Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jolanta Zdanowicz Sędziowie NSA Anna Lech Asesor WSA Sławomir Antoniuk /spr./ Protokolant Małgorzata Mierzejewska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 października 2005 r. sprawy ze skargi Wójta Gminy O. na decyzję Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia [...] września 2004 r. nr [...] w przedmiocie negatywnej opinii dotyczącej likwidacji szkoły oddala skargę

Zaskarżonym postanowieniem z dnia [...] września 2004 r., Nr [...] Minister Edukacji Narodowej i Sportu utrzymał w mocy postanowienie [...] Kuratora Oświaty z dnia [...] kwietnia 2004 r., Nr [...] r. negatywnie opiniujące zamiar likwidacji z dniem 31 sierpnia 2004 r. przez Radę Gminy w O. Szkoły Podstawowej w S.

Z ustaleń organu wynika, że Wójt Gminy O. pismem z dnia 25 lutego 2004 r. zwrócił się do [...] Kuratora Oświaty w W. Delegatura w S., na podstawie art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 95, poz. 425 ze zm.) oraz uchwały Rady Gminy O. z dnia [...] lutego 2004 r., Nr [...] o zamiarze likwidacji Szkoły Podstawowej w S., o pozytywne zaopiniowanie zamiaru likwidacji wskazanej w uchwale szkoły. W uzasadnieniu wniosku Wójt podał, że podjęcie przez Radę Gminy O. uchwały nie oznacza fizycznej likwidacji szkoły. Zaproponowano rodzicom powołanie stowarzyszenia i szkoły niepublicznej. Gmina deklaruje przekazanie budynku szkoły wraz z wyposażeniem na cele prowadzenia szkoły. Propozycja ta została przez rodziców przyjęta na zebraniu w dniu 22 lutego 2004 r.

[...] Kurator Oświaty postanowieniem z dnia [...] kwietnia 2004 r., Nr [...] r. negatywnie zaopiniował zamiar zlikwidowania z dniem 31 sierpnia 2004 r. Szkoły Podstawowej w S. Kurator Oświaty stwierdził, że analiza przedstawionych dokumentów przez Gminę O. nie potwierdza zasadności planowanej likwidacji szkoły. Do Szkoły Podstawowej w S. uczęszcza obecnie 48 uczniów. W następnych kolejnych latach liczba uczniów nie będzie ulegała drastycznym zmianom, lecz będzie utrzymywała się na zbliżonym poziomie:

w roku szkolnym 2004/2005 - 45 uczniów (łącznie z oddziałem przedszkolnym 60 dzieci),

w roku szkolnym 2005/2006 - 51 uczniów,

w roku szkolnym 2006/2007 - 46 uczniów,

w roku szkolnym 2007/2008 - 44 uczniów,

w roku szkolnym 2008/2009 - 44 uczniów,

w roku szkolnym 2009/2010 - 48 uczniów.

Propozycja władz samorządowych przeniesienia uczniów z planowanej do likwidacji Szkoły Podstawowej w S. do Szkoły Podstawowej w O. spowoduje likwidację klas łączonych, ale jednocześnie utworzone zostaną liczne oddziały, co na pewno nie wpłynie pozytywnie na jakość nauczania. Z danych demograficznych Gminy O. wynika, że do obwodu Szkoły Podstawowej w S. należy więcej dzieci, niż do nich uczęszcza. Dzieci z niewielkiej bezpiecznej szkoły, w której panuje rodzinna atmosfera, będą się czuły zagubione w większej szkole, gdzie uczęszcza również młodzież gimnazjalna. Uczniowie Szkoły Podstawowej w S. uzyskują znaczne osiągnięcia w konkursach różnych szczebli, np. pierwsze miejsce w międzynarodowym konkursie matematycznym "[...]", laureaci wojewódzkiego konkursu geograficznego, z języka polskiego i matematyki. W szkole organizowane są dodatkowe zajęcia wyrównawcze. W przypadku likwidacji Szkoły Podstawowej w S. zostanie znacznie wydłużony czas dowozu dzieci do Szkoły Podstawowej w O. Droga do tej szkoły z miejscowości K. i D. wynosi 10 km. W Szkole Podstawowej w S. jest zatrudnionych 8 nauczycieli (7etatów), a władze gminy proponują zatrudnienie w innych szkołach tylko 2 nauczycielom. Rodzice uczniów i nauczyciele wyrazili stanowczy protest przeciwko zamiarom likwidacji Szkoły Podstawowej w S. Dla nich szkoła jest nie tylko obiektem oświatowym, ale również kulturalnym. Szkoła otwarta jest na potrzeby środowiska lokalnego. Budynek Szkoły został wybudowany przy udziale pracy mieszkańców. Rodzice deklarują dalszą pomoc w utrzymaniu obiektu, np. w pracach porządkowych, remontowych. Propozycja Gminy O. skierowana do rodziców, dotycząca utworzenia stowarzyszenia i powołania szkoły niepublicznej w tym roku jest niemożliwa do zrealizowania. Szkoła niepubliczna mogłaby funkcjonować dopiero od 1 września 2005 r. Nie powinno się corocznie przenosić uczniów z jednej szkoły do innej. Uczniowie powinni mieć gwarancję ukończenia szkoły, w której rozpoczęli naukę.

Wójt Gminy O. w dniu 20 kwietnia 2004 r. wniósł zażalenie na postanowienie [...] Kuratora Oświaty w sprawie negatywnej opinii dotyczącej zamiaru likwidacji Szkoły Podstawowej w S., w której podniósł sprawę kosztów prowadzenia szkół podstawowych i gimnazjów. Wskazał, że wydatki na oświatę w 92,89 % są przeznaczane na płace i pochodne kosztem rezygnacji z wydatków na pomoce naukowe i wyposażenie. Gmina ogranicza się głównie do finansowania zajęć obowiązkowych rezygnując z zajęć pozalekcyjnych. Proponowana przez Gminę racjonalizacja sieci szkolnej ma na celu przede wszystkim likwidację klas łączonych i obniżenie kosztów utrzymania szkół. Droga uczniów do Szkoły Podstawowej w O. z miejscowości B. i K. wydłuży się o 4,8 km, ale nie będzie dłuższa niż 10 km. Gmina gwarantuje zapewnienie dowozu uczniów do szkoły korzystając z usług Przedsiębiorstwa [...] w L.

Minister Edukacji Narodowej i Sportu rozpoznawszy powyższe zażalenie postanowieniem z dnia [...] września 2004 r. utrzymał postanowienie [...] Kuratora Oświaty z dnia [...] kwietnia 2004 r. w mocy. Podtrzymując argumentację wyrażoną w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia dodatkowo wskazał, że podnoszone przez władze samorządowe argumenty oszczędności finansowych w kosztach funkcjonowania szkół nie wskazują wymiernych korzyści materialnych płynących z racji planowanego zamiaru likwidacji Szkoły Podstawowej w S. Czynnik ekonomiczny nie może być jedynym racjonalnym powodem zamiaru likwidacji szkoły przy jednoczesnym braku akceptacji społecznej, a wręcz dużym protestem rodziców, społeczności lokalnej i nauczycielskich związków zawodowych. Sprawy edukacji publicznej należą do zadań własnych gminy służących zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty, więc sprawa społecznego protestu nie powinna być elementem obojętnym dla gminy, a wszystkie argumenty sprzyjające złagodzeniu niezadowolenia rodziców emocjonalnie związanych ze szkołą, która jest dla nich także ośrodkiem kulturalnym, są bardzo istotne. Problem reorganizacji szkół i dostosowania jej do potrzeb mieszkańców wymaga uzgodnień na drodze negocjacji z przedstawicielami zainteresowanych stron. W związku z powyższym Minister Edukacji Narodowej i Sportu uznał potrzebę dalszego funkcjonowania Szkoły Podstawowej w S. i nie znalazł dostatecznych podstaw prawnych do uchylenia zaskarżonego postanowienia [...] Kuratora Oświaty.

Postanowienie to stało się przedmiotem skargi Wójta Gminy O. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W skardze strona wniosła o uchylenie postanowienia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu jako naruszającego prawo materialne poprzez rażące naruszenie art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r., Nr 67, poz. 329 ze zm.) w związku z art. 16 ust. 2, art. 165 ust. 2, art. 171 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 ze zm.) przez wydanie arbitralnego orzeczenia [...] Kuratora Oświaty w formie negatywnej opinii w sprawie likwidacji Szkoły Podstawowej w S.

W odpowiedzi na skargę Minister Edukacji Narodowej i Sportu wniósł o jej oddalenie i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu oraz ustosunkował się do zarzutów stawianych w skardze.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) Wojewódzki Sąd Administracyjny sprawuje, w zakresie swojej właściwości, kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonych aktów lub czynności organów administracji publicznej. Kontrola jego sprowadza się do zbadania, czy organ administracji w toku rozpoznawania sprawy nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik rozstrzygnięcia.

Zaskarżone postanowienie nie narusza prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy.

Sąd przyjął jako prawidłowy stan faktyczny ustalony w zaskarżonym postanowieniu oraz postanowieniu organu pierwszej instancji.

Opinia kuratora oświaty, o której mowa w art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r., Nr 67, poz. 329 ze zm.), jest jednym z elementów które muszą być spełnione by szkoła mogła zostać zlikwidowana. Oprócz elementów wymienionych w pkt 1 powołanego przepisu uzyskanie opinii kuratora oświaty, pozytywnie opiniującej zamiar likwidacji szkoły, jest niezbędnym czynnikiem procesu likwidacji szkoły. Ocena każdego z tych elementów następuje odrębnie. Opinia kuratora oświaty, o której mowa jest w art. 59 ust. 2 powołanej ustawy wyraża stanowisko tego organu w przedmiocie likwidacji szkoły, a nie stanowi oceny czy zostały spełnione warunki przewidziane w art. 59 ust. 1 tej ustawy do likwidacji szkoły. Dlatego też, jeżeli nawet Gmina O. spełniałaby wszystkie wymogi określone w art. 59 ust. 1 i art. 17 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, to nie nakłada to na kuratora oświaty obowiązku wydania pozytywnej opinii co do zamiaru zlikwidowania szkoły, bowiem kurator nie wydaje opinii w przedmiocie wykonania obowiązków określonych w powołanych przepisach, ale opiniuje sam zamiar likwidacji szkoły. Kurator Oświaty będąc organem odpowiedzialnym za realizację polityki oświatowej państwa na terenie województwa, wydając przedmiotową opinię jest obowiązany przede wszystkim kierować się dostępnością edukacji w poszczególnych rejonach gminnych oraz odpowiednim poziomem nauczania w szkołach.

Przepisy ustawy nie określają kryteriów opiniowania zamiaru likwidacji szkół. Zatem opinia ta wydawana jest w ramach uznania administracyjnego. Uznanie to nie może mieć charakteru dowolnego. Organ przed wydaniem opinii powinien w sposób wyczerpujący zebrać niezbędny dla wydania orzeczenia materiał dowodowy i na tej podstawie dokonać wszechstronnej oceny okoliczności faktycznych istotnych dla takiego rozstrzygnięcia.

Jak wynika z materiału dokumentacyjnego organy obu instancji takowej oceny materiału dowodowego dokonały i na jej podstawie wskazały następujące okoliczności uzasadniające wydanie negatywnej opinii:

prognozy dotyczące liczby uczniów uczęszczających do Szkoły Podstawowej w S. w kolejnych latach nie ulegnie drastycznym zmianom,

propozycja przeniesienia uczniów z planowanej do likwidacji szkoły do Szkoły Podstawowej w O. spowoduje likwidacje klas łączonych, ale jednocześnie utworzone zostaną liczne oddziały, co nie wpłynie na jakość nauczania,

dzieci z niewielkiej i bezpiecznej szkoły, gdzie panuje rodzinna atmosfera, będą czuły się zagubione w większej szkole, do której uczęszcza również młodzież gimnazjalna,

uczniowie Szkoły Podstawowej w S. uzyskują znaczące osiągnięcia w konkursach różnych szczebli, [...], uczniowie są laureatami wojewódzkiego konkursu geograficznego, z języka polskiego i matematyki,

likwidacja szkoły spowoduje, że zostanie wydłużony czas dowozu dzieci do Szkoły Podstawowej w O.,

rodzice uczniów i nauczycie wyrazili stanowczy protest przeciwko zamiarowi likwidacji szkoły,

propozycja Gminy O. skierowana do rodziców dotycząca utworzenia stowarzyszenia i powołania szkoły niepublicznej w roku 2004 r. jest niemożliwa do zrealizowania, gdyż szkoła niepubliczna mogłaby powstać dopiero od września 2005 r.,

podnoszone przez władze samorządowe argumenty oszczędności finansowych w kosztach funkcjonowania szkół nie wskazują wymiernych korzyści materialnych płynących z planowanego zamiaru likwidacji Szkoły Podstawowej w S.

Przyjęcie powyższych argumentów jako podstawy wydania negatywnej opinii nie narusza granic uznania administracyjnego. Zatem nie daje podstaw do twierdzenia, że zaskarżone postanowienie oraz postanowienie pierszoinstancyjne [...] Kuratora Oswiaty naruszają prawo. W ocenie Sądu organom obu instancji nie można zarzucić arbitralności przy wydawaniu opinii negatywnie opiniującej zamiar likwidacji szkoły. W niniejszej sprawie organy administracji ustaliły wszelkie okoliczności istotne dla wydania właściwego rozstrzygnięcia. Działając w ramach swobodnej oceny dowodów, zgodnie z art. 80 k.p.a., organy miały uzasadnione podstawy do stwierdzenia, że likwidacja Szkoły Podstawowej w S. jest niezasadna z punktu widzenia potrzeb społeczności lokalnej, dostępności do edukacji i jakości kształcenia.

Skoro zostały dostatecznie wyjaśnione wszystkie okoliczności mające wpływ na wynik sprawy, a ustaleń faktycznych dokonano na podstawie materiału dowodowego, należycie ocenionego przez organ administracji, to skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Z tych względów Sąd na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji.