Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Bożena Popowska, Sędzia NSA Małgorzata Borowiec, Sędzia del. WSA Teresa Kurcyusz-Furmanik (spr.), Protokolant starszy asystent sędziego Anna Siwonia-Rybak, po rozpoznaniu w dniu 25 lutego 2016 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej A. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 stycznia 2014 r. sygn. akt II SA/Wa 1005/13 w sprawie ze skargi A. S. na decyzję Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z dnia [...] marca 2013 r. nr [...] w przedmiocie odszkodowania z tytułu zwolnienia z zawodowej służby wojskowej 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od A. S. na rzecz Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 stycznia 2014r. sygn. akt II SA/Wa 1005/13, po rozpoznaniu sprawy ze skargi A. S. na decyzję Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z dnia [...] marca 2013 r. nr [...] w przedmiocie odszkodowania z tytułu zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, oddalono skargę.

Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Decyzją nr [...] z dnia [...] grudnia 2012 r. wydaną przez Dowódcę Sił Powietrznych na podstawie art. 116 ustawy z dnia 11 września 2003r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 593 ze zm. – dalej "wojskowa ustawa pragmatyczna") uznano, że zwolnienie A. S. z zawodowej służby wojskowej nastąpiło w drodze wypowiedzenia przez Dowódcę Sił Powietrznych stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej z datą 31 marca 2011 r. na podstawie art. 111 pkt 9 lit. b. wskazanej ustawy. Przyznano nadto stronie odszkodowanie od Skarbu Państwa w wysokości 23.707,20 zł.

Decyzję tę poprzedzało postępowanie, w ramach którego rozkazem personalnym Dowódcy Sił Powietrznych nr [...] (pkt [...]) z dnia [...] listopada 2010r. A. S. zwolniono z zawodowej służby wojskowej z dniem 31 grudnia 2010r. w związku z otrzymaniem w dwóch kolejnych latach oceny niedostatecznej ze sprawdzianu sprawności fizycznej. Rozkaz ten uchylony został decyzją nr [...] z dnia [...] lutego 2011r. Szefa Sztabu Generalnego WP w części dotyczącej daty zwolnienia, a organ ustalił nową datę zwolnienia na dzień 31 marca 2011r., w pozostałej części utrzymując rozkaz w mocy. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 10 października 2011r., sygn. akt II SA/Wa 943/11 uchylił decyzję Szefa Sztabu Generalnego WP nr [...] z dnia [...] lutego 2011r. W ponownym postępowaniu przed tym organem uchylony został rozkaz personalny nr [...] (pkt [...]) Dowódcy Sił Powietrznych z dnia [...] listopada 2010r., a postępowanie przed organem pierwszej instancji umorzono (decyzja nr [...] z dnia [...] maja 2012r.).

W odwołaniu od wymienionej na wstępie decyzji Dowódcy Sił Powietrznych nr [...] z dnia [...] grudnia 2012r. postawiono zarzut niezgodności przepisu art. 116 ust. 1, 2 i 3 wojskowej ustawy pragmatycznej z Konstytucją RP, domagając się przyjęcia odwołującego do pełnienia zawodowej służby wojskowej na stanowisku sprzed zwolnienia oraz na wszelkiego rodzaju zaopatrzenie wraz z przyznaniem uposażenia zasadniczego i wszystkich innych świadczeń za okres od dnia faktycznego zwolnienia ze służby do dnia uprawomocnienia się decyzji nr [...] z dnia [...] maja 2012r.

Szef Sztabu Generalnego decyzją nr [...] z dnia [...] marca 2013r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję, podzielając ustalenia organu pierwszej instancji dotyczące stanu faktycznego i prawnego. Przytoczył w całości treść przepisu art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej wskazując, że w razie uchylenia orzeczenia, o którym mowa w jej art. 111 pkt 11 i 13-15 lub art. 112 ust. 1 pkt 1, albo uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej lub wypowiedzeniu stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej dokonanego przez organ wojskowy, ulegają uchyleniu skutki tego orzeczenia lub decyzji, jakie wynikły dla żołnierza zawodowego z tego tytułu (ust. 1). W takiej sytuacji data zwolnienia z zawodowej służby wojskowej nie ulega zmianie, przy czym uznaje się, że zwolnienie nastąpiło w drodze wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej dokonanego przez właściwy organ (ust. 2). Żołnierzowi zawodowemu przysługuje wówczas od Skarbu Państwa odszkodowanie w wysokości sześciokrotności kwoty uposażenia zasadniczego, wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym, z uwzględnieniem powstałych zmian mających wpływ na prawo do uposażenia lub jego wysokość (ust. 3). Powołał się ponadto na przepis § 30 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 stycznia 2008r. w sprawie zwalniania żołnierzy zawodowych z zawodowej służby wojskowej i na podstawie wskazanych regulacji stwierdził, że wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji o zwolnieniu nie powoduje automatycznie powrotu do służby. Uchyleniu ulegają jedynie skutki będące następstwem zwolnienia ze służby, a nie skutek w postaci zwolnienia. Stanowisko takie znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowoadministracyjnym.

Odnosząc się do podniesionego w odwołaniu zarzutu niekonstytucyjności przepisu stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia, Szef Sztabu Generalnego WP wskazał wyrok z dnia 6 listopada 2012r. o sygn. akt SK 29/11, w którym Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis art. 116 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych jest zgodny z przepisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Organ stwierdził także, że wysokość odszkodowania od Skarbu Państwa została określona prawidłowo.

W skardze skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie A. S. wniósł o uchylenie zaskarżonej i utrzymanej nią w mocy decyzji Dowódcy Sił Powietrznych nr [...] z dnia [...] grudnia 2012r., ewentualnie o stwierdzenie nieważności ww. decyzji. Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej poprzez jego nieuzasadnione zastosowanie w niniejszej sprawie i podjęcie w oparciu o ten przepis zaskarżonego rozstrzygnięcia, podczas gdy w sprawie należało przywrócić skarżącego do zawodowej służby wojskowej z prawem do wszelkich świadczeń finansowych z tytułu służby oraz naprawić szkody wyrządzone nieprawidłowym działaniem organu za czas pozostawania poza służbą, zamiast wypłacać odszkodowanie, o którym mowa we wskazanym przepisie.

W uzasadnieniu skargi wskazano, że sądy administracyjne w licznych uzasadnieniach orzeczeń wydawanych w sprawach żołnierzy przywróconych do służby (które toczyły się przed wprowadzeniem zmiany w art. 116 w/w ustawy) wielokrotnie podzielały pogląd co do skutków stwierdzenia nieważności decyzji o wypowiedzeniu. Stosowanie art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej w obecnie obowiązującym brzmieniu oznacza faktyczne przerzucenie skutków złego stosowania prawa przez organy wojskowe na żołnierzy, a miało to bezsprzecznie miejsce w niniejszej sprawie, co potwierdził Sąd w wyroku w sprawie II SA/Wa 943/11. Skarżący zwrócił też uwagę na zastrzeżenia zgłaszane w tym przedmiocie na etapie prac nad projektem zmian wojskowej ustawy pragmatycznej przez Konwent Dziekanów Korpusu Oficerów WP oraz część posłów i senatorów.

W odpowiedzi na skargę Szef Sztabu Generalnego WP wniósł o jej oddalenie i podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko faktyczne oraz prawne.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm.) – dalej P.p.s.a.

Sąd ten przyjął za bezsporny stan faktyczny ustalony w toku postępowania administracyjnego i odniósł się do treści art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej, który to przepis stanowił podstawę prawną decyzji nr [...] z dnia [...] grudnia 2012 r., utrzymanej w mocy decyzją stanowiąca przedmiot kontroli sądowadministracyjnej. Wskazał, że brzmienie tego przepisu zostało nadane ustawą z dnia 24 sierpnia 2007r. o zmianie ustawy o służbie woskowej żołnierzy zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 176, poz. 1242). Celem nowelizacji było uporządkowanie regulacji dotyczących spraw związanych z uchyleniem lub stwierdzeniem nieważności decyzji zwalniającej żołnierza z zawodowej służby wojskowej. Powołując się na uzasadnienie projektu ustawy (druk sejmowy nr 1293 V kadencja) Sąd wskazał, że zmiana w treści art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej wynikała z dotychczasowego braku unormowań dotyczących spraw związanych z uchyleniem lub stwierdzeniem nieważności decyzji zwalniającej żołnierza z zawodowej służby wojskowej. W takich przypadkach zwykle uznawano, że żołnierz nie został zwolniony ze służby i wypłacano mu uposażenie za cały czas, jaki upłynął od dnia zwolnienia, przy czym często były to okresy kilkuletnie.

Sąd zauważył, że treść przepisu art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej jest jasna i precyzyjna i nie stwarza problemów interpretacyjnych. Zaakceptował przy tym pogląd prezentowany w wyroku NSA z dnia 5 kwietnia 2011r., (sygn. akt I OSK 1697/10), zgodnie z którym "analiza treści przepisu art. 116 ustawy z dnia 11 września 2003r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych prowadzi do wniosku, że ustawodawca w sposób szczególny określił sytuację prawną żołnierza, w stosunku do którego stwierdzono nieważność decyzji o wypowiedzeniu stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej, wskazując, że fakt ten skutkuje uchyleniem wszelkich skutków jakie wynikły dla żołnierza z tytułu wypowiedzenia stosunku służbowego, jednakże z wyłączeniem skutku w postaci zwolnienia. Data zwolnienia nie ulega bowiem zmianie, a następuje jedynie zmiana trybu zwolnienia, gdyż uznaje się, że nastąpiło ono w drodze wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej dokonanego przez właściwy organ. Ustawodawca nie przewidział zatem możliwości reaktywowania stosunku służbowego, a jedyną rekompensatą nieprawidłowej decyzji o zwolnieniu jest przyznanie żołnierzowi odszkodowania w wysokości określonej w art. 116 ust. 3 tej ustawy".

W ocenie Sądu, w przyjętym stanie faktycznym, przy uwzględnieniu brzmienia art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej, jako prawidłowe należało ocenić stanowisko organu zawarte w zaskarżonej decyzji, że zwolnienie skarżącego nastąpiło w drodze wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej z dniem 31 marca 2011r. oraz że przysługuje mu wyłącznie odszkodowanie od Skarbu Państwa określone zgodnie z ust. 3 tego przepisu, a więc w kwocie 23.707,20 zł. Zasadnie również przyjęto, iż organem właściwym w rozumieniu art. 116 ust. 2 wojskowej ustawy pragmatycznej, jest w myśl jej art. 114 ust. 4 pkt 3 w zw. z art. 10 pkt 3 tej ustawy Dowódca Sił Powietrznych.

Sąd nie podzielił zarzutu skargi, co do tego, że zastosowany przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej narusza konstytucyjne prawa skarżącego oraz jest sprzeczny z powszechnie obowiązującymi zasadami wypracowanymi przez wieloletnią praktykę i respektowanymi zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie sądowym. Odwołał się do stanowiska Trybunału Konstytucyjnego zajętego w wyroku z dnia 6 listopada 2012r., sygn. akt SK 29/11 (OTK-A 2012/10/120) wskazując, że stwierdzono tam zgodność art. 116 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych z art. 60 w związku z art. 2 i art. 32, art. 65 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 32, art. 77 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia ogólnych zasad prawa "wypracowanych przez wieloletnią praktykę sądową i doktrynę prawa", Sąd zauważył, że skarżący, co sam przyznaje, powołuje się bądź na orzeczenia sądów administracyjnych dotyczące stanu prawnego sprzed nowelizacji art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej, bądź orzeczenia Sądu Najwyższego nie mające związku z problematyką regulowaną przepisem jej art. 116.

Jako bez znaczenia dla zgodności z prawem zaskarżonej decyzji Sąd uznał okoliczność braku możliwości realizacji przez organ wytycznych i wskazówek zawartych w wyroku WSA w Warszawie w sprawie o sygn. akt II SA/Wa 943/11 ze względu na treść zastosowanego w sprawie w art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej, przewidującego określone możliwości rozstrzygnięć.

Od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skierowana została skarga kasacyjna sporządzona przez uprawnionego pełnomocnika działającego w imieniu A. S.

W skardze tej zaskarżono wymieniony wyrok w całości, wnosząc w tym też zakresie o jego uchylenie i orzeczenie co do istoty sprawy (na podstawie art. 188 P.p.s.a.) poprzez uchylenie decyzji Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego nr [...] z dnia [...] marca 2013r. oraz utrzymanego nią w mocy rozkazu personalnego Dowódcy Sił Powietrznych nr [...] z dnia [...] grudnia 2012r. w sprawie zwolnienia mł. chor. A. S. z zawodowej służby wojskowej, względnie o uchylenie w całości - na podstawie art. 185 § 1 P.p.s.a. - zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Wnoszący skargę kasacyjną skorzystał z obu podstaw kasacyjnych określonych w art. 174 pkt 1 i 2 P.p.s.a.

W ramach zarzutów naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy wskazał jako naruszony art. 151 P.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a" P.p.s.a. oraz art. 134 § 1 P.p.s.a. i art. 141 § 4 P.p.s.a. przez błędne przyjęcie i niedostateczne wyjaśnienie zasadności zastosowania art. 116 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (dalej jako "ustawa pragmatyczna"), podczas gdy w sprawie należało przywrócić skarżącego do zawodowej służby wojskowej z prawem do wszelkich świadczeń finansowych z tytułu służby oraz naprawić szkody mu wyrządzone nieprawidłowym działaniem organu za czas pozostawania poza służbą (wskutek toczącego się postępowania sądowo-administracyjnego), zamiast wypłacać mu odszkodowanie, o którym mowa w skarżonym przepisie.

W ramach naruszenia przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, wskazano jako uchybiony art. 156 § 1 pkt. 2 K.p.a. przez przyjęcie, że stwierdzenie nieważności decyzji w przedmiocie zwolnienia ze służby przez organ administracyjny eliminuje skutki tego zwolnienia tylko od momentu jego uchylenia dla skarżącego, a więc wywiera skutek ex nunc i jako taki nie ma mocy wstecznej.

Uzasadniając przedstawione zarzuty skarżący przyznał, że rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonym wyroku jest zgodne z brzmieniem przepisu art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej wprowadzonego mocą ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Nie zgodził się jednak ze stanowiskiem Sądu I instancji co do tego, że z tytułu wadliwego zwolnienia z zawodowej służby wojskowej potwierdzonego w wyroku WSA w Warszawie z dnia 10 października 2011 r. (sygn. akt II SA/Wa 943/11) przysługuje mu jedynie odszkodowanie w wysokości 23 707,20 złotych.

Stwierdził, że zastosowany przepis narusza jego konstytucyjne prawa, sprzeciwia się ogólnym zasadom prawa wypracowanym i respektowanym przez wieloletnią praktykę sądową i doktrynę prawa.

Zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną, skutkiem uchylenia przez sąd administracyjny wadliwej decyzji administracyjnej w przedmiocie zwolnienia (wypowiedzenia stosunku służbowego) jest reaktywowanie stosunku służbowego z dniem ogłoszenia prawomocnego w tym zakresie wyroku sądu. Taki wyrok wywołuje skutki na przyszłość ("ex nunc"), czyli licząc od daty uchylenia. Od dnia wyroku żołnierzowi należy się uposażenie. Natomiast za okres wstecz żołnierz może dochodzić naprawienia szkody, gdyż zgodnie z art. 287 P.p.s.a. stronie, która poniosła szkodę, służy odszkodowanie od organu, który wydał decyzję.

Na potwierdzenie swego stanowiska skarżący kasacyjnie przywołał szereg wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sądu Najwyższego odnoszących się do funkcjonariuszy służb mundurowych. Na ich podstawie stwierdził, że skutkiem uchylenia decyzji o zwolnieniu ze służby jest reaktywowanie stosunku służbowego na przyszłość, a stwierdzenie nieważności decyzji o zwolnieniu ze służby wywołuje skutek ex tunc (wyrok NSA z dnia 6 grudnia 1994r. sygn. akt II SA 996/94, publ. ONSA 1995/4 z. 177 i z dnia 13 września 2001r. sygn. I SA 3288/00. publ. LEX nr 51037 i wyroki SN z dnia 14 grudnia 1999 r . I PKN 407/99 publ. OSP 2002/3 poz. 29, z dnia 8 stycznia 2008r. sygn. akt I UK 183/08 i 13 stycznia 2008r. sygn. I UK 4/08 i I UK 176/08, z dnia 23 stycznia 2008r. sygn. akt I UK 177/08 i I UK 182/08 oraz wyroki z 28 stycznia 2008 r. w sprawach o sygn. akt I UK 181/08,1 UK 180/08,1 UK 175/08). Nadto przywołał uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 11 września 2008r. sygn. akt III UZP 1/08, której uzasadnienie (zdaniem skarżącego kasacyjnie) zawiera ogólne wskazówki dotyczące skutków zwolnienia ze służby uznanego później za niezgodne z prawem, a odmienne od powyższego stanowisko naruszałoby art. 2, art. 7, art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Wnoszący skargę kasacyjną zauważył, że zasady określone w art. 116 ustawy pragmatycznej zostały zakwestionowane w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, natomiast sądy administracyjne w licznych uzasadnieniach orzeczeń wydawanych w sprawach żołnierzy przywróconych do służby, (które toczyły się przed wprowadzeniem zmiany art. 116 pragmatyki) wielokrotnie powielały powyższy pogląd co do skutków stwierdzenia nieważności decyzji o wypowiedzeniu. Jego zdaniem zapis ograniczający wysokość odszkodowania od Skarbu Państwa z tytułu uchylenia lub unieważnienia decyzji zwalniającej ze służby jest niezgodny z Konstytucją RP. W myśl art. 77 ust. 1 Konstytucji RP każdy ma bowiem prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działania organu władzy publicznej. Ograniczająca wysokość odszkodowania regulacja zawarta w art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej - stanowiąca podstawę prawną zaskarżonej decyzji - jest według wnoszącego skargę kasacyjną niezgodna z prawem. Natomiast uznanie rozwiązań przyjętych w/w art. 116 za zgodne z prawem oznaczałoby ochronę praw żołnierza zapewnioną poprzez wprowadzenie kontroli instancyjnej i sądowo-administracyjnej (nawet w przypadku gdyby decyzja o zwolnieniu była podjęta z rażącym naruszeniem prawa) jako ochronę iluzoryczną. Odwołał się tu do postanowienia NSA z 16 kwietnia 2009r. sygn. I OZ 344/09 z 14 grudnia 2007r., sygn. akt I OZ 950/07 i z dnia 3 września 2008 r. sygn. akt I OZ 632/08, publ. CBOSA.

Nawiązując do wydanego w jego sprawie wyroku z dnia 10 października 2011r. sygn. akt II SA/Wa 943/11 skarżący kasacyjnie podniósł, że rozstrzygnięcie przewidziane w art. 116 ustawy pragmatycznej niweczy skutki określone w art. 153 P.p.s.a. W wyroku tym zawarto wytyczne co do dalszego postępowania, a takie w ogóle nie zostało przeprowadzone. Odwołując się do stanowiska piśmiennictwa prawniczego stwierdził, że nieprzestrzeganie art. 153 P.p.s.a podważa obowiązującą w polskim prawie zasadę sądowej kontroli nad aktami i czynnościami organów administracji.

Skarżący kasacyjnie zwrócił uwagę, że stosowanie art. 116 ustawy pragmatycznej w obecnie obowiązującym brzmieniu, oznacza faktyczne przerzucenie skutków złego stosowania prawa przez wojskowe organy administracyjne na żołnierzy, co pozostaje w sprzeczności ze stanowiskiem prezentowanym w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych. Zauważył także, w powołaniu na wyrok Sądu Najwyższego z 22 października 2003 r., sygn. II UKN 112/2003, publ. www.sn.pl, że należy orzekać zgodnie z prawem niezależnie od konsekwencji finansowych jakie pociąga za sobą prawidłowe stosowanie prawa, zaś "sądy nie pełnią strażników finansów publicznych i nie mogą być tak postrzegane".

Cytując fragment interpelacji nr 8016 i odpowiedzi MON (publ. http://pracujedlaciebie.pl/sejm-6/interpelacje/interpelacja-8016/) podniósł, że czynniki pozaprawne, takie jak interes finansowy Państwa, nie mogą uzasadniać ograniczania obywatelom ich konstytucyjnych praw. Tymczasem te czynniki miały decydujący wpływ na treść wprowadzonego przepisu art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej. Ustawodawca chciał bowiem bronić Skarb Państwa przed finansowymi skutkami błędnie przeprowadzonej reformy Sił Zbrojnych. Dalsze stosowanie dotychczas obowiązujących zasad w sprawie skarżącego i innych żołnierzy w podobnej sytuacji skutkowałoby obciążeniem Rzeczpospolitej Polskiej dużymi kosztami. Wskazał nadto, że zastrzeżenia, co do takiego rozwiązania zgłaszane już były na etapie prac nad projektem zmian wojskowej ustawy pragmatycznej przez Konwent Dziekanów Korpusu Oficerów WP oraz część posłów i senatorów i powołał się na dotyczący art. 116 ustawy pragmatycznej wyciąg z opinii Konwentu publikowany na stronie httv://www. kdkowp. wp. Mil.pl/dokumenty/pragmatyka %20opinia0 7. doc i htty://www. kdkowp. wy. mil. pl/dokumenty/31.03. stanowisko KDKOWP. doc.

Podsumowując wskazano, że skarżący kasacyjnie powinien zostać przyjęty do pełnienia zawodowej służby wojskowej na stanowisku sprzed zwolnienia oraz "przyjęty na wszelkiego rodzaju zaopatrzenie". Powinny mu być również przyznane uposażenie zasadnicze i wszystkie inne świadczenia żołnierza zawodowego za okres od dnia faktycznego zwolnienia ze służby do dnia uprawomocnienia się decyzji Dowódcy Wojsk Lądowych nr [...] z dnia [...] maja 2012 r.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną pełnomocnik Szefa Sztabu Generalnego Wojska wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej w całości, gdyż nie wskazuje ona naruszenia prawa przez Sąd I Instancji przy orzekaniu w sprawie II SA/Wa 1005/13, a orzecznictwo sądowe jakie przytacza pełnomocnik wnoszącego skargę kasacyjną w znakomitej większości jest nieaktualne, natomiast wyrok TK wydany w sprawie SK 29/11 ma w tej sprawie rozstrzygające znaczenie. Wyrok ten nota bene wydany został wskutek skargi pełnomocnika skarżącego kasacyjnie działającego w imieniu innych żołnierzy. Zdaniem organu treść skargi kasacyjnej wskazuje na powielenie zarzutów co do istoty skarżonej normy, mimo że Trybunał Konstytucyjny dał wykładnię organom wojskowym co do stosowania normy art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej oddalając skargę konstytucyjną. Zauważono, że poglądy kasatora są nieaktualne w stosunku do stanu orzecznictwa sądowego, gdyż z szeregu orzeczeń sądów administracyjnych, w tym warszawskiego wynika, że uposażenie żołnierz może pobierać wyłącznie w sytuacji wypełniania czynności służbowych.

Przytoczono wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 kwietnia 2011r., sygn. akt I OSK 2272/11, w którym wskazano, że jedyną rekompensatą dla żołnierza jest odszkodowanie, o jakim mowa w art. 116 ust 3 wojskowej ustawy pragmatycznej.

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów skargi kasacyjnej organ uznał za nietrafny zarzut naruszenia postępowania polegający na błędnym przyjęciu i niedostatecznym wyjaśnieniu zasadności zastosowania art. 116 ustawy pragmatycznej w kontekście przywrócenia do zawodowej służby wojskowej oraz naprawienia wszelkich szkód finansowych za czas przebywania poza służbą z ostrożności procesowej podnosząc, że przepis art. 116 ustawy pragmatycznej ma charakter materialny, a nie procesowy.

Wskazał nadto, że w sprawie nie doszło do wydania decyzji stwierdzającej nieważność w trybie art. 156 § 1 pkt. 2 K.p.a. Wyrok o sygn. akt II SA/Wa 943/11 Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie był wyrokiem uchylającym decyzję o zwolnieniu skarżącego ze służby. Następnie zaś uchylono decyzję organu I instancji i umorzono postępowanie zwolnieniowe. Skarżący kasacyjnie w dacie tego postępowania był już zwolniony ze służby. W postępowaniu, które jest obecnie przedmiotem skargi kasacyjnej, Sąd nie uwzględnił wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji wydanej po myśli art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej oddalając skargę. W tym stanie rzeczy, zdaniem pełnomocnika organu, zarzut naruszenia art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. nie może być rozpatrywany procesowo.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje.

W rozpoznawanej sprawie nie występują przesłanki nieważności postępowania określone w art. 183 § 2 P.p.s.a., a zatem weryfikacja zaskarżonego wyroku możliwa była wyłącznie w granicach wyznaczonych przez skargę kasacyjną (art. 183 § 1 P.p.s.a.). Przedstawione w ramach podstaw kasacyjnych zarzuty nie mogły być jednak uznane za zasadne. Zauważyć nadto trzeba, że mimo sporządzenia skargi kasacyjnej przez profesjonalistę z zakresu prawa, nie odpowiada ona w pełni wymaganiom formalnym.

W ramach podstawy kasacyjnej określonej w art. 174 pkt 2 P.p.s.a. wskazano na naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a" P.p.s.a. oraz art. 134 § 1 i art. 141 § 4 P.p.s.a uznając, że naruszenie to nastąpiło poprzez "błędne przyjęcie i niedostateczne wyjaśnienie zasadności zastosowania art. 116 ustawy pragmatycznej". W skardze kasacyjnej nie postawiono jednak, równolegle z zarzutem procesowym naruszenia art. 145 § pkt 1 lit. "a" P.p.s.a., zarzutu naruszenia prawa materialnego polegającego na błędnej wykładni względnie na błędnym zastosowaniu art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej.

Wyjaśnienia wymaga, że art. 145 § 1 pkt 1 P.p.s.a., podobnie jak art. 151 P.p.s.a., są tzw. przepisami wynikowymi, a naruszenie tych przepisów jest zawsze następstwem złamania innych norm prawnych, co oznacza, że zarzuty naruszenia art. 151 P.p.s.a oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a" czy art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" P.p.s.a. nie mogą stanowić samodzielnej podstawy kasacyjnej. Strona skarżąca, chcąc powołać się na zarzuty złamania tych regulacji, bezwzględnie zobowiązana jest powiązać takie zarzuty z naruszeniem innych konkretnych przepisów, którym jej zdaniem, uchybił sąd pierwszej instancji. Jeżeli zatem skarżący kasacyjnie chciał wykazać, że podstawą prawną zaskarżonego wyroku powinien być art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a" P.p.s.a., dla skuteczności skargi kasacyjnej zobowiązany był przypisać temu procesowemu zarzutowi zarzut naruszenia określonego przepisu prawa materialnego określając przy tym, czy nastąpiło to poprzez jego błędną wykładnię czy też błędne zastosowanie. Tymczasem, w rozpoznawanej sprawie, skarżący kasacyjnie nie przedstawił odrębnego zarzutu naruszenia art. 116 ustawy pragmatycznej. Natomiast za pomocą wskazanych jako uchybione przepisów procedury sądowej (art. 134 § 1 i art. 141 § 4 P.p.s.a.) podjął próbę kontestowania oceny legalności aktu kontrolowanego przez Sąd I instancji.

Formułując w ten sposób zarzuty oparte na podstawie kasacyjnej określonej w art. 174 pkt 2 P.p.s.a. skarżący kasacyjnie nie mógł odnieść zamierzonego skutku.

Po pierwsze, w ramach zarzutów procesowych, Naczelny Sąd Administracyjny nie może dokonać kontroli stosowania prawa materialnego w zaskarżonym wyroku.

Po drugie, podnosząc w ramach zarzutów procesowych zarzut naruszenia art. 134 § 1 P.p.s.a. skarżący kasacyjnie nie wykazywał, by Sąd I instancji rozstrzygał z przekroczeniem granic kontrolowanej sprawy. Nie stwierdził także, by poza obszarem jego zarzutów podnoszonych czy w toku postępowania przed organami czy też w skardze wystąpiły jeszcze inne uchybienia, które Sąd zobowiązany był uwzględnić z urzędu. Natomiast kwestionował przy pomocy zarzutu naruszenia art. 134 § 1 P.p.s.a. wynik sprawy sądowoadministracyjnej.

Przepis art. 134 § 1 P.p.s.a. stanowi, że sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Naruszenie tego przepisu może nastąpić w przypadku, gdy sąd pierwszej instancji nie zauważy niewskazanego w skardze naruszenia prawa przez organy administracji orzekające w sprawie, albo rozpozna sprawę, wykraczając poza jej granice. Rozstrzygnięcie "w granicach danej sprawy" oznacza, że sąd nie może uczynić przedmiotem rozpoznania legalności innej sprawy administracyjnej niż ta, w której wniesiono skargę. Tym samym zarzut naruszenia art. 134 § 1 P.p.s.a. nie może służyć jako zarzut "błędnego przyjęcia i niedostatecznego wyjaśnienia zasadności zastosowania art. 116 ustawy pragmatycznej".

Po trzecie, uzasadniając zarzut naruszenia art. 141 § 4 P.p.s.a. skarżący kasacyjnie wskazał również, że Sąd I instancji błędnie przyjął i niedostatecznie wyjaśnił zasadność zastosowania art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej. Tymczasem zarzut naruszenia art. 141 § 4 P.p.s.a. jako samodzielna podstawa kasacyjna może być skutecznie postawiony, gdy uzasadnienie wyroku nie przedstawienia stanu sprawy, wojewódzki sąd administracyjny nie wskaże jaki i dlaczego stan faktyczny przyjął za podstawę orzekania względnie nie odniesie się do istotnych dla sprawy zarzutów. Naruszenie to musi być przy tym na tyle istotne, by mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Za jego pomocą nie można skutecznie zwalczać prawidłowości przyjętego przez sąd stanu faktycznego, czy też stanowiska sądu co do wykładni bądź zastosowania prawa materialnego.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera odniesienie do argumentów prezentowanych zarówno przez organ administracji, jak i skarżącego oraz wyjaśnia, dlaczego nie uznaje argumentów strony skarżącej. Przeprowadzona ocena stanu faktycznego sprawy i analiza stosowanych w sprawie norm prawnych pozwala poznać sposób rozumowania i argumentacji Sądu I instancji, przez co umożliwia kontrolę instancyjną.

Korzystając z drugiej z podstaw kasacyjnych, a to z art. 174 pkt 1 P.p.s.a., autor skargi kasacyjnej wskazał jako naruszony art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a., a naruszenie to polegać miało na błędnym odczytaniu skutków stwierdzenia nieważności decyzji wydanej w przedmiocie zwolnienia żołnierza ze służby i ograniczenie ich wyłącznie do skutków ex nunc. Tymczasem ani Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie ani też organy, których postępowanie Sąd ten kontrolował nie stosowały wskazanego przepisu. Obie kontrolowane przez Sąd I instancji decyzje wydane zostały w trybie zwykłym, nie odwołując się w żadnym zakresie do trybu nadzwyczajnego jakim jest stwierdzenie nieważności na podstawie art. 156 § 1 K.p.a.

Zgodnie z art. 3 § 2 ustawy ustrojowej zakres przedmiotowy nadzoru orzeczniczego Naczelnego Sądu Administracyjnego został ograniczony do działalności wojewódzkich sądów administracyjnych "w zakresie orzekania". Pojęcie "orzekania". jest tożsame z pojęciem "rozpatrzenia sprawy" (art. 45 ust. 1 Konstytucji). Kontrola instancyjna dokonywana jest zatem w stosunku do konkretnej, rozpoznanej przez Sąd I instancji sprawy, w granicach podniesionych w skardze kasacyjnej zarzutów.

Postawiony przez skarżącego kasacyjnie zarzut nieprawidłowej oceny skutków stwierdzenia nieważności decyzji w przedmiocie zwolnienia żołnierza ze służby stanowi na gruncie stanu faktycznego kontrolowanej przez Sąd I instancji sprawy zarzut abstrakcyjny, odnoszący się do generalnego stanowiska judykatury, a przede wszystkim odnoszący się do ustawodawcy, który skutki te określił w sposób precyzyjny w art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej. Taka abstrakcyjna kontrola nie należy do kompetencji Naczelnego Sądu Administracyjnego, który upoważniony jest do oceny konkretnego wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego wydanego w stosunku do konkretnej sprawy administracyjnej.

Uzasadnienie skargi kasacyjnej nie stanowi zasadniczo rozwinięcia zarzutów przedstawionych w jej petitum. Znajduje się tam natomiast przede wszystkim obszerny wywód uzasadniający stanowisko skarżącego kasacyjnie co do niezgodność regulacji zawartej w art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej z Konstytucją RP. Autor skargi kasacyjnej nie wskazał jednak żadnego wzorca kontroli. Domniemywać jedynie można z treści wywodu, że mógłby to być przepis art. 77 ust. 1 ustawy zasadniczej, a jak słusznie wskazano w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku przepis art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej był już poddany kontroli Trybunału Konstytucyjnego. Kontrola ta dokonana została z uwzględnieniem m.in. art. 77 ust. 1 Konstytucji jak też jej art. 2, art. 32, art. 60 i art. 65 i trudno jest znaleźć jakąkolwiek słuszną przyczynę uzasadniającą powtórną kontrolę zgodności kwestionowanego przepisu z ustawą zasadniczą.

Na marginesie tylko dodać można, że w myśl art. 193 Konstytucji RP sądowi administracyjnemu przysługuje uprawnienie przedstawienia Trybunałowi Konstytucyjnemu RP pytania prawnego co do zgodności aktu normatywnego z ustawą zasadniczą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem. Warunkiem wystąpienia z pytaniem prawnym jest wątpliwość Sądu co do zgodności przepisu prawa z Konstytucją RP. Dla wystąpienia z pytaniem prawnym nie wystarczy nawet zgłoszenie wniosku w tym przedmiocie przez stronę postępowania, gdyż wątpliwości te musza pojawić się po stronie składu orzekającego w danej sprawie.

Odpowiadając nadto na argumenty autora skargi kasacyjnej mające na celu wykazać dyskryminujący charakter regulacji zawartej w art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej w stosunku do regulacji występujących w innych aktach prawnych dotyczących innych podmiotów, a w tym do służb mundurowych, Naczelny Sąd Administracyjny uznaje za słuszne wskazać, że ograniczeniami praw obywatelskich żołnierzy, wynikającymi z charakteru pełnienia służby wojskowej, zajmował się wielokrotnie Trybunał Konstytucyjny podkreślając specyfikę stosunku służbowego żołnierzy oraz wynikającą z tego faktu odmienność uregulowań odnoszących się do realizacji przez tę grupę zawodową podstawowych praw obywatelskich (por. np. wyrok TK z 7 marca 2000 r., sygn. K. 26/98, OTK ZU nr 2/2000, poz. 57). Trybunał stwierdził, że specyfika stosunku służbowego żołnierzy jest konsekwencją m.in. art. 26 Konstytucji, z którego wynika, że Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie suwerenności państwa, niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic. Z tego względu członkowie Sił Zbrojnych mogą podlegać daleko większym ograniczeniom, niż pozostałe grupy społeczeństwa (wyrok TK z 10 kwietnia 2002 r., sygn. K. 26/00, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 18). Sytuacja żołnierzy zawodowych nie może być porównywana z sytuacją "każdego obywatela", a tylko z kategoriami podmiotów, których funkcje w państwie oraz sposób dochodzenia do zajmowanego stanowiska wykazują cechy zbliżone do żołnierzy zawodowych (np. funkcjonariusze służb mundurowych). Istnieje nadto uzasadnienie dla odmienności regulacji dotyczących żołnierzy zawodowych w stosunku do pozostałych służb mundurowych. Siły Zbrojne stoją na straży bezpieczeństwa zewnętrznego państwa. Zadanie to jest nieporównywalne z zadaniami Policji, a także większości zadań Straży Granicznej, Urzędu Ochrony Państwa oraz innych formacji mundurowych. Zagrożenia zewnętrzne dla państwa mają zupełnie inny charakter, a przede wszystkim inną skalę niż zagrożenia, którym mają przeciwstawiać się wymienione służby. Służba wojskowa wymaga dyspozycyjności i poświęcenia w jeszcze większym stopniu niż służba w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa czy Straży Granicznej (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 czerwca 1998 r. K 28/97 publ. OTK 1998/4/50).

Nie można także zgodzić się z przedstawionym wyłącznie w treści uzasadnienia skargi kasacyjnej zarzutem niewykonania przez Sąd I instancji wskazań co do dalszego postępowania wynikających z uzasadnienia wyroku WSA w Warszawie z dnia 10 października 2011r. sygn. akt II SA/WA 943/11 wydanym ze skargi obecnie skarżącego kasacyjnie na decyzję Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z dnia [...] lutego 2011r. w przedmiocie zwolnienia ze służby wojskowej. Wyrok ten nie był bowiem wydany w sprawie stanowiącej przedmiot kontroli Sądu I instancji, a nadto nie zawierał żadnych wskazań, które mogłyby pozostawać w sprzeczności z uregulowaniem zawartym w art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej. W wyroku sygn. akt II SA/WA 943/11 Sąd nakazał organom - nie przesądzając o wyniku sprawy - ponowne zbadanie zgromadzonego materiału. Twierdzenie, że "dopuszczenie możliwości wydania rozstrzygnięć przewidzianych w art. 116 wojskowej ustawy pragmatycznej oznacza niezrealizowanie wytycznych i wskazań zawartych w wyroku II SA/WA 943/11", w przedstawionym stanie rzeczy traktować należy jako całkowicie błędne.

Skoro skarga kasacyjna nie zawierała skutecznych zrzutów należało orzec na podstawie art. 184 P.p.s.a. o jej oddaleniu.

O kosztach orzeczono po myśli art. 204 pkt 1 i art. 205 § 2 P.p.s.a. oraz § 14 ust. 2 pkt 2 lit. "a" rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 r. poz. 490) w związku z uchwałą NSA z dnia 19 listopada 2012 r., sygn. akt II FPS 4/12, publ. COBSA.