okres kwota emerytury lub renty.

Biorąc pod uwagę powyższe unormowanie staje się oczywiste, że świadczenie emerytalne, które pobierane jest w wysokości mniejszej niż kryterium dochodowe i mniejszej niż maksymalny zasiłek stały, nie może powodować zwrotu przyznanego zasiłku stałego. Tym samym przyznanie zasiłku stałego w wysokości uzupełniającej wysokość pobieranej emerytury do wysokości maksymalnego zasiłku stałego, nie pozostaje w sprzeczności z art. 99 ust 1 i 3 u.p.s.

Zasiłek stały przyznawany jest w wysokości odpowiadającej określonej sytuacji finansowej i stanowi różnicę pomiędzy kryterium dochodowym i rzeczywistym dochodem wnioskodawcy (bez wyłączenia emerytury), jeśli samotnie gospodaruje. Maksymalna wysokość zasiłku stałego w okresie, którego dotyczy kontrolowana sprawa wyznaczona została w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2015r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. 2015r. poz. 1058).Jest to kwota 604 zł. Z przepisu art. 37 ust. 3 u.p.s. wynika z kolei, że zasiłek stały nie może być niższy niż 30 zł.

Konsekwentnie do powyższego, jeśli jest to emerytura, która nie przekracza kryterium dochodowego (tak jak w przypadku wnioskodawcy, który uzyskuje dochód z tytułu pobieranej emerytury w wysokości 517, 88 zł) nie ma możliwości prawnej ze względu na fakt pobierania emerytury pozbawić go uprawnień do zasiłku stałego jeśli spełnia pozostałe warunki wymienione w art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej i nie zachodzą przesłanki negatywne wynikające expressis verbis z przepisów u.p.s.

Oba organy całkowicie mylnie zinterpretowały brzmienie art. 37 ust. 1 w zw. z art. 99 ust. 1 u.p.s. co odpowiada uchybieniu, o którym mowa w art. 145 ust. 1 pkt 1 lit. "a" ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2016r. poz. 718). Wskazania co do sposobu działania w ponownym postępowaniu wynikają wprost z przedstawionych rozważań.

W tym stanie rzeczy skarga musiała być uznana za skuteczną, a w konsekwencji tego orzeczono jak sentencji na mocy w/w art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a" ustawy proceduralnej.



Powered by SoftProdukt