Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Andrzej Kołodziej, Sędziowie WSA Andrzej Góraj, Danuta Kania (spr.), Protokolant specjalista Bogumiła Kobierska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 maja 2016 r. sprawy ze skargi Proboszcza Parafii Katedralnej p.w. [...] w K. na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] sierpnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie przetwarzania danych osobowych 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję z dnia [...] marca 2015 r. nr [...] 2. zasądza od Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych na rzecz Proboszcza Parafii Katedralnej p.w. [...] w K. kwotę 457 (słownie: czterysta pięćdziesiąt siedem) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (dalej: "Generalny Inspektor", "GIODO") decyzją z dnia [...] sierpnia 2015 r. nr [...], na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267), dalej: "k.p.a." oraz art. 12 pkt 2, art. 22, art. 18 ust. 1 pkt 2, art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1182 ze zm.), dalej: "u.o.d.o.", po rozpoznaniu wniosku Proboszcza Parafii [...] w K. o ponowne rozpatrzenie sprawy ze skargi A. K. (dalej: "skarżąca") na przetwarzanie jej danych osobowych przez Proboszcza Parafii [...] w K., zakończonej decyzją administracyjną Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] marca 2015 r. nr [...], utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu powyższej decyzji organ wskazał, iż do Biura GIODO wpłynęła skarga A. K. na przetwarzanie jej danych osobowych przez Księdza Proboszcza Parafii [...] w K.. W treści skargi skarżąca zwróciła się do organu z wnioskiem o wydanie decyzji administracyjnej zobowiązującej Proboszcza Parafii do sprostowania nieaktualnych, w jej ocenie, danych osobowych na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 6 u.o.d.o.

W toku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego Generalny Inspektor ustalił, iż skarżąca w dniu [...] października 2014 r. osobiście dostarczyła do Proboszcza Parafii oświadczenie z dnia [...] września 2014 r. o treści: "na podstawie art. 53 par. 1 i 2 Konstytucji RP, niniejszym rezygnuję z członkostwa w kościele rzymskokatolickim i proszę o wykreślenie mnie ze wszelkich spisów i dokumentacji kościelnej. Zostałam ochrzczona przez kapłana katolickiego nieświadomie i bez mojej zgody (...) jestem osobą niewierzącą i od dawna nie uczestniczę w żadnych formach praktyk religijnych Kościoła Rzymskokatolickiego. Decyzję o rezygnacji z członkostwa w Kościele Rzymskokatolickim podejmuję z własnej i nieprzymuszonej woli świadoma wszelkich konsekwencji z tym związanych. Proszę o pisemne potwierdzenie dokonania stosownej adnotacji w dokumentacji kościelnej". Skarżąca w przedmiotowym wniosku wskazała, iż Proboszcz "przyjął rezygnację, stawiając pieczęć i podpis", jednak na jej prośbę o dokonanie wpisu do księgi chrztu "odrzekł, że to dopiero początek procedury, że musi się skonsultować z Kurią i poprosił o ponowną wizytę za tydzień". Skarżąca w dniu [...] października 2014 r. ponownie zgłosiła się do Proboszcza, który poinformował ją, iż otrzymał wytyczne z Kurii Diecezjalnej w K., zgodnie z którymi, aby dokonać aktu apostazji, powinna złożyć pisemną rezygnację w obecności proboszcza parafii miejsca zamieszkania i dwóch pełnoletnich świadków.

W wyjaśnieniach złożonych przez Proboszcza Parafii zostało wskazane, iż skarżąca dostarczyła do Parafii "Rezygnację z członkostwa w Kościele Rzymskokatolickim". Została przy tym poinformowana o procedurach związanych z wystąpieniem z Kościoła Rzymskokatolickiego na podstawie Zasad postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła uchwalonych przez Konferencję Episkopatu Polski w dniu 29 września 2008 r., Obwieszczenia Papieskiej Rady Tekstów Prawnych "Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica" z dnia 13 marca 2006 r. (Prot. N. 10279/2006), a także na podstawie informacji uzyskanych od Przewodniczącego Wydziału Liturgii i Dyscypliny Sakramentów Kurii Diecezjalnej. Zgodnie z tą procedurą apostazja dokonywana na terenie diecezji polskich ma być złożona w formie własnoręcznego oświadczenia przekazanego proboszczowi miejsca zamieszkania w obecności dwóch pełnoletnich świadków. Proboszcz wyjaśnił również, że Parafia [...] w K. jest Parafią miejsca chrztu skarżącej.

Decyzją z dnia [...] marca 2015 r. nr [...] Generalny Inspektor nakazał Proboszczowi Parafii [...] w K. przywrócenie stanu zgodnego z prawem poprzez naniesienie w księdze chrztów adnotacji o treści zgodnej z żądaniem skarżącej zawartej w "Rezygnacji z członkostwa w Kościele Rzymskokatolickim" z dnia [...] września 2014 r.

W ustawowym terminie Proboszcz Parafii złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Podniósł, iż Generalny Inspektor nie wskazał, na jakiej podstawie prawnej uznał się za podmiot uprawniony do rozstrzygania w przedmiocie przynależności skarżącej do Kościoła Katolickiego. Nie podał też okoliczności, na podstawie których doszedł do przekonania, że skarżąca wystąpiła z tego związku wyznaniowego. Podniósł również, iż Generalny Inspektor ingerując w wewnętrzne sprawy Kościoła, wykroczył poza zakres swoich kompetencji, czym naruszył art. 19 k.p.a. Zdaniem Proboszcza Parafii, wszystkie aspekty przynależności do Kościoła Rzymskokatolickiego, w tym związane z wstąpieniem i wystąpieniem z niego, zawsze pozostają sprawą wewnętrzną danej osoby jako części wspólnoty wierzących. Kościół Katolicki, podobnie jak i inne kościoły i związki wyznaniowe, ma prawo do samoorganizacji i samorządności. Może więc m.in. stanowić normy obowiązujące w ramach własnych struktur organizacyjnych. Z regulacji tych wynika w szczególności, że określenie przesłanek nabycia przynależności osoby (wiernego) do Kościoła, faktycznych i prawnych skutków tego faktu oraz utraty przynależności ("wystąpienia" w różnych postaciach normowanych przez prawo kanoniczne), pozostaje wewnętrzną sprawą Kościoła, wolną od reglamentacji prawnej ze strony państwa.

Generalny Inspektor nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Motywując powołaną na wstępie decyzję z dnia [...] sierpnia 2015 r. podniósł, iż zgodnie z treścią art. 43 ust. 2 u.o.d.o. w odniesieniu do zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3, oraz zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1a, przetwarzanych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne, Generalnemu Inspektorowi nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2, art. 14 pkt 1 i 3 - 5 oraz art. 15 - 18. W myśl zaś art. 43 ust. 1 pkt 3 u.o.d.o., z obowiązku rejestracji zbioru danych zwolnieni są administratorzy danych dotyczących osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego.

Z ustaleń postępowania przeprowadzonego w niniejszej sprawie, wynika, iż skarżąca uważana jest przez Proboszcza Parafii za osobę należącą do zbiorowości członków tego związku wyznaniowego. Natomiast z uwagi na niezastosowanie się przez skarżącą do wewnętrznych przepisów prawa kościelnego, regulujących kwestię dokonania aktu apostazji, w ocenie Proboszcza Parafii, brak jest podstaw do aktualizacji danych osobowych skarżącej w księdze chrztów w oparciu o złożone przez nią oświadczenie woli.

Następnie Generalny Inspektor stwierdził, iż z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 października 2013 r. o sygn. akt I OSK 1828/12 wynika, iż "(...) nie jest rzeczą organu administracji ocenianie zachowania przez skarżącego lub niezachowania zasad prawa kościelnego, obowiązujących w razie zgłoszenia zamiaru wystąpienia z kościoła. Jest natomiast obowiązkiem organu przeprowadzenie oceny złożonego w aktach sprawy dowodu w postaci oświadczenia o wystąpieniu przez skarżącego z Kościoła Katolickiego".

Organ powołał również wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 października 2013 r. o sygn. akt I OSK 129/12, gdzie w analogicznej sprawie Sąd ten - odnosząc się do autonomicznej działalności Kościoła Katolickiego - stwierdził, iż wskazana autonomia nie oznacza braku jakiegokolwiek podporządkowania kościoła lub związku wyznaniowego przepisom powszechnie obowiązującego prawa, np. o ochronie danych osobowych. W tych kwestiach, które nie zostały mocą aktów prawnych przekazane kościołom lub związkom wyznaniowym do ich wyłącznego decydowania, zastosowanie znajdą przepisy prawa powszechnie obowiązującego, o ile oczywiście regulują konkretne zagadnienie. Sąd podkreślił, że nie jest rolą sądów administracyjnych, ani tym bardziej organów administracyjnych, ocenianie skuteczności i wymagań ustanowionego tymi wewnętrznymi przepisami - aktu apostazji, o ile kwestie te nie dotykają uprawnień lub obowiązków danego podmiotu o charakterze zewnętrznym, gwarantowanych przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Zdaniem Sądu, z uwagi na to, że niniejsza sprawa dotyczy ochrony danych osobowych oraz wolności sumienia i wyznania, mamy w niej do czynienia z podstawowymi prawami obywatela, ulokowanymi w sferze prawa powszechnego. W konsekwencji sprawa ta musi zostać oceniona na gruncie przepisów powszechnie obowiązujących, tj. Konstytucji RP i ustaw. Ocena skuteczności oświadczenia skarżącego o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego w kontekście prawa powszechnego była obowiązkiem organu.

Generalny Inspektor stwierdził, iż powtórna analiza przepisów prawa powszechnie obowiązującego, tj. art. 25 Konstytucji RP oraz art. 2 i art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 29, poz. 154 ze zm.), a także ww. orzecznictwa, prowadzi do wniosku, że decydującym dla wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie było ustalenie skuteczności złożenia przez skarżącą oświadczenia woli dotyczącego aktualizacji jej danych osobowych w księdze chrztów w świetle przepisów prawa powszechnie obowiązującego.

Organ wskazał, że skarżąca wyraziła dostatecznie jasno swoją wolę co do aktualizacji jej danych osobowych odnoszących się do jej przynależności do związku wyznaniowego. Złożyła bowiem Proboszczowi Parafii miejsca chrztu, tj. administratorowi swoich danych osobowych, oświadczenie o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego wraz z wnioskiem o uaktualnienie w tym zakresie danych osobowych w księdze chrztów. Wolność w zakresie przynależności do związku wyznaniowego, zagwarantowana przepisami Konstytucji oraz ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 ze zm.), nie może być ograniczona przepisami wewnętrznymi związku wyznaniowego. Jak bowiem wynika z art. 2 pkt 2a ww. ustawy, korzystając z wolności sumienia i wyznania obywatele mogą w szczególności należeć lub nie należeć do kościoła i innych związków wyznaniowych.

Końcowo Generalny Inspektor zaznaczył, iż jako organ powołany do kontroli zgodności przetwarzania danych osobowych z przepisami o ochronie danych osobowych dokonał jedynie - w ramach swoich ustawowych kompetencji - oceny skuteczności oświadczenia woli skarżącej w świetle prawa powszechnego w odniesieniu do art. 2 pkt 2a ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, uznając prawo skarżącej do dokonania aktualizacji dotyczących jej danych osobowych.

Pismem z dnia [...] września 2015 r. Proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej pod wezwaniem [...] w K. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na ww. decyzję Generalnego Inspektora z dnia [...] sierpnia 2015 r. zarzucając naruszenie:

1) przepisów postępowania, tj. art. 6, art. 7, art. 19, art. 77, art. 107 k.p.a.,

2) przepisów prawa materialnego, tj. art. 7, art. 25 ust. 3 Konstytucji RP, art. 1, art. 5 i art. 27 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską podpisanego w dniu 28 lipca 1993 r. (Dz. U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318), art. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2013 r., poz. 1169), art. 9 ust. 2 pkt 2, art. 10 ust. 1, art. 11 ust. 1 i 2, art. 19 ust. 2 pkt 1 i 4, art. 32 ust. 2 pkt 8 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 ze zm.),

W związku z powyższymi zarzutami skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej i poprzedzającej ją decyzji Generalnego Inspektora z dnia [...] marca 2015 r., zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych oraz o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji.

W motywach skargi skarżący podniósł w szczególności, iż w świetle art. 12 u.o.d.o., w którym określone zostały kompetencje Generalnego Inspektora, organ ten nie jest uprawniony do dokonywania oceny skuteczności wystąpienia z Kościoła, a także wydawania nakazów skierowanych do proboszczów, a dotyczących dokonania wpisów w księgach ochrzczonych. Generalny Inspektor, ingerując w wewnętrzne sprawy Kościoła, wykroczył poza zakres swoich kompetencji, czym naruszył art. 19 k.p.a. oraz zasadę legalizmu określoną w art. 7 Konstytucji RP i art. 6 k.p.a.

Skarżący zwrócił także uwagę, że wszystkie aspekty przynależności do Kościoła Rzymskokatolickiego, w tym związane z wstąpieniem i wystąpieniem z niego, zawsze pozostają "sprawą wewnętrzną" danej osoby i Kościoła jako wspólnoty wierzących. Przynależność ta i jej zmiany nigdy nie podlegają upublicznieniu, ani nawet ujawnieniu na zewnątrz inaczej, jak tylko z inicjatywy i wyłącznie na skutek bezpośrednio działania osoby zainteresowanej. Żadna inna osoba w strukturach Kościoła, duchowna bądź świecka, nie jest uprawniona na gruncie prawa obowiązującego w Kościele, do ujawniania tych danych bez wiedzy i zgody osoby zainteresowanej jakiejkolwiek osobie trzeciej. Oznacza to, że kwestia przynależności lub jej braku do Kościoła Rzymskokatolickiego w żadnym przypadku nie dotyczy uprawnień lub obowiązków danej osoby "o charakterze zewnętrznym", gwarantowanych przepisami powszechnie obowiązującego prawa, wręcz przeciwnie, uprawnienia te należą do sfery wolności osobistych człowieka.

Skarżący wskazał jednocześnie na źródła prawa wewnętrznego Kościoła Katolickiego, z których podstawowym jest Kodeks prawa kanonicznego z dnia 25 stycznia 1983 r., Obwieszczenie Papieskiej Rady Tekstów Prawnych "Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica" z dnia 13 marca 2006 r. zatwierdzone przez papieża Benedykta XVI oraz przepisy wykonawcze o charakterze duszpasterskim regulujące kwestie wystąpienia z Kościoła, tj. "Zasady postępowania w sprawie apostazji dokonanej poprzez formalny akt wystąpienia z Kościoła" z dnia 27 września 2008 r. Zaznaczył, że prawo to - w jego ocenie - nie ogranicza prawa do wolności wyznania (wolności wystąpienia ze związku wyznaniowego), ale wprowadzając reguły administracyjne przynależności, ustanawia formę, w jakiej dokonuje się wystąpienia, aby mogło być ono skuteczne.

Skarżący zwrócił również uwagę na liczne gwarancje autonomii Kościoła Katolickiego i jego niezależności od państwa w prawie polskim, widoczne w Konstytucji, ustawie o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w przepisach ustawy o gwarancji wolności sumienia i wyznania.

W odpowiedzi na skargę Generalny Inspektor wniósł o jej oddalenie jako nieuzasadnionej podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Postanowieniem z dnia 18 listopada 2015 r. sygn. akt II SA/Wa 1781/15 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, działając na podstawie art. 61 § 3 i § 5 p.p.s.a., wstrzymał wykonanie zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1647), dalej: "p.u.s.a.", sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m.in. przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu, kontrola ta jest sprawowana pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Stosownie do treści art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), dalej: "p.p.s.a.", sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności (§ 2).

W ocenie Sądu, skarga oceniana w świetle powyższych kryteriów zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.), organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Zasada legalizmu znajduje również swój wyraz wprost w przepisach ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.), zwanej dalej k.p.a., stanowiąc w art. 6, że organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. Przepisy procedury administracyjnej, którą stosuje organ ochrony danych osobowych, normują postępowanie przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych.

Obowiązek działania na podstawie prawa nie może być jednak rozumiany jako uprawnienie organu władzy publicznej do ingerowania w stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem Katolickim. Te bowiem określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy (art. 25 ust. 4 Konstytucji RP). Rzeczpospolita Polska przestrzega zaś wiążącego ją prawa międzynarodowego (art. 9 Konstytucji RP). Samo istnienie podstawy prawnej do działania GIODO w postaci wydawania decyzji administracyjnych w sprawach przetwarzania danych osobowych (art. 12 pkt 2, art. 18 u.o.d.o.), nie jest równoznaczne z istnieniem podstawy prawnej do ingerencji tego organu władzy publicznej w kwestię przynależności danej osoby do Kościoła Katolickiego.

Zgodnie z przepisem art. 25 ust. 3 Konstytucji, stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, lecz również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego. Natomiast w myśl ust. 4 powołanego przepisu, stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem Katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy. Zasadę autonomii i niezależności w odniesieniu do Kościoła Katolickiego wyrażają postanowienia w szczególności art. 1 i art. 5 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską podpisanego w dniu 28 lipca 1993 r. (Dz. U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318) oraz przepisy ustawy z dnia 17 maja 1989r. o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1169), a szczególnie jej art. 2 stanowiący, iż Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami.

Należy zgodzić się ze stroną skarżącą, że z powołanych przepisów wynika, iż Kościół Katolicki (podobnie jak i inne kościoły i związki wyznaniowe), ma prawo do samoorganizacji i samorządności. Może więc m.in. stanowić normy obowiązujące w ramach własnych struktur organizacyjnych, a w ich stanowieniu i stosowaniu jest wolny od ingerencji władz państwowych. Z regulacji tych wynika w szczególności, że określenie przesłanek nabycia przynależności osoby (wiernego) do Kościoła, faktycznych i prawnych skutków tego faktu oraz utraty przynależności ("wystąpienia" w różnych postaciach normowanych przez prawo kanoniczne), pozostaje wewnętrzną sprawą Kościoła, wolną od reglamentacji prawnej ze strony państwa. Stanowisko to potwierdzają pośrednio także przepisy ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 ze zm.). Obligują one do tego, aby określenie sposobu nabywania i utraty członkostwa w grupie religijnej, która ma być wpisana do rejestru Kościołów i innych związków wyznaniowych, zostało dokonane w statucie tej grupy (art. 32 ust. 2 pkt 8), a więc w sposób niezależny od jakichkolwiek władz państwowych. Niezależność tę zauważono również w sądownictwie, bowiem Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 13 sierpnia 2003 r., sygn. akt VI ACa 81/03 (Wokanda 2005, nr 1) przyjął, że "odmowa przyjęcia do społeczności danego wyznania, podobnie jak wykluczenie, nie podlegają kontroli sądu powszechnego".

Zasadne jest przy tym wskazanie, że podstawowym (choć nie jedynym) źródłem prawa wewnętrznego Kościoła Katolickiego jest Kodeks Prawa Kanonicznego z dnia 25 stycznia 1983 r., zaś organem uprawnionym do dokonywania autentycznej interpretacji ustaw kościelnych jest Papieska Rada Tekstów Prawnych, której kompetencje określa Konstytucja Apostolska ("Pastor Bonus" z dnia 29 czerwca 1988 r.) - art. 154 i 155. Z uwagi na powyższe, podstawę prawną odnoszącą się do kwestii wystąpienia z Kościoła Katolickiego, oprócz ogólnych przepisów Kodeksu Prawa Kanonicznego (kan. 751), stanowi Obwieszczenie Papieskiej Rady Tekstów Prawnych "Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica" z dnia 13 marca 2006 r., zatwierdzone przez papieża Benedykta XVI. Zawiera ono przepisy nadrzędne w stosunku do jakiegokolwiek dokumentu zarówno o charakterze wykonawczym, jak i duszpasterskim, i stanowi podstawę prawną do rozpatrywania przedmiotowych spraw. Zostały w nim określone elementy materialne aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego, tj. wewnętrzna decyzja opuszczenia Kościoła Katolickiego, realizacja i zewnętrzna manifestacja tej decyzji, przyjęcie tej decyzji przez kompetentną władzę kościelną oraz elementy formalne, tj. wystąpienie musi stanowić prawnie skuteczny (ważny) akt prawny dokonany w sposób osobisty, świadomy i wolny, w formie pisemnej wobec kompetentnej władzy kościelnej (tzn. wobec ordynariusza lub własnego proboszcza), która jest jedynym organem uprawniającym do wydania osądu dotyczącego zaistnienia lub niezaistnienia przedmiotowego wystąpienia.

Dokumentem zawierającym przepisy wykonawcze, jednakże jedynie o charakterze duszpasterskim, dotyczące Kościoła Katolickiego w Polsce, są przyjęte przez Konferencję Episkopatu Polski "Zasady postępowania w sprawie apostazji dokonanej poprzez formalny akt wystąpienia z Kościoła" z dnia 27 września 2008 r.

Zauważyć również należy, iż w dniu 19 lutego 2016 r., a więc już po dacie wydania zaskarżonej decyzji, opublikowany został Dekret Ogólny Konferencji Episkopatu Polski w sprawie wystąpień z Kościoła oraz powrotu do wspólnoty Kościoła (uchwała KEP z dnia 7 października 2015r., nr 20/370/2015 "Akta Konferencji Episkopatu Polski" 27(2015), s. 101 - 104).

Wspomniany kan. 751 Kodeksu Prawa Kanonicznego stanowi, że apostazją jest całkowite porzucenie wiary chrześcijańskiej. Jak wynika z pkt 5 "Zasad postępowania w sprawie apostazji dokonanej poprzez formalny akt wystąpienia z Kościoła" aktu odstępstwa, który wywołuje skutki kanoniczne, może dokonać tylko osoba pełnoletnia (kan. 98 § 1 i 2 Kodeksu Prawa Kanonicznego), zdolna do czynności prawnych, osobiście, w sposób świadomy i wolny (kan. 124 - 126), w formie pisemnej, w obecności proboszcza swego kanonicznego miejsca zamieszkania (stałego lub tymczasowego) i dwóch pełnoletnich świadków.

Niewątpliwie z powyższego wynika, że wewnętrzne przepisy kościelne zastrzegły dla aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego formę szczególną, co nie jest niczym nadzwyczajnym także na gruncie polskiego prawa powszechnie obowiązującego. Przykładem takiej szczególnej formy dokonania czynności prawnej jest np. wymóg formy aktu notarialnego przy sprzedaży nieruchomości, co nie oznacza przecież ograniczenia konstytucyjnego prawa własności.

Wskazana forma szczególna aktu apostazji nie może być postrzegana jako ograniczenie wolności sumienia i religii, w tym w szczególności wolności wystąpienia z kościoła lub innego związku wyznaniowego. Podkreślić bowiem należy, że Kościół Katolicki nie tylko nie wyklucza dopuszczalności wystąpienia z Kościoła, ani tej możliwości nie czyni złudną lub iluzoryczną, ale uznaje tę instytucję i poddaje ją zracjonalizowanej procedurze. W tej sytuacji nie sposób uznać, by przedstawione regulacje wewnętrzne naruszały konstytucyjnie zagwarantowaną w art. 53 wolność sumienia i religii. O takim naruszeniu można by było mówić wtedy, gdyby przepisy Kościoła Katolickiego ustanowiły zakaz apostazji lub w inny sposób uniemożliwiałyby lub znacznie utrudniały realizowanie konstytucyjnego prawa do zmiany wyznania.

Skoro zatem A. K. nie dokonała aktu apostazji w formie przewidzianej przez wewnętrzne prawo Kościoła Katolickiego, czego sama nie kwestionuje, to nieprawidłowe jest przyjęcie przez Generalnego Inspektora, że wymieniona skutecznie w oświadczeniu z dnia [...] września 2014 r. przejawiła wolę wystąpienia z Kościoła, pomimo, że Proboszcz Parafii [...] w K. wyraził jasne stanowisko, co do bezskuteczności dokonanego w takiej formie wystąpienia.

Generalny Inspektor wkraczając w istocie - poprzez nakaz dokonania przez Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej w księdze chrztu określonej treści adnotacji - naruszył autonomię Kościoła. Organ władzy publicznej wkroczył bowiem w materię kształtowaną umową międzynarodową i ustawami, do których Konstytucja odwołuje się w art. 25 ust. 4.

Sąd podziela pogląd wyrażony w wyroku WSA w Warszawie z dnia 9 lipca 2015r., sygn. akt II SA/Wa 2095/14 (publ. https://orzeczenia.nsa.gov.pl), zgodnie z którym Państwo nie może ingerować w sferę przynależności do kościoła lub związku wyznaniowego W ocenie Sądu rozpatrującego niniejszą sprawę, GIODO nakazując decyzją administracyjną Proboszczowi Parafii [...] w K. naniesienie - w stanie faktycznym niniejszej sprawy - w księdze chrztu określonej treści adnotacji dotyczącej wnioskodawcy, przekroczył swoje kompetencje jako organ władzy publicznej, czym naruszył przepis art. 7 Konstytucji RP, a także przepis art. 18 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 35 ust. 1 u.o.d.o.

Sąd w składzie orzekającym nie podziela tym samym poglądów wyrażonych w powołanych przez organ w decyzji wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego, w zakresie dopuszczalności oceny przez organ władzy publicznej skuteczności oświadczenia danej osoby w kwestii przynależności do Kościoła Katolickiego (wyrok NSA z dnia 18 października 2013 r. sygn. akt I OSK 129/13, wyrok NSA z dnia 18 października 2013 r. sygn. akt I OSK 1487/12 (publ. j.w.).

Z zaskarżonej decyzji jednoznacznie wynika, że organ władzy państwowej podjął się decydowania o skuteczności oświadczenia woli określonej osoby w zakresie wystąpienia z danego Kościoła, w tym przypadku Kościoła Katolickiego, co stanowi przekroczenie granic wykonywania władzy publicznej w sferze, która zastrzeżona jest Kościołowi Katolickiemu.

Podkreślić należy, że w sytuacji, gdy zagadnienie wystąpienia z Kościoła Katolickiego jest jedną z przesłanek wykonywania kompetencji przez organ, to ustala on przynależność do Kościoła wyłącznie w oparciu o dowody przedstawione przez stronę kościelną, w tym przede wszystkim na podstawie aktu chrztu z dokonaną adnotacją o wystąpieniu z Kościoła. Ustalanie tego faktu z powołaniem się na inne dowody jest niedopuszczalne. Nie jest przy tym wystarczające odwołanie się do oświadczenia o woli wystąpieniu z Kościoła, a sprawy sporne na tym tle są sprawami kościelnymi, które winny być rozstrzygane na zasadach i w trybie określonych przez prawo kościelne. Skoro Generalnemu Inspektorowi nie przedłożono aktu chrztu wnioskodawczyni z właściwą adnotacją, organ nie mógł skorzystać z kompetencji przewidzianych w art. 12 pkt 2 u.o.d.o., bowiem w toku postępowania kontrolnego nie wykazano, że wnioskodawczyni nie należy do Kościoła Katolickiego (por. wyrok NSA z dnia 9 lutego 2016 r. sygn. akt I OSK 2585/15; z dnia 19 lutego 2016 r. sygn. akt I OSK 3111/14, publ. j.w.).

W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy nie można mówić o jakimkolwiek naruszeniu przepisów ustawy o ochronie danych osobowych względem osoby wnioskującej do GIODO, które to naruszenie umożliwiałoby interwencję władzy państwowej w sposób ujęty w decyzji organu z dnia [...] marca 2015 r.

Takiego naruszenia przepisów ustawy o ochronie danych osobowych przez Proboszcza Parafii [...] w K. Generalny Inspektor nie wykazał. Organ powołał się jedynie na przepis art. 35 ust. 1 u.o.d.o., który stanowi, że w razie wykazania przez osobę, której dane osobowe dotyczą, że są one niekompletne, nieaktualne, nieprawdziwe lub zostały zebrane z naruszeniem ustawy albo są zbędne do realizacji celu, dla którego zostały zebrane, administrator danych jest obowiązany, bez zbędnej zwłoki, do uzupełnienia, uaktualnienia, sprostowania danych, czasowego lub stałego wstrzymania przetwarzania kwestionowanych danych lub ich usunięcia ze zbioru, chyba że dotyczy to danych osobowych, w odniesieniu do których tryb ich uzupełnienia, uaktualnienia lub sprostowania określają odrębne ustawy.

Twierdzenie Generalnego Inspektora zawarte w zaskarżonej decyzji, że wnioskodawczyni wyraziła dostatecznie jasno swoją wolę co do dalszej przynależności do Kościoła, na czym GIODO oparł decyzję, nie jest równoznaczne z wykazaniem przez organ naruszenia przez Proboszcza jakiegokolwiek przepisu u.o.d.o., co jest niezbędne dla zastosowania art. 35 ust. 1 u.o.d.o.

Ponownie rozpoznając sprawę, Generalny Inspektor uwzględni rozważania Sądu przedstawione na gruncie stanu faktycznego niniejszej sprawy, w tym w szczególności weźmie pod uwagę, że Państwo nie może ingerować w sferę przynależności danej osoby do kościoła lub związku wyznaniowego, co w sprawie tej miało miejsce.

Mając na względzie wszystko powyższe, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c p.p.s.a. orzekł jak w punkcie 1 wyroku. O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 200 i 205 § 2 p.p.s.a. jak w pkt 2 sentencji wyroku.