Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk (spr.), Sędziowie sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska,, sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, Protokolant st. sekretarz sądowy Marta Anna Lawda, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 9 grudnia 2014 r. sprawy ze skargi Z. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] września 2013 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję Prezydenta Miasta B. z dnia [...].07.2013 r. nr [...] 2. stwierdza, że wymienione decyzje nie mogą być wykonane w całości do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku.

Wnioskiem złożonym w dniu [...] lipca 2013 r. Z. G. zwróciła się o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad synem P. G. Prezydent Miasta B. decyzją z dnia [...] lipca 2013 r. odmówił przyznania wnioskowanego świadczenia. Powodem odmowy było brak spełnienia przesłanki ustawowej, którą określono granicę wiekową dla powstania niepełnosprawności.

Od decyzji tej odwołała się Z. G., podnosząc, że choroba syna zaczęła pojawiać się, gdy był uczniem zasadniczej szkoły zawodowej. Na poparcie tej okoliczności powołała się na protokół oględzin lekarza. Wniosła o przyznanie wnioskowanego świadczenia.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B., decyzją z dnia [...] września 2013 r. nr [...], na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 w zw. z art. 17 pkt 1 kpa oraz art. 17 ust. 1 pkt 1 i ust. 1b pkt 1 i 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r., nr 139, poz. 992 ze zm.), utrzymało w mocy rozstrzygnięcie I – instancyjne. W uzasadnieniu podano, że akt sprawy wynika, iż syn wnioskodawczyni, wyrokiem Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w B. z [...] grudnia 2003 r. sygn. akt [...] uznany został za osobę całkowicie niezdolną do pracy i z tego tytułu od dnia [...] maja 2003 r. do dnia [...] maja 2006 r. przyznano mu rentę. W związku z treścią wyroku organ I instancji uznał, że niepełnosprawność syna strony powstała w dacie [...] maja 2003 r. Organ odwoławczy podniósł, że strona nie zgodziła się z tym stanowiskiem i powołując się na protokół oględzin lekarza, sporządzony dla celów postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym, wskazała iż objawy chorobowe ujawniły się już wtedy, kiedy syn był uczniem zasadniczej szkoły zawodowej. Z protokołu tego wynika również, że syn naukę porzucił, a następnie na początku 1999 r. rozpoczął zasadniczą służbę wojskową, skąd w lipcu 1999 r. trafił na oddział psychiatryczny szpitala wojskowego. Zmierzając do ustalenia okresu, kiedy powstała niepełnosprawność syna wnioskodawczyni, Kolegium, zażądało doręczenia odpisu wyroku wydanego w sprawie przyznania P. G. renty. Podano, że z treści uzasadnień, przedłożonych w dniu [...] sierpnia 2013 r., odpisu wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w B. z [...] grudnia 2003 r. oraz kserokopii wyroku Sądu Apelacyjnego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w B. z dnia [...] czerwca 2004 r. wynika, że niezdolność do pracy P. G. powstała przed 20 rokiem życia, istotne pogorszenie zdrowia nastąpiło zaś od czerwca 1999 r. Organ odwoławczy uznał, mając na uwadze fakt, iż dla ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego istotne jest powstanie niepełnosprawności, a nie fakt pogorszenia stanu zdrowia, że stanowisko organu I instancji, iż nie zostały spełnione przesłanki ustawowe do przyznania prawa, jest prawidłowe. SKO podało, że z całą pewnością można stwierdzić, że niepełnosprawność syna strony nie powstała przed 18 rokiem życia, nie powstała też w trakcie trwania nauki, gdyż od stycznia 1999 r. P. G. odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Skargę od tej decyzji do sądu administracyjnego złożyła Z. G. i zarzuciła, że w sprawie nie został dokładnie określony czas powstania choroby syna. Skarżąca podniosła, że w opinii na którą powołuje się SKO jest jedynie zawarte stwierdzenie, że jej syn jest niezdolny do pracy zarobkowej od [...] maja 2003 r. Podała, że choroba syna i jego niepełnosprawność datuje się co najmniej od czerwca 1999 r. Wskazała, że w przedmiotowej opinii znajduje się stwierdzenie, że problemy syna pojawiły się przed 20 rokiem życia. Nie został dokładnie określony czas powstania jego choroby. Dlatego w ocenie skarżącej sprawa wymaga dokładniejszego wyjaśnienia. Wskazując na powyższe wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie wnioskowanego świadczenia lub jej uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia.

Organ w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie jako bezzasadnej i podtrzymał swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

W okresie od 11 marca 2014 r. do 28 października 2014 r. postępowanie pozostawało zawieszone z uwagi na oczekiwanie na wydanie przez Trybunał Konstytucyjny wyroku w sprawie K 38/13 dotyczącej konstytucyjności art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, w zakresie nieuzasadnionego pozbawienia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej podmiotów sprawujących opiekę nad osobami, których niepełnosprawność powstała po ukończeniu prawnie 18 roku życia, bądź w trakcie nauki lub w szkole wyższej po ukończeniu 25 roku życia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył co następuje.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu, kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Stosownie zaś do art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 .r, poz. 270 ze zm.), przytaczanej dalej jako p.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związanym zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Oznacza to, że sąd ma obowiązek dokonać oceny zgodności z prawem zaskarżonego aktu biorąc pod uwagę wszelkie naruszenia prawa, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, nawet jeżeli nie zostały podniesione w skardze.

W związku z powyższym sąd administracyjny kontroluje zaskarżoną decyzję wyłącznie w aspekcie jej zgodności z prawem i może ją wzruszyć jedynie wówczas, gdy narusza ona przepisy prawa materialnego lub postępowania w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy (art. 3 § 1 w zw. z art. 145 § 1 p.p.s.a.). Oznacza to, że badaniu w postępowaniu sądowym podlega prawidłowość zastosowania przez organy administracji publicznej przepisów prawa w odniesieniu do istniejącego w sprawie stanu faktycznego oraz trafność zastosowanej wykładni tych przepisów.

W zakresie dokonywanej kontroli sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji orzekając w sprawie nie naruszyły prawa w stopniu mającym lub mogącym mieć wpływ na wynik sprawy.

W rozpoznawanej sprawie, przedmiotem kontroli sądu jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego utrzymująca w mocy decyzję Prezydenta Miasta B. z dnia [...] lipca 2013r. o odmowie przyznania skarżącej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

Podstawę materialnoprawną zaskarżonej decyzji stanowiły przepisy art. 17 ust. 1 pkt 1 i ust. 1b pkt 1 i 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r., nr 139, poz. 992 ze zm.). W ocenie organu w niniejszej sprawie nie została spełniona przesłanka z art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, ponieważ w przypadku syna skarżącej data powstania jego niepełnosprawności nie powstała nie później niż do ukończenia 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia. Wobec powyższego podstawą odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego było niespełnienie przesłanki określonej w art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych.

W tym miejscu wskazać należy, że powyższy przepis był przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego, który wyrokiem z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K 38/13 orzekł o niezgodności art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Trybunał stwierdził, że osoby, które rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad najbliższą osoba niepełnosprawna tworzą, co do zasady grupę podmiotów podobnych ubiegających się o świadczenie pielęgnacyjne. W ramach tak wyznaczonej grupy dopuszczalne jest jednak odmienne traktowanie tych osób, które sprawują opiekę nad niepełnosprawnymi dziećmi. Konstytucja zapewnia bowiem szczególną opieką nad dziećmi ze strony władzy publicznych (art. 68 ust. 3 w związku z art. 72 ust. 2). Zdaniem Trybunału przesłanka wieku powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki, stanowiąca warunek przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, powoduje zróżnicowanie sytuacji prawnej także w gronie opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych. Takie zróżnicowanie w wersji przyjętej przez ustawodawcę nie ma konstytucyjnego uzasadnienia. Ustawodawca powinien w jednakowy sposób uregulować prawo do świadczenia pielęgnacyjnego opiekunów osób niepełnosprawnych, które nie są dziećmi. Konstytucja nie stwarza bowiem podstaw różnicowania sytuacji prawnej podmiotów należących do tej grupy. Takie zróżnicowanie mogłoby być uznane za uzasadnione tylko, gdyby opierało się na obiektywnych kryteriach odnoszących się do oceny całokształtu sytuacji materialnej osoby niepełnosprawnej. Wprawdzie Trybunał orzekł jedynie o częściowej niekonstytucyjności wprowadzenia do ustawy o świadczeniach rodzinnych kryterium wieku powstania niepełnosprawności jako przesłanki uzależniającej uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego, co nie oznacza przesądzenia o zasadności samego żądania w przypadku, gdy niepełnosprawność powstała po ukończeniu 18 roku życia, to zaznaczyć należy, że według art. 145a § 1 kpa orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności aktu normatywnego z konstytucją, z umową międzynarodową lub ustawą, na podstawie której została wydana decyzja, stanowi przesłankę do wznowienia postępowania.

Z kolei na podstawie art. 145 § 1 pkt.1 lit. b) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U z 2012 r. poz. 270 ze zm.) sąd uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeśli stwierdzi naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego. Stąd też na podstawie powołanego przepisu i art. 135 ustawy należało uchylić zarówno zaskarżoną decyzję jak i poprzedzającą ją decyzję organu I instancji. Rozpoznając sprawę ponownie organ winien, uwzględniając stanowisko Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K 38/13 i ponownie rozważyć czy skarżącej przysługuje wnioskowane świadczenie.